Maksymalizacja zysku Na razie zakładamy, że rynki są doskonale konkurencyjne Firma konkurencyjna traktuje ceny (czynników produkcji oraz produktów) jako stałe, czyli wszystkie ceny są ustalane przez rynek i poszczególne firmy nie mają wpływu na ich poziom Zysk jest różnicą między przychodami a kosztami: (ilość sprzedana * cena produktu) - (ilość czynników * ich cena) Jeśli firma wytwarza n różnych produktów i używa m różnych czynników, wtedy dokładny wzór na zysk Uwaga: nas interesuje zysk ekonomiczny. Koszty są zatem kosztami alternatywnymi (kosztami utraconych możliwości). Max zysku a ograniczenia Maksymalizacja zysków przy zadanej wielkości kosztów daje taki sam warunek optimum jak minimalizacja kosztów przy zadanej produkcji firma maksymalizuje przychody TR=p*y=p*f(x1 ,x2 ) przy ograniczeniu ponoszonych kosztów TC = w1x1 + w2x2 = TC0 Metoda Lagrange’a Inne cele działalności firm: max przychodów, max dywidendy, max udziału w rynku, max zatrudnienia, max zysku krótkookresowego, realizacja pomysłu bez szczególowego biznes planu (http://www.youtube.com/watch?v=TBiSI6OdqvA), … Problem oddzielenia własności i władzy w spółkach, czyli corporate governance (brak odpowiedzialności majątkowej, menadżerowie działają w interesie tylko niektórych akcjonariuszy, menadżerowie mogą być nastawieni na wzrost rozmiarów spółki, a nie jej zysk,…) Max. zysku w krótkim okresie Krótki okres to taki, w którym może zmieniać się poziom tylko niektórych czynników, (np. pracy, x1) a poziom co najmniej jednego czynnika jest stały (np. kapitał, x2) Firma wytwarzająca 1 produkt używając 2 czynników, maksymalizuje zysk rozwiązując poniższy problem dla π(x1) max[ py − w1 x1 − w2 x 2 ] = [ pf ( x1 , x 2 ) − w1 x1 − w2 x 2 ] x1 Rozwiązanie znajdujemy przyrównując pochodną funkcji zysku po x1 do zera Przychód z produktu krańcowego (MRP – marginal revenue product) czynnika zmiennego musi się równać jego cenie (ostatnia, czyli krańcowa, jednostka czynnika musi jedynie na siebie zarobić) Max. zysku graficznie Jeśli na osiach mamy produkt końcowy i zmienny czynnik produkcji, to π(x1) obrazuje wszystkie kombinacje y i x1 dla takiego samego poziomu zysku: Jest to tzw. linia jednakowego zysku (krzywa izozysku), czyli kombinacje nakładów i wielkości produkcji, które zapewniają jednakowy zysk. Kombinacje te muszą leżeć w zbiorze produkcyjnym, tj. zysk musi być technicznie osiągalny Maksymalizacja zysku polega na wybraniu punktu należącego do zbioru produkcyjnego, który leży na najwyższej krzywej izozysku Jest o punkt, w którym nachylenie krzywej izozysku jest równe nachyleniu funkcji produkcji (czyli produkcyjności krańcowej) Wykres Przesuwając linię w górę zwiększamy zysk y Π″′ Π″ Π′ y = f ( x1, x~2 ) w1 nachylenie = p Zbiór produkcyjny x1 Są to dodatnio nachylone linie proste: im więcej y (wyższa linia) tym zysk większy, ale im więcej x1 tym zysk mniejszy Wykres2 y MRP=p*MP1 pokazuje w jaki sposób krańcowa zmiana ilości x1 wpływa na zmianę przychodów: jeśli MRP > w1 ⇒ opłaca się zwiększyć x1 w1 nachylenie = p y* Π = Π″ y = f ( x1, x~2 ) w1 MP1 = p * ~ w punkcie ( x , x2 , y ) * 1 * 1 x x1 Statyka porównawcza Co się stanie, gdy wzrośnie p, czyli cena produktu? Co się stanie, gdy wzrośnie w1, czyli cena czynnika zmiennego? maleje nachylenie krzywej izozysku zysk wzrośnie, gdyż występuje dodatnia zależność π = py - TC nakłady czynnika zmiennego i produkcja muszą wzrosnąć przecięcie krzywej izozysku z osią pionową rośnie , czyli ∆p< ∆ π rośnie nachylenie krzywej izozysku zysk spadnie, gdyż występuje ujmna zależność π = TR - w1x1 - w2x2 nakłady czynnika zmiennego i produkcja musi spaść przecięcie krzywej izozysku z osią pionową spada Powyższe wnioski są konsekwencją założenia malejącej produkcyjności krańcowej (wklęsłości krótkookresowej funkcji produkcji) Długi okres W długim okresie oba czynniki są zmienne Maksymalizacja zysku wymaga jednoczesnego ustalenia poziomu obu ich poziomów. Firma rozwiązuje następujące zadanie: Rozwiązanie znajdujemy przyrównując pochodne po obu zmiennych do zera: Wzrost x2 nie powoduje zmiany nachylenia f(x1,x2) oraz izozysku, przecięcie izozysku z osią pionową rośnie zwiększa produkcje (dla tego samego poziomu x1) zwiększa zysk (czyli ∆y >∆x2 ) dopóki p*MP2 > w2 Krzywe popytu na czynniki Dwa warunki maksymalizacji długookresowej można traktować jako równania opisujące popyt na czynniki Np. z pierwszego równania możemy znaleźć zależność między ceną czynnika 1 a optymalną jego ilością, czyli krzywą popytu na czynnik 1 Krzywą popytu na czynnik jest zatem krzywą MRP tego czynnika Krzywą popytu na dany czynnik możemy wyrysować przy założeniu jakiegoś poziomu czynnika drugiego (zwykle przyjmuje się optymalną wielkość drugiego czynnika x2*) W długim okresie konkurencyjna firma maksymalizująca zysk zatrudni tyle każdego z czynników żeby wartość jego krańcowej produktywności była równa jego cenie MRP1 = p*MP1 = w1 and MRP2 = p*MP2 = w2 ale unikalne rozwiązanie nie zawsze istnieje… (korzyści skali) Max. zysku a korzyści skali Załóżmy, że firma na rynku konkurencyjnym stosuje technologię o stałych korzyściach skali Załóżmy, że firma stosuje technologię o rosnących korzyściach skali Wtedy firma zawsze chce produkować nieskończenie wiele (czyli nie istnieje równowaga dla konkurencyjnej firmy) Załóżmy, że firma stosuje technologię o malejących korzyściach skali Jeśli firma osiąga dodatni zysk, to nie istnieje poziom nakładów (produkcji) maksymalizujący zysk – firma powinna produkować nieskończenie wiele Jeśli firma osiąga ujemny zysk (stratę), to powinna produkować 0 Jeśli osiąga dokładnie zerowy zysk, to jest jej obojętne ile produkuje – zysk zawsze wyniesie 0 (krzywa izozysku pokrywa się z krzywą produkcji) wtedy zawsze istnieje skończony optymalny poziom produkcji Jeśli firma ma dodatni zysk i stałe lub rosnące korzyści skali, to nie możemy mieć doskonałej konkurencji (raczej monopol naturalny) Zyskowność ujawniona Załóżmy zatem, że firma doskonale konkurencyjna ma malejące korzyści skali Możemy wnioskować, że kombinacje nakładów i wyników, które ta firma wybiera, są wynikiem maksymalizacji zysków Przy takim założeniu, obserwowanie wyborów dokonywanych przez firmę pozwala nam zrekonstruować jej funkcję produkcji Załóżmy dla uproszczenia, że firma używa jednego czynnika x. Przy cenach (p’, w’) wybiera kombinację (y’, x’), przy cenach (p”, w”) wybiera kombinację (y”, x”), itd. Na podstawie tych danych jesteśmy w stanie odtworzyć krzywą izozysku przechodzącą przez każdy z wybranych przez firmę punktów Wiedząc, że funkcja produkcji za każdym razem leżała poniżej krzywej izozysku i była do niej styczna w wybranym przez firmę punkcie, możemy odtworzyć kształt funkcji produkcji y Rekonstrukcja funkcji produkcji na podstawie obserwacji wyborów dokonywanych przez firmę (w ′, p ′) (w ′″, p ′″) y″ y′ y = f (x) (w ″, p ″) y ′″ x ′″ x′ x″ x