„Pochodzenie i ostatnie odkrycia Ekonomii Eksperymentalnej”

„Pochodzenie i ostatnie odkrycia
Ekonomii Eksperymentalnej”
Marco Novarese,
Salvatore Rizzello
Kamil Kaca
Plan prezentacji
1. Wstęp
3
2. Eksperymenty dot. zachowań
jednostek i mechanizmu
podejmowania decyzji
8
3. Eksperymenty rynkowe
17
4. Eksperymenty z użyciem teorii gier 22
5. Eksperymenty dot. procesu uczenia się
jednostek i organizacji
26
6. Podsumowanie
28
7. Pytania do dyskusji
29
2
Pochodzenie i ostatnie odkrycia ekonomii eksperymentalnej
1. Co to jest EE?
Ekonomia eksperymentalna - część ekonomii, wykorzystująca metodę
eksperymentu do oceny teoretycznych
założeń i przewidywań teorii
ekonomicznych.
3
Pochodzenie i ostatnie odkrycia ekonomii eksperymentalnej
1. EE vs Ekonometria
Ekonomia
Eksperymentalna
->dane zbierane są w
kontrolowanym
środowisku (warunki
laboratoryjne)
Ekonometria
->dane zbierane w
naturalnym
środowisku
Do analizy eksperymentów używa się często
narzędzi ekonometrycznych
4
Pochodzenie i ostatnie odkrycia ekonomii eksperymentalnej
1. Interdyscyplinarność
Interdyscyplinarność ekonomii
eksperymentalnej:



Psychologia (eksperymentalna)
Neurobiologia
Zastosowania sztucznej inteligencji
5
Pochodzenie i ostatnie odkrycia ekonomii eksperymentalnej
1. Do czego używać EE?
7 powodów dla których ekonomiści powinni
wykonywać eksperymenty (V. Smith):







Aby przetestować lub rozróżniać teorie ekonomiczne
Aby poznać przyczyny upadku teorii
Aby ustalić empiryczne regularności jako podstawy nowych teorii
Aby przez zastosowanie tej samej reguły porównać różne
środowiska
Aby porównać różne reguły w tym samym środowisku
Aby ocenić różne propozycje polityczne
Aby wykorzystać warunki laboratoryjne do oszacowania
skuteczności różnych projektów
6
Pochodzenie i ostatnie odkrycia ekonomii eksperymentalnej
1. Wstęp
3
2. Eksperymenty dot. zachowań
jednostek i mechanizmu
podejmowania decyzji
8
3. Eksperymenty rynkowe
17
4. Eksperymenty z użyciem teorii gier 22
5. Eksperymenty dot. procesu uczenia się
jednostek i organizacji
26
6. Podsumowanie
28
7. Pytania do dyskusji
29
7
Pochodzenie i ostatnie odkrycia ekonomii eksperymentalnej
2. Założenia
Odrzucenie hipotezy ekonomii klasycznej o:


doskonałej wiedzy jednostek,
racjonalności działania,
…na rzecz:


ograniczonej wiedzy jednostek i
ograniczonej racjonalności.
8
Pochodzenie i ostatnie odkrycia ekonomii eksperymentalnej
2. Eksperyment Thurstone’a(1931)
Cel:

weryfikacja neoklasycznej teorii konsumenta poprzez
empiryczne wykreślenie krzywej obojętności jednostki.
Metoda:

hipotetyczny wybór pomiędzy koszami zawierającymi
kapelusze, buty i kurtki.
Wniosek:

Krzywe obojętności mogą zostać oszacowane i są
adekwatne do rezultatów empirycznych.
9
Pochodzenie i ostatnie odkrycia ekonomii eksperymentalnej
2. Eksperyment Thurstone’a(1931)
Krytyka:


założona z góry niepewność rezultatów EE, ze względu
na fakt, że jednostki w sztucznym środowisku mogą się
zachowywać nienaturalnie;
„problem paralelizmu” - sztuczny kontekst
przeprowadzanego eksperymentu i sprawdzalność
uzyskanych wyników poza tym kontekstem.
10
Pochodzenie i ostatnie odkrycia ekonomii eksperymentalnej
2. Kolejne eksperymenty
Cel:

weryfikacja neoklasycznej teorii konsumenta poprzez
empiryczne wykreślenie krzywej obojętności jednostki.
Krytyka:

W celu utrzymania wiarygodnych danych, musi być w
eksperymencie doskonała zgodność pomiędzy:



założeniami teorii
charakterystykami uczestników
sposobem zbierania i analizy danych.
11
Pochodzenie i ostatnie odkrycia ekonomii eksperymentalnej
2. Eksperyment Allais’a(1953)
Cel:

podważenie vonNeumannowsko-Morgensternowskiej
teorii oczekiwanej użyteczności
Metoda:


hipotetyczne kwestionariusze, brak zachęt
wybór pomiędzy parami loterii
12
Pochodzenie i ostatnie odkrycia ekonomii eksperymentalnej
2. Eksperyment Allais’a(1953)
Alternatywa A
 Pewność zyskania 100 franków
Alternatywa B
 prawdopodobieństwo 0,1 zyskania 500 franków
 p-ństwo 0,89 zyskania 100 franków
 p-ństwo 0,01 zyskania 0
Alternatywa C
 *p-ństwo 0,11 zyskania 100 franków
 *p-ństwo 0,89 zyskania 0
Alternatywa D
 *p-ństwo 0,1 zyskania 500 franków
 *p-ństwo 0,9 zyskania 0
13
Pochodzenie i ostatnie odkrycia ekonomii eksperymentalnej
2. Eksperyment Allais’a(1953)
Cel:

podważenie vonNeumannowsko-Morgensternowskiej
teorii oczekiwanej uzyteczności
Metoda:


hipotetyczne kwestionariusze, brak zachęt
wybór pomiędzy parami loterii
Wniosek:

VonNeumannowsko-Morgensternowska teoria
oczekiwanej użyteczności jest nieskuteczna.
14
Pochodzenie i ostatnie odkrycia ekonomii eksperymentalnej
2. Eksperyment Kahneman’a i
Tversky’ego
Cel:

podważenie hipotezy o racjonalności jednostek;

gdyż jednostki dokonują wyboru w stanie niepewności
Metoda:


hipotetyczny kwestionariusze, brak zachęt
wybór pomiędzy parami loterii:
jedna dotyczy zysków, druga dotyczy strat
Wniosek:

Człowiek inaczej postrzega zysk i stratę.
15
Pochodzenie i ostatnie odkrycia ekonomii eksperymentalnej
2. Nowe teorie i eksperymenty

Teoria perspektywy (the Prospect Theory) - Kahneman,
Tversky



efekt posagu - Thaler (1980)
Teoria alternatywnej użyteczności (the Regret Theory) Loomes, Sudgen (1982)
Eksperymenty Hey’a

potwierdzenie założenia teorii oczekiwanej użyteczności.
16
Pochodzenie i ostatnie odkrycia ekonomii eksperymentalnej
1. Wstęp
3
2. Eksperymenty dot. zachowań
jednostek i mechanizmu
podejmowania decyzji
8
3. Eksperymenty rynkowe
17
4. Eksperymenty z użyciem teorii gier 22
5. Eksperymenty dot. procesu uczenia się
jednostek i organizacji
26
6. Podsumowanie
28
7. Pytania do dyskusji
29
17
Pochodzenie i ostatnie odkrycia ekonomii eksperymentalnej
3. Eksperyment Chamberlain’a
(1948)
Cel:

Sprawdzenie teorii firmy, konkurencyjnego rynku
Metoda:



podział studentów na sprzedających i kupujących;
brak regulacji rynku;
hipotetyczne wypłaty
Wniosek:

Ilości i ceny często nie zgadzały się z teorią.
18
Pochodzenie i ostatnie odkrycia ekonomii eksperymentalnej
3. Działalność Vernona Smith’a
Eksperymenty uwzględniające:

regulacje rynkowe, wprowadzanie instytucji rynkowych


ilości i ceny zbliżyły sie do optimum
różne rodzaje aukcji

aukcja drugiej ceny najbardziej efektywna
Eksperymenty innych form rynkowych:


monopolu
oligopolu
19
3. Znaczenie eksperymentów
Eksperymenty rynkowe:



Wpłynęły na rozwój teorii mikroekonomicznej;
stały się istotne nie tylko w kontekście teorii
ekonomicznej
służyły to testowania nowych instrumentów regulacji
rynkowej.
20
Pochodzenie i ostatnie odkrycia ekonomii eksperymentalnej
1. Wstęp
3
2. Eksperymenty dot. zachowań
jednostek i mechanizmu
podejmowania decyzji
8
3. Eksperymenty rynkowe
17
4. Eksperymenty z użyciem teorii gier 22
5. Eksperymenty dot. procesu uczenia się
jednostek i organizacji
26
6. Podsumowanie
28
7. Pytania do dyskusji
29
21
4. Teoria Gier w EE
Teoria Gier od prawie samego początku
związała się z EE.
 Pierwsze eksperymenty jedynie pośrednio
łączyły się z teorią ekonomii.
 Prawdziwego znaczenia nabrały kolejne,
a były to gry biznesowe.

22
4. Gry Biznesowe
Cechy gier biznesowych:



opierają się na symulacji w sztucznym środowisku;
używane są do szkolenia i selekcji managerów
pierwszą grę biznesową zaproponował Richard Bellman
w 1957r.
23
4. Ważne eksperymenty


Dresher i Flood (1950) - eksperyment, który później
przyjął nazwę dylematu więźnia.
Siegel i Fouraker (1960) - szereg eksperymentów dot.
modeli negocjacyjnych w sytuacji dwustronnego
monopolu.




używano gier z pełną i niepełną informacją,
wykluczono społeczne powiązania pomiędzy uczestnikami.
Schelling (lata 50-60-te) - eksperymenty dot. punktu
centralnego (focal point).
Thaler (1988) - Ultimatum Game:


jeden gracz aktywny - wybiera sposób podziału “setki”,
drugi gracz pasywny - zgadza się lub nie na podział.
24
Pochodzenie i ostatnie odkrycia ekonomii eksperymentalnej
1. Wstęp
3
2. Eksperymenty dot. zachowań
jednostek i mechanizmu
podejmowania decyzji
8
3. Eksperymenty rynkowe
17
4. Eksperymenty z użyciem teorii gier 22
5. Eksperymenty dot. procesu uczenia się
jednostek i organizacji
26
6. Podsumowanie
28
7. Pytania do dyskusji
29
25
5. Ważne fakty



Eksperymenty dotyczące procesu uczenia się jednostek
i organizacji zaczęły się rozwijać pod koniec lat 90-tych.
Protoplastą był H. Simon (1947) - hipoteza ograniczonej
racjonalności.
Wśród zainteresowań tej części EE są:



kognitywne uczenie się,
metody podejmowania decyzji,
zróżnicowane procesy uczenia się, itp.
26
Pochodzenie i ostatnie odkrycia ekonomii eksperymentalnej
1. Wstęp
3
2. Eksperymenty dot. zachowań
jednostek i mechanizmu
podejmowania decyzji
8
3. Eksperymenty rynkowe
17
4. Eksperymenty z użyciem teorii gier 22
5. Eksperymenty dot. procesu uczenia się
jednostek i organizacji
26
6. Podsumowanie
28
7. Pytania do dyskusji
29
27
5. Podsumowanie

Ekonomia eksperymentalna jest stosunkowo młodą
dziedziną ekonomii.




Jej prężny rozwój nastąpił dopiero w latach 80-tych i 90-tych.
Opiera się na metodzie wykorzystania sztucznych
warunków głównie w celu testowania teorii
ekonomicznych.
EE przyczyniła się do rozwoju mikroekonomii.
Jej dalszy rozwój zależy od współdziałania:
psychologów, ekonomistów, neurobiologów i
specjalistów od sztucznej inteligencji.
28
6. Pytania do dyskusji
Czy w sztucznym środowisku badani
reprezentują naturalny sposób
zachowania?
 Jaki byłby kształt obecnej mikroekonomii
bez EE?
 Czy metoda eksperymentu jest
szanowana i wykorzystywana przez
ekonomistów?

29