Zespół nadpobudliwości psychoruchowej ADHD

Zespół nadpobudliwości
psychoruchowej ADHD.
Praca z uczniem
nadpobudliwym.
Przyczyną wielu trudnych wychowawczo zachowań ucznia
na terenie szkoły są często różnorodne formy
nadpobudliwości psychoruchowej, w tym też tzw. Zespół
ADHD .Terminem „trudności wychowawcze” określa się
najczęściej zaburzenia zachowania się dziecka. Są to
nieprawidłowości w zachowaniu, przejawiające się w takich
sposobach zachowania się dziecka, które są uporczywe
i niepoddające się zwykłym oddziaływaniom wychowawczym.
 Pojęcie „trudności wychowawcze” jest zamiennie używane
z takimi pojęciami, jak np. „nieprzystosowanie” czy
„niedostosowanie” społeczne.
 Dzieci sprawiające trudności wychowawcze mogą być
z jednej strony złośliwe, agresywne, lekceważące swoje
obowiązki lub- z drugiej strony nieśmiałe, przewrażliwione,
lękliwe, wycofujące się z kontaktów z innymi.


Dziecko może odbiegać swoim zachowaniem od
rówieśników;

a) w sferze fizycznej, na skutek np.: defektów narządów
zmysłowych ( wzroku, słuchu ), zaburzeń
psychosomatycznych ( epilepsja) czy innych schorzeń;

b) w sferze umysłowej, np. zaburzenia mowy czy obniżony
poziom sprawności intelektualnych;

c) w sferze emocjonalnej, np.: nieumiejętność wyrażania
uczuć;

d) w sferze społecznej, np.: zaburzenia w przystosowaniu
się do środowiska, zaburzenia w kontaktach z innymi,
zachowania przestępcze.





Objawy ADHD muszą być co najmniej przez sześć miesięcy
obserwowalne w szkole i w domu dziecka, aby móc
zdiagnozować ten zespół chorobowy.
Diagnoza ADHD rozpoczyna się od diagnozy wykonanej
przez następujące osoby: pediatra, neurolog, laryngolog,
okulista, psychiatra dziecięcy. Ta wstępna diagnoza ma na
celu wykluczenie chorób somatycznych.
Kolejny etap to diagnoza funkcjonalna ( ocena intelektu,
emocji, funkcjonowania społecznego).
W jej ustaleniu biorą udział: pedagog szkolny, psycholog z
Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej, nauczyciele uczący
dziecko. Warunki diagnozowania Zespołu ADHD:
1) pierwsze przejawy zaburzeń zachowania muszą
pojawić się przed 7 rokiem życia,
2) przejawy zachowań muszą mieć charakter całościowy
( widoczny w wielu sytuacjach), relacje tylko rodziców
mogą okazać się niewystarczające, objawy nie wynikają z
zaburzeń rozwojowych

Objawy zespołu nadpobudliwości psychoruchowej układają
się w trzy grupy:
1. Zaburzenia koncentracji uwagi.
2. Nadmierna aktywność ruchowa ( nadruchliwość).
3. Impulsywność.
Ad.1
W zakresie zaburzeń koncentracji uwagi uczeń:
- nie potrafi skoncentrować się na szczegółach, obejmuje
ogół, ma trudności z analizą matematyczną, nie jest w stanie
pisać krok po kroku opowiadania itp.,
- ma trudności z utrzymaniem uwagi na zadaniach lub
czynnościach związanych z zabawą i grą,
- często wydaje się nie słyszeć, co do niego zostało
powiedziane ( słucha, ale nie słyszy),
- nie może dużo zapamiętać ( tylko ok. 25 % informacji),
- szybko traci zainteresowanie czynnością wykonywaną ma trudności z organizowaniem sobie pracy czy zabawy,
- nie lubi zajęć wymagających wysiłku intelektualnego,
- często gubi rzeczy niezbędne do pracy -nie radzi sobie w
grach zespołowych, bo zapomina reguły gry,
- ma wysoki poziom intelektualny, ale poleceń nie
wykonuje, nie odrabia zadań.


Ad.2
W zakresie zaburzeń związanych z nadruchliwością
uczeń:
- wykonuje zbędne ruchy, ma tzw. tiki ( np. bawi się
drobnymi rzeczami; ciągle manipuluje rzeczami- przekłada
, odkłada, ogląda, chowa, wyjmuje itd.),
- przemieszcza się po sali, biega po klasie, tupie w trakcie
zajęć, chodzi od ławki do ławki, wybiega na korytarz
- śpi mało albo wcale, chodzi w nocy po domu, nie dając
spać innym domownikom,
-jest gadatliwy, krzyczy ( jest to formą rozładowania
napięcia),
- jego ruchy są niepłynne, wyglądają jak „szarpanie”, są
mało precyzyjne, np. strąca przedmioty, plączą mu się nogi,
ciągle kogoś szturcha,
- wierci się na krześle.

Ad. 3
W zakresie impulsywności uczeń:

- wyrywa się z odpowiedzią nieproszony i mówi często
nie na temat, bo nie słucha,

- przerywa innym wypowiedź, nie może się doczekać
swojej kolejki,

- pokazuje złość, bunt („wybucha”).
W sferze emocjonalnej Zespół ADHD częściej stwierdza
się u chłopców, bo chłopcy są impulsywni, nadruchliwi.
Natomiast dziewczynki częściej mają problem z
koncentracją uwagi, co z kolei jest trudniejsze do
zdiagnozowania.


Ze względu na różnorodność możliwych objawów
występujących w zespole ADHD wyszczególnia się różne
typy tego zespołu.

1. Typ nasilony- z pełnymi trzema rodzajami objawów
( w zakresie zaburzeń koncentracji uwagi, impulsywności
i nadruchliwości). Trudno jest z takim dzieckiem pracować,
a jeszcze trudniej kompensować zaburzenia.




2. Typ z przewagą zaburzeń koncentracji uwagi
( częściej u dziewczynek). Jest trudny do zdiagnozowania.
3. Typ z przewagą zaburzeń w sferze nadruchliwości.
Dominuje u chłopców. Można go częściowo kompensować.

Praca z dzieckiem nadpobudliwym musi angażować
rodziców, żeby nastąpiły jej efekty. Istotnym elementem
budowania strategii postępowania z uczniem
nadpobudliwym zarówno w procesie nauczania jak
i wychowania w domu są: zasady, polecenia
,konsekwencje. Planując pracę z nim należy pamiętać
o dwu zasadach:
1) Objawy ADHD nie są winą dziecka, rodziców lub
nauczycieli;
2) Objawy ADHD trwają latami. Nie można żadnymi
terapeutycznymi metodami doprowadzić do ich zniknięcia
a jedynie do lepszego funkcjonowania dziecka mimo ich
obecności.
Dziecko powinno być objęte terapią w poradni.
Najbardziej wskazana byłaby terapia rodzinna, gdyż cała
rodzina jest dotknięta objawami chorobowymi dziecka.
Pomoc w szkole:
1) Należy skracać zadania, dzielić je na krótkie
polecenia
2) Dziecko z ADHD należy posadzić blisko biurka,
kontrolować i wydatkować jego energię ( np. kazać
mu coś przynieść, wytrzeć tablicę, zmoczyć
ściereczkę itd.).
3) Zadawać mu mniej prac domowych, bo w domu
może być zupełnie inaczej organizowana praca z tym
dzieckiem, inne podejście rodziców.
4) Zadania dla tego dziecka powinny być krótkie,
ciekawe, ilustrowane. ( rysunki, wierszyki, symbole,
karteczki przypominające o czymś).
5) Instrukcje dla dziecka należy powtarzać kilkakrotnie i
kazać jemu powtórzyć.
6) Zaznaczać ważność pewnych zdań przez zastukanie
palcem w ławkę, zaklaskanie czy inny gest.

-
-
7) Chwalić, gdy dziecko wykona coś dobrze.
8) Wzmacniać przejawy pożądanych zachowań.
9) Stosować zrozumiałe dla dziecka reguły i zasady
pracy.
10) Nie odraczać kar, interweniować od razu.
Stosować zrozumiały, konsekwentny system kar
i nagród.
11) Uczeń taki powinien siedzieć daleko od okna, od
drzwi ( w środkowym rzędzie), aby wyeliminować
wszelkie bodźce.
12) Należy zminimalizować ilość przedmiotów na
ławce( również w celu ograniczenia bodźców). Na
ławce nie powinny znajdować się żadne przedmioty
„Zadania rodziców w pracy z dzieckiem
Rodzice powinni:
1) umożliwić dziecku wydatkowanie energii przez
wybieganie, skoki, biegi ( min. 60 minut dziennie). Ma to na
celu rozluźnianie napięcia mięśniowego;
2) rozróżniać rzeczy ważne od mniej ważnych i pilnować
ich wykonania, wydawać krótkie, cząstkowe polecenia,
3) ułożyć dziecku plan dnia;
4)eliminować pośpiech szczególnie rano ( dopilnować, aby
dziecko wcześniej wstało i spokojnie mogło wykonać
wszystkie zadania);
5) rozstrzygać konflikty, gdy uspokoi się zarówno dziecko
jak i rodzic;
6) niczego nie wymuszać na dziecku, nie łamać jego woli;
7) akceptować dziecko, ale nie jego złe zachowania; nie
atakować charakteru dziecka tylko jego zachowanie.
Zamiast kar należy:
- wskazać pomocną metodę, możliwość jakiegoś działania,
- określić jasno oczekiwania wobec dziecka, podsuwać mu
alternatywne rozwiązania.
Jak widać, praca z uczniem nadpobudliwym psychoruchowo
winna mieć charakter bezpośredni- oddziaływanie na samego
ucznia, jak i charakter pośredni- oddziaływanie na jego
środowisko szkolne i rodzinne. Wówczas dopiero jej efekty
będą pełniejsze.
Dziękuję za uwagę.
Opracowała; Elżbieta Komorek