przemoc domowa wobec dzieci

PRZEMOC WOBEC
DZIECI
Podstawowe
pojęcia:
PRZEMOC DOMOWA wg roboczej wersji
przyjmowanej przez polskich specjalistów to:
• działanie lub zaniechanie dokonywane w ramach
rodziny przez jednego i/lub więcej z jej członków
przeciwko pozostałym;
• z wykorzystaniem istniejącej lub stworzonej przez
okoliczności przewagi siły lub władzy;
• godzące w ich prawa lub dobra osobiste (zdrowie,
wolność, cześć – godność, dobre imię, swobodę
sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek,
tajemnicę korespondencji, nietykalność mieszkania,
twórczość naukową, artystyczną, wynalazczą i
racjonalizatorską), a w szczególności w ich życie lub
zdrowie (fizyczne i psychiczne)
• powodujące u nich szkody lub cierpienie
PRZEMOC DOMOWA
WOBEC DZIECI
to nie tylko:
fizyczne karanie, to
także przemoc
psychiczna,
wykorzystywanie
seksualne,
niezaspokajanie
podstawowych
potrzeb dziecka
W OBSZARZE PRZEMOCY DOMOWEJ
STOSOWANEJ WOBEC DZIECI
WYRÓŻNIAMY CZTERY WYMIARY TEGO
ZJAWISKA:
1.
2.
3.
4.
Przemoc fizyczną
Przemoc emocjonalną
Zaniedbanie
Wykorzystywanie seksualne
1. PRZEMOC FIZYCZNA
to wszelkiego
rodzaju działanie
dorosłych (rodzice,
opiekunowie)
wobec dziecka
powodujące
nieprzypadkowe
urazy/stłuczenia,
złamania, zasinienia
itp.
Objawy u dzieci dotkniętych
przemocą fizyczną:
- są poranione w miejscach zakrytych ubraniem,
- często posiadają:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
blizny
siniaki
powyrywane włosy
ślady uderzeń i skaleczeń
otarcia skóry na klatce piersiowej, plecach pośladkach,
tylnich częściach nóg, w okolicy genitaliów
małe ślady oparzeń papierosowych na podeszwach stóp,
dłoniach, pośladkach
rany twarzy u niemowląt i małych dzieci
złamania i zwichnięcia
niewidoczne, ale dolegliwe obrażenia wewnętrzne
nietypowe dla danego wieku obrażenia wskazujące, że były
rzucane i potrząsane (rozległe ogniska krwotoczne w
siatkówce oka)
2. PRZEMOC EMOCJONALNA
to rozmyślne, nie zawierające
aktów przemocy fizycznej
zachowania dorosłych
(rodziców, prawnych
opiekunów) wobec dzieci, które
powodują znaczące obniżenie
możliwości prawidłowego
rozwoju dziecka.
Prowadzi do zniszczenia
pozytywnego obrazu
własnej osoby. Typowe
zachowania dorosłych
wobec dzieci to:
wyzwiska, groźby,
szantaż, straszenie,
emocjonalne odrzucenie,
nadmierne wymagania
nieadekwatne do wieku i
możliwości
psychofizycznych dziecka.
Objawy u dzieci dotkniętych
przemocą emocjonalną:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Ciągłe nerwowe napięcie
Zaburzenia mowy
Zaburzenia snu
Bóle głowy i brzucha
Moczenie się
Rozdrażnienie
Stałe poczucie winy
Tiki
Lęki
Depresja
Częste kłamstwa
Zamknięcie się w sobie
Ugrzecznione zachowanie
3. ZANIEDBANIE
to niezaspokajanie przez
dorosłych (rodziców,
prawnych opiekunów)
podstawowych potrzeb
dziecka zarówno
fizycznych (właściwe
odżywianie, ubieranie,
ochrona zdrowia, edukacja
itp.),
jak i psychicznych
(troska, poczucie
bezpieczeństwa,
miłość rodzicielska,
itp.)
Objawy u dzieci
dotkniętych zaniedbaniem:
•
•
•
•
•
•
•
Ciągły głód
Niedożywienie
Niska waga
Brudne włosy
Niewłaściwe i/lub brudne ubranie
Objawy braku opieki medycznej
Brak uwagi ze strony rodziców i/lub
opiekunów
4. WYKORZYSTYWANIE
SEKSUALNE
to każde zachowanie
osoby dorosłej, silniejszej
i/lub starszej, które
prowadzi do seksualnego
zaspokojenia kosztem
dziecka. W tym
rozumieniu nadużycia
seksualne obejmują
zachowania
ekshibicjonistyczne,
uwodzenie, świadome
czynienie z dziecka
świadka aktów płciowych,
zachęcanie do
rozbierania się czy
oglądania pornografii,
dotykaniem narządów
płciowych. Ofiarami
wykorzystywania
seksualnego padają
zarówno dziewczynki, jak
i chłopcy.
„Zły dotyk boli przez całe życie…”
Wbrew panującemu powszechnie
przekonaniu sprawcami
wykorzystywania seksualnego nie tylko
są mężczyźni (ojciec, ojczym,
konkubent), sprawcami bywają również
kobiety (matka, macocha, konkubina),
jak również inni członkowie rodziny:
brat, siostra, dziadkowie, a także
„przyjaciele i przyjaciółki” rodziny.
Objawy u dzieci dotkniętych
wykorzystywaniem seksualnym:
• Często obserwuje się regres w rozwoju np. powrót
do ssania palca lub smoczka
• Boi się zostać samo
• Boi się położyć do łóżka
• Unika dotykania
• Boi się ciemności
• Unika sytuacji w których trzeba się rozebrać np. na
lekcji W-F lub na basenie
• Przejawia nieadekwatne do swojego wieku
zainteresowania seksem
• Odtwarza swoje doświadczenia w kontaktach z
innymi np. podczas zabawy może dotykać genitaliów
innych dzieci
• Czuje się głęboko napiętnowane, naznaczone,
gorsze od innych dzieci
• Izoluje się od otoczenia
• Ma trudności w nawiązywaniu kontaktów z innymi
ludźmi
• Nie potrafi wyrażać swoich uczuć, swoich potrzeb
(boi się, że ktoś pozna jego tajemnicę)
• Ma zaburzoną tożsamość
• Cierpi na różne dolegliwości somatyczne (zaburzenia
snu-sen przerywany, nie dający wypoczynku,
nudności, drżenie rąk, większe pocenie się,
częstomocz, uczucie braku tchu, „zatykanie”,
„ściskanie w gardle” różne dolegliwości bólowe
zarówno umiejscowione jak i rozlane, często mogą
to być bóle brzucha, głowy, klatki piersiowej)
• W skrajnych przypadkach może podjąć próby
samobójcze
KONSEKWENCJE PRZEMOCY
DOŚWIADCZANEJ W
DZIECIŃSTWIE
• Oprócz widocznych skutków przemocy
w czasie jej trwania obserwujemy także
skutki odroczone – przesunięte w
czasie. Doświadczenia z dzieciństwa
mają wpływ na całe przyszłe życie.
• Dzieci wychowujące się w rodzinach,
gdzie występuje przemoc, narażone są
na dwa rodzaje niszczących
doświadczeń:
I.
Kiedy są bezpośrednimi ofiarami
przemocy
 Czują się opuszczone, winne, mniej wartościowe
 Czują się bezsilne, nieakceptowane, odrzucone
 Ukochane osoby od których zależy ich całe życie
stają się dla nich źródłem dezorientacji, lęku i
niepewności
 Następuje u nich zaburzenie właściwego
postrzegania i rozumienia świata: jednego dnia
rodzic mówi, że kocha, drugiego bezlitośnie
katuje, potem kupuje drogie prezenty
NASTĘPSTWAMI TYCH DOŚWIADCZEŃ SĄ:
• Trudności w nauce, wagarowanie (powtarzanie klas,
kończenie szkoły na etapie szkoły podstawowej,
gimnazjalnej)
• Ucieczki z domu
• Używanie alkoholu
• Palenie papierosów
• Branie narkotyków
• Trudnienie się prostytucją
• Dokonują samookaleczeń
• Podejmują próby samobójcze
II. Kiedy są bezpośrednimi świadkami
przemocy stosowanej np. przez ojca wobec
matki (bywają sytuacje odwrotne)
 Chłopcy uczą się agresji wobec kobiet
 Dziewczynki zaś, że być kobietą, znaczy być bitą i
maltretowaną, poniżaną przez mężczyzn
 Zarówno chłopcy jak i dziewczynki dowiadują się,
że jedyną drogą rozwiązania konfliktów jest tylko i
wyłącznie przemoc
NASTĘPSTWAMI TYCH DOŚWIADCZEŃ SĄ:
• Przejawianie różnych form agresji wobec
rówieśników, nauczycieli, innych dorosłych,
rodziców
• Utrwala się w nich poczucie niesprawiedliwości i
gniewu
• Szukają akceptacji i zrozumienia poza domem
• Gdy trafiają na podobnych sobie tworzą nieformalne
grupy (pseudogangi), co skutkuje, że:
• Organizują napady i rozboje
• Terroryzują całe dzielnice
• Znęcają się na słabszymi
• Dokonują włamań i kradzieży aby zaspokoić
swoje potrzeby materialne i poczuć się ważnym