Dzieje i budowa Ziemi

Materiały szkoleniowe „Dzieje i budowa Ziemi”
1. Uporządkuj chronologicznie podane wydarzenia w dziejach Ziemi.
I
II
a) Sfałdowanie Sudetów i Uralu.
a) Wypiętrzenie się Andów i Kordylierów.
b) Rozwój psylofitów na lądach.
b) Wyginięcie mamutów i tygrysów szablozębych.
c) Lądy tworzą jeden kontynent, zwany Pangeą I.
c) Rozpad Pangei I.
d) Pierwsze rośliny kwiatowe reprezentowane są przez
d) Opanowanie Ziemi przez drzewiaste rośliny zarodnikowe
magnolie.
(skrzypy i widłaki).
e) Ochłodzenie klimatu i rozwój lądolodów w Ameryce
e) Powstanie Atlantyku.
Pn, Europie i Azji.
2. Przyporządkuj okresom geologicznym najważniejsze wydarzenia:
I
a) karbon
A) Pierwsze prymitywne gady
b) jura
B) Skrzypy i widłaki opanowują ląd
c) dewon
C) Prymitywne ptaki
d) kambr
D) Pojawienie się roślin iglastych
E) Rozwój stawonogów (trylobity)
II
a) trias
A) Wyjście życia organicznego na ląd
b) kreda
B) Pierwsze prymitywne ptaki
c) ordowik
C) Rozwój koralowców
d) sylur
D) Panowanie gadów we wszystkich środowiskach
E) Pojawienie się prymitywnych ssaków
3. Poniższe rysunki przedstawiają skamieniałości przewodnie. Rozpoznaj te organizmy i podaj erę, w której żyły?
4. Jakie warunki musi spełniać organizm, aby mógł zostać uznany za skamieniałość przewodnią?
Jaki wiek pozwalają określić te organizmy?
Jakie znasz inne metody i sposoby datowania używane w geologii?
5. Uzupełnij schemat przedstawiający wnętrze Ziemi
o następujące nazwy: skorupa ziemska, płaszcz ziemi,
jądro, jądro zewnętrze, jądro wewnętrzne, astenosfera,
mezosfera, litosfera.
1
6. Korzystając z poniższych cech i wcześniejszego rysunku dokonaj porównania skorupy kontynentalnej i oceanicznej:
Kilkaset metrów – kilka kilometrów, 35–40 km, Granity i bazalty, 2,7–2,9 g/cm3 ,Bazalty, 3,3 g/cm3
Cechy skorupy
Grubość warstw
Rodzaj skał budujących warstwę
Gęstość skał, z których zbudowana jest warstw
Skorupa kontynentalna
Skorupa oceaniczna
7. O czym mówi teoria dryfu kontynentów Alfreda Wegnera? Podaj dowody świadczące o prawdziwości tej teorii.
8. Na mapie świata przedstawiono wybrane elementy skorupy ziemskiej. Podpisz w odpowiednich miejscach:
a) Płytę Eurazjatycką, Płytę Pacyficzną, Płytę Indoaustralijską, Płytę Afrykańską, Płytę Antarktyczną;
b) Grzbiet Północnoatlantycki, Grzbiet Południowoatlantycki, Grzbiet Arabsko-Indyjski, Grzbiet Australijsko-Antarktyczny,
Wzniesienie Wschodniopacyficzne;
c) pacyficzną strefę wzmożonej aktywności sejsmicznej;
d) Rów Mariański, Rów Filipiński, Rów Sundajski , Rów Tonga, Rów Atakamski, Rów Środkowoamerykański, Rów Aleucki
2
9. Uzupełnij powyższy rysunek nazwami: strefa ryftowa, strefa subdukcji, ryft, grzbiet oceaniczny, rów oceaniczny
10. Zaznacz na mapie kierunki przesuwania się płyt litosfery w strefie subdukcji i strefie ryftowej. Opisz następstwa ruchu płyt
w każdej z tych stref (procesy i zjawiska geologiczne). Wymień przykłady współczesnych klęsk żywiołowych wywołanych
ruchem płyt.
11.
12.
13.
14.
Napisz, który z oceanów opasują aktywne strefy subdukcji?
Uzasadnij określenie „Pacyficzny pierścień ognia”
Wyjaśnij, dlaczego skorupa lądowa nie może ulec subdukcji?
Oceń, który obszar: Sahara czy Kalifornia ma większe szanse na wystąpienie trzęsienia ziemi. Odpowiedź uzasadnij.
15. Podpisz na rysunku wymienione formy ukształtowania dna oceanicznego.
grzbiet oceaniczny, rów oceaniczny, szelf, łuk wyspowy, stok kontynentalny, basen oceaniczny
15. Uzupełnij tabelę o rodzaje skał oraz opisy ich powstawania.
Masz do wyboru następujące rodzaje skał:
magmowe, osadowe okruchowe, osadowe pochodzenia organicznego, osadowe pochodzenia chemicznego, przeobrażone
(metamorficzne).
Aby określić, gdzie powstały skały, wpisz:
w głębi skorupy ziemskiej, na dnie morza lub oceanu, na powierzchni skorupy ziemskiej.
Aby określić, z czego powstały, wpisz nazwy tworzyw:
granit, lawa, magma, piasek, pył, roztwór wodny, skorupki i szkielety obumarłych organizmów, wapień, żwir.
Nazwa skaty
Rodzaj skały
Opis powstawania
Gdzie powstała?
Z czego powstała?
GRANIT
BAZALT
PIASKOWIEC
ZLEPIENIEC
WAPIEŃ
LESS
GIPS
MARMUR
GNEJS
SÓL KAMIENNA
3
16. Uzupełnij tabelę
wpisując
odpowiednio
surowiec, okres
powstania oraz
genezę.
Lp.
Surowiec mineralny
Okres powstawania
W wyniku karbonatyzacji obumarłych
szczątków roślin.
l.
2.
Powstawanie
sól kamienna
perm
W wyniku nagromadzenia szczątków
zwierzęcych i ich rozkładu w warunkach
beztlenowych, wysokiej temperatury
ciśnienia.
3.
4.
węgiel brunatny
5.
siarka
17. Napisz, czym się różnią od siebie:
a) bazalt i gabro .................................................................................................................................................
b) granit i gabro ..................................................................................................................................................
c) piaskowiec i zlepieniec ..............................................................................................................................
d) ił i glina ............................................................................................................................................................
e) margiel i wapień ..........................................................................................................................................
f) marmur i gnejs ..............................................................................................................................................
g) gips i sól kamienna ......................................................................................................................................
18. Uporządkuj poniższy tekst tak, aby przedstawiał etapy powstawania marmuru.
A.
B.
C.
D.
E.
F.
19.
A.
B.
C.
D.
E.
F.
Powstaje skała przeobrażona - marmur
Obumieranie skorupiaków i opadanie ich muszli na dno morza.
Powstanie grubej warstwy różnych skał ponad wapieniami.
Występowanie skorupiaków w płytkich morzach.
Powstanie pokładów wapieni w wyniku diagenezy.
Metamorfizm związany ze wzrostem ciśnienia.
Uporządkuj poniższy tekst tak, aby przedstawiał etapy powstawania kwarcytu.
Odkładanie się piasku w dnie morza
Powstanie grubej warstwy różnych skał nad piaskowcami.
Powstanie pokładów piaskowca w wyniku diagenezy.
Rzeki wpadające do morza przenoszą duże ilości piasku.
Metamorfizm związany ze wzrostem ciśnienia.
Powstają złoża kwarcytu.
20. Uzupełnij tabelę z najważniejszymi surowcami mineralnymi w Polsce. Masz do wyboru:
a) okresy geologiczne: karbon, perm, trias, trzeciorzęd;
b) ośrodki wydobycia: Lubin, Polkowice, Bogdanka, Konin, Bogatynia, Bełchatów, Kłodawa, Olkusz
surowce
rudy miedzi
węgiel kamienny
węgiel brunatny
sól kamienna
rudy cynku i ołowiu
(okres geologiczny)
wiek skały
Ośrodki wydobycia
4
Ruchy górotwórcze (przykłady pasm górskich)
Wydarzenia geologiczne
PALEOZOIK
MEZOZOIK
Czwartorzęd
Trzeciorzęd
1,9
Kreda 65
Jura 130
Trias 204
Perm 245
Karbon 290
Dewon 360
Sylur 400
Ordowik
425
Kambr 495
Proterozoik
570
Archaik
2600
Mln lat temu 4
600
PREKAMB
R
KENOZOIK
5
w wodach
na lądach
Ewolucja świata organicznego