Strategia Rozwoju - Biuletyn Informacji Publicznej w Małopolsce
advertisement
Strategia Rozwoju Gminy Tokarnia na lata 2014-2020 Tokarnia, listopad 2013 Strategia Rozwoju Gminy Tokarnia na lata 2014-2020 Opracowanie: FRDL Małopolski Instytut Samorządu Terytorialnego i Administracji 2 Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie Spis treści Wprowadzenie ........................................................................................................................... 4 Metodologia prac ....................................................................................................................... 5 Organizacja procesu tworzenia Strategii.................................................................................... 6 Ramy instytucjonalne lokalnej polityki rozwoju ........................................................................ 9 Nadrzędne dokumenty strategiczne ........................................................................................ 10 Strategie Zintegrowane ............................................................................................................ 11 Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego.................................................................... 12 Subregionalny Program Rozwoju 2014-2020 ........................................................................... 15 Diagnoza podstawowych uwarunkowań rozwojowych ........................................................... 17 Analiza SWOT ........................................................................................................................... 21 Wyzwania rozwojowe .............................................................................................................. 26 Wizja i misja rozwoju Gminy Tokarnia ..................................................................................... 30 Plan operacyjny Strategii.......................................................................................................... 31 System wdrażania Strategii Rozwoju Gminy Tokarnia na lata 2014-2020............................... 74 System monitorowania i ewaluacji Strategii Rozwoju Gminy Tokarnia na lata 2014-2020 .... 74 Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie 3 Wprowadzenie Strategię Rozwoju Gminy Tokarnia na lata 2014-2020 opracowano w szerokim partnerstwie środowisk lokalnych. Prace te prowadzono w ramach projektu „Beskidzka Akademia Samorządowa”, finansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Program Operacyjny Kapitał Ludzki, Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie. Strategia Rozwoju Gminy Tokarnia na lata 2014-2020 jest podstawowym i najważniejszym dokumentem samorządu Gminy, określającym obszary, cele i kierunki rozwoju, w przestrzeni prowadzonej przez władze Gminy. Uwzględniając obowiązujące zasady rozwoju regionalnego w Polsce (tzw. nowy paradygmat rozwoju regionalnego) oraz wyzwania, przed jakimi stoi Gmina Tokarnia, Strategia uwzględnia potrzeby i oczekiwania całej wspólnoty gminnej. Największymi atutami Gminy Tokarnia są położenie na atrakcyjnym przyrodniczo i turystycznie pograniczu Beskidu Wyspowego i Makowskiego, dobre skomunikowanie ze stolicą województwa oraz zachowana tradycja kulturowa Kliszczaków. Poprzez swoje położenie w Krakowskim Obszarze Metropolitalnym i dobre skomunikowanie z aglomeracją krakowską, obszar gminy stanowi atrakcyjne miejsce dla nowego osadnictwa oraz potencjalny teren turystyczno-rekreacyjny. Wykorzystanie szans związanych z takim położeniem, powinno stać się w najbliższej przyszłości jednym z najważniejszych wyzwań, stojących przed całą wspólnotą samorządową. W tym kontekście, u podstaw realizacji celów i kierunków interwencji Strategii leży nawiązywanie współpracy pomiędzy Gminą a sąsiednimi jednostkami samorządu terytorialnego, sektorem gospodarczym, organizacjami pozarządowymi i innymi instytucjami. Wyzwanie to sprawia, iż Strategia Rozwoju Gminy Tokarnia na lata 2014-2020 zawiera zadania będące w kompetencjach innych szczebli samorządowych i partnerów gospodarczych oraz społecznych, którzy aktywnie włączyli się w budowanie jej założeń. W systemie zarządzania polityką rozwoju, Strategia pełni kluczową rolę, jako generalny plan postępowania władz samorządowych, partnerów gospodarczych i społecznych, którzy mogą się na nią powoływać w procesie pozyskiwania środków zewnętrznych oraz w oparciu o nią budować własne plany strategiczne. Dzięki temu dokument ten jest również narzędziem kierowania i intensyfikowania współpracy z partnerami samorządowymi, prywatnymi i pozarządowymi w układzie zarówno lokalnym, jak i ponadlokalnym. Tworzenie partnerstw na etapie realizacji poszczególnych kierunków interwencji niniejszej Strategii, będzie miało kluczowe znaczenie dla rozwoju Gminy, w tym również w związku z pozyskiwaniem zewnętrznych środków finansowych. Realizacja wyzwań rozwojowych Gminy Tokarnia będzie się wiązać z podejmowaniem współpracy pomiędzy samorządami wszystkich szczebli, instytucjami państwowymi, partnerami społecznymi i prywatnymi. Stąd też Strategia nie obejmuje wyłącznie zadań będących w kompetencjach samorządu gminnego, ale wskazuje na rozwiązania niezbędne dla stałego i efektywnego rozwoju całej wspólnoty lokalnej. Takie podejście jest zgodne z nowym paradygmatem polityki regionalnej państwa wieloszczeblowym zarządzaniem Strategią. 4 Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie Strategia Rozwoju Gminy Tokarnia na lata 2014-2020 jest spójna z priorytetami i celami dokumentów szczebla krajowego i regionalnego, tj. Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary wiejskie; Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju do 2030 r.; Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju do 2030 r.; Średniookresowej Strategii Rozwoju Kraju do 2020 r.; krajowych strategii sektorowych oraz Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011-2020. Strategia Rozwoju Gminy Tokarnia na lata 2014-2020 została przygotowana w wyniku prac prowadzonych przez władze samorządowe Gminy Tokarnia oraz ekspertów FRDL Małopolskiego Instytutu Samorządu Terytorialnego i Administracji, przy ścisłej współpracy z partnerami społecznymi i prywatnymi. Dokument uwzględnia wnioski i rekomendacje sformułowane w ramach szerokiej debaty publicznej, której elementem były w szczególności sesje warsztatowe z udziałem Konwentu Strategicznego. Dzięki zaangażowaniu przedstawicieli samorządu, organizacji publicznych, przedsiębiorców i lokalnych liderów życia społecznego, Strategia Rozwoju Gminy Tokarnia stanowi nie tylko narzędzie prowadzenia polityki rozwoju lokalnego, ale również syntezę świadomych wyborów i rekomendacji przedstawicieli różnych społeczności tworzących wspólnotę samorządową. Metodologia prac Strategia Rozwoju Gminy Tokarnia na lata 2014-2020 kładzie nacisk na zrównoważony rozwój Gminy (bazujący na zintegrowaniu polityki środowiskowej, gospodarczej, przestrzennej i społeczno-kulturowej), prowadzący w efekcie do poprawy jakości życia mieszkańców i budowania jego trwałych podstaw ekonomicznych. Konstrukcję dokumentu Strategii oparto na partycypacyjno-eksperckim modelu budowy planów strategicznych jednostek samorządu terytorialnego, w pełni oddającym oczekiwania krajowych oraz unijnych instytucji odpowiedzialnych za rozwój terytorialny w Polsce. Strategię opracował Konwent Strategiczny, powołany przez Wójta Tokarni. W jego skład weszli m.in. przedstawiciele władz samorządowych Gminy, urzędnicy samorządowi, przedstawiciele oświaty, instytucji kultury, pomocy społecznej, reprezentanci sfery biznesu, lokalnych organizacji pozarządowych i przedstawiciele instytucji użyteczności publicznej. Prace Konwentu prowadzili konsultanci FRDL Małopolskiego Instytutu Samorządu Terytorialnego i Administracji w Krakowie. Zespół realizacyjny tworzyli: Wojciech Odzimek – Koordynator Zespołu Zarządzania Strategicznego FRDL MISTiA, Dawid Hoinkis, Krzysztof Malczyk, Tomasz Nosal i Tomasz Żygłowicz – konsultanci w Programie Zarządzania Strategicznego MISTiA. Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie 5 Organizacja procesu tworzenia Strategii Zarządzanie strategiczne w sytuacji Gminy to kierowanie wieloobszarowym rozwojem w długim przedziale czasu, dzięki wykorzystaniu rzetelnej wiedzy płynącej z analizy i oceny bieżącej oraz projektowaniu spodziewanych scenariuszy rozwoju JST, a także dzięki przewidywaniu zmian w otoczeniu. Zgodnie z tymi założeniami, proces budowy Strategii Rozwoju przebiegał wieloetapowo: 1. Obraz środowiska lokalnego – diagnoza społeczno-gospodarcza. Celem pozyskania obiektywnej oceny sytuacji społeczno-gospodarczej oraz potencjału JST, przeprowadzona została diagnoza społeczno-gospodarcza Gminy Tokarnia w układzie dynamicznym i porównawczym (benchmarkingowym). Analizę przeprowadzono w oparciu o metodologię zastosowaną do delimitacji subregionów funkcjonalnych województwa małopolskiego. Główną motywacją było zachowanie spójności dokumentu strategii z jednym z głównych dokumentów nadrzędnych, czyli ze Strategią Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011-2020. Zastosowana metoda pozwoliła na określenie potencjału rozwojowego Gminy Tokarnia w przyjętych 7 obszarach badawczych (potencjał turystyczny, potencjał gospodarczy, kapitał ludzki, jakość życia, infrastruktura komunikacyjna, atrakcyjność turystyczna, zarządzanie rozwojem), ujmujących w sposób kompleksowy ogół zjawisk społeczno-gospodarczych, zachodzących na jej terenie. Każdy obszar podzielono w zależności od jego charakteru i stopnia złożoności na podobszary. W analizie poszczególnych podobszarów badawczych uwzględniono łącznie prawie 80 wskaźników statystycznych, które pozwoliły na przedstawienie poszczególnych aspektów badania w sposób mierzalny, zapewniający porównywalność oraz przeprowadzenie możliwie obiektywnej oceny i interpretacji poszczególnych zjawisk i trendów społecznogospodarczych. Wykorzystano m.in. takie źródła danych statystycznych, jak: Bank Danych Lokalnych GUS, Regionalna Izba Obrachunkowa w Krakowie; Ministerstwo Finansów; Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej; Okręgowa Komisja Egzaminacyjna; Urząd Statystyczny w Krakowie; Urząd Komunikacji Elektronicznej. Efektem prac było powstanie Raportu diagnostycznego dla Gminy Tokarnia, opisującego podstawowe uwarunkowania rozwojowe gminy w ujęciu dynamicznym i porównawczym (w zestawieniu z 4 innymi gminami wiejskimi w województwie małopolskim, partycypującymi w projekcie „Beskidzka Akademia Samorządowa” oraz w odniesieniu do średniej dla ogółu gmin województwa małopolskiego oraz powiatów myślenickiego i suskiego). Wnioski z diagnozy społecznogospodarczej stały się materiałem wyjściowym do analizy zasobów własnych i otoczenia (analiza SWOT) podczas warsztatów z Konwentem Strategicznym, powołanym przez Wójta Tokarni. W niniejszym dokumencie, w rozdziale pn. Diagnoza podstawowych uwarunkowań rozwojowych zawarto najważniejsze wnioski z przeprowadzonej analizy. 6 Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie 2. Analiza strategiczna uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych metodą SWOT. Raport diagnostyczny, charakteryzujący podstawowe uwarunkowania rozwojowe Gminy Tokarnia, posłużył jako impuls do dyskusji dotyczącej zasobów wewnętrznych Gminy oraz wpływu otoczenia zewnętrznego na jej rozwój. W trakcie prac warsztatowych z Konwentem Strategicznym dokonano oceny i analizy potencjału Gminy, jej słabości oraz szans i zagrożeń istotnych z punktu widzenia jej dalszego rozwoju społeczno-gospodarczego (analiza SWOT). Pracę usystematyzowano poprzez określenie bloków tematycznych, wynikających z przeprowadzonej wcześniej, eksperckiej diagnozy oraz spójnych ze Strategią Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011-2020. Wyniki analizy SWOT stały się podstawą do sformułowania podstawowych wyzwań i obszarów priorytetowych dla Gminy Tokarnia. 3. Ewaluacja dotychczasowej Strategii Rozwoju. Strategia Zrównoważonego Rozwoju Gminy Tokarnia na lata 2007-2013 została opracowana w 2006. Jej realizacja skupiała się na wykorzystywaniu możliwości współfinansowania inwestycji gminnych ze środków unijnych w perspektywie finansowej 2007-2013. Wiele zadań, szczególnie inwestycyjnych, udało się zrealizować lub rozpocząć – m.in. dotyczących bazy oświatowej, sportowo-rekreacyjnej, czy kanalizacji sanitarnej. Projektując Strategię Rozwoju Gminy Tokarnia na lata 2014-2020 przeprowadzono ewaluację Strategii na lata 2007-2013. Podczas sesji warsztatowych Konwent Strategiczny analizował poszczególne zadania Strategii Rozwoju na lata 2007-2013 pod kątem stopnia ich realizacji. Identyfikowano zadania w pełni zrealizowane, zadania posiadające charakter ciągły (permanentny – które powinny się znaleźć w nowoprojektowanej Strategii), zadania rozpoczęte (które również powinny stanowić część Strategii na lata 2014-2020) oraz zadania niezrealizowane. Ostatnia grupa zadań poddawana była dodatkowej analizie ze względu na ich aktualność i potrzebę umieszczania w Strategii Rozwoju Gminy Tokarnia na lata 20142020. W kolejnych pracach warsztatowych, do tak zweryfikowanego pakietu zadań pochodzących z dotychczasowej Strategii Rozwoju Gminy Tokarnia na lata 2007-2013, identyfikowano zadania zupełnie nowe, odpowiadające swoim charakterem obecnym oczekiwaniom społeczności lokalnej i jej potrzebom, a także zdiagnozowanym szansom rozwojowym. Dzięki takiemu podejściu zachowana została zasada ciągłości planowania strategicznego i ponadkadencyjności. 4. Identyfikacja obszarów priorytetowych i sformułowanie planu operacyjnego. Przedmiotem kolejnych prac warsztatowych stał się wybór obszarów priorytetowych i celów strategicznych oraz budowa planu operacyjnego Strategii. W oparciu o wyniki diagnozy społeczno-gospodarczej, analizy SWOT oraz ewaluacji dotychczasowej Strategii Rozwoju Gminy Tokarnia na lata 2007-2013, dokonano identyfikacji obszarów priorytetowych Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie 7 (kierunków rozwoju) dla Gminy Tokarnia. W efekcie przeprowadzonych z Konwentem Strategicznym prac zdefiniowano 3 obszary priorytetowe: OBSZAR 1. ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ OBSZARÓW WIEJSKICH; OBSZAR 2. AKTYWNA SPOŁECZNOŚĆ I ATRAKCYJNE ŚRODOWISKO ZAMIESZKANIA; OBSZAR 3. GOSPODARKA LOKALNA I TURYSTYKA; Kolejnym etapem prac warsztatowych z udziałem Konwentu Strategicznego, była weryfikacja zaproponowanej przez ekspertów FRDL MISTiA matrycy Strategii Rozwoju Gminy Tokarnia. Matryca powstała na bazie dokonanych wcześniej analiz i opracowań, wytycznych i założeń zawartych w dokumentach strategicznych szczebla krajowego i regionalnego, a także z uwzględnieniem wniosków płynących z opracowanej uprzednio analizy SWOT, ewaluacji dotychczasowej Strategii Rozwoju Gminy Tokarnia na lata 2007-2013 i postulatów zgłaszanych przez członków Konwentu Strategicznego. 5. System monitoringu i ewaluacji Strategii. Ostatnim etapem prac było opracowanie podsystemów strategii, dotyczących monitorowania osiągania celów i realizacji poszczególnych kierunków interwencji oraz aktualizowania dokumentu – zgodnie ze zmieniającymi się uwarunkowaniami wewnętrznymi i w otoczeniu Gminy. System ten uwzględnia również rozdział kierunków interwencji zawartych w Strategii na zadania będące w całości w kompetencjach samorządu gminnego (sfera podległości), częściowo będące w kompetencjach samorządu gminnego, ale wymagające intensywnej współpracy z partnerami społecznymi, gospodarczymi, czy samorządowymi (sfera współzależności) oraz niebędące w kompetencjach samorządu gminnego (sfera oddziaływania). 8 Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie Ramy instytucjonalne lokalnej polityki rozwoju Konieczność tworzenia gminnych dokumentów planistycznych o charakterze strategicznym nie wynika wprost z przepisów prawa. Znowelizowana w 2013 r. ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, tworząca podstawy prawne do przygotowania przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego zasad wdrażania programów Unii Europejskiej na lata 2014-2020, wśród dokumentów strategicznych opracowywanych przez j.s.t. wymienia jedynie strategie rozwoju województw oraz strategie ponadregionalne. Katalog ten pozostawia jednak otwarty, a wśród podmiotów odpowiedzialnych za prowadzenie polityki rozwoju wymienia samorząd gminny. Ugruntowana praktyka prowadzenia polityki rozwoju na szczeblu gminnym realizowana jest najczęściej w postaci tworzenia gminnych strategii rozwoju. Zasady lokalnej polityki rozwoju powinny jednak uwzględniać wytyczne w zakresie prowadzenia polityki rozwoju na wyższych szczeblach. Poczynając od dokumentów na szczeblu Unii Europejskiej, w szczególności uwzględniając zasady Europejskiej Polityki Spójności, poprzez strategiczne dokumenty krajowe, przygotowywane przede wszystkim przez administrację rządowa, a kończąc na wojewódzkiej i subregionalnej strategii rozwoju, opracowywanych przez samorząd województwa. Schemat 1 Układ zależności i hierarchia europejskich, krajowych i regionalnych dokumentów strategicznych. Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu „EUROPA 2020” Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju „Polska 2030 – trzecia fala nowoczesności” Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju 2020. Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010 -2020: Regiony, Miasta, Obszary wiejskie Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011-2020 8 strategii branżowych: - Rozwoju transportu - Rozwoju bezpieczeństwa narodowego RP - Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko - Rozwoju kapitału społecznego - Innowacyjności i efektywności gospodarki - Zrównoważonego rozwoju wsi , rolnictwa i rybactwa - Rozwoju kapitału ludzkiego - Sprawne państwo Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 Plan zagospodarowania przestrzennego województwa małopolskiego Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie 9 Zaprezentowany powyżej schemat przedstawia aktualny system prowadzenia polityki rozwoju, oparty o hierarchiczny układ dokumentów strategicznych, wzajemnie ze sobą spójnych i powiązanych. Obejmuje on wytyczne płynące ze strategii Europa 2020, Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju, Średniookresowej Strategii Rozwoju Kraju (SRK) oraz 9 strategii zintegrowanych, obejmujących 8 strategii branżowych i Krajową Strategię Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary wiejskie (KSRR). W tak ujęty system wpisuje się Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011-2020, stanowiąca z kolei podstawę dla konstruowania subregionalnych i lokalnych dokumentów strategicznych. W procesie lokalnego planowania strategicznego należy jednak pamiętać o zachowaniu spójności i relacyjnym powiązaniu z systemem nadrzędnych dokumentów strategicznych, szczególnie tych opracowanych po wejściu w życie aktualnej strategii wojewódzkiej. Tak zdefiniowany układ instytucjonalny programowania polityki rozwoju, w którym dokumenty niższego szczebla uwzględniają priorytety wynikające z programów nadrzędnych, wzmacnia efekty rozwojowe poprzez jednoznaczne określanie kluczowych kierunków interwencji. Spójność w wymiarze wertykalnym jednocześnie prowadzi do koncentracji środków publicznych na jasno zdefiniowanych celach rozwojowych. Nadrzędne dokumenty strategiczne Fundamentalne wytyczne dotyczące polityki rozwoju płyną z nadrzędnych dokumentów europejskich, określających zasady Europejskiej Polityki Spójności. Ważna jest też sama filozofia redystrybucji środków europejskich, która w ostatnich latach uległa przeorientowaniu z funkcji wyrównawczej na wzmacnianie konkurencyjności obszarów silnych i lepsze wykorzystanie istniejących potencjałów rozwojowych. Będąca podstawą Europejskiej Polityki Spójności Strategia Europa 2020 oparta została na trzech priorytetach: (1) rozwoju gospodarki opartej na wiedzy i innowacjach, (2) promocji gospodarki oszczędzającej zasoby, zielonej i konkurencyjnej, (3) propagowaniu gospodarki o wysokim zatrudnieniu, sprzyjającej spójności społecznej i terytorialnej. Głównym dokumentem szczebla krajowego, wskazującym strategiczne zadania państwa w horyzoncie czasowym spójnym z dokumentami europejskimi, tym samym oddającym priorytety rozdziału funduszy europejskich na lata 2014-2020 jest średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju 2020. Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo (SRK). Dokument ten, przyjęty 25 września 2012 r. wpisuje się w nowy system strategicznego zarządzania rozwojem kraju poprzez uwzględnienie wytycznych odnośnie głównych kierunków rozwoju, płynących z długookresowej strategii rozwoju kraju Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności. Podstawowe priorytety SRK, koncentrujące główne działania i wyznaczające kierunki interwencji, mające na celu przyspieszenie procesów rozwojowych to: (1) sprawne i efektywne państwo, 10 Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie (2) konkurencyjna gospodarka, (3) spójność społeczna i terytorialna. W kontekście programowania polityki rozwoju na szczeblach niższych ważne jest, że SRK stanowi odniesienie dla dokumentów przygotowywanych na potrzeby programowania środków Unii Europejskiej na lata 2014-2020 – umowy partnerstwa i programów operacyjnych. Strategie Zintegrowane Dopełnieniem i swoistym narzędziem realizacji priorytetów określonych przez SRK jest 9 strategii zintegrowanych, których zadaniem jest rozwinięcie działań SRK i uszczegółowienie reform w niej określonych. Z punktu widzenia lokalnej polityki rozwoju kluczowe miejsce zajmuje dokument Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2010-2020. Regiony, miasta, obszary wiejskie. Zgodnie z przedstawionym w nim, nowym paradygmatem rozwoju regionalnego, w proces planowania strategicznego należy włączyć następujące wytyczne: wykorzystywanie zasobów endogenicznych regionów (uniezależnianie się od transferów zewnętrznych), tworzenie polityk wieloletnich i zdecentralizowanych w przeciwieństwie do dotychczasowych dotacji jednorazowo przeznaczanych na działania krótkoterminowe, finansowanie inwestycji wyselekcjonowanych (jako tych działań, które w największym stopniu przyczyniają się do rozwoju społeczno-gospodarczego regionu i powodują jego dyfuzję), wieloszczeblowe zarządzanie polityką regionalną – zaangażowanie wielu partnerów przez władze regionalne, zróżnicowane podejście do różnych typów regionów – wykorzystywanie specjalizacji regionalnych i subregionalnych oraz reagowanie na specyficzne bariery rozwojowe. Wytyczne te zostały sformułowane przede wszystkim w celu wzmocnienia procesu programowania polityki rozwoju na szczeblu wojewódzkim. Jednak myśl zawarta w powyższych uwagach może stanowić ważną wskazówkę podczas programowania polityki rozwoju na szczeblu powiatowym i gminnym. Ponadto zgodnie z rekomendacjami KSRR, w procesie zarządzania strategiami rozwoju postuluje się tworzenie i utrwalanie szerokich partnerstw między instytucjami publicznymi i społeczeństwa obywatelskiego tak, by zapewnić skuteczny i wielopoziomowy system zarządzania polityką rozwoju. Spośród pozostałych strategii zintegrowanych szczególnie ważne dla lokalnej polityki rozwoju jest uwzględnienie wytycznych płynących z tych strategii, które w istotnym stopniu dotyczą obszarów związanych z zakresem zadań własnych j.s.t. Wśród najważniejszych strategii należy wymienić następujące dokumenty: Strategia Innowacyjności i Efektywności Gospodarki. „Dynamiczna Polska 2020” – dokument przygotowany przez Ministerstwo Gospodarki i uchwalony 15 stycznia 2013 r. – szczególnie w zakresie działań zmierzających do realizacji takich celów jak: dostosowanie Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie 11 otoczenia regulacyjnego i finansowego do potrzeb innowacyjnej gospodarki, stymulowania innowacyjności poprzez wzrost efektywności wiedzy i pracy oraz wspieranie napływu innowacyjnych i odpowiedzialnych inwestycji; Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2020 – dokument przygotowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego i uchwalony 26 marca 2013 r. – szczególnie w zakresie działań zmierzających do wzmocnienia partycypacji obywatelskiej w procesie kreowania lokalnej polityki rozwoju, wzmacniania wzajemnego zaufania obywateli oraz zaufania obywateli do instytucji i organów państwa), a także wzmacniania gotowości mieszkańców do działania na rzecz społeczności lokalnej. Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020 – dokument przygotowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej i uchwalony 18 czerwca 2013 r. – szczególnie w zakresie działań na rzecz wzrostu poziomu zatrudnienia mieszkańców, wydłużenia aktywności zawodowej osób starszych, przeciwdziałaniu procesom wykluczenia społecznego oraz kreowania polityki edukacyjnej zmierzającej do podniesienia poziomu kompetencji i kwalifikacji obywateli. Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego Najważniejszym dokumentem określającym zasady polityki rozwoju na szczeblu regionalnym jest Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011-2020 (SRWM). Zapisy dokumentu postulują koncentrację środków na precyzyjnie zdefiniowanych priorytetach, operacjonalizację i parametryzację działań strategicznych, przejrzysty podział zadań i odpowiedzialności za poszczególne obszary polityki rozwoju, prowadzący jednak do mobilizacji zasobów wielu aktorów społecznych. Struktura SRWM obejmuje 7 głównych obszarów polityki rozwoju województwa, a także kierunki i sposoby działania w tych obszarach. Dla każdego z obszarów interwencji sformułowano cel strategiczny, stanowiący opis pożądanego kierunku zmian w perspektywie do 2020 roku. Każdy z celów strategicznych w ramach obszarów realizowany jest poprzez wyodrębnione kierunki polityki rozwoju, złożone z katalogu działań priorytetowych. W odniesieniu do poszczególnych kierunków polityki sformułowana została strategia postępowania, określająca pożądany stan docelowy, a także określająca czynniki sprzyjające i ograniczające możliwość osiągnięcia zmiany będącej pochodną realizacji celu strategicznego. Na poniższym schemacie zobrazowano strukturę dokumentu: 12 Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie Schemat 2 Struktura Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011-2020. Wizja "Małopolska 2020 - nieograniczone możliwości" Cel główny Obszar 7. Zarządzanie rozwojem województwa Bezpieczeństwo ekologiczne, zdrowotne i społeczne Obszar 6. Obszar 5. Rozwój miast i terenów wiejskich Obszar 3. Infrastruktura dla dostępności komunikacyjnej Obszar 4. Krakowski obszar metropolitalny i inne subregiony Obszar 2. Dziedzictwo i przemysły czasu wolnego Obszar 1. Gospodarka wiedzy i aktywności Efektywne wykorzystanie potencjałów regionalnej szansy dla rozwoju gospodarczego oraz wzrost spójności przestrzennej Małopolski w wymiarze regionalnym, krajowym i europejskim. Rekomendacje dotyczące programowania lokalnej polityki rozwoju można odnaleźć w SRWM w ramach obszaru: Rozwój miast i terenów wiejskich. Wśród kierunków polityki rozwoju w tym obszarze zwrócono uwagę na potrzebę integracji przestrzennej na poziomie lokalnym i zapewnienie powiązań lokalnych w obrębie obszarów wiejskich, dla których centrami są małe i średnie miasta, docelowo zapewniające jednolity standard dostępności podstawowych usług i dóbr publicznych. Umocnienie pozycji małych i średnich ośrodków miejskich jako lokalnych centrów gospodarczych ośrodków usług publicznych wskazywane jest jako warunek rozwoju okalających je terenów wiejskich. Projektowane działania opierają się na założeniu, że ważnymi elementami decydującymi o atrakcyjności małych miast są zasoby społeczne i kulturowe oraz przestrzeń publiczna. Wśród kluczowych działań w ramach wspomnianego kierunku przewidziano poprawę dostępności podstawowych usług publicznych w zakresie lokalnej infrastruktury społecznej, o charakterze: edukacyjnym, kulturalnym, rekreacyjnym i sportowym oraz zdrowotnym. Kolejnym kierunkiem polityki jest rozwój gospodarczy małych i średnich miast oraz terenów wiejskich. Celem działań określonym w ramach tego kierunku jest przede wszystkim przeciwdziałanie narastającym wewnątrzregionalnym zróżnicowaniom o charakterze gospodarczym. Projektowane przez Zarząd Województwa Małopolskiego działania uwzględniają szereg poniższych założeń: w ramach polityki rozwoju miast nie należy ograniczać się do wzmacniania infrastruktury społecznej i technicznej, lecz wysoki nacisk położyć także na tworzenie ofert zachęcających do lokowania nowych przedsięwzięć, wykorzystanie potencjału istniejących przedsiębiorstw oraz wzmacnianie relacji kapitałowych; Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie 13 zapleczem dla wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich są małe i średnie miasta; aktywizacja terenów wiejskich warunkowana jest wdrożeniem bardziej efektywnych mechanizmów wsparcia funkcjonowania zarówno rolnictwa, jak i działalności okołorolniczej i pozarolniczej; aby zwiększyć partycypację obywatelską w programowaniu polityki rozwoju lokalnego należy określić trwałe ramy współpracy władz lokalnych i regionalnych. W ramach kluczowych działań odnoszących się do poprawy kondycji gospodarczej małych i średnich miast oraz terenów wiejskich, główny nacisk położony został na rozwój oferty inwestycyjnej jednostek, połączony ze wspieraniem działań lokalnych instytucji rynku pracy na rzecz zwiększenia zatrudnienia i przeciwdziałania bezrobociu. Natomiast wśród priorytetów dla obszarów wiejskich wyróżniono również wsparcie obszarów rolniczych poprzez wdrożenie instrumentów wsparcia dla rolnictwa ekologicznego oraz marketingu wysokiej jakości produktów lokalnych i regionalnych, co może być istotną szansą rozwojową dla Gminy Tokarnia. Takie działanie wpisuje się w oczekiwanie wzmożonego wykorzystania miejscowych przewag konkurencyjnych. Innym priorytetem aktywizacji obszarów wiejskich jest wspieranie działalności pozarolniczej, szczególnie na terenach atrakcyjnych rezydencjonalnie i turystycznie, czyli również na obszarze Gminy Tokarnia. Ostatnim kierunkiem polityki rozwoju w obszarze miast i terenów wiejskich jest funkcjonalne zarządzanie przestrzenią na poziomie lokalnym. Zwraca się tutaj uwagę na podejmowanie działań z uwzględnieniem powiązań funkcjonalnych pomiędzy ośrodkami, ochrony tożsamości lokalnej, a także dbałości o otoczenie. Wśród kierunków interwencji wymienia się rewitalizację obszarów zdegradowanych, ochronę krajobrazu i ładu przestrzennego na obszarach wiejskich, planowanie przestrzenne prowadzone z uwzględnieniem realizacji koncepcji osadnictwa zwartego, w oparciu o miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Ponadto w SRWM w ramach obszaru: Krakowski obszar metropolitalny i inne subregiony wyróżniono subregion Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego (do którego należy Gmina Tokarnia), jako funkcjonalny obszar integracji przestrzennej o znaczeniu regionalnym, charakteryzujący się dominacją ośrodka centralnego (Kraków), będącego bazą dla procesów gospodarczych, kulturowych, społecznych i przestrzennych o skali ponadregionalnej. Rozwój Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego w SRWM określono jako jeden z kierunków polityki rozwoju Małopolski. Za główną oś rozwoju dla KOM w SRWM przyjęto silną pozycję gospodarczą subregionu, atrakcyjne warunki dla rozwoju osadnictwa wokół Krakowa (szansa dla Gminy Tokarnia), lokowanie nowoczesnych centrów naukowo-gospodarczych (korzystających z potencjału naukowego Krakowa), rozwój przemysłów czasu wolnego wykorzystujących oryginalne walory przyrodniczo-kulturowe (szansa dla Gminy Tokarnia). W kontekście budowania strategii rozwoju Gminy Tokarnia szczególne znaczenie przypisać należy tym kierunkom rozwoju, które uwzględniając atrakcyjne położenie i wysoką dostępność komunikacyjną, prowadzić będą do szybszego rozwoju gospodarczego całego subregionu. Wymienia się tu przede wszystkim rozwój oferty osadniczej oraz oferty przemysłów czasu wolnego, w oparciu o turystykę kulturową, aktywną, rekreacyjną 14 Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie i specjalistyczną (w tym np. poprzez rozwój tras rowerowych i wielosezonowych tras turystycznych). Subregionalny Program Rozwoju 2014-2020 Elementem wdrażania Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011-2020 jest przyjęcie indywidualnej ścieżki rozwoju dla pięciu subregionów wchodzących w skład województwa, w ramach tworzonego Subregionalnego Programu Rozwoju na lata 20142020. Jednym z kluczowych obszarów jest Krakowski Obszar Metropolitalny, zajmujący powierzchnię sześciu powiatów: miechowskiego, proszowickiego, bocheńskiego, krakowskiego ziemskiego, wielickiego, myślenickiego oraz miasta Krakowa. W ramach prac nad weryfikacją i specyfikacją kierunków rozwoju subregionu zawartych w SRWM Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego przeprowadził szereg badań oraz konferencji subregionalnych. Projekt programu subregionalnego został przygotowany 31 sierpnia 2012 r., natomiast do chwili obecnej nie ukończono prac nad finalnym kształtem dokumentu. Jak dotąd sprecyzowano układ Programu, który oprócz zróżnicowanej terytorialnie polityki rozwoju zawierał będzie dodatkowo uzgodnione listy przedsięwzięć, które rekomendowane będą do dofinansowania w ramach tzw. grantu subregionalnego, tj. wydzielonej puli środków w ramach regionalnego programu operacyjnego na lata 2014-2020. Schemat 3 Planowana Struktura Subregionalnego Programu Rozwoju dla subregionu Krakowski Obszar Metropolitalny Tematyczne obszary strategicznej interwencji Kraków jako ważny węzeł wiedzy i innowacji w europejskiej przestrzeni B+R Uzupełnienie funkcji metropolitalnych Krakowa zapewniających świadczenie usług wyższego rzędu Dynamizowanie rozwoju KOM Geograficzne obszary strategicznej interwencji Kraków jako ośrodek metropolitalny Miasta tracące funkcje społeczno-gospodarcze oraz wymagające rewitalizacji Obszary o najniższym dostępie do dóbr i usług Obszary w otoczeniu Zbiornika Dobczyckiego Obszar Jury Krakowsko-Częstochowskiej Rozwój małych i średnich miast w obszarze metropolitalnym Obszry o funkcjach rezydencjonalnych wokół Krakowa Obszary o najniższej dostępności do głównych węzłów transportowych Krakowski Obszar Mtropolitalny Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie 15 Podsumowując pierwszy etap badań i dyskusji nad programem dla Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego, należy stwierdzić, że wśród kluczowych kierunków i możliwości rozwoju dominują zagadnienia ciągłego rozwoju infrastruktury komunikacyjnej (drogowej i kolejowej), podnoszenia jakości usług publicznych wpływających na atrakcyjność osadniczą, ze szczególnym uwzględnieniem usług opieki zdrowotnej i oferty dla osób starszych, a także rozwój sektora usług i wykorzystanie potencjału turystyczno-kulturowego poprzez budowanie i promocję wspólnej oferty przemysłów czasu wolnego. Dalszą koordynacja prac nad Programem prowadzona jest przez fora subregionalne, składające się z członków Zarządu Województwa Małopolskiego, radnych Sejmiku Województwa Małopolskiego, przedstawicieli samorządów powiatowych i gminnych, przedsiębiorców, organizacji gospodarczych, organizacji społecznych, instytucji naukowych, badawczych i rozwojowych, uczelni wyższych, Policji i Państwowej Straży Pożarnej oraz innych kluczowych instytucji z punktu widzenia subregionu. Prace nad stworzeniem programu subregionalnego oraz uzgodnienie listy projektów subregionalnych powinno nastąpić do lipca 2014 r. 16 Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie Diagnoza podstawowych uwarunkowań rozwojowych Pierwszą częścią prac nad opracowaniem Strategii Rozwoju Gminy Tokarnia na lata 20142020 było przygotowanie diagnozy podstawowych uwarunkowań rozwojowych Gminy Tokarnia, stanowiącej wieloaspektową analizę statystyczną procesów zachodzących we wspólnocie samorządowej. Poniżej zamieszczone zostało streszczenie najważniejszych wniosków płynących z analizy diagnostycznej Gminy: Potencjał turystyczny Wnioski: Turystyczna baza noclegowa na terenie Gminy Tokarnia opiera się na kilku niewielkich ośrodkach o charakterze pensjonatów oraz nielicznych gospodarstwach agroturystycznych. Warunki noclegowe Tokarni (przeciętnie 4 miejsca na 1 tys. mieszkańców) odbiegają znacząco od średniej powiatu myślenickiego (ok. 10 miejsc) oraz województwa małopolskiego (ok. 25 miejsc). Intensywność ruchu turystycznego jest względnie niska. Przeciętny gość Gminy Tokarnia -spędza tu co najwyżej 2 dni. Wykorzystanie infrastruktury noclegowej przedstawia się na poziomie 5 noclegów na 1 miejsce noclegowe, przeciętnie w powiecie myślenickim było to 38 noclegów. Gmina posiada korzystne warunki do uprawiania turystyki aktywnej, pieszej i rowerowej, sportu i rekreacji, ze szczególnym uwzględnieniem narciarstwa. Stworzenie i rozbudowa stałej bazy turystycznej i okołoturystycznej może zatem stanowić ważny impuls rozwojowy gminy. Potencjał gospodarczy Wnioski: Gmina jest słabo rozwinięta gospodarczo. Struktura gospodarki z jednej strony charakteryzuje się rozdrobnionym i niskoobszarowym rolnictwem, stanowiącym miejsce zatrudnienia dla ok. 15% mieszkańców w wieku produkcyjnym, z drugiej strony względnie słabo rozwinięty jest sektor usług (15,6% zatrudnionych w Gminie, 19,9% w powiecie myślenickim). Poziom przedsiębiorczości jest również niski. Przeciętnie na 1 tys. mieszkańców w gminie Tokarnia zarejestrowanych w rejestrze REGON jest ok. 63 podmioty, podczas gdy w całym powiecie myślenickim wskaźnik ten wynosi 92 podmioty. Niespełna 40% to podmioty działające w sektorze usług rynkowych, w powiecie to połowa wszystkich jednostek, a w Małopolsce to prawie 60%. Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie 17 Przeciętne wyniki gospodarcze gminy w dużej mierze spowodowane są jej charakterystyką przestrzenną. Najważniejszą barierą gospodarczą jest brak terenów inwestycyjnych, w tym prywatnych. Spowodowane jest to górzystym ukształtowaniem terenu, brakiem gruntów płaskich, ogromnym rozdrobnieniem agrarnym oraz występowaniem terenów zalewowych. Podstawowe charakterystyki rynku pracy wskazują na niższy od średniej powiatowej wskaźnik bezrobocia rejestrowanego (6,4% bezrobotnych w ludności w wieku produkcyjnym w Gminie, 7,9% w powiecie myślenickim) i jednocześnie bardzo niski wskaźnik zatrudnienia (8% w Gminie, 22% w powiecie myślenickim). Taki stan rzeczy świadczy, że główne miejsca pracy mieszkańców Tokarni leżą poza gminą, wskazywać może także na duży stopień zatrudnienia nierejestrowanego w gminie lub zagranicą. Kapitał ludzki Wnioski: Wskaźniki salda migracji w ostatnich latach oscylują w granicy zera, przeciętne saldo migracji z lat 2007-2012 wskazuje, że na każde 10 tys. mieszkańców wymeldowało się o 3 mieszkańców więcej niż osiedliło na terenie gminy. W powiecie wskaźnik ten jest dodatni na poziomie 24 osób. Tym samym Gmina Tokarnia jawi się jako miejsce o względnie niskiej atrakcyjności osadniczej, choć należy zauważyć, że w latach 20112012 saldo migracji osiągnęło niewielkie wartości dodatnie. Rekompensatą niekorzystnego salda migracji jest wysoki przyrost naturalny. Choć odznacza się on delikatną tendencja spadkową, przeciętnie w latach 2007-2012 wartość wskaźnika przyrostu naturalnego wyniosła w gminie 6,8‰, w powiecie był to 4,4‰, a w Małopolsce 1,9 ‰. Niezwykle korzystna jest również struktura wiekowa gminy, na każde 100 osób w wieku produkcyjnym, przypada jedynie 20 osób w wieku poprodukcyjnym i 39 w wieku przedprodukcyjnym ( w województwie to odpowiednio 27 i 31 osób). Wyniki egzaminu gimnazjalnego jak i testów po 6 klasie szkoły podstawowej wskazują, że jakość nauczania nie odbiega istotnie od przeciętnych wyników szkół w województwie małopolskim. Jakość życia Wnioski: 18 Gmina charakteryzuje się wysoką dostępnością do usług opieki zdrowotnej. Liczba porad lekarskich udzielonych w ramach podstawowej opieki zdrowotnej w latach 2010-2011 wyniosła przeciętnie 4,1 na mieszkańca, podczas gdy średnio w powiecie było to 3,6 a w województwie 3,8 porad. Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie Tendencją spadkową odznacza się liczba osób korzystających z usług pomocy społecznej. Udział osób korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w ludności ogółem spadł z 19% w 2008 r, do 9,8% w roku 2011. Niemniej jednak należy zaznaczyć, że wartości tego wskaźnika w badanym okresie, zarówno przeciętnie dla powiatu jak i województwa, były niższe i oscylowały wokół poziomu 8%. Względnie niski w gminie jest odsetek dzieci objętych wychowaniem przedszkolnym, jedynie połowa dzieci w wieku 3-5 lat uczestniczy w tej formie wychowawczej. Poziom nauczania jak i warunki bazy oświatowej nie odbiegają istotnie od średnich wartości dla powiatu i województwa. W obszarze kultury szczególną uwagę zwrócić należy na potencjał wynikający z kultywowania tradycji Kliszczaków – grupy etnicznej Górali. Włączanie w obieg gospodarczy tych wartości, jak również zasobów w postaci twórców ludowych, zespołów folklorystycznych, obiektów pielgrzymkowych i religijnych, stwarza istotne możliwości rozwojowe gminy. Gmina odznacza się względnie wysokimi wskaźnikami dostępności i wykorzystania infrastruktury sportowej. Liczba ćwiczących przypadająca na 10 tys. mieszkańców wynosi ponad 490 osób, podczas gdy przeciętnie w powiecie myślenickim jest to 340 osób, a w województwie małopolskim 290. Istotne braki występują w zakresie dostępności do komunalnej infrastruktury sieciowej. Niski wskaźnik korzystających z komunalnej sieci wodociągowej wytłumaczyć można dobrze rozwiniętą prywatną siecią przesyłową w tym zakresie. Niemniej wskaźnik korzystających z sieci kanalizacyjnej (17%) jest około połowę niższy od średniej powiatowej – choć inwestycje w tym zakresie są wciąż realizowane. W przypadku sieci gazowej (40%) występuje różnica na poziomie około jednej piątej. Położenie geograficzne Tokarni determinuje bardzo wysoką drogową dostępność komunikacyjną Krakowa jak i Nowego Targu. Do stolicy województwa jak i jednego z większych ośrodków miejskich na południu dojechać można nie przekraczając godziny. Bolączką całego regionu jest natomiast brak dostępności sieci kolejowej. Atrakcyjność przyrodnicza Wnioski: Cechą charakterystyczną gminy jest wysoka lesistość, na poziomie 47% powierzchni. Teren gminy nie podlega ochronie prawnej, niemniej jednak z uwagi na swoje ukształtowanie i warunki krajobrazowe stanowi ważny czynnik mogący przyciągnąć potencjalnego turystę. Dostrzegalną zmianą w obszarze ochrony przyrody w ostatnich latach była rosnąca liczba mieszkańców korzystających z oczyszczalni ścieków. Z poziomu 1,5% w roku 2007 osiągnięto wskaźnik 16,4% w roku 2012. Poziom ten jest wciąż niezadowalający Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie 19 w porównaniu ze średnią powiatową (39,3%) i wojewódzką (58,1%). Obszar ten wymaga wciąż znaczących nakładów inwestycyjnych. Zarządzanie rozwojem Wnioski: 20 Zwiększający się udział wydatków inwestycyjnych w budżecie gminy w korelacji z rosnącym udziałem środków unijnych w wydatkach inwestycyjnych świadczą korzystnie o prowadzonej polityce inwestycyjnej. Całkowita wartość podpisanych umów na realizację projektów unijnych przypadająca na statystycznego mieszkańca gminy na rok 2012 wyniosła 1790 zł. Wraz ze wzrostem nakładów budżetowych na inwestycje rośnie zadłużenie gminy, niemniej jednak poziom zadłużenia (na poziomie ok. 30% zobowiązań w stosunku do dochodów) nie zagraża stabilności finansów samorządowych. Niskie jest obciążenie dochodów obsługą zadłużenia. Zdolność do samofinansowania inwestycji w kończącym się okresie programowania unijnego podlegała tendencji spadkowej, niemniej wciąż znajduje się na poziomie umożliwiającym aktywną politykę inwestycyjną władz gminy. Wskaźniki frekwencji wyborczej, zarówno w wyborach do Sejmu RP, jak i wyborach samorządowych prezentują wysokie wartości, co korzystnie świadczy o zaangażowaniu mieszkańców w proces y decyzyjne mające na celu rozwój gminy. W związku z tym jako element zarządzania rozwojem gminy można spróbować zaimplementować narzędzia skłaniające do większej kooperatywności, konsultacje społeczne przygotowywanych projektów. Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie Analiza SWOT Analiza SWOT stanowi jedną z najpopularniejszych metod strategicznej diagnozy sytuacji, w jakiej znajduje się wspólnota samorządowa. Służy porządkowaniu i segregacji informacji, dzięki czemu stanowi użyteczną pomoc przy dokonywaniu oceny zasobów i otoczenia danej jednostki samorządu terytorialnego, ułatwia też identyfikację problemów i określenie priorytetów rozwoju. Jej nazwa to skrót od pierwszych liter angielskich słów, stanowiących jednocześnie pola przyporządkowania czynników, mogących mieć wpływ na powodzenie planu strategicznego – silne strony (strenghts), słabe strony (weaknesses), szanse (opportunities) i zagrożenia (threats). S -> STRENGHTS, czyli silne strony W -> WEAKNESSES, czyli słabe strony O -> OPPORTUNITIES, czyli okazje T -> THREATS, czyli zagrożenia Czynniki wspierające rozwój Czynniki hamujące rozwój SILNE STRONY SŁABE STRONY SZANSE ZAGROŻENIA Czynniki wewnętrzne Czynniki zewnętrzne Zgodnie z powyższym, czynniki rozwoju podzielić można na wewnętrzne, na które społeczność lokalna ma wpływ (silne i słabe strony), oraz na czynniki zewnętrzne – umiejscowione w bliższym i dalszym otoczeniu jednostki (szanse i zagrożenia). Podział ten można przeprowadzić również w inny sposób, mianowicie: czynniki pozytywne, czyli atuty i szanse, oraz czynniki negatywne, czyli wady i zagrożenia. Poniżej zaprezentowane zostały wyniki analizy SWOT dla Gminy Tokarnia: Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie 21 Analiza SWOT – Gmina Tokarnia CZYNNIKI WEWNĘTRZNE SILNE STRONY 1. Korzystne położenie komunikacyjne (na ważnym szlaku komunikacyjnym pomiędzy Krakowem i Zakopanem– wysoka dostępność drogowa); 2. Bliskość dużej aglomeracji miejskiej Krakowa (rynek pracy, możliwość kształcenia, dostęp do usług publicznych); 3. Bogate walory krajobrazowoprzyrodnicze (góry, duża lesistość, czyste powietrze, miejsca widokowe); 4. Szlaki turystyczne przechodzące przez teren gminy; 5. Żywa kultura ludowa i twórczość artystyczna - folklor, działalność zespołów ludowych i orkiestr, kultura Kliszczaków, tradycyjna Niedziela Palmowa w Tokarni, Święto Ziemniaka (tuka); 6. Wskrzeszanie zapomnianych obrzędów i zwyczajów – m.in. działalność towarzyszenia Miłośników Skomielnej Czarnej i Bogdanówki; 7. Ekomuzeum Bogdanówka; SŁABE STRONY 1. Niewystarczająca infrastruktura turystyczna i około turystyczna; 2. Brak ścieżek rowerowych; 3. Niewystarczająca promocja turystyczna gminy; 4. Niewystarczająca gminna oferta kulturalna, bariery w dostępie do kultury; 5. Niewystarczająca oferta stałych zajęć pozalekcyjnych (nieprojektowych, finansowanych z budżetu gminy), w tym rozwijających kompetencje kluczowe, np. umiejętności językowe; 6. Wysoki odsetek osób korzystających z pomocy społecznej; 7. Niezadowalający dostęp do specjalistycznej opieki zdrowotnej; 8. Brak ogólnodostępnego placu zabaw na terenie gminy; 9. Niewystarczająca baza sportoworekreacyjna; 10. Niski poziom czytelnictwa wśród mieszkańców gminy; 8. Duży potencjał do rozwoju turystyki pielgrzymkowej i religijnej - Ośrodek Rekolekcyjny św. Ojca Pio, Kalwaria Tokarska, kapliczka na przełęczy między Koskową Górą a Praszywką; 11. Brak terenów inwestycyjnych (brak terenów pod zagospodarowanie gospodarcze – Strefę Aktywności Gospodarczej) – niekorzystne 9. Bogate dziedzictwo kulturowe w zakresie ukształtowanie terenu, osuwiska, tereny 22 Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie budownictwa ludowego, zabytków ruchomych, etnograficznych czy krajobrazu kulturowego, m.in. zespoły dworskie w Skomielnej Czarnej i Tokarni; 10. Gospodarstwa agroturystyczne na terenie gminy; zalewowe, wąskie drogi; 12. Brak terenów, przygotowanych pod zagospodarowanie turystyczne; 13. Rozdrobnienie gospodarstw rolnych; 14. Problemy ze scalaniem gruntów - niska świadomość społeczna, tradycje 11. Dwa wyciągi narciarskie na terenie gminy historyczne; (w Bogdanówce i Skomielnej Czarnej); 15. Mała ilość nowych miejsc pracy; 12. Zadowalający dostęp do usług publicznych; 13. Dobra infrastruktura, służąca edukacji (baza oświatowa) 14. Projekty, rozwijające ofertę zajęć pozalekcyjnych, finansowane ze środków zewnętrznych; 15. Wysoka aktywność mieszkańców w zakresie sportu i rekreacji (duża ilość klubów sportowych i osób ćwiczących); 16. Biblioteka Samorządowa Gminy Tokarnia z bogatym księgozbiorem; 17. Dobra współpraca międzysamorządowa, w tym z partnerami zagranicznymi; 18. Sprawne i efektywne współdziałanie międzysektorowe i międzyorganizacyjne; 16. Brak dużych przedsiębiorstw na terenie gminy – generujących miejsca pracy; 17. Niski odsetek podmiotów zarejestrowanych w sektorze usług rynkowych w stosunku do liczby podmiotów ogółem (15,6% - średnia dla województwa małopolskiego: 24,6%); 18. Niska innowacyjność gospodarki lokalnej (mała liczba firm z sekcji M w przeliczeniu na 1 tys. mieszkańców); 19. Mały udział dochodów własnych w dochodach budżetu gminy; 20. Niskie wpływy do budżetu gminu z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) w przeliczeniu na 1 mieszkańca; 21. Zły stan substancji niektórych obiektów użyteczności publicznej; 19. Wysoki udział środków unijnych 22. Bariery architektoniczne dla w wydatkach inwestycyjnych gminy niepełnosprawnych, w szczególności (w latach 2010-2011 równy 27% budynki użyteczności publicznej średnia dla województwa małopolskiego: niespełniające warunków dostępności 14,9%), doświadczenie w prowadzeniu dla osób niepełnosprawnych; projektów, finansowanych ze środków zewnętrznych; 20. Zadowalający stan finansów publicznych; 23. Mały odsetek mieszkańców, korzystających z sieci kanalizacyjnej Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie 23 21. Wysoki poziom kapitału społecznego; 22. Liczne i aktywne organizacje pozarządowe, wysokie zdolności absorpcji środków zewnętrznych, promocja gminy; 23. Wysoki potencjał demograficzny (wysoki przeciętny przyrost naturalny na 1 tys. mieszkańców w latach 2007-2012, równy: 6,81 – średnia dla województwa małopolskiego: 1,86, korzystna struktura społeczna wg grup wieku) w ludności ogółem (w 2011 roku równy 17,1% - średnia dla województwa małopolskiego: 54,5%); 24. Mały odsetek mieszkańców, korzystających z oczyszczalni ścieków (w 2011 roku równy 10,5% - średnia dla województwa małopolskiego: 56,9%). 24. Dobrze rozwinięty przemysł drzewny; 25. Dobrze rozwinięta sieć wodociągowa (prywatna) – bardzo wysoki odsetek korzystających; 26. Dobry dostęp do sieci Internet na terenie gminy. CZYNNIKI ZEWNĘTRZNE SZANSE ZAGROŻENIA 1. Dostępność funduszy zewnętrznych, 1. Niepewna sytuacja gospodarcza kraju i w tym nowa perspektywa finansowa Unii państw Unii Europejskiej (globalny kryzys Europejskiej; gospodarczy, mający wpływ na kondycję/sytuacje przedsiębiorców 2. Rozwój współpracy /zakładów pracy); międzysamorządowej, międzysektorowej 2. Brak prywatnych źródeł finansowanie i międzyorganizacyjnej; (dużych sponsorów) na terenie gminy; 3. Produkcja zdrowej żywności; 3. Ujemne przeciętne saldo migracji z lat 2007-2011 na 10 tys. mieszkańców 4. Rozwój miejsc na potrzeby prezentacji, (-3,35, średnia dla województwa promocji i sprzedaży produktów małopolskiego: 10,92), w szczególności lokalnych; emigracja osób młodych 5. Budowa dużego ośrodka hotelowo- 24 Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie rekreacyjnego przy wyciągu narciarskim w Skomielnej Czarnej; 6. Rozwój turystyki pielgrzymkowej i religijnej; 7. Skuteczny system promocji – uspójnienie/ skoordynowanie działań promocyjnych; 8. Promocja gminy poprzez aktywne organizacje pozarządowe, w szczególności działające w sektorze kultury i dziedzictwa kulturowego; 9. Zwiększenie dostępu do wychowania przedszkolnego – przedszkola w poszczególnych miejscowościach. i wykształconych; 4. Niska opłacalność produkcji rolnej; 5. Uciążliwe przepisy prawne dotyczące produkcji i sprzedaży produktów lokalnych; 6. Niski popyt na turystykę (mała intensywność ruchu turystycznego i słabe wykorzystanie potencjału noclegowego); 7. Słaby poziom bezpieczeństwa drogowego; 8. Niska jakość techniczna infrastruktury mostowej (przestarzałe mosty o niskim tonażu); 9. Cedowanie (zlecanie) kolejnych zadań publicznych na administrację samorządową bez zapewnienie dodatkowych środków finansowych na ich realizację; 10. Prawo zamówień publicznych, wpływające częstokroć na jakość wykonania inwestycji (np. inwestycji drogowych). Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie 25 Wyzwania rozwojowe W wyniku dyskusji nad zasobami wewnętrznymi oraz otoczeniem Gminy Tokarnia, a także w oparciu o wnioski z diagnozy społeczno-gospodarczej, można sformułować kilka wyzwań społeczno-gospodarczych, stojących przed wspólnotą samorządową. Na pierwszy plan wyłaniają się potrzeby w zakresie dynamizowania rozwoju obszarów wiejskich i wykorzystania atutów Gminy (położenie i dobre skomunikowanie ze stolicą województwa, warunki środowiskowe, atrakcyjne tereny osadnicze, walory turystyczno-rekreacyjne, walory kulturowe, itp.). Jednym z istotnych wyzwań dla Gminy Tokarnia jest ukształtowanie wizerunku miejsca atrakcyjnego do życia, dobrze skomunikowanego z ośrodkami gospodarczymi oferującymi miejsca pracy (Myślenice, Kraków), z rozwiniętą ofertą rekreacyjną, turystyczną, kulturową i społeczną. Zapewni to atrakcyjność pod względem nowego osadnictwa, co jest pożądanym kierunkiem rozwojowym. Realizacja tego wyzwania powinna opierać się m.in. o kreowanie i rozpropagowanie własnej, oryginalnej oferty rekreacyjno-kulturowej (infrastruktura turystyczno-rekreacyjna, wydarzenia kulturalne oparte na tradycji Kliszczaków, zabytki, obszary górskie i leśne, itp.), która obecnie w bardzo małym zakresie dociera do potencjalnych odbiorców (np. aglomeracja krakowska), a decyduje o wizerunku całej Gminy. Do pozostałych wyzwań o charakterze strategicznym zaliczyć należy aktywizacje społeczności lokalnej wraz z rozwojem usług publicznych, które w dłuższej perspektywie powinny przyczyniać się do przeciwdziałania niekorzystnym zjawiskom demograficznym (odpływ mieszkańców, starzenie się społeczeństwa) oraz wykorzystanie potencjału obszarów wiejskich i tradycyjnego rolnictwa. Wyzwania niniejsze szerzej zostały opisane poniżej. Na ich kanwie zidentyfikowano strategiczne obszary rozwoju. Wyzwania rozwojowe Gminy Tokarnia do 2020 r.: Wykorzystanie potencjału rozwojowego obszarów wiejskich Gminy Tokarnia – polegającego na dostępności terenów atrakcyjnych dla produkcji żywności naturalnej, upraw i hodowli metodami tradycyjnymi oraz pielęgnowaniu tradycji lokalnych, poszukiwanych na rynku turystycznym. Wykorzystanie potencjału obszarów wiejskich Gminy Tokarnia jest uwarunkowane inwestycjami gminnymi i prywatnymi (aktywizacja tradycyjnego rolnictwa i działalności okołorolniczych, rozwój oferty turystyczno-rekreacyjnej, itp.). Dotychczasowa, trwała orientacja gospodarki Gminy opierała się na tradycyjnym rolnictwie, które nie posiada sprzyjających warunków dla produkcji towarowej – słabe klasy gleb, niekorzystne ukształtowanie terenu, rozdrobnienie ziemi rolniczej, niska opłacalność. Kontekst globalnych realiów ekonomicznych wydaje się narzucać w pierwszej kolejności ukierunkowanie zmian na poszukiwanie luk rynkowych o charakterze lokalnym i regionalnym. Szansę można upatrywać w ukierunkowywaniu produkcji rolnej na produkty naturalne, wyrabiane lokalnie, o uznanej jakości i marce, czy też uprawach starych i poszukiwanych odmian oraz hodowli ras tradycyjnych. W wielu przypadkach będą to produkty wyrabiane na skalę drobną (niemasową), choć istnieją również możliwości produkcji towarowej (np. produkcja mleka, wyrobów mięsnych). Realizacja tego wyzwania wiąże się jednak z wieloma czynnikami natury wewnętrznej i zewnętrznej – umiejętność 26 Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie samoorganizacji producentów rolnych (np. w grupy producenckie, inne formy stowarzyszeniowe), możliwości zbytu produktów rolnych i ich opłacalności, możliwości prawnych w zakresie sprzedaży produktów przetworzonych bezpośrednio z gospodarstw rolnych. Kolejna perspektywa finansowa UE na lata 2014-2020 gwarantuje środki finansowe na realizację zagadnień związanych z tą tematyką. W związku z tym należy dążyć do wykorzystywania potencjału obszarów wiejskich z udziałem tych środków. Wykorzystując bliskie położenie Krakowa można poszukiwać w nim rynków zbytu na produkty lokalne, które cieszą się coraz większym zainteresowaniem potencjalnych klientów. Kolejną możliwością rozwojową obszarów wiejskich Gminy Tokarnia jest włączanie w lokalny obieg gospodarczy (turystyczny, rekreacyjny) bogatej tradycji Kliszczaków – grupy etnicznej Górali Polskich, z której wywodzą się mieszkańcy Gminy Tokarnia. Inicjowanie aktywności mieszkańców – angażowanie się w miejscowe inicjatywy, poszukiwanie miejsca realizacji własnych aspiracji i działalności na terenie Gminy Tokarnia. Problem bierności niektórych środowisk lokalnych jest konsekwencją zaistnienia wielu różnych czynników, z których warunki ekonomiczne są może najłatwiej dostrzegalne wśród negatywnie oddziałujących, ale niekoniecznie najtrudniejsze do pokonania. Skala zaniedbań społecznych, w tym braków inicjatyw instytucji publicznych jest różna i w wielu miejscach wskazać można grupy osób bardzo zaangażowanych w likwidację skutków niepożądanych zjawisk. Problemy występowania patologii społecznych, dziedziczenia ubóstwa czy wykluczenia obserwowane są w wielu miejscach całego województwa i nie są cechą charakterystyczną wyłącznie dla Gminy Tokarnia. Jednak stanowią duże zagrożenie dla realizacji wyzwań gospodarczych i wizerunkowych, w związku z czym powinny stanowić istotną część strategii. Przeciwdziałanie tym niekorzystnym tendencjom społecznym powinno być realizowane m.in. poprzez utrzymywanie wysokiej jakości kształcenia od pierwszych jego etapów, angażowanie mieszkańców do świadomego udziału w kulturze oraz inicjatywach lokalnych, kreowanie wartości przedsiębiorczych i estetycznych. Przyczyni się to w przyszłości do zapewnienia odpowiedniej zaradności i operatywności mieszkańców (np. aktywne poszukiwanie pracy w otoczeniu Gminy i na jej terenie), odpowiedzialności za dobro wspólne (np. estetyka gospodarstw, odnowa centrów wsi i miejsc publicznych) oraz przedsiębiorczości. W warunkach Gminy Tokarnia, ważne jest aby wspierać wszelkie inicjatywy integrujące również nowych mieszkańców. Ważne centrum usług publicznych w powiecie myślenickim – które przeciwdziałają niekorzystnym zjawiskom gospodarczym i demograficznym, jakie są dostrzegalne w sferze globalnej. Realizacja tego aspektu przyszłości Gminy Tokarnia wymagać będzie wykazania się lokalną (wewnątrzpowiatową) konkurencyjnością, w znaczeniu budowy oferty usług publicznych, kierowanych do mieszkańców (w tym potencjalnych – nowych), o wysokiej jakości. Mowa głównie o usługach edukacyjnych, zdrowotnych, kulturalnych, rekreacyjno-sportowych, administracyjnych, które jako kompleksowa oferta społeczna nierzadko decydują o jakości kapitału społecznego i atrakcyjności dla nowego osadnictwa. Gmina Tokarnia, poprzez swoje dogodne położenie już stanowi atrakcyjny teren osadniczy. Wobec ogólnokrajowych, niekorzystnych tendencji demograficznych, rozwój funkcji rezydencjonalnych i osadniczych Gminy należy postrzegać jako poważną szansę rozwojową, a każdego nowego mieszkańca jako Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie 27 swoistego inwestora (klienta wszystkich usług świadczonych na obszarze Gminy). Rozwój silnego centrum usług publicznych jest warunkiem koniecznym, aby tę szansę wykorzystać. Ważnym aspektem jest również współpraca międzysektorowa (z organizacjami pozarządowymi) na rzecz rozwoju i poprawy efektywności niektórych usług publicznych oraz ciągłe doskonalenie systemów zarządczych, które bezpośrednio wpływają na jakość usług administracyjnych. Wzmacnianie pozycji gospodarczej Gminy Tokarnia, w tym turystyczno-rekreacyjnej – co w przyszłości może zagwarantować skuteczne rozwiązywanie problemów społecznych oraz zapewnić stabilizację dla finansów publicznych JST. Wzmacnianie pozycji gospodarczej Gminy Tokarnia jest uwarunkowane inwestycjami gminnymi i prywatnymi (nowe tereny inwestycyjne, rozwój oferty turystyczno-rekreacyjnej). Wzmacnianie pozycji gospodarczej powinno się odbywać przede wszystkim poprzez rozwój infrastruktury rekreacyjno-turystycznej oraz oryginalne przedsięwzięcia kulturalne, które z jednej strony powinny przełożyć się na wzrost zainteresowania Gminą wśród potencjalnych odwiedzających (mieszkańcy aglomeracji krakowskiej, turyści kwalifikowani – zainteresowani oryginalnymi walorami przyrodniczymi, kulturowymi i rekreacyjnymi, itp.), a z drugiej strony przyczynić się do wzrostu zamożności mieszkańców i w konsekwencji wykreować wewnętrzny popyt na rynku. Ten zaś ma szanse stanowić podstawowe uzasadnienie dla podejmowania różnych działalności gospodarczych, zorientowanych na ponadlokalnych nabywców, w tym świadczących usługi rynkowe w ramach przemysłów czasu wolnego. Oryginalność walorów Gminy Tokarnia (pogranicze Beskidu Wyspowego i Makowskiego, krajobraz, obszary leśne, ośrodki religijne, rozwijająca się infrastruktura turystyczno-rekreacyjna w postaci wyciągów narciarskich i obiektów noclegowych) nie gwarantują samoistnego rozwoju turystyki i rekreacji. Walory te w konkurencji z pobliskimi ośrodkami turystycznymi nie mają odpowiedniej siły przebicia na rynku. Jednak Tokarnia może zbudować bardzo atrakcyjną ofertę rekreacyjno-kulturową i weekendową. Powinna ona zawierać klika znaczących wyróżników zorientowanych na odbiorców różnego rodzaju: turystyka aktywna i rekreacja – dla uprawiających sporty zimowe, jazdę na rowerach, wędrówki górskie i inne formy aktywnego spędzania czasu wolnego; turystyka kulturowa – dla osób zapoznających się kulturą ludową, tradycją lokalną (Kliszczacy), kuchnią lokalną i produktami lokalnymi; turystyka pielgrzymkowa i religijna – z wykorzystaniem zabytków sakralnych, tradycyjnych obrzędów religijnych, ośrodków życia religijnego z terenu Gminy, Kalwarii Tokarskiej, itp.; agroturystyka – z wykorzystaniem tradycyjnego rolnictwa, lokalnych produktów rolnych, obrzędów związanych z cyklem prac rolniczych. Wyzwaniem w tym zakresie jest przyciąganie inwestorów i tworzenie nowoczesnej infrastruktury turystyczno-rekreacyjnej, rewitalizacja bazy już istniejącej i przewracanie do życia obiektów wymagających renowacji (m.in.: szlaki turystyczne, trasy rowerowe, obszary rekreacyjne, itp.). Oryginalność niektórych produktów terytorialnych, jakie mogą być przedmiotem konsumpcji dla mieszkańców, turystów, inwestorów, czy codziennie przybywających na obszar Gminy, powinna być traktowana jako ważny argument w działaniach promocyjnych. Drugim wątkiem tego wyzwania jest rozwój innych branż gospodarczych, nieturystycznych – usługi, drobna produkcja przemysłowa. Trudności związane z realizacja tej części wyzwania polegają na barierach natury środowiskowej – brak terenów inwestycyjnych, a wręcz bardzo 28 Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie ograniczone możliwości lokowania takich terenów na obszarze Gminy (ze względu na niekorzystne ukształtowanie terenu, bardzo ograniczoną ilość terenów płaskich, występowanie obszarów zalewowych, rozdrobnienie gruntów i skomplikowane kwestie własnościowe, itp.). Niemniej jednak należy dążyć do planowania stref dla rozwoju gospodarczego na terenie Gminy. Nowa perspektywa finansowa UE na lata 2014-2020 przewiduje znaczne środki finansowe na scalanie gruntów na potrzeby stref inwestycyjnych, uzbrajanie gruntów, realizację infrastruktury komunikacyjnej udostępniającej potencjalne tereny inwestycyjne, itp. Mimo znaczących trudności w zakresie planowania i organizowania stref aktywności gospodarczej na terenie Gminy, należy projektować działania w zakresie scalania gruntów, rozwiązywania kwestii własnościowych, angażowania właścicieli prywatnych do tworzenia stref inwestycyjnych, itp. Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie 29 Wizja i misja rozwoju Gminy Tokarnia Wizja rozwoju Gminy Tokarnia stanowi projekcję, opis pożądanego stanu rzeczywistości lokalnej w perspektywie 2020 roku. Określa stan docelowy, do którego dążyć będzie cała wspólnota Gminy, tj. władze samorządowe Gminy oraz ich partnerzy (lokalni oraz ponadlokalni), wykorzystując przy tym możliwości płynące z własnych atutów i szans pojawiających się w otoczeniu. Wizja ukierunkowana jest prognostycznie, określa cel, do jakiego zmierza Gmina. Wskazuje ona zasadniczy kierunek podejmowanych działań. WIZJA „GMINA TOKARNIA 2020” W 2020 roku Gmina Tokarnia w pełni korzysta ze swoich atrakcyjnych warunków środowiskowych. Rozwinięta oferta turystyczno-rekreacyjna oraz kulturalna, oparta na tradycji Kliszczaków, przyciąga wielu turystów, pielgrzymów i gości. Rozwój infrastruktury komunalnej oraz doskonalenie usług publicznych przynosi korzyści w postaci zwiększenia standardów życia mieszkańców i nowego osadnictwa. Dzięki temu rozwijają się nowe sfery usług oraz lokowane są nowe działalności gospodarcze, w tym wykorzystujące potencjał rolniczy obszarów wiejskich. Misja jest nadrzędnym celem rozwoju Gminy Tokarnia. Określa ona również rolę władz samorządowych w procesie rozwoju wspólnoty lokalnej. Zgodnie z misją, władze samorządowe pełnią rolę inicjatora dla realizacji przedsięwzięć zgodnych ze Strategią Rozwoju Gminy Tokarnia, a podejmowanych przez różnych aktorów życia społecznego i gospodarczego – liderów lokalnych, organizacje pozarządowe, instytucje publiczne, przedsiębiorców, grupy nieformalne mieszkańców. Ponadto władze samorządowe są także realizatorem własnych projektów (leżących w zadaniach własnych oraz we współpracy z innymi jednostkami samorządu terytorialnego), zmierzających do rozwoju Gminy Tokarnia, upowszechniania jej walorów, ułatwiania współpracy partnerów lokalnych i wdrażania innowacyjnych rozwiązań. MISJA ROZWOJU GMINY TOKARNIA Naszą misją jest wspieranie rozwoju gospodarczego, społecznego oraz przestrzennego Gminy Tokarnia w partnerstwie ze wszystkimi środowiskami lokalnymi. Chcemy wspólnie kreować wizerunek Gminy Tokarnia jako miejsca przyjaznego do życia, prowadzenia działalności gospodarczej i odpoczynku. 30 Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie Plan operacyjny Strategii Priorytety wyszczególnione w Strategii wynikają z przyjętej wizji rozwoju Gminy Tokarnia do 2020 roku i zdefiniowanych wyzwań rozwojowych. Ze względu na stwarzanie w perspektywie długookresowej największych możliwości wzrostu, uznane one zostały za najważniejsze. Wyodrębniono zatem trzy obszary priorytetowe, które są względem siebie równoważne i uzupełniające się: OBSZAR 1. ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ OBSZARÓW WIEJSKICH; OBSZAR 2. AKTYWNA SPOŁECZNOŚĆ I ATRAKCYJNE ŚRODOWISKO ZAMIESZKANIA; OBSZAR 3. GOSPODARKA LOKALNA I TURYSTYKA; Dla każdego z obszarów priorytetowych sformułowany został cel strategiczny (w perspektywie 2020 roku), z którego wynikają cele operacyjne. Dla ich urzeczywistnienia wyodrębniono natomiast kierunki interwencji – kluczowe zadania i projekty do realizacji. Należy je traktować jako pewną propozycję, otwartą listę przedsięwzięć w danym zakresie, określającą ogólne ramy koncentracji aktywności programowej, finansowej i organizacyjnej całej wspólnoty Gminy Tokarnia w perspektywie długofalowej. Ponadto, dla zapewnienia kontroli nad stopniem realizacji poszczególnych celów niniejszej Strategii Rozwoju stworzono listę rekomendowanych mierników. Mierniki te są użyteczne przede wszystkim w czasie dokonywania monitoringu realizacji oraz aktualizacji dokumentu. Lista mierników stanowi bazową propozycję, która podczas prowadzenia procesów monitorowania i przeglądu strategicznego może być modyfikowana i uzupełniana – zgodnie z potrzebami jednostek wdrażających. Poniższy schemat prezentuje strukturę celów Strategii Rozwoju Gminy Tokarnia na lata 2014-2020. Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie 31 ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ OBSZARÓW WIEJSKICH Cel strategiczny: Zachowanie lokalnych tradycji rolniczych i włączenie ich w obieg gospodarczy Cel operacyjny I.1 Zwiększenie konkurencyjności gospodarstw rolnych i dywersyfikacja działalności rolniczej Cel operacyjny I.2 Rozwój cech przedsiębiorczych na obszarach wiejskich Cel operacyjny I.3 Odnowa wsi i zachowanie tradycji lokalnych AKTYWNA SPOŁECZNOŚĆ I ATRAKCYJNE ŚRODOWISKO ZAMIESZKANIA GOSPODARKA LOKALNA I TURYSTYKA Cel strategiczny: Cel strategiczny: Wysoka jakość usług publicznych oraz przyjazna przestrzeń społeczna Zwiększenie atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej gminy Cel operacyjny II.1 Efektywny i skuteczny system kształcenia Cel operacyjny III.1 Rozbudowa infrastruktury turystycznej Cel operacyjny II.2 Zwiększenie uczestnictwa w kulturze społeczności lokalnej Cel operacyjny III.2 Budowa spójnej oferty turystycznej i kulturowej gminy Cel operacyjny II.3 Rozbudowa infrastruktury ochrony środowiska naturalnego oraz krzewienie postaw ekologicznych wśród mieszkańców Cel operacyjny III.3 Wzmacnianie gospodarki lokalnej Cel operacyjny II.4 Bezpieczeństwo socjalne, zdrowotne i publiczne Cel operacyjny II.5 Wysoki standard sieci komunikacyjnej oraz rozwój społeczeństwa informacyjnego Cel operacyjny II.6 Wysoka jakość usług administracyjnych 32 Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie OBSZAR I – ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ OBSZARÓW WIEJSKICH Cel strategiczny: Zachowanie lokalnych tradycji rolniczych i włączenie ich w obieg gospodarczy Strategia postępowania: Nowy okres programowania Unii Europejskiej (lata 2014-2020), w ramach wspólnej gospodarki rolnej, przewiduje finansowanie działań z zakresu przekształcania i unowocześniania rolnictwa oraz przetwórstwa, ale również zachowania lokalnych tradycji rolniczych i włączania ich w obieg gospodarczy. Producenci rolni na terenie Gminy Tokarnia posiadają trudne warunki gospodarowania. Małe gospodarstwa rolne, silnie rozczłonkowane, górskie ukształtowanie terenu, słaba jakość gleb – czynniki te dodatkowo utrudniają osiągnięcie satysfakcjonujących wyników gospodarczych. Dodając do tego niską opłacalność produkcji rolnej w kraju, wysokie ceny artykułów niezbędnych do prowadzenia upraw i hodowli oraz kłopoty ze zbyciem płodów, otrzymujemy sytuację, w której zdecydowana większość rolników produkuje jedynie na własne potrzeby, a wiele gospodarstw nie prowadzi działalności rolniczej w ogóle. Jednak na niektórych terenach Gminy Tokarnia istnieją potencjały rolnictwa, nie w pełni wykorzystane. Zaliczyć do nich należy czyste środowisko naturalne i nieskażone gleby umożliwiające rozwój rolnictwa ekologicznego (produkcja żywności wysokiej jakości), warunki do hodowli rodzimych i ginących ras owiec, kóz, bydła i koni. Niebagatelnego znaczenia nabiera również moda na regionalne produkty, które z jednej strony mogą stać się alternatywnym źródłem działalności rolniczej, a z drugiej wzbogacają ofertę turystyczną i promocję Gminy. Wykorzystanie atutów terenu, przy dużym rozdrobieniu i niskiej opłacalności produkcji rolnej, będzie możliwe wyłącznie dzięki dobrej organizacji producentów i wspólnym działaniom. Gmina Tokarnia posiada potencjał w zakresie z hodowli bydła, produkcji mleka i mięsa oraz uprawy ziół i roślin leczniczych. Na jej terenie występują obszary o korzystnych warunkach do rozwoju tych branży, chociaż ze względu na niską opłacalność produkcji i coraz rzadsze podejmowanie pracy na roli przez młode pokolenia, nie stanowią one istotnych gałęzi gospodarczych. Jednocześnie należy zwrócić uwagę, iż wiele z gospodarstw rolnych zajmuje powierzchnię niewystarczającą do zapewnienia odpowiedniego poziomu dochodów i rozwoju produkcji specjalistycznej. Mała skala produkcji ogranicza również możliwości realizowania postępu technologicznego, zarówno z powodów finansowych, jak i technicznych. Sposobem na wyjście z tej niekorzystnej sytuacji jest łączenie się w grupy producenckie i marketingowe. Takie grupy mają o wiele większą szansę na wzmocnienie ich pozycji przetargowej na rynku. Ponadto jedynie zrzeszeni, a nie pojedynczy producenci mogą liczyć na rejestrację produktu lokalnego. Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie 33 Alternatywnym rozwiązaniem dla małych gospodarstw jest rozwój ich działalności w kierunku produkcji żywności wysokiej jakości (ekologicznej, bez dodatków środków chemicznych), połączone ze współpracą w tym zakresie z gospodarstwami agroturystycznymi. Niezwykle ważne są również działania z zakresu dywersyfikacji działalności rolniczej oraz wspierania przedsiębiorczości wśród społeczności lokalnej. Zadania te można finansować ze środków zewnętrznych, a ich skuteczność powinna przejawiać się w zwiększaniu działalności gospodarczych zakładanych przez mieszkańców Gminy. Zachowanie tradycji rolniczych na terenie Gminy Tokarnia powinno przejawiać się również w kontynuowaniu działań dotyczących odnowy przestrzeni publicznych w centrach miejscowości wiejskich, zachowaniu lokalnych tradycji, sztuki ludowej i dziedzictwa Kliszczaków. Spójność z dokumentami nadrzędnymi: STRATEGIA ROZWOJU GMINY TOKARNIA NA LATA 2014-2020 Cel strategiczny: Zachowanie lokalnych tradycji rolniczych i włączenie ich w obieg gospodarczy 34 STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO 2020 OBSZAR 5. ROZWÓJ MIAST I TERENÓW WIEJSKICH Cel strategiczny: Aktywne ośrodki usług publicznych i gospodarczych zapewniające szanse na rozwój mieszkańców małych i średnich miast oraz terenów wiejskich Kierunek rozwoju: 5.2. Rozwój gospodarczy małych i średnich miast oraz terenów wiejskich OBSZAR 2. DZIEDZICTWO I PRZEMYSŁY CZASU WOLNEGO Cel strategiczny: Wysoka atrakcyjność Małopolski w obszarze przemysłów czasu wolnego dzięki wykorzystaniu potencjału dziedzictwa regionalnego i kultury Kierunek rozwoju: 2.1. Ochrona małopolskiej przestrzeni kulturowej KRAJOWA STRATEGIA ROZWOJU REGIONALNEGO 2010-2020: REGIONY, MIASTA OBSZARY WIEJSKIE I.2 Tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania procesów rozwojowych i zwiększania ich absorpcji na obszary poza ośrodkami wojewódzkimi I.3 Budowa podstaw konkurencyjności województw 2.2 Wspieranie obszarów wiejskich o najniższym poziomie dostępu mieszkańców do dóbr i usług warunkujących możliwości rozwojowe Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie Cele operacyjne: I.1 Zwiększenie konkurencyjności gospodarstw rolnych i dywersyfikacja działalności rolniczej I.2 Rozwój cech przedsiębiorczych na obszarach wiejskich I.3 Odnowa wsi i zachowanie tradycji lokalnych Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie 35 OBSZAR I: ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ OBSZARÓW WIEJSKICH Cel strategiczny: Zachowanie lokalnych tradycji rolniczych i włączenie ich w obieg gospodarczy Cel operacyjny I.1: Zwiększenie konkurencyjności gospodarstw rolnych i dywersyfikacja działalności rolniczej Mierniki osiągnięć celu operacyjnego: 1. 2. Liczba gospodarstw rolnych prowadzących aktywną działalność rolniczą – Bank Danych Lokalnych GUS; Przeciętna powierzchnia gospodarstwa rolnego – Bank Danych Lokalnych GUS; 3. Liczba podmiotów gospodarczych działających w sektorze rolnictwa, przetwórstwa i gospodarki leśnej – Bank Danych Lokalnych GUS. KIERUNEK INTERWENCJI I.1.1 Propagowanie innowacyjnych rozwiązań w produkcji rolnej oraz nowoczesnych metod upraw i hodowli UZASADNIENIE KIERUNKU INTERWENCJI Realizacja kierunku interwencji poprzez pomoc rolnikom w zakresie pozyskiwania środków zewnętrznych na wdrażanie innowacyjnych rozwiązań w produkcji rolnej, nowoczesnych metod upraw i hodowli oraz doradztwa w zakresie zmian strukturalnych w rolnictwie. Mieszczą się tu również działania w zakresie pomocy doradczej dot. pozyskiwania środków na modernizację i specjalizację rolnictwa, scalanie gruntów rolnych, unowocześnianie produkcji rolnej oraz rozwój przetwórstwa, a także działania szkoleniowe. Kierunek interwencji posiada szczególne znaczenie dla zorganizowanych grup JEDNOSTKA JEDNOSTKA REALIZUJĄCA MONITORUJĄCA ZE STRONY GMINY Urząd Gminy Urząd Gminy PARTNERZY Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Izby Rolnicze rolniczych, ale również dla pojedynczych producentów. I.1.2 Promocja i wsparcie dla postępu biologicznego w rolnictwie, w tym m.in. dla hodowli ras lokalnych, uprawy rzadkich (lokalnych) odmian owoców, wapnowania, itp. Alternatywą dla rolnictwa na terenie Gminy Tokarnia jest wsparcie dla tradycyjnych metod gospodarowania, które na dzień dzisiejszy zanikają (ze względu na niską opłacalność, duże nakłady pracy, itp.). Jednak wspólna gospodarka rolna UE promuje działania w zakresie powrotu do gospodarowania w zgodzie ze środowiskiem naturalnym, przywracania dawnych, tradycyjnych (lokalnych) lub rzadkich upraw, czy też hodowli ras lokalnych. Kierunek interwencji ma na celu realizację projektów z tego zakresu, ze wsparciem środków zewnętrznych. Powodzenie działań i ich trwałość uzależniona jest od popytu na produkty lokalne i tradycyjne, który obecnie na terenie dużych aglomeracji miejskich przyrasta w szybkim tempie. Potrzebne są również działania w zakresie organizacji tego typu produkcji, marketingu, sprzedaży, itp. – które zdecydowanie łatwiej realizować w grupach zorganizowanych. Na terenie Gminy Tokarnia z pewnością można mówić o warunkach dla wdrażania tego typu działań w zakresie hodowli owiec, lokalnych ras bydła rzeźnego, produkcji mleka, produkcji sadowniczej i owoców miękkich, produkcji ziół i roślin leczniczych. Urząd Gminy Urząd Gminy Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Izby Rolnicze I.1.3 Wspieranie rozwoju ekologicznego rolnictwa i przetwórstwa oraz marketingu produktów lokalnych Rozwój rolnictwa ekologicznego (produkcja naturalnych i zdrowych produktów) również stanowi pewną alternatywę dla rozdrobnionego rolnictwa, nieposiadającego warunków dla upraw wysokotowarowych. Działania z tego zakresu również zależą od popytu na te produkty, który jednak z roku na rok rośnie (w dużych ośrodkach miejskich). Świadczyć o tym mogą inwestycje otwierane w Krakowie, czy też Myślenicach (targowiska oferujące produkty ekologiczne, giełdy, stoiska w hipermarketach, itp.). Prowadzenie gospodarstwa ekologicznego jest obarczone skomplikowanymi procedurami dochowania warunków produkcji, utrzymywania certyfikatów. Jednak niniejszy kierunek interwencji odnosi się nie tylko do gospodarstw certyfikowanych, ale w ogóle do produkcji rolnej niestosującej środków chemicznych i wytwarzających produkty metodami tradycyjnymi. Barierą jest ograniczenie prawne uniemożliwiające sprzedaż Urząd Gminy Urząd Gminy Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Izby Rolnicze, Koła Gospodyń Wiejskich, organizacje pozarządowe, Lokalna Grupa Działania Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie 37 bezpośrednią z gospodarstwa rolnego produktów przetworzonych (np. dżemów, marynat, wyrobów wędliniarskich, serów, przetworów nabiałowych, itp.). W ostatnim czasie powstają rządowe projekty łagodzące te ograniczenia, które być może w najbliższej przyszłości umożliwią wykorzystanie tego ogromnego potencjału terenów wiejskich. Działania te również powinny się opierać na formach stowarzyszeniowych rolników. 38 I.1.4 Inicjowanie i wspieranie projektów z zakresu scalania gruntów Działania w zakresie przestrzennego porządkowania gruntów będą w Małopolsce istotnym kierunkiem w nowej perspektywie finansowej do 2020 r. Przedsięwzięcia te mają na celu tworzenie większych, zwartych i dobrze skomunikowanych obszarów funkcjonalnych na terenie gmin, w tym o funkcjach rolniczych. Należy monitorować potrzeby w tym zakresie na terenie Gminy Tokarnia oraz włączać jej obszar do planowanych projektów z tego zakresu. Jest to fundament dla jakichkolwiek działań rozwojowych – produkcji rolnej, inwestycyjnych, turystycznych, itp. Stąd też, mimo trudności realizacyjnych (mentalność społeczności lokalnej), należy wskazywać na dobre pojedyncze przykłady z tego zakresu i korzystać ze środków zewnętrznych na te cele. Starostwo Powiatowe w Myślenicach Urząd Gminy Rady sołeckie, rolnicy, ARiMR, Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Izby Rolne I.1.5 Wspieranie i inicjowanie łączenia się rolników w grupy producenckie, stowarzyszenia, spółdzielnie Wzmocnieniem lokalnego rolnictwa i przetwórstwa może być zrzeszanie rolników w grupy producenckie, spółdzielnie i inne formy współdziałania. Zadania z tego zakresu są niezwykle trudne w realizacji i uzależnione od zainteresowania społeczności rolników. Jednak przykłady funkcjonujących grup rolniczych wskazują na ewidentne korzyści natury ekonomicznej. Ważną rolą władz lokalnych w tym zakresie jest wspieranie i propagowanie tych form stowarzyszeniowych. Dobrym przykładem podobnych form na terenie Gminy Tokarnia jest zlewnia mleka. Ośrodek Doradztwa Rolniczego Urząd Gminy Rolnicy, Urząd Gminy, ARiMR, Izby Rolne, Lokalna Grupa Działania Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie Cel operacyjny I.2: Rozwój cech przedsiębiorczych w społecznościach wiejskich Mierniki osiągnięć celu operacyjnego: 1. 2. 3. Liczba nowych działalności gospodarczych rejestrowanych na terenie gminy – CEIDG; Liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na terenie gminy w przeliczeniu na 1 tys. mieszkańców – Band Danych Lokalnych GUS; Liczba osób bezrobotnych na terenie gminy - dane Powiatowego Urzędu Pracy. KIERUNEK INTERWENCJI UZASADNIENIE KIERUNKU INTERWENCJI I.2.1 Współpraca z organizacjami regionalnymi prowadzącymi fundusze pożyczkowe i poręczeniowe dla przedsiębiorców – dostępność narzędzi finansowych dla lokalnych przedsiębiorstw i rolników Elementem systemu wspierania przedsiębiorczości na terenach wiejskich powinna być współpraca z instytucjami otoczenia biznesu, oferującymi różnorodne formy wsparcia finansowego. Dostępność instrumentów pożyczkowych i poręczeniowych oraz wiedza z zakresu efektywnego wykorzystania tych narzędzi stanowić powinna istotną formę wsparcia rozwoju przedsiębiorczości na terenie gminy. Nierzadko są to instrumenty, które w przeciwieństwie do oferty bankowej, są dostępne dla rolników oraz małych przedsiębiorców. W tym celu konieczne jest nawiązanie porozumień z regionalnymi instytucjami otoczenia biznesu. Ważne są również działania związane z instrumentami finansowymi, będącymi w posiadaniu Lokalnej Grupy Działania. Współpraca w zakresie organizacji szkoleń, prezentacji, wyjazdów studyjnych, doradztwa związanego z nowymi metodami upraw i hodowli, nowymi odmianami i rasami, zakładaniem i prowadzeniem działalności gospodarczej, itp. Urząd Gminy Urząd Gminy Instytucje otoczenia biznesu dysponujące narzędziami wsparcia finansowego, Lokalna Grupa Działania Urząd Gminy Urząd Gminy Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Izby Rolne, Instytucje otoczenia biznesu, Lokalna Grupa Działania Współpraca ze służbami odpowiedzialnymi za rynek pracy w zakresie Urząd Gminy Urząd Gminy Starostwo Powiatowe I.2.2 Współpraca z Instytucjami Otoczenia Biznesu (IOB) w zakresie poszerzania oferty szkoleń, informacji i doradztwa dla lokalnych przedsiębiorców i rolników I.2.3 Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie JEDNOSTKA JEDNOSTKA REALIZUJĄCA MONITORUJĄCA ZE STRONY GMINY 39 PARTNERZY Wspieranie i inicjowanie działań w zakresie podnoszenia kwalifikacji przez osoby zatrudnione w rolnictwie w działaniach pozarolniczych I.2.4 Wsparcie rolników w zakresie poszukiwania i pozyskiwania źródeł finansowania inwestycji rozwoju oferty usług dotyczących podnoszenia oraz zmiany kwalifikacji na różnych etapach życia – w powiązaniu z potrzebami regionalnego rynku pracy, a także w zakresie rozwoju pośrednictwa pracy i poradnictwa zawodowego. Działania związane z udziałem w programach dotyczących wdrażania mechanizmów służących praktycznej nauki zawodu oraz poprawy jakości i efektywności usług w zakresie planowania i rozwoju kariery zawodowej oraz wspierania zatrudnienia. Istotna na tym polu jest również działalność organizacji pozarządowych i realizowane przez nie projekty z tego zakresu. Propagowanie wśród rolników możliwości pozyskiwania środków zewnętrznych na działania związane z unowocześnianiem produkcji, mechanizacją, wprowadzaniem nowych rozwiązań i metod gospodarowania, ale również w zakresie inwestycji przedsiębiorczych pozarolniczych. Wsparcie w postaci doradztwa, pomocy w sporządzaniu biznes planów i wniosków aplikacyjnych. Cel operacyjny I.3: Odnowa wsi i zachowanie tradycji lokalnych KIERUNEK INTERWENCJI I.3.1 Kontynuowanie działań z zakresu odnowy przestrzeni publicznych w centrach miejscowości wiejskich na terenie gminy 40 UZASADNIENIE KIERUNKU INTERWENCJI Działania z zakresu odnowy przestrzeni publicznych w centrach miejscowości wiejskich ma na celu zwiększanie atrakcyjności turystyczno-rekreacyjnej i osadniczej gminy. Projekty z tego zakresu, porządkujące przestrzeń publiczną, poprawiające estetykę wsi, zachowujące lokalne układy architektoniczne i obiekty zabytkowe, mają również charakter integrujący społeczność lokalną wokół spraw dla niej ważnych i kształtują poczucie tożsamości lokalnej. Należy kontynuować podobne działania korzystając ze środków zewnętrznych oraz własnych gminy, w tym ze środków dostępnych w Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie Urząd Gminy Urząd Gminy w Myślenicach, placówki oświatowe, Powiatowy Urząd Pracy, instytucje szkoleniowe, organizacje pozarządowe, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej Starostwo Powiatowe w Myślenicach, Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Powiatowy Urząd Pracy, Izby Rolne, Lokalna Grupa Działania Mierniki osiągnięć celu operacyjnego: 1. 2. 3. JEDNOSTKA JEDNOSTKA PARTNERZY REALIZUJĄCA MONITORUJĄCA ZE STRONY GMINY Urząd Gminy Urząd Gminy Rady sołeckie, Lokalna Grupa Działania, organizacje pozarządowe, kapitał prywatny I.3.2 Zachowanie lokalnego rzemiosła i sztuki ludowej I.3.3 Zachowanie niematerialnego dziedzictwa kulturowego Kliszczaków – tradycji, ubioru, obrzędów, zwyczajów, folkloru – włączanie ich do obiegu gospodarczego I.3.4 Aktywizowanie mieszkańców w zakresie dbałości ramach „odnowy wsi” Lokalnej Grupy Działania. Gmina Tokarnia posiada zachowaną spuściznę kulturową, która wywodzi się z tradycji Kliszczaków, etnicznej grupy góralskiej, zamieszkującej pogranicze Beskidu Wyspowego i Makowskiego. Przejawia się ona w dużej liczbie twórców ludowych (rzeźba, malarstwo), kultywowanych obrzędach (Tuka, Niedziela Palmowa), działalności zespołów folklorystycznych różnych kategorii wiekowych. Należy wspierać wszelkie przejawy kultywowania tradycji lokalnej. Niniejszy kierunek interwencji wskazuje na kontynuację takich działań jak: organizacja imprez i wydarzeń kulturalnych o znaczeniu lokalnym i ponadlokalnym, wspieranie zespołów folklorystycznych różnych kategorii wiekowych i orkiestr dętych, organizacja wystaw, pokazów, przeglądów i konkursów artystycznych. Bardzo ważnym działaniem jest włączanie młodych pokoleń w realizację powyższych zadań: udział w zespołach folklorystycznych, imprezach kulturalnych, lekcjach regionalnych, pokazach ginących zawodów, itp. Dodatkowym atutem Gminy w tym zakresie jest Ekomuzeum w Bogdanówce. Dziedzictwo kulturalne Kliszczaków nie jest szerzej znane w regionie Małopolskim. Tym istotniejsze staje się zachowanie go dla następnych pokoleń. Elementy dziedzictwa, takie jak: ubiór, obrzędy, muzyka, tradycje i zwyczaje są kultywowane przez społeczność lokalną, w tym m.in. przez zespoły folklorystyczne. Propagują one tę spuściznę kulturową na różnych wydarzeniach kulturalnych w kraju i zagranicą. Należy kontynuować działania w zakresie wspierania zespołów folklorystycznych, w tym również dziecięcych i młodzieżowych. Włączanie dziedzictwa kulturowego Kliszczaków do obiegu gospodarczego polegać powinno na tworzeniu produktów kulturowych i turystycznych z wykorzystaniem obrzędów, tradycji, ubioru, muzyki, wyrobów twórców ludowych i kuchni lokalnej. Działania z zakresu estetyki gospodarstw domowych mają na celu zwiększenie atrakcyjności turystyczno-rekreacyjnej Gminy oraz osadniczej. W ostatnich kilkunastu latach poziom estetyki małopolskich wsi znacznie się poprawił. Jest to zasługa wzrastającej świadomości społecznej, projektów z zakresu odnowy wsi oraz Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie Urząd Gminy Urząd Gminy Gminny Ośrodek Kultury i Sportu, biblioteka, zespoły folklorystyczne, twórcy ludowi, orkiestry, organizacje pozarządowe, Koła Gospodyń Wiejskich, Lokalna Grupa Działania Urząd Gminy Urząd Gminy Gminny Ośrodek Kultury i Sportu, biblioteka, zespoły folklorystyczne, twórcy ludowi, orkiestry, organizacje pozarządowe, Koła Gospodyń Wiejskich, Lokalna Grupa Działania Urząd Gminy Urząd Gminy Gminny Ośrodek Kultury i Sportu, biblioteka, zespoły, organizacje pozarządowe, Koła 41 o estetykę domów i ich otoczenia I.3.5 Zalesianie terenów osuwiskowych i nieużytków 42 działań społeczności lokalnych. Mimo znaczącej poprawy sytuacji należy kontynuować działania z tego zakresu, ponieważ wpływają one pozytywnie nie tylko na atrakcyjność turystyczną i osadniczą, ale również na integrację społeczną i poczucie tożsamości lokalnej. Zalesianie terenów osuwiskowych oraz nieużytków jest również elementem kształtowania przestrzeni gminy, sprzyjającym wizerunkowi miejsca atrakcyjnego dla turystyki, rekreacji i osadnictwa. Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie Gospodyń Wiejskich, Lokalna Grupa Działania Urząd Gminy Urząd Gminy właściciele gruntów OBSZAR II – AKTYWNA ZAMIESZKANIA SPOŁECZNOŚĆ I ATRAKCYJNE ŚRODOWISKO Cel strategiczny: Wysoka jakość usług publicznych oraz przyjazna przestrzeń społeczna Strategia postępowania: Niniejszy obszar rozwojowy wskazuje na wykorzystanie jednego z najważniejszych potencjałów Gminy Tokarnia – atrakcyjności osadniczej, zapewnianej przez warunki środowiska naturalnego oraz dobre skomunikowanie ze stolicą województwa i innymi obszarami Małopolski. Sektor usług publicznych wpływa bezpośrednio na jakość życia mieszkańców danej jednostki. Na podstawie dostępu do usług publicznych, a także szeroko pojmowanej jakości ich świadczenia można pokusić się o ocenę warunków życia danej społeczności, a także precyzyjne ustalenie poziomu potrzeb i aspiracji mieszkańców. Do sektora usług społecznych zaliczyć należy ofertę kulturalną, oświatową, pomocy społecznej, rekreacyjno-sportową, bezpieczeństwo, usługi administracyjne. Ważną rolę odgrywają również usługi techniczne (transport publiczny, gospodarka komunalna i ochrony środowiska). Wśród wyznaczników odpowiedniego poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego w parze z jakością tychże usług powinna iść odpowiednia ich dostępność, przejawiająca się m.in. zminimalizowaniem utrudnień dostępowych dla mieszkańców. Usługi te są mocno zaakcentowane w Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego, stąd też można domniemywać, że rząd będzie je traktował priorytetowo. Także Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011-2020 podkreśla istotę dostępności do usług publicznych i zapewnienia odpowiedniej ich jakości. Permanentne podwyższanie jakości świadczonych usług publicznych, ich doskonalenie, a także dążenie do osiągnięcia jak najlepszej dostępności, wynikają z postępu cywilizacyjnego. Zadaniem każdej jednostki samorządowej jest zatem dążenie do utrzymywania społecznego zadowolenia, które dodatkowo przyczynia się do budowania korzystnego wizerunku danego obszaru jako miejsca do życia, co powoduje zwiększenie się zjawiska imigracji. Dla Gminy Tokarnia ważnym aspektem usług społecznych jest edukacja. Tempo i zakres zmian zachodzących na rynku pracy, dynamiczny rozwój nowych technologii oraz zmiany w systemie wartości wymagają umożliwienia osobom dorosłym i młodzieży zdobywania nowych umiejętności i nabywania doświadczeń. Dla zapewnienia maksymalnej efektywności tych działań powinna zostać nawiązana współpraca pomiędzy wszystkimi zainteresowanymi środowiskami lokalnymi, wśród których wiodące pozycje zajmuje samorząd terytorialny, placówki edukacyjne, rodzice i uczniowie, a także pracodawcy i organizacje pozarządowe. Odpowiednie przygotowanie do wejścia na rynek pracy może być zapewnione również poprzez możliwość korzystania przez kształcącą się młodzież z nowoczesnych zdobyczy techniki i udział w nowatorskich projektach edukacyjnych. Równie ważną częścią usług społecznych jest oferta kulturalna. W przypadku Gminy Tokarnia jest ona dobrze rozwinięta. Bogate dziedzictwo kulturowe Kliszczaków – grupy etnicznej Górali Polskich – kultywowane poprzez zespoły folklorystyczne, artystów ludowych oraz wydarzenia kulturalne, stanowi istotny element integracji lokalnej, a w przyszłości może przyczyniać się do zwiększania atrakcyjności turystyczno-kulturalnej Gminy. Należy dążyć do włączania młodych pokoleń w działalność zespołów folklorystycznych, poznawanie lokalnej kultury i tradycji oraz wydarzenia lokalne. Niemniej ważnym aspektem atrakcyjności osadniczej i jakości zamieszkiwania odgrywa dostępność do infrastruktury ochrony środowiska. Stan środowiska naturalnego ma bowiem wpływ zarówno na atrakcyjność osadniczą, jak również współzależną w tym przypadku atrakcyjność inwestycyjną, turystyczną i rekreacyjną. W Gminie Tokarnia szczególny nacisk należy położyć na niedostatecznie rozwiniętą infrastrukturę kanalizacyjną. Jest ona, poza systemem gospodarki odpadami, podstawowym elementem determinującym jakość życia mieszkańców i jednocześnie kluczowym czynnikiem wpływającym na stan środowiska przyrodniczego. W pojęciu racjonalnej gospodarki odpadami zawiera się przede wszystkim ich zbiórka, transport, odzysk, a także unieszkodliwianie w przypadku niemożliwości zastosowania procesów recyklingu. Bardzo istotnym z punktu widzenia ochrony środowiska aspektem jest uzupełnienie prowadzonych działań o zadania z zakresu edukacji ekologicznej. W wypadku środowiska przyrodniczego, podobnie zresztą jak i w większości innych, zapobieganie (profilaktyka) jest znacznie tańsze i nierzadko efektywniejsze niż samo likwidowanie wyrządzonych szkód i naprawianie poniesionych strat. Realizacja zadań z zakresu podniesienia świadomości ekologicznej zakłada dotarcie do każdego rodzaju odbiorców. Baza instytucjonalna pomocy społecznej musi zapewniać odpowiednią jakość obsługi mieszkańców. Jej parametry oraz sposoby funkcjonowania powinny odzwierciedlać obecne problemy społeczne na terenie jednostki oraz wykorzystywać nowoczesne rozwiązania pracy społecznej. Rozwój oferty pomocy społecznej musi również uwzględniać zmiany demograficzne (starzenie się społeczeństwa) i związane z nimi zmiany zapotrzebowania na określone usługi. Równie istotną kwestią staje się potrzeba ciągłego podnoszenia standardów funkcjonowania gminnego systemu opieki społecznej, realizowana między innymi poprzez unowocześnianie bazy lokalowej miejscowego Ośrodka Pomocy Społecznej. Należy także położyć nacisk na nowe, sprawdzone narzędzia ułatwiające realizację polityki społecznej, wśród których na pierwszy plan wysuwa się mechanizm ekonomii społecznej. 44 Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie Spójność z dokumentami nadrzędnymi: STRATEGIA ROZWOJU GMINY TOKARNIA NA LATA 2014-2020 Cel strategiczny: Wysoka jakość usług publicznych oraz przyjazna przestrzeń społeczna STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO NA LATA 2011-2020 KRAJOWA STRATEGIA ROZWOJU REGIONALNEGO 2010-2020: REGIONY, MIASTA OBSZARY WIEJSKIE OBSZAR 1. GOSPODARKA WIEDZY I AKTYWNOŚCI Cel strategiczny: Silna pozycja Małopolski jako regionu atrakcyjnego dla inwestycji, opartego na wiedzy, aktywności zawodowej i przedsiębiorczości mieszkańców I.2 Kierunek rozwoju: Tworzenie warunków dla 1.1. Rozwój kapitału intelektualnego rozprzestrzeniania OBSZAR 3. INFRASTRUKTURA DLA procesów rozwojowych DOSTĘPNOŚCI KOMUNIKACYJNEJ i zwiększania ich absorpcji Cel strategiczny: Wysoka na obszary poza ośrodkami zewnętrzna i wewnętrzna wojewódzkimi dostępność komunikacyjna regionu dla konkurencyjności gospodarczej i spójności przestrzennej Kierunek rozwoju: 3.5. Rozwój infrastruktury dla społeczeństwa informacyjnego OBSZAR 5. ROZWÓJ MIAST I TERENÓW WIEJSKICH 2.2 Cel strategiczny: Aktywne ośrodki Wspieranie obszarów usług publicznych i gospodarczych wiejskich o najniższym zapewniające szanse na rozwój poziomie dostępu mieszkańców małych i średnich mieszkańców do dóbr miast oraz terenów wiejskich i usług warunkujących Kierunek rozwoju: możliwości rozwojowe 5.1. Rozwój funkcji lokalnych centrów usług publicznych Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie 45 OBSZAR 6. BEZPIECZEŃSTWO EKOLOGICZNE, ZDROWOTNE I SPOŁECZNE Cel strategiczny: Wysoki poziom bezpieczeństwa mieszkańców Małopolski w wymiarze środowiskowym, zdrowotnym i społecznym Kierunek rozwoju: 6.1. Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego oraz wykorzystanie ekologii dla rozwoju Małopolski 6.3. Poprawa bezpieczeństwa społecznego: integrująca polityka społeczna 6.4. Wsparcie systemu zarządzania bezpieczeństwem publicznym OBSZAR 7. ZARZĄDZANIE ROZWOJEM WOJEWÓDZTWA Cel strategiczny: Efektywnie zarządzane województwo, którego rozwój oparty jest na współpracy i mobilizowaniu zasobów Kierunek rozwoju: 7.2. Kształtowanie i rozwój aktywności obywatelskiej oraz wzmacnianie kapitału społecznego 2.3 Restrukturyzacja i rewitalizacja miast i innych obszarów tracących dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze 3.4 Wspomaganie budowy kapitału społecznego dla rozwoju regionalnego w oparciu o sieci współpracy między różnymi aktorami polityki regionalnej Cele operacyjne: II.1 Efektywny i skuteczny system kształcenia II.2 Zwiększenie uczestnictwa w kulturze społeczności lokalnej II.3 Rozbudowa infrastruktury ochrony środowiska naturalnego oraz krzewienie postaw ekologicznych wśród mieszkańców II.4 Bezpieczeństwo socjalne, zdrowotne i publiczne II.5 Wysoki standard sieci komunikacyjnej oraz rozwój społeczeństwa informacyjnego II.6 Wysoka jakość usług administracyjnych 46 Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie OBSZAR II: AKTYWNA SPOŁECZNOŚĆ I ATRAKCYJNE ŚRODOWISKO ZAMIESZKANIA Cel strategiczny: Wysoka jakość usług publicznych oraz przyjazna przestrzeń społeczna Cel operacyjnyII.1: Efektywny i skuteczny system kształcenia Mierniki osiągnięć celu operacyjnego: 1. 2. 3. KIERUNEK INTERWENCJI II.1.1 Poprawa stanu technicznego bazy oświatowej oraz otoczenia szkół II.1.2 Wykorzystywanie technologii UZASADNIENIE KIERUNKU INTERWENCJI Suma środków publicznych przeznaczonych na rozwój oraz modernizację bazy oświatowej – statystyka gminna; Odsetek szkół z wysokim wynikiem z testu po VI klasie szkoły podstawowej – dane Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej; Odsetek szkół z wysokim wynikiem z egzaminu gimnazjalnego (część matematyczno-przyrodnicza) – dane Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej. JEDNOSTKA REALIZUJĄCA JEDNOSTKA MONITORUJĄCA ZE STRONY GMINY PARTNERZY O jakości kształcenia, poza programem edukacyjnym, decydują warunki, w jakich ma miejsce proces nauczania. Zgodnie z tym, zakłada się ciągłe doskonalenie stanu technicznego bazy oświatowej oraz otoczenia szkół. Urząd Gminy Zespół Obsługi Szkół Placówki oświatowe Realizacja kierunku związanego z wykorzystaniem technologii informatycznych i multimedialnych w procesie kształcenia młodzieży ma na celu poszerzenie oferty oraz zwiększenie dostęp do różnych form kształcenia, jak również szybsze i lepsze Placówki oświatowe Zespół Obsługi Szkół Ministerstwo Edukacji Narodowej, Urząd Marszałkowski Województwa 48 teleinformatycznych i multimedialnych w procesie kształcenia młodzieży II.1.3 Rozszerzenie oferty edukacyjnej dla dzieci i młodzieży szkolnej, przy szczególnym uwzględnieniu kształcenia kompetencji kluczowych II.1.4 Wspieranie uczniów szczególnie uzdolnionych dostosowanie programów nauczania do potrzeb rynku pracy. Małopolskiego, powiat myślenicki, podmioty prywatne W nawiązaniu do zapisów Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego, wzmacnianiu kapitału intelektualnego Gminy Tokarnia służyć będą m.in. programy, ukierunkowane na kształcenie kompetencji: językowych, matematycznych, naukowo-technicznych, informatycznych, społecznych i obywatelskich, przedsiębiorczości, oraz świadomości i ekspresji kulturowej. Placówki oświatowe Zespół Obsługi Szkół Ministerstwo Edukacji Narodowej, organizacje pozarządowe, Gminny Ośrodek Kultury i Sportu, przedsiębiorcy, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, powiat myślenicki Efektywny i skuteczny system kształcenia obejmował będzie m.in. działania związane z aktywną identyfikacją, kreowaniem i wspieraniem szczególnie uzdolnionych uczniów, celem wypromowania oraz zmotywowania dzieci i młodzieży do ciągłego samorozwoju, rozwijania własnych pasji oraz uzdolnień. Urząd Gminy Zespół Obsługi Szkół II.1.5 Doskonalenie zawodowe kadry pedagogicznej Kierunek związany z doskonaleniem zawodowym kadry pedagogicznej stanowi odpowiedź na rosnące oczekiwania zarówno uczniów, jak i rodziców, względem osób zaangażowanych we wszechstronny rozwój młodego pokolenia. Ośrodki doskonalenia nauczycieli Zespół Obsługi Szkół II.1.6 Organizacja szerokiego wachlarza zajęć pozalekcyjnych Treść programu nauczania w szkołach wymusza konieczność ciągłego poszerzania oferty edukacyjnej dzieci i młodzieży. Organizacja zajęć pozalekcyjnych i konkursów przedmiotowych, pozwoli na pogłębienie wiedzy i rozwój zainteresowań uczniów. Placówki oświatowe Zespół Obsługi Szkół Placówki oświatowe, Ministerstwo Edukacji Narodowej, organizacje pozarządowe, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego Placówki oświatowe, kadra pedagogiczna, Ministerstwo Edukacji Narodowej, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, powiat myślenicki Ministerstwo Edukacji Narodowej, organizacje pozarządowe, kluby sportowe, Gminny Ośrodek Kultury i Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie i konkursów przedmiotowych pogłębiających wiedzę oraz rozwijających zainteresowania uczniów II.1.7 Realizacja projektów z zakresu kształcenia ustawicznego dla osób dorosłych II.1.8 Udostępnienie obiektów szkolno-sportowych w okresie pozalekcyjnym II.1.8 Wspieranie uczniów z dysfunkcjami i problemami w nauce Sportu, biblioteka, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, powiat myślenicki Stopień rozwoju kształcenia ustawicznego w Polsce przedstawia się niekorzystnie na tle innych krajów UE. Realizacja projektów z zakresu kształcenia ustawicznego dla osób dorosłych ma na celu poprawę dostępności i atrakcyjności tego typu oferty edukacyjnej. Przysłuży się to rozwojowi aktywności zawodowej mieszkańców gminy i polepszeniu sytuacji na lokalnym rynku pracy. Gmina dysponuje dużą liczbą obiektów szkolno-sportowych, które wykorzystywane są w trakcie realizacji zajęć, objętych standardowym programem nauczania. W ramach bardziej efektywnego wykorzystania infrastruktury, zakłada się udostępnienie obiektów szkolno-sportowych oraz organizację placów zabaw w formie otwartej, także w okresie pozalekcyjnym. W celu wyrównywania szans uczniów z dysfunkcjami i problemami w nauce, zaplanowano organizacje specjalnej oferty wspierającej ich rozwój, m.in. poprzez realizację dodatkowych zajęć dydaktycznych, jak również system pomocy specjalistycznej, ukierunkowanej na zdiagnozowane bariery rozwojowe. Ośrodki kształcenia ustawicznego Urząd Gminy Organizacje pozarządowe, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, powiat myślenicki Zarządcy obiektów szkolno-sportowych Urząd Gminy Placówki oświatowe Zespół Obsługi Szkół Placówki oświatowe, kluby sportowe, organizacje pozarządowe, Gminny Ośrodek Kultury i Sportu, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, powiat myślenicki Ministerstwo Edukacji Narodowej, organizacje pozarządowe, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, powiat myślenicki Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie 49 Cel operacyjny II.2: Zwiększenie uczestnictwa w kulturze społeczności lokalnej Mierniki osiągnięć celu operacyjnego: 1. 2. 3. KIERUNEK INTERWENCJI 50 Liczba imprez kulturalnych organizowanych przez instytucje kultury na 1 tys. mieszkańców – dane Banku Danych Lokalnych GUS; Liczba projektów zrealizowanych przez organizacje pozarządowe, działające w zakresie kultury i sportu – statystyka gminna; Liczba uczestników imprez kulturalnych organizowanych przez instytucje kultury na 1 tys. mieszkańców – dane Banku Danych Lokalnych GUS. UZASADNIENIE KIERUNKU INTERWENCJI JEDNOSTKA REALIZUJĄCA JEDNOSTKA MONITORUJĄCA ZE STRONY GMINY PARTNERZY II.2.1 Organizacja własnej siedziby Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu w Tokarni II.2.2 Organizacja wydarzeń kulturalnych o zasięgu ponadlokalnym Celem niniejszego kierunku interwencji jest stworzenie optymalnych warunków dla prowadzenia działalności kulturalnej – poprzez organizację własnej siedziby Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu w Tokarni. Gmina Urząd Gminy Gminny Ośrodek Kultury i Sportu W realizacji mniejszego zadania chodzi o organizację wydarzeń kulturalnych (jak również rekreacyjno-sportowych) o zasięgu ponadlokalnym oraz organizację imprez popularyzujących kulturę lokalną, takich jak np. Święto Kliszczaków, przeglądy, festiwale, festyny, wystawy, konkursy, itp. Gminny Ośrodek Kultury i Sportu Gminny Ośrodek Kultury i Sportu II.2.3 Doskonalenie oferty wakacyjnej dla W ramach prac z Konwentem Strategicznym ustalono, że okres wakacyjny w Gminie Tokarnia odznacza się niewystarczającą ofertą zagospodarowania czasu wolnego. W związku z tym, zaplanowano działania związane z rozszerzeniem oferty Gminny Ośrodek Kultury i Sportu Gminny Ośrodek Kultury i Sportu Lokalna Grupa Działania, organizacje pozarządowe, Ochotnicze Straże Pożarne, Koła Gospodyń Wiejskich, sąsiednie gminy, powiat myślenicki, instytucje kultury, podmioty prywatne Organizacje pozarządowe, Ochotnicze Straże Pożarne, Koła Gospodyń Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie mieszkańców i turystów wakacyjnej dla mieszkańców i turystów, m.in. poprzez rozwój projektów, realizowanych przesz placówki oświatowe, instytucje kultury i organizacje pozarządowe. II.2.4 Angażowanie mieszkańców gminy do udziału w różnych grupach i formacjach kulturalnych Angażowanie mieszkańców gminy do udziału w różnych grupach i formacjach kulturalnych służyć ma rozwijaniu ekspresji twórczej oraz kreatywności oraz podnoszeniu kompetencji artystycznych i medialnych mieszkańców gminy (w szczególności dzieci i młodzieży oraz osób starszych), co pozwoli na wzrost kapitału społecznego, a także zachowanie kultury lokalnej wśród kolejnych pokoleń. II.2.5 Wykreowanie oferty kulturalnej dla osób starszych Gminny Ośrodek Kultury i Sportu, organizacje pozarządowe Gminny Ośrodek Kultury i Sportu Zmiany demograficzne wymuszają konieczność dostosowania oferty kulturalnej do potrzeb i oczekiwań ludzi starszych, którzy stają się coraz liczniejszą, ale i bardziej wymagającą grupą odbiorców działań kulturalnych. Organizacje pozarządowe Gminny Ośrodek Kultury i Sportu II.2.6 Promowanie i wspieranie lokalnych animatorów kultury oraz lokalnych zespołów, artystów i twórców Celem niniejszego kierunku interwencji jest wspieranie najwartościowszych zjawisk z zakresu lokalnej kultury, w szczególności ludowej – poprzez promowanie i wspieranie lokalnych animatorów kultury oraz zespołów, artystów i twórców. Zakłada się m.in. współpracę przy organizacji imprez, wydawnictwa, publikacje i promowanie w lokalnych materiałach informacyjnych. Gminny Ośrodek Kultury i Sportu, Gmina Gminny Ośrodek Kultury i Sportu II.2.7 Wspieranie organizacji pozarządowych, działających w zakresie Oferta proponowana przez gminne instytucje kultury oraz placówki oświatowe, winna być poszerzana i urozmaicana poprzez zlecanie organizacjom pozarządowym, działających w zakresie kultury i sportu, niektórych zadań publicznych, jak również wspieranie ich w pozyskiwaniu środków zewnętrznych Urząd Gminy Urząd Gminy Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie 51 Wiejskich, kluby sportowe, sąsiednie gminy, powiat myślenicki, instytucje kultury, podmioty prywatne Lokalna Grupa Działania, Ochotnicze Straże Pożarne, Koła Gospodyń Wiejskich, instytucje kultury, biblioteka Lokalna Grupa Działania, Ochotnicze Straże Pożarne, Koła Gospodyń Wiejskich, instytucje kultury, biblioteka Środowiska artystyczne i twórcze, Lokalna Grupa Działania, organizacje pozarządowe, Ochotnicze Straże Pożarne, Koła Gospodyń Wiejskich, instytucje kultury, media lokalne i regionalne, biblioteka Organizacje pozarządowe, Ochotnicze Straże Pożarne, Koła Gospodyń Wiejskich, Gminny kultury i sportu oraz realizacji projektów, skierowanych do mieszkańców i turystów. Właściwe wykorzystanie zasobów dziedzictwa kulturowego i II.2.7 przyrodniczego, dostępnej infrastruktury, oraz potencjału Zagospodarowanie czasu lokalnych instytucji, organizacji i środowisk, w tym odpowiednio wolnego dzieci, młodzieży przygotowanej kadry, stanowi warunek poprawy atrakcyjności i osób starszych Gminy Tokarnia jako miejsca spędzania czasu wolnego. Cel operacyjny II.3: Rozbudowa infrastruktury ochrony środowiska naturalnego oraz krzewienie postaw ekologicznych wśród mieszkańców Gminny Ośrodek Kultury i Sportu, organizacje pozarządowe Mierniki osiągnięć celu operacyjnego: 1. 2. 3. KIERUNEK INTERWENCJI II.3.1 Promocja postaw ekologicznych II.3.2 Rozbudowa sieci kanalizacyjnej na terenie gminy wraz z oczyszczalnią ścieków dla 52 UZASADNIENIE KIERUNKU INTERWENCJI Polityka proekologiczna powinna być prowadzona nie tylko wobec dzieci i młodzieży, ale również na rzecz dorosłych mieszkańców oraz firm i instytucji (przy wykorzystaniu innych metod). W ramach niniejszego kierunku interwencji należy organizować i przeprowadzać akcje uświadamiające, programy edukacyjne w szkołach, promować wolontariat, w tym przy współpracy instytucji publicznych, prywatnych, organizacji pozarządowych oraz mediów lokalnych i regionalnych. Celem priorytetu jest zwiększenie atrakcyjności osiedleńczej gminy oraz ochrona środowiska naturalnego - poprzez rozbudowę sieci kanalizacyjnej na terenie gminy wraz z oczyszczalnią ścieków dla miejscowości nie podłączonych do systemu. Jest to kontynuacja działań rozpoczętych w poprzedniej perspektywie finansowej UE. Gminny Ośrodek Kultury i Sportu Ośrodek Kultury i Sportu, podmioty prywatne Ochotnicze Straże Pożarne, Koła Gospodyń Wiejskich, instytucje kultury, kluby sportowe, biblioteka Liczba inicjatyw proekologicznych realizowanych mieszkańców i przedsiębiorców na terenie gminy – gminna; Korzystający z instalacji kanalizacyjnej w ludności dane Banku Danych Lokalnych GUS; Korzystający z instalacji wodociągowej w ludności dane Banku Danych Lokalnych GUS. na rzecz statystyka ogółem – ogółem – JEDNOSTKA REALIZUJĄCA JEDNOSTKA MONITORUJĄCA ZE STRONY GMINY PARTNERZY Placówki oświatowe, organizacje pozarządowe Urząd Gminy Gminny Ośrodek Kultury i Sportu, biblioteka, media lokalne i regionalne Urząd Gminy Urząd Gminy Mieszkańcy, przedsiębiorcy Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie miejscowości nie podłączonych do systemu II.3.3 Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków na terenach o rozproszonej zabudowie II.3.4 Rozbudowa gminnej sieci wodociągowej oraz modernizacja sieci istniejącej II.3.5 Inwentaryzacja i uregulowanie prawnego statusu istniejących wodociągów oraz ujęć wody w gminie Niniejszy kierunek interwencji ma na celu zabezpieczenie, unieszkodliwienie ścieków na obszarach, gdzie rozproszenie zabudowy lub ukształtowanie terenu nie pozwala na budowę kanalizacji sieciowej. Działania te służą poprawie jakości życia, jak również ochronie środowiska naturalnego. Urząd Gminy, mieszkańcy Urząd Gminy - Rozbudowa gminnej sieci wodociągowej oraz modernizacja sieci istniejącej jest potrzebą wynikająca z podnoszenia standardów infrastrukturalnych na terenie gminy oraz zabezpieczania potrzeb wodociągowych wszystkich mieszkańców oraz przedsiębiorców. Urząd Gminy Urząd Gminy Spółki wodne, przedsiębiorcy Urząd Gminy Urząd Gminy Spółki wodne, przedsiębiorcy, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej, Małopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych II.3.6 Ochrona istniejących i budowa nowych ujęć wody pitnej Sytuację związaną z funkcjonowaniem prywatnych, lokalnych sieci zaopatrzenia w wodę należy stopniowo zamieniać na system ogólnosieciowy. Działania te w przyszłości będą z korzyścią dla mieszkańców gminy, regulując kwestie modernizacji, unowocześniania, rozbudowy, napraw bieżących, a także zaopatrzenia w wodę w okresach suszy. W ramach zabezpieczenia dostępu do wody, zaplanowano działania dot. inwentaryzacji i uregulowania prawnego statusu istniejących wodociągów oraz ujęć wody w gminie. Zapewnieniu dostępności odpowiedniej jakości wody służyć będą działania dot. ochrony istniejących i budowy nowych ujęć wody pitnej na terenie gminy. Jest to ważne w kontekście zwiększania się osadnictwa oraz występowania okresowych suszy. Urząd Gminy Urząd Gminy II.3.7 Zmniejszenie zagrożenia powodziowego W ramach polityki bezpieczeństwa planowane są m.in. działania dot. regulacji cieków wodnych metodami nieingerującymi w środowisko naturalne, oczyszczenia koryt, itp., co pozwoli na zmniejszenie zagrożenia powodziowego na terenie gminy. Urząd Gminy Urząd Gminy Spółki wodne, przedsiębiorcy, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej, Małopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych Mieszkańcy, przedsiębiorcy, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej, Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie 53 II.3.8 Wspieranie działań zmierzających do wykorzystania odnawialnych źródeł energii II.3.9 Doskonalenie gminnego systemu selektywnego gromadzenia i odbioru odpadów II.3.10 Inwentaryzacja i likwidacja dzikich wysypisk śmieci II.3.11 Unieszkodliwienie odpadów zawierających azbest II.3.12 Ograniczenie niskiej emisji - wspieranie rozwoju 54 Małopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych, powiat myślenicki, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego Mieszkańcy, przedsiębiorcy, organizacje pozarządowe, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego Rozwój alternatywnych źródeł pozyskiwania energii ma ogromny wpływ na możliwość rozwoju turystyki i rekreacji, jak również komfort życia mieszkańców, dla których jakość powietrza ma zasadnicze znaczenie. W ramach niniejszego kierunku interwencji chodzi o rozwijanie programów wykorzystania OZE. Wszelkie działania powinny być zintegrowane z edukacją proekologiczną prowadzoną na terenie gminy. Urząd Gminy Urząd Gminy W ramach doskonalenia gminnego systemu selektywnego gromadzenia i odbioru odpadów, planuje się m.in. budowę Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych. W korelacji z edukacyjnymi działaniami proekologicznymi, pozwoli to na efektywną ochronę krajobrazu przyrodniczego gminy. Urząd Gminy, podmiot odpowiedzialny za gospodarkę odpadami na trenie gminy Urząd Gminy Mieszkańcy, przedsiębiorcy Działania związane z doskonaleniem gminnego systemu selektywnego gromadzenia i odbioru odpadów nie wykluczają konieczności inwentaryzacji i likwidacji dzikich wysypisk śmieci, które psują krajobraz i estetykę gminy, wpływając negatywnie na jej atrakcyjność osiedleńczą i rekreacyjno-turystyczną. Realizacja programu usuwania i unieszkodliwiania odpadów azbestowych ma na celu ograniczenie negatywnych konsekwencji przebywania w otoczeniu azbestu. Systemowe rozwiązanie w tym obszarze powinno uwzględniać również przeciwdziałanie powstawaniu dzikich składowisk odpadów azbestowych na terenie gminy. Wspieranie rozwoju infrastruktury gazociągowej na obszarze gminy jest potrzebą wynikająca z podnoszenia standardów infrastrukturalnych oraz zabezpieczania potrzeb mieszkańców i przedsiębiorców. Działania z tego zakresu przyczyniają się do Urząd Gminy, podmiot odpowiedzialny za gospodarkę odpadami na trenie gminy Urząd Gminy Policja, mieszkańcy, organizacje pozarządowe Urząd Gminy Urząd Gminy Mieszkańcy, przedsiębiorcy, powiat myślenicki Zakłady gazownicze Urząd Gminy Mieszkańcy, przedsiębiorcy Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie gazyfikacji na terenie gminy ochrony jakości powietrza, ograniczając niską emisję. II.3.13 Objęcie ochroną obszarów cennych przyrodniczo Celem niniejszego kierunku interwencji jest zachowanie dziedzictwa przyrodniczego i obszarów cennych przyrodniczo, realizowane poprzez objęcie aktywną ochroną odpowiednich terenów zielonych gminy. Cel operacyjny II.4: Bezpieczeństwo socjalne, zdrowotne i publiczne Urząd Gminy 2. 3. II.4.1 Poprawa bazy lokalowej Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Tokarni II.4.2 Doskonalenie systemu wsparcia i opieki nad osobami starszymi oraz niepełnosprawnymi Mieszkańcy, przedsiębiorcy, organizacje pozarządowe, sąsiednie gminy, powiat myślenicki Mierniki osiągnięć celu operacyjnego: 1. KIERUNEK INTERWENCJI Urząd Gminy Udział osób korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w ludności ogółem – dane Banku Danych Lokalnych GUS; Liczba porad w ramach podstawowej ochrony zdrowia na 1 mieszkańca – dane Banku Danych Lokalnych GUS; Suma środków na doposażenie Ochotniczych Straży Pożarnych w sprzęt gaśniczy i ratowniczy – statystyka gminna. UZASADNIENIE KIERUNKU INTERWENCJI JEDNOSTKA REALIZUJĄCA JEDNOSTKA MONITORUJĄCA ZE STRONY GMINY Celem niniejszego kierunku interwencji jest stworzenie optymalnych warunków dla prowadzenia działań w ramach polityki społecznej – poprzez poprawę bazy lokalowej Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Tokarni. Urząd Gminy Urząd Gminy Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej Postępujący proces starzenia się społeczeństwa powoduje konieczność przeformułowania systemu wsparcia i opieki nad osobami starszymi. Niepełnosprawność stanowi natomiast nadal ogromną barierę uniemożliwiającą normalne funkcjonowanie społeczne – ze względu na ograniczenia infrastrukturalne, jak i społeczno-mentalne. Potrzebne są zatem działania systemowe, które w sposób komplementarny łączyć będą pomoc dla rodzin Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, organizacje pozarządowe, ośrodki zdrowia Urząd Gminy Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, powiat myślenicki, wolontariusze Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie 55 PARTNERZY II.4.3 Doskonalenie systemu wsparcia i opieki nad dzieckiem i rodziną, w tym rodzinami wielodzietnymi II.4.4 Realizacja projektów przeciwdziałających zjawiskom ubóstwa, wykluczenia społecznego, bezrobocia, alkoholizmu, itp. II.4.5 Promowanie działalności na rzecz osób starszych (m.in. powołanie klubu seniora, uniwersytetu III wieku, itp.) 56 potrzebujących wsparcia, jak i samych osób starszych czy niepełnosprawnych. W ramach niniejszego kierunku interwencji zakłada się rozwój usług specjalistycznych, zarówno z zakresu pomocy społecznej, jak i ochrony zdrowia. Rodzina stanowi podstawową jednostkę życia społecznego. Rozluźnienie więzi rodzinnych, zła sytuacja materialnoekonomiczna czy brak wsparcia w społeczności lokalnej prowadzą często do powstawania problemów i dysfunkcji w funkcjonowaniu rodzin, które dotykają w szczególności dzieci. Widoczne jest to obecnie m.in. w rodzinach, gdzie jedno lub oboje rodzice podejmują pracę za granicą. Zakłada się zatem doskonalenie systemu wsparcia i opieki nad dzieckiem i rodziną, w tym rodzinami wielodzietnymi, m.in. poprzez stwarzanie szans i warunków do wspólnego spędzania czasu w rodzinie oraz oferowanie pomocy specjalistycznej w sytuacjach problemowych. Rozluźnienie więzi społecznych, rosnące dysproporcje w podziale dóbr, kryzys gospodarczy, trudna sytuacja na rynku pracy powodują narastanie negatywnych zjawisk społecznych, jak ubóstwo, wykluczenie społeczne czy alkoholizm. Zakłada się realizację projektów przeciwdziałających tym zjawiskom przy szerokiej współpracy instytucji, organizacji i osób odpowiedzialnych (Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Zespół interdyscyplinarny, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, organizacje pozarządowe, Punkt konsultacyjny, Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna, Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, jednostki opieki zdrowotnej i służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo). Elementem działań systemowych w kontekście starzenia się społeczeństwa powinno być promowanie działalności na rzecz osób starszych. Poza systemem wsparcia i opieki specjalistycznej z zakresu pomocy społecznej i ochrony zdrowia, planuje się m.in. powstanie klubu seniora, uniwersytetu III wieku na terenie gminy. Zespół interdyscyplinarny, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie Urząd Gminy Organizacje pozarządowe, placówki oświatowe, Punkt konsultacyjny, Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej Urząd Gminy Organizacje pozarządowe Urząd Gminy Zespół interdyscyplinarny, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, organizacje pozarządowe, Punkt konsultacyjny, Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna, Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Ochotnicze Straże Pożarne, Koła Gospodyń Wiejskich, instytucje kultury, biblioteka, Gminny Ośrodek Kultury i Sportu, uczelnie wyższe Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie II.4.6 Poprawa standardów podstawowej ochrony zdrowia II.4.7 Prowadzenie cyklicznych działań z zakresu profilaktyki zdrowia, badania i konsultacje medyczne dla mieszkańców, akcje informacyjne II.4.8 Prowadzenie intensywnych działań z zakresu profilaktyki uzależnień, w tym wśród dzieci i młodzieży O jakości życia w danej gminie decyduje m.in. dostępność do podstawowej oferty w zakresie ochrony zdrowia. Niniejszy kierunek interwencji obejmuje działania związane z tworzeniem optymalnych warunków dla prowadzenia działań z zakresu ochrony zdrowia oraz uzupełnieniem oferty medycznej i profilaktyki zdrowotnej. Jakość życia mieszkańców zależy w dużej mierze od świadomości prozdrowotnej i profilaktyki zdrowotnej. Kształtowanie odpowiednich postaw wśród mieszkańców w zakresie profilaktyki zdrowotnej, aktywnego i zdrowego stylu życia oraz korzystania z profilaktycznej oferty ochrony zdrowia ma niebagatelne znaczenie nie tylko dla samych mieszkańców, ale również dla budżetu gminy i całej lokalnej gospodarki. Prowadzone będą zatem cykliczne działania z zakresu profilaktyki zdrowia, badania i konsultacje medyczne dla mieszkańców oraz akcje informacyjne, uświadamiające mieszkańcom konieczność stałego dbania o zdrowie i kondycję fizyczną. Dzieci i młodzież stanowią grupę szczególnie narażoną i podatną na uzależnienia. Zakłada się realizację programów edukacyjnych i profilaktycznych, jak również wsparcie dla osób dotkniętych uzależnieniem. Osiągnięcie właściwych efektów (rezultatów działań) będzie możliwe dzięki współpracy szkół, instytucji pomocy społecznej, jednostek opieki zdrowotnej i służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo. Ośrodki zdrowia Urząd Gminy Mieszkańcy, organizacje pozarządowe Ośrodki zdrowia Urząd Gminy Mieszkańcy, organizacje pozarządowe, instytucje kultury, placówki oświatowe, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, powiat myślenicki, media lokalne i regionalne Placówki oświatowe Pełnomocnik d/s profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych Instytucje pomocy społecznej, jednostki opieki zdrowotnej i służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo, Zespół interdyscyplinarny, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, organizacje pozarządowe, Punkt konsultacyjny, Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna, Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie 57 58 II.4.9 Promocja wśród młodzieży zasad wolontariatu i uczestnictwa w działaniach organizacji pozarządowych II.4.10 Doposażenie Ochotniczych Straży Pożarnych w sprzęt gaśniczy i ratowniczy II.4.11 Zwiększenie poziomu bezpieczeństwa przeciwpożarowego poprzez budowę zbiorników wodnych (przeciwpożarowych) Budowanie społeczeństwa obywatelskiego i solidarnego oraz tworzenie lepszych warunków do życia na terenie gminy realizowane będzie poprzez system wsparcia i promocji dla idei niesienia bezinteresownej pomocy potrzebującym oraz bezpłatnej, dobrowolnej pracy na rzecz osób i organizacji (wolontariat). Organizacje pozarządowe Urząd Gminy Placówki oświatowe, Ochotnicze Straże Pożarne, Koła Gospodyń Wiejskich, instytucje kultury, biblioteka, Gminny Ośrodek Kultury i Sportu W ramach wzmacniania bezpieczeństwa publicznego na terenie gminy, planowane są działania związane z doposażeniem Ochotniczych Straży Pożarnych, jako podstawowych służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo, w sprzęt gaśniczy i ratowniczy. Urząd Gminy Urząd Gminy Obecność na terenie gminy zbiorników na wodę profilaktycznie zgromadzoną do gaszenia pożaru stanowi jeden z elementów gwarantujących większe bezpieczeństwo przeciwpożarowe. W ramach polityki bezpieczeństwa planuje się zatem budowę rezerwuarów wodnych (przeciwpożarowych). Urząd Gminy Urząd Gminy II.4.12 Opracowanie planów przeciwdziałania długotrwałym suszom Polityka poprawy bezpieczeństwa w zakresie dostępu do wody powinna posiadać określoną strukturę nadaną przez władze samorządowe. Zakłada się zatem opracowanie planów przeciwdziałania długotrwałym suszom, ujmujące komplementarnie wszystkie zagadnienie z tego zakresu i angażujące służby za nie odpowiedzialne. Urząd Gminy Urząd Gminy Ochotnicze Straże Pożarne, Państwowa Straż Pożarna, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego Ochotnicze Straże Pożarne, Państwowa Straż Pożarna, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej, Małopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych, powiat myślenicki Ochotnicze Straże Pożarne, Państwowa Straż Pożarna, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, powiat myślenicki, Powiatowe Centrum Zarządzania Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie II.4.13 Prowadzenie wśród mieszkańców działań edukacyjnoinformacyjnych w zakresie zachowania w sytuacjach zagrożeń i udzielania pierwszej pomocy Częstokroć czynnikiem decydującym o przetrwaniu w sytuacji niebezpieczeństwa lub zagrożenia jest umiejętność odpowiedniego zachowania się, jak również udzielania pomocy potrzebującym. W ramach niniejszego kierunku interwencji planuje się działania, mające na celu kształtowanie postaw właściwych w odniesieniu do sytuacji kryzysowych (m.in. programy edukacyjne w szkołach skierowane do dzieci i młodzieży, w tym zajęcia organizowane z udziałem przedstawicieli różnych służb i instytucji odpowiedzialnych za bezpieczeństwo publiczne i społeczne). Cel operacyjny II.5: Wysoki standard sieci komunikacyjnej oraz rozwój społeczeństwa informacyjnego Policja, Ochotnicze Straże Pożarne, placówki oświatowe 1. 3. II.5.1 Poprawa stanu technicznego dróg gminnych II.5.2 Budowa ciągów pieszorowerowych o Kryzysowego Instytucje kultury, organizacje pozarządowe, ośrodki zdrowia Mierniki osiągnięć celu operacyjnego: 2. KIERUNEK INTERWENCJI Urząd Gminy Długość zmodernizowanych dróg [km] różnych kategorii na terenie gminy – dane/badania własne; Długość ścieżek rowerowych – dane własne; Liczba węzłów sieci szerokopasmowej na terenie gminy – dane Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego (BIP UMWM, Małopolska Sieć Szerokopasmowa). UZASADNIENIE KIERUNKU INTERWENCJI JEDNOSTKA REALIZUJĄCA JEDNOSTKA MONITORUJĄCA ZE STRONY GMINY PARTNERZY Istotnym wyzwaniem dla Gminy Tokarnia w perspektywie 2020 roku jest modernizacja, przebudowa oraz budowa nowych dróg gminnych, co pozwoli na zwiększenie mobilności mieszkańców (edukacyjnej, zarobkowej, itd.), dostępności do instytucji publicznych oraz miejsc i atrakcji turystycznych gminy, jak również wzrostu bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego. Budowa ciągów pieszo-rowerowych o charakterze komunikacyjnym i turystycznym ma na celu różnicowanie form przemieszczania się na terenie gminy, jak również wzmacnianie oferty rekreacyjno-turystycznej. Będzie to ponadto zachęta dla Urząd Gminy Urząd Gminy Rady sołeckie, podmioty prywatne Urząd Gminy Urząd Gminy Rady sołeckie, podmioty prywatne, Lokalna Grupa Działania, organizacje Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie 59 charakterze komunikacyjnym i turystycznym II.5.3 Uregulowanie stanu prawnego dróg gminnych, lokalnych i dojazdowych II.5.4 Uzupełnienie oświetlenia drogowego II.5.5 Lobbowanie na rzecz zwiększenia zasięgu telefonii komórkowej II.5.6 Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu – dostęp do Internetu, dostęp do sprzętu komputerowego 60 mieszkańców do aktywnego spędzania wolnego czasu (promocja zdrowego stylu życia). pozarządowe, sąsiednie gminy, powiat myślenicki Jedną z barier dla rozwoju sieci dróg jest nieuregulowany stan prawny dróg gminnych, lokalnych i dojazdowych. Zaplanowano stopniowe regulowanie stanu prawnego dróg, celem umożliwienia działań modernizacyjnych i inwestycyjnych dot. dostępności komunikacyjnej gminy. Uzupełnienie oświetlenia drogowego wpłynie na wzrost bezpieczeństwa wszystkich uczestników ruchu drogowego. Urząd Gminy Urząd Gminy Właściciele i zarządcy dróg Urząd Gminy Urząd Gminy Rady sołeckie, podmioty prywatne, powiat myślenicki Na terenie Gminy Tokarnia zdiagnozowano obszary, gdzie korzystanie z telefonii komórkowej jest utrudnione lub niemożliwe. W związku z tym, zakłada się lobbowanie na rzecz zwiększenia zasięgu telefonii komórkowej. Urząd Gminy Urząd Gminy Operatorzy telefonii komórkowej Niniejszy kierunek interwencji obejmuje projekty z zakresu przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu w społeczności lokalnej – w tym wśród osób o niższym statusie majątkowym. Zakłada się, że projekty dotyczyć będą m.in. zakupów sprzętu komputerowego oraz zapewnienia połączenia z siecią internetową, jak również szkoleń związanych z wykorzystaniem nowoczesnych technologii. Urząd Gminy Urząd Gminy Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Operatorzy teleinformatyczni, placówki oświatowe, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, instytucje kultury, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie Cel operacyjny II.6: Wysoka jakość usług administracyjnych Mierniki osiągnięć celu operacyjnego: 1. 2. 3. Liczba usług publicznych świadczonych za pośrednictwem platformy ePUAP – dane/badania własne; Przeciętny czas oczekiwania na wydanie decyzji w urzędzie – dane/badania własne; Liczba wspólnych projektów rozwojowych realizowanych w partnerstwie z innymi JST – dane/badania własne. KIERUNEK INTERWENCJI UZASADNIENIE KIERUNKU INTERWENCJI JEDNOSTKA REALIZUJĄCA JEDNOSTKA MONITORUJĄCA ZE STRONY GMINY PARTNERZY II.6.1 Cyfryzacja, rozbudowa i udostępnianie informacji na zintegrowanej platformie cyfrowej – informatyzacja urzędu Informatyzacja Urzędu Gminy stanowi odpowiedź na rosnące oczekiwania klientów względem organów administracji publicznej. Zadanie nawiązuje do zapisów średniookresowej Strategii Rozwoju Kraju 2020. Aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo oraz strategii „Sprawne Państwo 2020”. Szerokie zastosowanie nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych stanowi jeden z priorytetów Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji w perspektywie 2020 roku. Zwiększenia skuteczności i efektywności pracy Urzędu Gminy będzie możliwe dzięki odpowiedniemu wykorzystaniu potencjału kadrowego oraz implementacji systemu doskonalenia kompetencji kadr administracji samorządowej. Urząd Gminy Urząd Gminy Klienci Urzędu Gminy, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji Urząd Gminy, ośrodki kształcenia Urząd Gminy Pracownicy samorządowi, Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji Urząd Gminy Urząd Gminy Organizacje pozarządowe II.6.2 Doskonalenie kompetencji kadr administracji samorządowej II.6.3 Rozwój współpracy z organizacjami pozarządowymi w realizacji usług publicznych Zgodnie z zasadą partnerstwa i subsydiarności, współpraca międzysektorowa stanowić będzie jedno z zasadniczych instrumentów realizacji polityki rozwoju Gminy Tokarnia. Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie 61 II.6.4 Kontynuowanie i rozwijanie współpracy z gminami sąsiednimi w realizacji wspólnych przedsięwzięć II.6.5 Rozwijanie współpracy z gminami partnerskimi 62 Przewidywane instrumenty realizacji polityki rozwoju w latach 2014-2020 warunkują konieczność zacieśnienia współpracy między sąsiadującymi jednostkami – w celu pozyskiwania i bardziej efektywnego wydatkowania środków publicznych. Urząd Gminy Urząd Gminy Sąsiednie gminy, powiat myślenicki W ramach realizacji zapisów Strategii Rozwoju Gminy Tokarnia na lata 2012-2020 zakłada się rozwijanie współpracy z gminami partnerskimi, co pozwali na wymianę doświadczeń, wiedzy i dobrych praktyk. Urząd Gminy Urząd Gminy Gminy partnerskie, instytucje kultury, placówki oświatowe, organizacje pozarządowe Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie OBSZAR III – GOSPODARKA LOKALNA I TURYSTYKA Cel strategiczny: Zwiększenie atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej gminy Strategia postępowania: Potencjał przyrodniczy i kulturowy oraz dobre skomunikowanie z głównymi miastami województwa to jedne z największych atutów Gminy Tokarnia. Właściwe wykorzystanie zasobów dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego, jest warunkiem wzmocnienia zewnętrznej konkurencyjności gminy oraz poprawy jej atrakcyjności jako miejsca zamieszkania i spędzania czasu wolnego. Dzięki pełnemu wykorzystaniu potencjału dziedzictwa przyrodniczego i kultury, możliwe będzie zapewnienie wysokiego udziału przemysłów czasu wolnego w gospodarczym rozwoju gminy. Zrównoważony i kompleksowy rozwój turystyki, rekreacji i sportu w Gminie Tokarnia – w dobie powszechnego niemal dostępu do usług turystycznych i rosnącej roli tej dziedziny jako gałęzi gospodarki – to niezwykle istotne zadanie ze względu na ekonomiczny rozwój wspólnoty lokalnej. Tokarnia posiada istotne przewagi konkurencyjne w tej dziedzinie – położenie geograficzne i komunikacyjne, obszary przyrodnicze, tradycje kulturowe Kliszczaków, ośrodki religijne, kultywowane obrzędy, rozwiniętą sztukę ludową, itp. Jednak realizacja celów związanych z rozwojem turystyki wymaga tworzenia dodatkowych przewag konkurencyjnych poprzez rozwój i różnicowanie oferty opartej o pełną gamę lokalnych produktów turystycznych, stwarzających nie tylko możliwość uprawiania różnych form turystyki, ale również wykorzystującej specyficzne walory gminy. W związku z tym strategia postępowania powinna prowadzić do rozwoju i unowocześniania infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej, oferowania nowych możliwości spędzania czasu wolnego, kreowania nowych produktów turystycznych o istotnym znaczeniu na mapie Małopolski. Istotnym atutem Gminy Tokarnia są jej tereny wiejskie, rozumiane jako spójny obszar o określonych zasobach kulturowych, społecznych, przyrodniczych i ekonomicznych – zasiedlony przez potomków Kliszczaków (etniczna grupa Górali Polskich). Potencjał ten posiada wiele ukrytych możliwości dywersyfikacji oferty turystycznej Gminy. Należy wspierać inicjatywy dążące do kreowania nowych produktów turystycznych i kulturowych w oparciu o tradycje lokalne. W pierwszej kolejności powinny być to produkty bazujące na: lokalnych zwyczajach i obrzędach (również w zakresie restauracji zwyczajów, które już zaginęły) – imprezy kulturalne i wydarzenia (Tuka, przeglądy kolędnicze i folklorystyczne, konkursy sztuki ludowej, itp.), pokazy dawnych rzemiosł, stroje regionalne, muzyka i sztuka ludowa, kuchnia regionalna, potencjale pielgrzymkowym – pielęgnowanie obrzędów religijnych (Niedziela Palmowa, pasje wielkopostne, drogi krzyżowe), wykorzystanie zabytkowych obiektów sakralnych (kościoły, kapliczki, Kalwaria Tokarska), ściślejsza współpraca z ośrodkami religijnymi (Dom Rekolekcyjny Kapucynów im. Ojca Pio, Ośrodek Duszpasterski MB Ostrobramskiej). produkcji rolniczej prowadzonej na terenie gminy – ekologiczne i naturalne produkty, kuchni lokalnej – promocja lokalnych potraw jest obecnie jednym z największych magnesów przyciągających turystów kulturowych, Ponadto oferta turystyczno-rekreacyjna Gminy powinna dążyć do zagospodarowywania przestrzeni środowiskowej poprzez rozbudowę infrastruktury – ścieżki rowerowe, wielosezonowe trasy turystyczne (rowerowe, biegowe, nordic walking, narciarstwa biegowego, konne, itp.), wyciągi narciarskie, obiekty gastronomiczne i noclegowe. Inwestycje te realizuje kapitał prywatny, a rolą Gminy jest tworzenie ku temu odpowiednich warunków (planowanie przestrzenne, współpraca przy inwestycji). Działania tego typu już mają miejsce na terenie Gminy (rozbudowa stacji narciarskiej w Skomielnej Czarnej) co świadczy o jej potencjale turystycznym i zainteresowaniu ze strony kapitału prywatnego. Dużą barierą rozwojową Gminy Tokarnia jest rozdrobnienie gruntów (doskwierające nie tylko w działalności rolniczej, ale również turystycznej i inwestycyjnej) oraz brak gruntów nadających się pod zainwestowanie (niekorzystne ukształtowanie terenu, obszary zalewowe, itp.). Nie mniej jednak należy pozyskiwać i scalać tereny nadające się do zagospodarowania pod działalności gospodarcze – wykorzystując środki finansowe z nowej perspektywy 20142020 (środki na scalanie gruntów, wykup gruntów pod strefy inwestycyjne, tworzenie i uzbrajanie stref aktywności gospodarczej). Spójność z dokumentami nadrzędnymi: 64 STRATEGIA ROZWOJU GMINY TOKARNIA NA LATA 2014-2020 STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO NA LATA 2011-2020 Cel strategiczny: Zwiększenie atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej gminy OBSZAR 5. ROZWÓJ MIAST I TERENÓW WIEJSKICH Cel strategiczny: Aktywne ośrodki usług publicznych i gospodarczych zapewniające szanse na rozwój mieszkańców małych i średnich miast oraz terenów wiejskich Kierunek rozwoju: 5.2. Rozwój gospodarczy małych i średnich miast oraz terenów wiejskich KRAJOWA STRATEGIA ROZWOJU REGIONALNEGO 20102020: REGIONY, MIASTA OBSZARY WIEJSKIE 2.2 Wspieranie obszarów wiejskich o najniższym poziomie dostępu mieszkańców do dóbr i usług warunkujących możliwości rozwojowe Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie OBSZAR 2. DZIEDZICTWO I PRZEMYSŁY CZASU WOLNEGO Cel strategiczny: Wysoka atrakcyjność Małopolski w obszarze przemysłów czasu wolnego dzięki wykorzystaniu potencjału dziedzictwa regionalnego i kultury Kierunek rozwoju: 2.2. Zrównoważony rozwój infrastruktury oraz komercjalizacja usług czasu wolnego 2.3 Restrukturyzacja i rewitalizacja miast i innych obszarów tracących dotychczasowe funkcje społecznogospodarcze Cele operacyjne: III.1 Rozbudowa infrastruktury turystycznej III.2 Budowa spójnej oferty turystycznej i kulturowej gminy III.3 Wzmacnianie gospodarki lokalnej Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie 65 OBSZAR III: GOSPODARKA LOKALNA I TURYSTYKA Cel strategiczny: Zwiększenie atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej gminy Cel operacyjny III.1: Rozbudowa infrastruktury turystycznej Mierniki osiągnięć celu operacyjnego: 1. 2. KIERUNEK INTERWENCJI III.1.1 Rewitalizacja istniejących i budowa nowych szlaków turystycznych, w tym ścieżek historycznoprzyrodniczych Długość urządzonych i oznakowanych wielofunkcyjnych tras turystycznych na terenie gminy (rowerowe, biegowe, przyrodnicze, tematyczne, itp.) – dane/badania własne gminy; Liczba miejsc noclegowych i obiektów gastronomicznych – dane GUS/badania własne gminy. UZASADNIENIE KIERUNKU INTERWENCJI JEDNOSTKA REALIZUJĄCA JEDNOSTKA MONITORUJĄCA ZE STRONY GMINY PARTNERZY Tereny Gminy Tokarnia stanowią miejsca, w których zarówno turyści indywidualni jak i zorganizowani, mogą znaleźć ciszę, spokój i bezpośredni kontakt z naturą oraz miejsca aktywnego wypoczynku. Urozmaicona rzeźba terenu, występowanie otwartych widokowo spłaszczeń, polan, wysoka lesistość, przepływające strumienie, duża liczba zabytków kultury i przyrody sprawia, że gmina jest atrakcyjna turystycznie. Istniejące szlaki turystyczne prowadzą na okoliczne wzniesienia skąd rozciąga się szeroka panorama na pozostałą część pasma Beskidów, Gorców oraz Tatr. Działanie ma na celu modernizację istniejących szlaków turystycznych oraz wykreślenie i urządzenie w terenie zintegrowanych tras turystycznych: pieszych (w tym dla uprawiających nordic walking), rowerowych, biegowych (w tym narciarstwa biegowego), konnych, itp. Działania realizowane we PTTK, Organizacje pozarządowe, Nadleśnictwo Urząd Gminy Urząd Marszałkowski Woj. Małopolskiego, gminy sąsiednie, powiat myślenicki, Lokalna Grupa Działania, podmioty z branży turystycznej i rekreacyjnej III.1.2 Tworzenie warunków dla rozwoju infrastruktury gastronomicznej i noclegowej (w tym konferencyjnej) oraz atrakcji turystycznych III.1.3 Wspieranie działań w zakresie rozwoju bazy sportów zimowych (m.in. wyciągi narciarskie) III.1.4 Rozwijanie istniejących kompleksów sportoworekreacyjnych oraz budowa nowych obiektów poszerzających ofertę dla mieszkańców i turystów III.1.5 Łączenie wielosezonowych tras turystycznych w sieci ponadlokalne – współpraca z gminami sąsiednimi współpracy z partnerami zewnętrznymi, m.in.: PTTK, Urząd Marszałkowski Woj. Małopolskiego, gminy sąsiednie. Na terenie Gminy Tokarnia brakuje ośrodków turystycznych gotowych do przyjęcia większej liczby gości jednorazowo (nie licząc ośrodków duszpasterskich i rekolekcyjnych, które posiadają inną specyfikę). Obecnie realizowana jest rozbudowa stacji narciarskiej w Skomielnej Czarnej, wraz z większą liczba miejsc noclegowych. Zadaniem Gminy jest tworzenie warunków przestrzennych i planistycznych w zakresie organizowania miejsc dla rozwoju tego typu infrastruktury oraz promocja walorów przyrodniczo-kulturowych. Urząd Gminy Urząd Gminy Inwestorzy prywatni Obecnie na terenie Gminy funkcjonuje stacja narciarska w Skomielnej Czarnej oraz wyciąg narciarski w Bogdanówce, który wymaga modernizacji. Barierą dla rozwoju kolejnych inwestycji tego typu jest ograniczona liczba terenów inwestycyjnych pod turystykę oraz rozdrobnienie własnościowe działek. Jednak dobre przykłady z Małopolski pokazują, iż wspólna inicjatywa i porozumienie kilku właścicieli gruntów może przyczynić się do powstawania kolejnych inwestycji z tego zakresu. W ostatnich latach na terenie Gminy Tokarnia zwiększyła się liczba nowoczesnych kompleksów sportowych, zapewniających infrastrukturę do uprawiania amatorskiego różnych dyscyplin sportowych. Należy kontynuować rozwój istniejących kompleksów (zarówno pod względem infrastrukturalnym – w miarę potrzeb, jak i ich oferty dla mieszkańców i turystów) oraz analizować możliwości finansowe budowy nowych kompleksów. Urząd Gminy Urząd Gminy Inwestorzy prywatni Urząd Gminy Urząd Gminy Kluby sportowe, inwestorzy prywatni Ścieżki rowerowe i piesze pełniące rolę tras narciarstwa biegowego w sezonie zimowym, szlaki konne i inne formy tras turystycznych stanowią tzw. wielosezonowe trasy turystyczne. Projekty z tego zakresu wspierane są przez władze regionalne, szczególnie w zakresie tworzenia sieci ponadlokalnych. Należy podejmować współpracę z gminami sąsiednimi w zakresie tworzenia systemów subregionalnych. Urząd Gminy Urząd Gminy Lokalna Grupa Działania, organizacje pozarządowe, gminy sąsiednie, powiat myślenicki, Urząd Marszałkowski Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie 67 Kierunek interwencji ma na celu kontynuacje działań z zakresu renowacji obiektów zabytkowych i udostępniania ich dla ruchu turystycznego. Należy także pozyskiwać środki zewnętrzne na restaurację obiektów zabytkowych, w tym kapliczek przydrożnych. Znaczna część zabytków znajduje się w rękach prywatnych, stąd też pożądana jest współpraca i wsparcie ze strony gminy w zakresie uzyskiwania środków na ich renowację. Na terenie gminy funkcjonuje kilka gospodarstw agroturystycznych. Istniejące miejsca to przede wszystkim miejsca noclegowe i pokoje gościnne. Rolą Gminy jest wsparcie przede wszystkim informacyjnopromocyjne oraz zapewnienie doradztwa w zakresie specjalizacji gospodarstw agroturystycznych. Właściciele obiektów zabytkowych Urząd Gminy Urząd Gminy Urząd Gminy III.1.8 Wspieranie Punktu Informacji Turystycznej Wniosek o utworzenie punktu informacji turystycznej została złożony przez Lokalną Grupę Działania KLIMAS. Lokalna Grupa Działania Urząd Gminy III.1.9 Rozwój małej architektury turystycznej na terenie gminy – wieże widokowe, estrady plenerowe, wiaty, ławki, miejsca odpoczynku, miejsca na ogniska Kierunek interwencji przewiduje budowę na terenie Gminy obiektów małej architektury turystycznej – w miejscach szczególnie atrakcyjnych pod względem turystyczno-rekreacyjnym, przy szlakach turystycznych, itp. Do elementów małej architektury turystycznej należą: pola biwakowe, miejsca odpoczynku, ławki, parkingi rowerowe, wieże i punkty widokowe, estrady plenerowe, miejsca biwakowe, itp. Urząd Gminy Urząd Gminy III.1.6 Renowacja i odnowa zabytków oraz miejsc i obiektów kulturowych III.1.7 Wspieranie rozwoju bazy agroturystycznej 68 Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie Województwa Małopolskiego, PTTK, inwestorzy prywatni Organizacje pozarządowe, Lokalna Grupa Działania, Parafie Właściciele gospodarstw agroturystycznych, organizacje turystyczne, Lokalna Grupa Działania Organizacje Turystyczne, Punkty informacji turystycznej w gminach sąsiednich, instytucje kultury Lokalna Grupa Działania, inwestorzy prywatni, organizacje pozarządowe, Nadleśnictwo Cel operacyjny III.2: Budowa spójnej oferty turystycznej i kulturowej gminy Mierniki osiągnięć celu operacyjnego: 1. 2. KIERUNEK INTERWENCJI III.2.1 Wydawanie wysokiej jakości materiałów promocyjnych – katalogi, foldery, albumy, opracowania historyczne i etnograficzne, ulotki, mapy, przewodniki, gadżety promocyjne. Promocja poprzez strony internetowe, aplikacje. III.2.2 Opracowanie i realizacja koncepcji wizualizacji turystycznej gminy - tablice turystyczne i informacyjne (ogólne, przy szlakach i Liczba uczestników wydarzeń kulturalnych i imprez gminnych – dane/badania własne gminy; Liczba wydarzeń turystycznych i kulturalnych na terenie gminy – dane własne. UZASADNIENIE KIERUNKU INTERWENCJI JEDNOSTKA REALIZUJĄCA JEDNOSTKA MONITORUJĄCA ZE STRONY GMINY Kierunek interwencji ma na celu projektowanie i wydawanie atrakcyjnych materiałów promocyjnych Gminy i jej walorów. W zakres wchodzą wysokiej jakości katalogi, foldery i albumy tematyczne (np. przyrodnicze, o sztuce ludowej, na temat konkretnych obrzędów lokalnych, bazie turystyczno-rekreacyjnej, itp.). Ważne są również publikacje naukowe i popularyzatorskie dotyczące wydarzeń historycznych, osób związanych z Gminą, czy etnograficzne. Dodatkowymi materiałami promocyjnymi powinny być mapy, przewodniki, gadżety promocyjne (np. związane z kulturą Kliszczaków). Należy unikać wydawania materiału promocyjnego zawierającego wszystkie powyższe tematy promocyjne. Nowoczesne materiały powinny być ukierunkowane tematycznie, wielojęzyczne, dobrej jakości oraz z planem dystrybucji. Jednym z kanałów dystrybucji powinien być internet (portale społecznościowe, bazy filmów, portale tematyczne, itp.). Można na nich umieszczać oryginalne materiały PR Gminy (zdjęcia i filmy z imprez i wydarzeń). Dystrybucja przez punkt informacji turystycznej powinna być uzupełnieniem całego systemu.. System wizualizacji turystycznej powinien zawierać szereg elementów, takich jak tablice kierunkowe, tablice informacyjne, oznakowania szlaków i tras turystycznych. Wdrożony system wizualizacji ma za zadanie kierować ruchem turystycznym, promować atrakcje turystyczne i przekazywać o nich podstawowe informacje oraz kreować odpowiedni wizerunek turystyczny Gminy. Powinien on również nawiązywać do obszarów gmin sąsiednich. Urząd Gminy Urząd Gminy Instytucje kultury, organizacje pozarządowe, Parafie, Lokalna Grupa Działania Lokalna Grupa Działania Urząd Gminy Gminy sąsiednie, powiat myślenicki, instytucje kultury, instytucje religijne i parafie, organizacje pozarządowe, obiekty noclegowe i gastronomiczne Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie 69 PARTNERZY ścieżkach, przy obiektach turystycznych, itp.) III.2.3 Opracowanie mobilnych informatorów o atrakcjach na terenie gminy dla urządzeń typu tablety, smartphony, nawigacje GPS, itp., III.2.4 Organizacja wydarzeń kulturalnych, rekreacyjnych i sportowych o zasięgu ponadlokalnym III.2.5 Wsparcie dla rozwoju i upowszechnienia „zawodów ginących” III.2.6 Włączenie obieg turystyczny obiektów sakralnych i religijnych – 70 Kierunek ma na celu kontynuację działań rozpoczętych w ramach Lokalnej Grupy Działania w zakresie opracowania i rozpowszechnienia mobilnych informatorów o atrakcjach turystycznych, na terenie Gminy i gmin sąsiednich, dla urządzeń typu tablety, smartphony, nawigacje GPS, itp. Programy w postaci elektronicznych map, informatorów, przewodników są obecnie jednym z nowocześniejszych narzędzi informacyjno-promocyjnych. Lokalna Grupa Działania Urząd Gminy Gminy sąsiednie, powiat myślenicki, instytucje kultury, instytucje religijne i parafie, organizacje pozarządowe, obiekty noclegowe i gastronomiczne Zadanie ma na celu kontynuację i rozwijanie istniejących imprez organizowanych na terenie Gminy: dożynki, Tuka – święto ziemniaka, Kliszczackie Lato i inne. Realizacja tych imprez w formule ponadlokalnej będzie sprzyjać promocji Gminy i popularyzacji innych atrakcji kulturalno-turystycznych. Urząd Gminy Urząd Gminy Gminny Ośrodek Kultury i Sportu wraz z Ekomuzeum w Bogdanówce realizuje już działania z zakresu upowszechniania rzemiosła lokalnego, twórczości artystycznej oraz „ginących zawodów”. Należy kontynuować i rozwijać działania tego typu, angażując w nie szkoły (także spoza Gminy) oraz społeczność lokalną i turystów. Prezentacja produktów i metod wytwórczych „ginących zawodów”, twórczości ludowej (rzeźba, tworzenie kwiatów bibułkowych, haft, itp.) i rzemiosła powinna być stałym punktem każdego wydarzenia organizowanego na terenie Gminy. Istotnym zasobem Gminy Tokarnia są obiekty i wydarzenia o charakterze religijnym, które w całości tworzą swoisty rodzaj oferty pielgrzymkowej. Niestety oferta ta obecnie nie jest skorelowana ani w pełni wykorzystana. Obiekty takie jak Ośrodek Rekolekcyjny Św. Ojca Pio oraz Ośrodek Duszpasterski, a także miejsca (Kalwaria Tokarska, Urząd Gminy Urząd Gminy Urząd Gminy Urząd Gminy Gminny Ośrodek Kultury i Sportu, biblioteka, instytucje religijne i parafie, organizacje pozarządowe w tym Ochotnicze Straże Pożarne, Lokalna Grupa Działania Gminny Ośrodek Kultury i Sportu, biblioteka, organizacje pozarządowe w tym Ochotnicze Straże Pożarne, Lokalna Grupa Działania Parafie, ośrodki rekolekcyjne i duszpasterskie, Gminny Ośrodek Kultury i Sportu, Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie organizacja i promowanie wydarzeń dla turystyki pielgrzymkowej kapliczki) i obrzędy religijne,(np. Niedziela Palmowa w Tokarni) mogłyby stanowić bardzo silną gałąź turystyki na terenie Gminy. Należy podejmować współpracę z ośrodkami oraz parafiami celem organizacji dużych ponadlokalnych wydarzeń religijnych (Kalwaria Tokarska, Niedziela Palmowa, przeglądy pieśni religijnych i inne). Cel operacyjny III.3: Wzmacnianie gospodarki lokalnej organizacje pozarządowe, Lokalna Grupa Działania Mierniki osiągnięć celu operacyjnego: 1. 2. 3. Liczba/powierzchnia stref aktywności gospodarczej na terenie Gminy – dane własne; Liczba podmiotów funkcjonujących w strefach aktywności gospodarczej – dane/badania własne gminy; Udział dochodów z PIT i CIT w dochodach własnych gminy – dane/badania własne gminy. KIERUNEK INTERWENCJI UZASADNIENIE KIERUNKU INTERWENCJI JEDNOSTKA REALIZUJĄCA JEDNOSTKA MONITORUJĄCA ZE STRONY GMINY III.3.1 Wyznaczenie/zaktualizowa nie w planie zagospodarowania przestrzennego gminy Istotną barierą rozwojową Gminy Tokarnia jest brak terenów inwestycyjnych, a nawet brak dużych przestrzeni, które w przyszłości można przekształcać w strefy aktywności gospodarczej. Rolniczy charakter Gminy, duża powierzchnia lasów, górzyste ukształtowanie terenu i obszary zalewowe, znacznie utrudniają lub uniemożliwiają tworzenie stref gospodarczych. Niemniej jednak należy w planie zagospodarowania przestrzennego uwzględniać potencjalne tereny pod zagospodarowanie gospodarcze, ponieważ w przyszłym okresie programowania UE (2014-2020) działania z tego zakresu będą istotnie wspierane. Dzięki temu umożliwione zostanie tworzenie stref aktywności gospodarczej na terenach prywatnych. Ewidencja gruntów najbardziej predysponowanych do przekształcania w strefy aktywności gospodarczej ma na celu dostarczenie rzetelnej informacji nt. powierzchni tych gruntów, liczby właścicieli, przeznaczenia, czy też uzbrojenia i skomunikowania. Dane niniejsze wykorzystywane są w procesie scalania gruntów, wykupu, dzierżawy, zawiązywania partnerstw publiczno-prywatnych. Baza musi być oparta Urząd Gminy Urząd Gminy stref przemysłowogospodarczych Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie 71 PARTNERZY Właściciele gruntów III.3.2 Rozwój infrastruktury technicznej w wyznaczonych strefach aktywności gospodarczej III.3.3 Pozyskiwanie gruntów pod zagospodarowanie inwestycyjne we współpracy z partnerami prywatnymi III.3.4 Współpraca z organizacjami regionalnymi prowadzącymi fundusze pożyczkowe i poręczeniowe dla przedsiębiorców – dostępność narzędzi finansowych dla lokalnych przedsiębiorstw III.3.5 Realizacja w szkołach programów z zakresu przedsiębiorczości przy 72 o informacje wynikające z planów zagospodarowania przestrzennego. Warunki terenowe Gminy stanowią o jej niskiej atrakcyjności inwestycyjnej. W związku z powyższym kluczowym czynnikiem przyciągającym potencjalnych małych inwestorów mogą być nieduże strefy aktywności gospodarczej czyli specjalnie wydzielone i przygotowane do inwestycji grunty, charakteryzujące się uzbrojeniem technicznym. Kluczową rolą władz gminy w tym obszarze jest właściwa polityka infrastrukturalna (uzbrajanie terenów) z wykorzystaniem środków zewnętrznych, które na takie cele będą dostępne w najbliższych kilku latach. Brak samorządowych terenów, które można przeznaczać na strefy aktywności, wymusza planowanie obszarów inwestycyjnych z udziałem gruntów prywatnych. Działania te są stosunkowo trudne ze względu bardziej skomplikowane procedury pozyskiwania środków finansowych, ale możliwe do przeprowadzenia. Niniejszy kierunek interwencji wskazuje na monitorowanie możliwości zagospodarowania inwestycyjnego wybranych gruntów we współpracy z właścicielami prywatnymi lub wykup albo dzierżawę takich gruntów przez Gminę. Elementem systemu wspierania przedsiębiorczości w Gminie Tokarnia powinna być współpraca z instytucjami otoczenia biznesu, oferującymi różnorodne formy wsparcia finansowego. Dostępność instrumentów pożyczkowych i poręczeniowych oraz wiedza z zakresu efektywnego wykorzystania tych narzędzi stanowić powinna istotną formę wsparcia rozwoju przedsiębiorczości na terenie gminy. Nierzadko są to instrumenty, które w przeciwieństwie do oferty bankowej, są dostępne dla małych przedsiębiorców. W tym celu konieczne jest nawiązanie porozumień z regionalnymi instytucjami otoczenia biznesu. Ważne są również działania związane z instrumentami finansowymi, będącymi w posiadaniu Lokalnej Grupy Działania. Przedsiębiorczość stanowi wg Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego jedną z kompetencji kluczowych, która wymaga znacznego wzmocnienia wśród młodych pokoleń. Definiowana jest jako niezbędna dla młodych ludzi do ich samorealizacji, rozwoju osobistego, aktywności i zatrudnienia. Celem kierunku jest rozwój tych Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie Urząd Gminy Urząd Gminy Właściciele gruntów Urząd Gminy Urząd Gminy Właściciele gruntów Urząd Gminy Urząd Gminy Instytucje otoczenia biznesu dysponujące narzędziami wsparcia finansowego, Lokalna Grupa Działania Placówki oświatowe Urząd Gminy Firmy lokalne, banki, organizacje pozarządowe, Powiatowy Urząd Pracy pomocy metod aktywnych kompetencji wśród dzieci i młodzieży począwszy od szkoły podstawowej. Włączenie treści niezbędnych do rozwoju kompetencji kluczowych winno odbywać się od początku procesu kształcenia. Stosowanie metod aktywnych w tym procesie, takich jak: gry symulacyjne, kontakt z przedsiębiorcami, zajęcia z doradcami zawodowymi, wizyty w firmach lokalnych, instytucjach, bankach oraz warsztaty edukacyjne znacznie uatrakcyjniają proces nauczania przedsiębiorczości w oczach młodych ludzi. Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie 73 System wdrażania Strategii Rozwoju Gminy Tokarnia na lata 2014-2020 Strategia Rozwoju Gminy Tokarnia na lata 2014-2020 nie ogranicza się w swych założeniach wyłącznie do zadań leżących w kompetencjach ustawowych Gminy, ale angażuje i inicjuje działania realizowane w szerokich partnerstwach lokalnych oraz subregionalnych. Znajduje to wyraz w kierunkach interwencji (kluczowych zadaniach) zawartych w Strategii, dla których jednostkami realizującymi są zarówno wydziały i jednostki gminne, jak również samorząd powiatowy, podmioty prywatne i pozarządowe. Takie podejście do rozwoju wspólnoty lokalnej jest spójne z nowym paradygmatem polityki regionalnej kraju, realizowanym przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Ze względu na wielopoziomowy charakter zarządzania Strategią Rozwoju Gminy Tokarnia na lata 2014-2020, podstawową zasadą, określającą sposób postępowania w trakcie jej wdrażania, jest zasada partnerstwa. Jest ona rozumiana, jako otwarta i aktywna współpraca równoprawnie traktowanych podmiotów, reprezentujących różnorodne środowiska oraz instytucje realizujące i wspierające realizację działań na rzecz rozwoju Gminy. Współpraca i partnerstwo na rzecz realizacji Strategii są warunkami koniecznymi powodzenia w jej realizacji. Wynika to w szczególności z faktu, że na zakres interwencji Strategii w zasadniczej mierze składają się zadania wykraczające poza sferę formalnych kompetencji samorządu gminnego. System monitorowania i ewaluacji Strategii Rozwoju Gminy Tokarnia na lata 20142020 Podstawą skutecznego wdrażania działań służących osiąganiu celów Strategii Rozwoju Gminy Tokarnia na lata 2014-2020 jest dysponowanie wiedzą na temat postępów osiąganych w zakresie wdrażanych kierunków interwencji oraz zdolność do reagowania na pojawiające się różnice pomiędzy przyjętymi założeniami a uzyskiwanymi efektami realizacji kluczowych zadań. Instytucjonalną strukturę systemu monitorowania i ewaluacji Strategii Rozwoju Gminy Tokarnia na lata 2014-2020 tworzą: Rada Gminy Tokarnia, Wójt Gminy Tokarnia, Stanowisko mające w kompetencjach nadzór nad strategią gminy – pełniące rolę centrum koordynacyjnego ds. monitorowania Strategii Rozwoju, Referaty i samodzielne stanowiska – pełniące rolę jednostek realizujących konkretne kierunki interwencji Strategii Rozwoju, będące w kompetencjach samorządu gminnego Sprawozdawczość z monitoringu oraz aktualizacja Strategii Rozwoju Gminy Tokarnia na lata 20142020 dokonywane będą w okresach rocznych. Władze samorządowe Gminy Tokarnia dokonują okresowej oceny stopnia realizacji Strategii w oparciu o dwa elementy podsystemu monitorowania i ewaluacji: o o analizę wskaźnikową, opracowywaną przez stanowisko mające w kompetencjach nadzór nad strategią gminy na podstawie informacji otrzymanych od referatów, samodzielnych stanowisk i jednostek Gminy, bazującą na miernikach wyznaczonych w strategii dla każdego celu operacyjnego; raport z realizacji kierunków interwencji Strategii Rozwoju, przygotowywany przez stanowisko mające w kompetencjach nadzór nad strategią gminy na podstawie informacji otrzymanych od innych samodzielnych stanowisk, referatów i jednostek Gminy. Analiza wskaźnikowa, bazującą na miernikach wyznaczonych dla każdego celu operacyjnego Strategii Rozwoju, będzie przygotowywana przez stanowisko mające w kompetencjach nadzór nad strategią gminy w oparciu o pozyskane dane statystyczne i informacje, w skład których wchodzą następujące źródła informacji: statystyka prowadzona przez samorząd gminny – generowana i gromadzona przez poszczególne samodzielne stanowiska, referaty i jednostki Gminy, zobowiązane do terminowego przekazywania danych i informacji do stanowiska mającego w kompetencjach nadzór nad strategią gminy; statystyka publiczna gromadzona w Banku Danych Lokalnych GUS (www.stat.gov.pl, www.strateg.gov.pl). Mierniki pochodzące ze statystyki publicznej (GUS) mogą zostać przedstawione w układach porównawczych, tj. np. w porównaniach względnych do innych gmin i średniej dla województwa małopolskiego oraz kraju. Zakres czasowy analizy powinien obejmować zmiany w stosunku do roku bazowego (2013 r.) i roku ostatniego badania (dynamika). Analiza wskaźnikowa może przedstawiać dostępne wskaźniki w układzie gminnym. Pomocnicza tabela do przekazywania danych statystycznych do stanowiska mającego w kompetencjach nadzór nad strategią gminy przez inne samodzielne stanowiska, referaty oraz jednostki gminne wygląda następująco: Cel operacyjny nr ............................. Nazwa miernika Źródło danych i jednostka miary Wartość dla roku bazowego (2013 r.) Wartość dla roku badanego (.......... r.) 1. .................................................................. 2. .................................................................. 3. .................................................................. Raport z realizacji kierunków interwencji przygotowywany przez stanowisko mające w kompetencjach nadzór nad strategią gminy, opiera się na informacjach dotyczących stanu realizacji danego kierunku interwencji, przekazywanych przez poszczególne samodzielne stanowiska, referaty oraz jednostki gminne. Strategia Rozwoju Gminy Tokarnia na lata 2014-2020 precyzuje w każdym kierunku interwencji jednostkę realizującą dany kierunek interwencji oraz jednostkę monitorującą dany kierunek interwencji ze strony Gminy. Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie 75 Sprawozdania z realizacji poszczególnych kierunków interwencji są składane (raz w roku) przez samodzielne stanowiska, referaty oraz jednostki gminne do stanowiska mającego w kompetencjach nadzór nad strategią gminy. Na podstawie złożonych sprawozdań, stanowisko mające w kompetencjach nadzór nad strategią gminy opracowuje raport z realizacji kierunków interwencji, który wraz z analizą wskaźnikową jest podstawą dla władz samorządowych Gminy Tokarnia do podejmowania oceny realizacji Strategii Rozwoju, wprowadzania uzupełnień oraz dokonywania niezbędnych i uzasadnionych zmian (reagowanie na zmieniające się uwarunkowania społecznogospodarcze w otoczeniu Gminy). Dla zwiększenia efektywności procesu sprawozdawczego z realizacji kierunków interwencji Strategii Rozwoju, samodzielne stanowiska, referaty oraz jednostki gminne składają sprawozdania na ujednoliconym formularzu sprawozdawczym, wg następującego wzoru: 76 Projekt: „Beskidzka Akademia Samorządowa” o numerze POKL.05.02.01-00-017/12, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego – Działanie 5.2. Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej, Priorytet V – Dobre rządzenie Strategia Rozwoju Gminy Tokarnia na lata 2014-2020 KIERUNEK INTERWENCJI NR ................... ................................................................................................................................................. CEL STRATEGICZNY NR ..... CEL OPERACYJNY NR ..... JEDNOSTKA REALIZUJĄCA: ....................................................................... ........................................................... ..................................................................... ........................................................... ......................................... JEDNOSTKA MONITORUJĄCA ZE STRONY GMINY: ...................................... OPIS STANU REALIZACJI KIERUNKU INTERWENCJI (m.in.: zrealizowane przedsięwzięcia w danym roku, stopień realizacji kierunku interwencji, skuteczność zastosowanych instrumentów realizacyjnych, ocena partnerów realizacyjnych, sukcesy realizacyjne, uzyskane efekty) OPIS POWSTAŁYCH TRUDNOŚCI REALIZACYJNYCH (m.in.: problemy powstałe na etapie realizacji, opóźnienia i ich przyczyny, środki podjęte w celu przezwyciężenia trudności, rekomendacje dotyczące zmian w realizacji kierunku interwencji, możliwe usprawnienia) OPIS ŹRÓDEŁ FINANSOWANIA (wielkość środków finansowych wydatkowanych na realizację kierunku interwencji w danym roku, w podziale na źródła finansowania) Budżet Gminy (kwota w zł) Budżet jednostki realizującej (kwota w zł) Budżet ................................ (kwota w zł) Ogółem (kwota w zł) 77 (% kwoty ogółem) (% kwoty ogółem) (% kwoty ogółem) (% kwoty ogółem)
