Zarządzanie zdrowiem w miejscu pracy w świetle polityki Unii Europejskiej i Światowej Organizacji Zdrowia Prof. dr hab. med. Bogusław Barański Szkoła Zdrowia Publicznego Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi Główny cel polityki zdrowotnej Światowej Organizacji Zdrowia Osiągniecie przez wszystkich ludzi świata takiego poziomu zdrowia, który umożliwia prowadzenie społecznie i ekonomicznie produktywnego życia Zdrowie publiczne to całokształt działań podejmowanych przez społeczeństwo dla zachowania i poprawy zdrowia całej populacji •Istotą zdrowia publicznego jest więc ochrona i promocja zdrowia ludzi •Społeczeństwa osiągają ten cel poprzez działania różnych organizacji, nie tylko placówek służby zdrowia Rodzaje czynników decydujących o zdrowiu ? • genetyczne • jakość usług leczniczych i rehabilitacyjnych • czynniki środowiska ogólnego • czynniki środowiska pracy • styl życia • kapitał ludzki/społeczny Traktat Rzymski z 1957 roku, art. 3 Powołujący Europejską Wspólnotę Gospodarczą Osiągniecie wysokiego poziomu zdrowia poprzez podnoszenie standardów życia oraz warunków pracy Traktat z Amsterdamu z 1997 Art. 152 • wysoki poziom ochrony zdrowia będzie zapewniony w formułowaniu i wdrażaniu wszystkich obszarów polityki Wspólnoty i jej działaniach • działania będą ukierunkowane na poprawę zdrowia publicznego, zapobieganie chorobom i ograniczanie zagrożeń zdrowia Nowy Wspólnotowy program zdrowia publicznego 2003- 2008 Trzy główne nurty działania • Informacja o zdrowiu • Szybka reakcja na zagrożenia zdrowotne • Czynniki warunkujące zdrowie Dyrektywy Unii Europejskiej w zakresie zdrowia i bezpieczeństwa w pracy • Dotyczące zdrowia i bezpieczeństwa pracujących: 89/391 i 21 dyrektywy pochodne • Dotyczące jednolitego rynku ( oznakowanie CE 93/68) łącznie 17 dyrektyw np. w sprawie sprzęt ochrony osobistej , sprzęty i systemów ochronnych • Dotyczące ochrony pracujących , konsumentów i populacji np. ograniczenie handlu niektórym substancjami chemicznych -76/769 • Dotyczące ochrony przed promieniowaniem jonizującym Dyrektywa 89/391 środkach zachęty do poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracujących – dyrektywa matka • Zapewnienie zdrowych i bezpiecznych warunków pracy • Ocena ryzyka zawodowego • Informowanie o ryzyku zawodowym • Zapewnienie pierwszej pomocy • Szkolenie BHP • Zapewnienie służb ochronnych i zapobiegawczych ( art. 7) • Monitorowanie zdrowia pracujących 2 5 0 2 0 1 + O c c u p a t i o n a l d i s e a s e s 7 0 6 0 5 0 4 0 3 0 2 0 1 0 0 1 9 8 51 9 8 71 9 8 91 9 9 11 9 9 31 9 9 51 9 9 71 9 29 09 0 0 0 9 0 1 1 9 S D R , d i s . o f c i r c u l a t o r y 7 0 0 6 0 0 5 0 0 4 0 0 3 0 0 2 0 0 1 0 0 1 9 81 09 8 1 2 9 81 49 8 1 6 9 81 89 9 1 0 9 91 29 9 1 4 9 91 69 9 2 8 0 0 0 Liczba niezdolnych do pracy z powodów zdrowotnych na 1000 pracujących • • • • W Polsce – 153 osoby Na Litwie – 100 osób W Niemczech – 66 osób W Szwajcarii – 44 osób ZUS podkreśla, ze renta z tytułu niezdolności do pracy nie ma charakteru socjalnej pomocy dla bezrobotnych Według danych ZUS koszt renty z tytułu niezdolności do pracy z powodów zdrowotnych jest większy niż nakłady NFZ na funkcjonowanie zakładów opieki zdrowotnej w Polsce Promocja zdrowia w miejscu pracy według Deklaracji Luksemburskiej Europejskiej Sieci Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy Zintegrowane zarządzanie zdrowiem w miejscu pracy to połączone wysiłki pracodawców, pracowników i społeczeństwa mające na celu poprawę zdrowia i dobrostanu ludzi w miejscu pracy. Można to osiągnąć poprzez: – Poprawę organizacji pracy i środowiska pracy – Promowanie aktywnego udziału pracowników w działaniach pro-zdrowotnych – Wspieranie rozwoju indywidualnych osób Dobra praktyka w zintegrowanym zarządzaniu zdrowiem w miejscu pracy, a właściwie czynnikami wpływającymi na zdrowie, to: Systematyczny proces mający na celu poprawę wyników przedsiębiorstwa w zakresie oddziaływania na zdrowie, środowisko, bezpieczeństwo, podtrzymanie zdolności do pracy i kapitał społeczny. W proces ten zaangażowani są partnerzy społeczni i eksperci zarówno z samego przedsiębiorstwa, jak i z organizacji i instytucji spoza przedsiębiorstwa Dobra praktyka z zarządzaniu zdrowiem umożliwia pracodawcom i pracownikom zwiększenie kontroli nad determinantami ich własnego zdrowia zależnymi od: • środowiska pracy (uwarunkowań zawodowych) • stylu i kultury życia • społecznych uwarunkowań zdrowia • wpływu przedsiębiorstwa na środowisko (emisje zanieczyszczeń, wpływ produktów na zdrowie i środowisko Przykłady wskaźników • Oczekiwana długość życia (latach) mieszkańców w wieku 20, 45 i 65 lat • Częstość choroby niedokrwiennej serca (ICD-10: I20-I25, chorób układu mięśnio-szkieletowego (M00-M99), chorób psychicznych (F00-F99) wśród mieszkańców w wieku produkcyjnym • Częstość śmiertelnych wypadków zawodowych • Nowe przypadki trwałej niezdolności do pracy z powodu złego stanu zdrowia na 100 000 mieszkańców • Liczba zgonów w populacji w wieku produkcyjnym (18-65 lat) według przyczyny, płci, zawodu lub sektora zatrudnienia Kluczowi partnerzy w zarządzaniu zdrowiem w miejscu pracy • Władze rządowe i samorządowe • Instytucje ubezpieczeniowe i finansowe • Pracodawcy, pracownicy i ich organizacje • Organizacje społeczne, pozarządowe • Służby medycyny pracy, bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony środowiska • Stowarzyszenia zawodowe • Instytucje naukowe i edukacyjne System dobrej praktyki w zarządzaniu zdrowiem w miejscu pracy • • • • • • • • • deklaracja i zaangażowanie kierownictwa aktywne uczestnictwo pracowników wsparcie systemu przez profesjonalistów ocena potrzeb w zakresie promocji zdrowia i podtrzymywania zdolności do pracy identyfikacja zagrożeń zawodowych, ocena ryzyka, informowanie o ryzyku plan działania ustalony przez pracodawcę i pracowników skuteczny system zarządzania uzgodnione wskaźniki do oceny zmian roczne raporty i ocena wyników • Celem Wspólnoty jest wzrost spójności społeczno - CELE POLITYKI STRUKTURALNEJ UE gospodarczej • Realizacji celu głównego służą w okresie perspektywy finansowej 2000 - 2006 trzy cele priorytetowe: – Cel 1 - wspieranie rozwoju i strukturalnego dostosowania regionów opóźnionych w rozwoju – Cel 2 - wspieranie gospodarczej i społecznej konwersji obszarów stojących w obliczu problemów strukturalnych – Cel 3 - wspieranie adaptacji i modernizacji polityk i systemów kształcenia, szkolenia i zatrudnienia PROGRAMOWANIE ROZWOJU REGIONALNEGO - PROGRAMY PodstawyOPERACYJNE Wsparcia Wspólnoty dla Polski latach 2004-2006 będą wdrażane za pomocą: w – pięciu jednofunduszowych sektorowych programów operacyjnych (SPO), dotyczących: – konkurencyjności gospodarki, – rozwoju zasobów ludzkich, – restrukturyzacji i modernizacji sektora żywnościowego oraz rozwoju obszarów wiejskich, – rybołówstwa i przetwórstwa ryb – infrastruktury transportowej, – wielofunduszowego Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR) – – projekty realizowane w ramach Funduszu Spójności, – programu operacyjnego pomocy technicznej, służącego pomocy we wdrażaniu funduszy strukturalnych na poziomie Podstaw Wsparcia Wspólnoty oraz programów operacyjnych. Środki na Zdrowie Publiczne w UE • Fundusze strukturalne • Fundusz spójności • Sektorowy Program Operacyjny (SPO) wzrost konkurencyjności gospodarki • SPO rozwój zasobów ludzkich • SPO transport, SPO Rybołówstwo • SPO restrukturyzacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskch • Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego