Philip Zimbardo, Psychologia i życie
advertisement
Philip G. Zimbardo Psychologia i życie Rozdział IX – Uczenie się i analiza zachowania Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004 Philip Zimbardo, Psychologia i życie IX. Uczenie się i analiza zachowania 1. Badania nad uczeniem się 2. Warunkowanie klasyczne – uczenie się przewidywalnych sygnałów 3. Warunkowanie sprawcze – uczenie się o konsekwencjach 4. Uczenie się, biologia i procesy poznawcze Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004 Philip Zimbardo, Psychologia i życie Badania nad uczeniem się Czym jest uczenie się? Behawioryzm i analiza zachowania Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004 Philip Zimbardo, Psychologia i życie Czym jest uczenie się? Zmiana zachowania lub potencjału zachowania Względnie trwała zmiana Proces oparty na doświadczeniu Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004 Philip Zimbardo, Psychologia i życie Warunkowanie klasyczne – uczenie się przewidywalnych sygnałów Zadziwiające odkrycie Pawłowa Procesy podstawowe Doniosłe znaczenie warunkowania klasycznego Rola zbieżności i wartości informacyjnej Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004 Philip Zimbardo, Psychologia i życie Podstawowe cechy warunkowania klasycznego Przed warunkowaniem bodziec bezwarunkowy (Sb) w naturalny sposób wywołuje reakcję bezwarunkową (Rb) Bodziec obojętny, taki jak ton, nie wywołuje tej reakcji. Podczas warunkowania zestawia się bodziec obojętny z (Sb) Wskutek skojarzenia z (Sb), bodziec obojętny staje się bodźcem warunkowym (Sw) i wywołuje reakcję warunkową (Rw), która jest podobna do (Rb) Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004 Philip Zimbardo, Psychologia i życie Podstawowe cechy warunkowania klasycznego Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004 Philip Zimbardo, Psychologia i życie Procesy podstawowe Nabywanie Wygaszanie i samorzutne odnowienie Generalizacja bodźca Różnicowanie bodźców Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004 Philip Zimbardo, Psychologia i życie Cztery rodzaje układu Sw i Sb w czasie w warunkowaniu klasycznym Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004 Za zgodą HarperCollins Publishers, Inc. Philip Zimbardo, Psychologia i życie Skrzynka wahadłowa Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004 Philip Zimbardo, Psychologia i życie Procedura użyta przez Kamina do wywołania zjawiska blokowania Copyright © 1991 by HarperCollins Publishers, Inc. Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004 Philip Zimbardo, Psychologia i życie Warunkowanie sprawcze – uczenie się o konsekwencjach 1 Prawo efektu Eksperymentalna analiza zachowania Zależności między zachowaniem, a wzmocnieniem Właściwości czynników wzmacniających Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004 Philip Zimbardo, Psychologia i życie Warunkowanie sprawcze – uczenie się o konsekwencjach 2 Modelowanie i wiązanie zachowań Rozkłady wzmacniania Biologiczne sprzężenie zwrotne – wspomaganie sygnałów słabych reakcji Wyuczona bezradność Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004 Philip Zimbardo, Psychologia i życie Skrzynka problemowa Thorndike’a Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004 Philip Zimbardo, Psychologia i życie Komora sprawcza i kumulatywny przyrząd rejestrujący Z: Introduction to Psychology, Ch. Peterson. Copyright © 1991 by HarperCollins Publishers Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004 Philip Zimbardo, Psychologia i życie Zależności między zachowaniem, a wzmocnieniem Konsekwencje zachowania Karanie Zbieżność trójczłonowa Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004 Philip Zimbardo, Psychologia i życie Zbieżność trójczłonowa między bodźcami dyskryminacyjnymi, zachowaniem i konsekwencjami 1 Bodziec dyskryminacyj ny (SD) Reakcja emitowan a (R) Konsekwen cje bodźcowe (S) Wzmocnienie pozytywne: reakcja w obecności efektywnego sygnału (SD) powoduje pożądane konsekwencje. Częstość tej reakcji wzrasta. Automat do sprzedaży napojów Wrzucenie monety do otworu Otrzymanie napoju Wzmocnienie negatywne (ucieczka): dzięki reakcji sprawczej „ucieka się” z nieprzyjemnej sytuacji. Częstość reakcji ucieczki wzrasta. Gorąco Wachlowa nie się Ucieczka od gorąca Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004 Philip Zimbardo, Psychologia i życie Zbieżność trójczłonowa 2 Bodziec dyskryminacyjn y (SD) Reakcja emitowana (R) Konsekwen cje bodźcowe (S) Wzmocnienie negatywne (unikanie): bodziec sygnalizuje danemu organizmowi, że wkrótce nastąpi jakieś nieprzyjemne zdarzenie. Odpowiednia reakcja pozwala uniknąć tego zdarzenia. Częstość reakcji unikania wzrasta. Dźwięk brzęczyka przy pasie bezpieczeństwa w samochodzie Zapięcie pasa Uniknięcie przykrego dźwięku Wygaszanie: po reakcji sprawczej nie następuje czynnik wzmacniający. Częstość tej reakcji maleje. Żaden lub SΔ Błaznowa -nie Nikt nie zwraca uwagi Karanie: po reakcji następuje przykry bodziec. Reakcja ta zostaje wyeliminowana lub stłumiona. Atrakcyjne pudełko zapałek Zabawa zapałkami Oparzenie się lub otrzymanie klapsa Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004 Philip Zimbardo, Psychologia i życie Właściwości czynników wzmacniających Warunkowe czynniki wzmacniające Preferowane czynności jako pozytywne czynniki wzmacniające Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004 Philip Zimbardo, Psychologia i życie Rozkłady wzmacniania Według stałych proporcji Według zmiennych proporcji O stałych odstępach czasowych O zmiennych odstępach czasowych Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004 Philip Zimbardo, Psychologia i życie Uczenie się, biologia i procesy poznawcze Biologiczne ograniczenia uczenia się Wpływ procesów poznawczych na uczenie się Koneksjonistyczne modele uczenia się Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004 Philip Zimbardo, Psychologia i życie Biologiczne ograniczenia uczenia się Zachowanie specyficzne dla gatunku Uczenie się awersji do smaku Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004 Philip Zimbardo, Psychologia i życie Wpływ procesów poznawczych na uczenie się Uczenie się przez obserwację Uczenie się reguł Mapy poznawcze Uczenie się przez wgląd Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004 Philip Zimbardo, Psychologia i życie Lektury uzupełniające Anderson J. R. (1998) Uczenie się i pamięć, Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne. Geny i środowisko a zachowanie (2002), red. W. Oniszczenko, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN. Malewski A. (1975) O zastosowaniach teorii zachowania, w: A. Malewski, O nowy kształt nauk społecznych – pisma zebrane, (s. 327–467), Warszawa, PWN. Pawłow I. P. (1990) Odpowiedź fizjologa psychologom i inne prace, Warszawa, PWN. Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004 Philip Zimbardo, Psychologia i życie Lektury uzupełniające Plomin R., DeFries J. C., McClearn G. M., McGuffin P. (2001) Genetyka zachowania, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN. Sadowski B. (2003) Biologiczne mechanizmy zachowania się ludzi i zwierząt, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN. Skinner B. F. (1978) Poza wolnością i godnością, Warszawa, PIW. Skinner B. F. (1987) Pół wieku behawioryzmu, Przegląd Psychologiczny, 1, s.12–33. Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004 Philip Zimbardo, Psychologia i życie Lektury uzupełniające organizmów, Skinner B. F. (1995) Zachowanie się Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN. Tolman E. C. (1995) Zachowanie celowe u zwierząt i ludzi, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN. Watson J. B. (1990) Behawioryzm oraz Psychologia, jak widzi ją behawiorysta, Warszawa, PWN. Włodarski Z. (1998) Psychologia uczenia się, T. 1 i 2, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN. Wyrwicka W. (2001) Naśladownictwo w zachowaniu się ludzi i zwierząt, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN. Copyright © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004
