Analiza dwóch systemów wsparcia proponowanych w ramach

Analiza dwóch systemów wsparcia proponowanych w ramach projektu
ustawy o efektywności energetycznej
Analiza została przeprowadzona w celu porównania dwóch mechanizmów wsparcia:
systemu białych certyfikatów (BC) oraz alternatywnego systemu, bazującego na udzielaniu
niskooprocentowanych pożyczek ze środków NFOŚiGW (NF). System BC polega na
uzyskiwaniu określonej wartości certyfikatów w zamian za poświadczoną audytem ilość
zaoszczędzonej energii. Certyfikaty te inwestor może sprzedać na giełdzie lub w transakcji
pozagiełdowej. W ramach systemu NF wsparcie polegać ma na udzieleniu inwestorowi
preferencyjnej niskooprocentowanej pożyczki. W obu przypadkach pierwotnym źródłem
środków będzie podmiot zobowiązany1 a mianowicie przedsiębiorstwo obrotu energią (lub
podmiot dokonujący zakupu energii na giełdzie).
Tabela 1 Przyjęte przykładowe parametry analizy
parametr
nakład inwestycyjny
koszt kredytu
wysokość pożyczki NF
koszt pożyczki
wkład własny
zwrot na equity
premia/przychód z BC
czas spłaty zadłużenia
oznaczenie
wartość
I
k
P
p
E
e
B=P
t
1 000
8%
zmienne
1%
20%
9%
zmienne
10
System BC:
Koszt finansowy KBC:
KBC= (E*e+(100%-E-B)*k –B)*I*t
System NF:
Koszt finansowy KNF:
KNF= (E*e+(100%-E-P)*k +P*p)*I*t
W obu przypadkach inwestor oczekuje zwrotu zainwestowanego kapitału w wysokości E
oraz musi spłacić kredyt w wysokości 100%-E-B=100%-E-P. Kwoty te w obu systemach są
równe (i w sumie wynoszą 1000 umownych jednostek) i nie mają wpływu na opłacalność
systemów wsparcia. W dalszych rozważaniach kwoty te zostały pominięte.
Podstawowy koszt finansowy inwestycji KP wynosi:
KP=(E*e+(100%-E))*I*t
Z punktu widzenia inwestora lepszym systemem jest ten, w którym jego koszt finansowy
jest mniejszy tzn.:
KOPT=min(KBC;KNF)
Analizując koszty finansowe dla każdej możliwej kombinacji parametrów z Tabeli 1
wykazać można, że:
KOPT=min(KBC;KNF)=KBC
Podmiot zobowiązany może zamiast umorzenia zakupionych certyfikatów wywiązać się z tego
obowiązku dokumentując samodzielnie przeprowadzoną inwestycję o równoważnym wolumenie oszczędności
energii.
1
Należy również podkreślić, że można uzyskać w obu systemach koszty finansowe na tym
samym poziomie, tzn.: KBC(Bi)=KNF(Pj), ale wówczas: Pj=2,57Bi, czyli kwota przeznaczona
na pożyczki byłaby ponad 2,5 razy większa od kwoty przeznaczonej na zakup certyfikatów.
W praktyce oznacza to 2,5 razy mniejsze efekty uzyskiwane w ramach systemu NF lub
2,5 razy większy udział kosztów systemu uwzględniany w cenie energii.
W przypadku analizy kosztów przyjęto bardzo prosty model spłaty, a mianowicie stała
rata kapitałowa i stała rata odsetkowa. Przy innych modelach spłaty – stała spłata łączna ze
zmienną proporcją wewnętrzną kapitał/odsetki lub stała rata kapitałowa i zmienna rata
odsetkowa - wyniki są takie same.
Rysunek 1 Porównanie kosztów finansowych inwestycji w dwóch systemach
Rysunek 2 Poziom finansowego wsparcia w dwóch systemach
Analiza wykresów z Rys. 1 i Rys. 2 wskazuje, że dla każdej wartości poziomu wsparcia
system NF jest znacznie mniej atrakcyjny dla inwestora niż system BC. Przykładowo systemy
te zrównują się kosztowo dla inwestora (poziom 604) przy premii BC 12,0% i pożyczce NF
30,9%. Oznacza to dla inwestora uzyskanie takiego samego poziomu wsparcia (216), który
jest równy 35,8% kosztu finansowego inwestycji. Przy założeniu tej samej wysokości
wsparcia inwestycji system NF wymaga wstępnego zaangażowania 2,5 razy więcej środków.
W miarę upływu czasu i pojawienia się spłat zwrotnych wartość tego współczynnika nieco by
spadła, ale nie poniżej 2,3 w 2027 roku (dla danych jak w Tabeli 1).
2
Zatem niezależnie od przyjętego okresu spłaty kredytu system NF jest znacznie mniej
atrakcyjny dla inwestora niż system BC. Im dłuższy okres spłaty kredytu tym różnica w
wysokości kosztów udzielanego wsparcia jest nieznacznie większa na niekorzyść systemu
NF. Na Rys. 3 i 4 przedstawiono odpowiednio kształtowanie się kosztów dla obu systemów
wsparcia (narastająco) oraz kształtowanie się współczynnika stosunku kosztów systemu NF
do systemu BC – dla danych jak z Tabeli 1.
Rysunek 3 Porównanie kosztów systemów dla operatora (firmy zobowiązanej) narastająco
Rysunek 4 Porównanie współczynnika kosztu NF/BC
Z punktu widzenia inwestora planowany system BC jest bardziej atrakcyjny nawet
przy ograniczonych środkach na jego funkcjonowanie. W przypadku braku BC na rynku w
danym roku, dla inwestora bardziej racjonalne jest przesunięcie inwestycji na następny rok
niż skorzystanie z systemu NF pożyczki preferencyjnej. Jest tak nawet w sytuacji, gdyby
pożyczka była nieoprocentowana.
3
Przekazana przez MŚ analiza SWOT proponowanego systemu wsparcia koncentruje się
wyłącznie na pozytywach (silnych stronach i szansach) rozpatrywanych z punktu widzenia
potencjalnego operatora środków tzn. NFOŚiGW. Analiza ta nie odnosi się do punktu
widzenia beneficjenta końcowego tzn. inwestora, który powinien być zmotywowany do
podjęcia inwestycji proefektywnościowej.
Nie należy zapominać, że głównym zadaniem systemu wsparcia musi być zwiększenie
wolumenu inwestycji proefektywnościowych, ale bez powodowania obciążeń budżetu
państwa nadmiernymi kosztami systemu. Jednocześnie sektor finansów publicznych jest
uprawniony do korzystania z systemu wsparcia, co będzie zmniejszać jego koszty.
W odniesieniu do zarzutu2, że istnieją „krytyczne głosy wobec obowiązującego obecnie
systemu białych certyfikatów (wyrażane także na poziomie Unii Europejskiej – patrz
motyw (20) dyrektywy 2012/27/UE), należy stwierdzić, iż powyższy motyw odnosi się do
kwestii ewentualnego utworzenia zharmonizowanego unijnego systemu białych certyfikatów,
a nie do zasadności tworzenia systemów krajowych. Co więcej w motywie (20) dyrektywy
2012/27/UE głównym zarzutem jest, że: „istnieje ryzyko, że oszczędność energii byłaby
skoncentrowana tylko w pewnej liczbie państw członkowskich, a nie na terytorium całej
Unii”. Polska należy właśnie do tych państw, które byłyby jednym z największych
beneficjentów systemu białych certyfikatów, co wynika z potencjału oszczędności energii
możliwych do uzyskania w polskiej gospodarce.
Zatem w strategicznym interesie Polski leży promocja zharmonizowanego unijnego
systemu białych certyfikatów.
Rysunek 5 Potencjał oszczędności energii w państwach Europy – energia pierwotna. Stan na 2015r.
Źródło: Data Base on Energy Saving Potentials http://www.eepotential.eu/results_cty_pot.php
Na wykresie z Rys. 5 Polska zajmuje 6 miejsce tuż za wielką europejską piątką
zarówno w zakresie potencjału ekonomicznego jak i technicznego oszczędności energii.
Informacja na temat finansowania przez NFOŚiGW przedsięwzięć z zakresu OZE i efektywności
energetycznej w latach 2006-2014 i 2015-2020 ….. Warszawa listopad 2014r.
2
4