Geografia - przeglad zagadnien

PRZESTRZEŃ GEOGRAFICZNA - ZESPÓŁ ELEMENTÓW PRZYRODNICZYCH
(RZEŹBA TERENU, DOLEGŁOŚĆ OD MORZA) I POZAPRZYRODNICZYCH
(ELEM. ANTROPOLOGICZNE - WYTWORZONE PRZEZ CZŁ.- SZTUCZNE
JEZIORA, LASY, BUDYNKI, MIASTA).WPŁYW ELEM. PRZYRODNICZYCH - 1WYNIESIENIE NAD POZIOM MORZA - ZAMIESZKUJEMY TERENY NIZINNE DO
500 M N.P.M., OBSZARY WZGLĘDNIE PŁASKIE. DO 500 M N.P.M. - 57,3 % POW.
LĄDÓW - ZAMIESZKUJE OK. 82 % LUD. 2- RZEŹBA TERENU - PLANTACJE I
POLA UPR. ZAKŁADANE SĄ NA PŁASKICH TERENACH (NIZINNYCH).
PROBLEMY Z ZATRZYMANIEM WODY I TRANSPORTEM. 3- DOSTĘPNOŚĆ DO
WODY I JEJ ZASOBY - DZIENNIE - 200 l; NY-450 l; LA-700 l; WYST. TAKŻE
NADMIARY WODY (POLSKA). 400 M3 WODY POTRZEBA DO WYPROD. 1 TONY
PAPIERU. 4- KLIMAT - DETERMINUJE DZIAŁALNOŚĆ CZŁOWIEKA (ROLICTWO,
GOSP.) OPADY W CIĄGU ROKU MAJĄ DUŻY WPŁYW NA GOSP. DUŻE OPADY
ŚNIEGU-PARALIŻUJĄ GOSP. LÓD OSADZAJĄCY SIĘ NA PRZEWODACH WYS.
NAP.-ZRYWA JE. (FLORYDA-BRAK PRĄDU) ZALEŻNOŚCI-IM BLIŻEJ
BIEGUNÓW TYM WARUNKI KLIMAT. STAJĄ SIĘ GORSZE, BO WYST.
OBNIŻENIE TEMP. (OD RÓWNIKA KU BIEGUNOM). ELEMENTY KLIMATU:
WIATRY (SIŁA, KIERUNEK); ZACHMURZENIE; OPADY (GRADOBICIE,
POWIDZIE); TEMP. POWODAMI POWODZI JEST URBANIZACJA MIAST
(KANALIZACJA). POWODUJE TO DODATKOWY DOPŁYW WODY DO RZEK I
WTEDY ROŚNIE POZIOM WODY W RZEKACH.GLOBALNE ZAGROŻENIA
ŚRODOWISKA - 1- POKRYWA LEŚNA - DEFORYSTACJA-ZMNIEJSZENIE SIĘ
POKRYWY LEŚNEJ; ZMIANA UŻYTKOWANIA ZIEMY (WYLESIENIE). 1 % POW.
LEŚNEJ ROCZNIE - ZMNIEJSZAJĄ SIĘ POW. LASÓW,A W NIEKTÓRYCH
REJONACH ŚWIATA DEFORYSTACJA PRZEKRACZA 2 %. LAS JEST
REGULATOREM STOSUNKÓW WODNYCH, OSTOJĄ ŻYCIA DLA ROŚLIN I
ZWIERZĄT, ZATRZYMUJE WIATRY. PRZYCZYNY DEFORYSTACJI - aPROBLEMY GOSP. (BRAZYLIA I ROSJA SPRZEDAJĄ PŁUCA ŚWIATA); b-
UBÓSTWO I PROBLEMY ŻYWNOŚCIOWE (LASY WYPALA SIĘ I PRZEZNACZA
POD ROLINCTWO); c- ZAPOTRZEBOWANIE NA DREWNO (DOMY DREWN.,
EKSPORTUJE SIĘ DREWNO Z KRAJÓW BIEDNYCH) W ANGLII W
ŚREDNIOWIECZU WYCIĘTO B.DUŻO LASÓW-ZOSTAWIONO OK. 6 %.2DEGRADACJA GLEB NA ŚWIECIE - GLEBA JEST PODST. ISTNIENIA
ROŚLINNOŚCI. CZYNNIKI DEGRADACJI (11 % POW. LĄDOWEJ) aNIERACJONALNA DZIAŁALNOŚĆ ROLINCZA (NADMIERNY WYPAS ZWIERZĄT,
ORKA NIEWŁAŚCIWIE PRZEPROWADZONA-NA STOKU, MELIORACJEPRZESUSZENIA GLEB); b- ZATRUCIE GLEBY - SPŁUKIWANIE ZW.CHEM.
(OŁÓW)3- PUSTYNNIENIE - POSZERZENIE SIĘ PUSTYŃ. SACHARA
POWIĘKSZA SIĘ O 3,5 MLN. HA/ROK.4- DEGRADACJA JEZIOR - (2%-WODA
SŁODKA). CZYNNIKI: a- ZATRUCIE PRZEZ ŚCIEKI; b- ZARASTANIE JEZIOR EUTROFIZACJA - NADMIERNE UŻYWANIE NAWOZÓW W ROLNICTWIE
POWODUJE UŻYŹNIENIE WODY W JEZIORZE.5- ZATRUCIE WÓD
GRUNTOWYCH - WYSYPISKA ŚMIECI, NIE ODIZOLOWANE OD PODŁOŻA - 98
%; NADMIERNE UŻYWANIE STAREJ GENERACJI ŚRODKÓW W ROLICTWIE
(PESTYCYDY), NIE NEUTRALIZUJĄCYCH SIĘ W ŚRODOWISKU.6- ZASOBY
WODY PITNEJ - DEFICYT. WPROWADZENIE ZAMKNIĘTYCH OBIEGÓW WODY,
OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW. AFRYKA, AZJA, BLISKI WSCHÓD SĄ
UZALEŻNIONE OD DOSTAW WODY Z INNYCH CZĘŚCI ŚWIATA.7ZMNIEJSZENIE SIĘ RÓŻNORODNOŚCI FLORY I FAUNY - NA SKUTEK
WYCIĘCIA LASÓW ZMNIEJSZAJĄ SIĘ GATUNKI. WPROWADZA SIĘ I TWORZY
PARKI NARODOWE. W AMERYCE PÓŁN. 10 % JEST NAJWIĘCEJ
REZERWATÓW (BIOSFERY) NA ŚWIECIE. NAJMNIEJ W AZJI - 1 %.8- ZMIANY
KLIMATU - GAZOWA OTOCZKA KULI ZIEMSKIEJ JEST B.CIENKA. ONA NAS
CHRONI PRZED KOSMOSEM, DAJE MOŻLIWOŚĆ ŻYCIA. ATMOSFERA
ZAPOBIEGA PRZEGRZANIU. WYBUCHY WULKANÓW -ZMĘTNIAJĄ
ATMOSFERĘ. NAJBARDZIEJ ZAGRAŻAJĄCE SĄ EMISJE ZANIECZYSZCZEŃ
(PYŁY, GAZY, DYMY, PODWYŻSZENIE TEMP.) 9- ZMNIEJSZENIE SIĘ
WARSTWY OZONOWEJ - (3% ROCZNIE) FREONY NAJNIEBEZPIECZ. GAZY
DOSTAJĄCE SIĘ DO ATMOSFERY (GAŚNICE, DEZODORANTY). 10- WZROST
POZIOMU WÓD OCEANU ŚWIATOWEGO - EFEKT CIEPLARNIANY
SPOWODOWAŁ PODNIESIENIE SIĘ TEMP. O 1,5OC. WSKUTEK TEGO W
OSTATNICH 10 LATACH O 1-1,5 M PODNIOSŁY SIĘ WODY W OCEANACH.
TOPNIENIE LODOWCÓW. PRZESUNIĘCIE SIĘ LODU PŁYWAJĄCEGO NA
OCEANACH JEST WIDOCZNYM SYGNAŁEM, ŻE KLIMAT SIĘ
OCIEPLIŁ.LUDNOŚĆ ŚWIATA I PROBLEMY OSADNICZE.EKUMENA - TO
OBSZAR, KTÓRY ZAJMUJE CZŁOWIEK POD OSADNICTWO I
WYKORZYSTYWANE ZIEMI. SUBEKUMENA - CZASOWO WYKORZYSYWANE
PRZEZ CZŁOWIEKA OBSZARY.ANEKUMENA - W OGÓLE NIE
WYKORZYSTYWANE (DNA MORSKIE, WNĘTRZA PUSTYŃ LODOWYCH) 110.000 LAT TEMU >9 MLN. LUDZI; 2- OK. ROKU 0
>120 MLN.; (CHINY>60
MLN; RZYM>1 MLN); 3- OK. 1.000 R.
>350 MLN. (POLSKA>1,6 MLN.); 4OK.1820 ROKU
>1 MLD.; 5- OK.1927 R.
>2 MLD.; 6- TERAZ
>6,1 MLD. (W 1999 R.>6 MLD.). WG FAO (ŚWIATOWA ORG. DS.
WYŻYWIENIA I ROLNICTWA) 1CZŁOWIEK/ROK>0,4 HA, WIĘC NA 1MLD.
LUDZI/ROK>0,4 MLD. HA. NA ŚWIECIE MAMY 1,6 MLD HA ZIEMI, KRÓRA MOŻE
WYŻYWIĆ 4 MLD. LUDZI, TAK WIĘC 2 MLD. LUDZI NA ŚWIECIE GŁODUJE. 3,5
HA MOŻNA PRZEZNACZYĆ POD ROLNICTWO. TAKA ILOŚĆ ZIEMI JEST W
STANIE WYŻYWIĆ 9 MLD LUDZI. DATĄ GLOBALNEGO KATAKLIZMU JEST OK.
2015 ROKU. PRZYROST LUDZI NA ŚWIECIE JEST GŁÓWNIE W KRAJACH 3ŚWIATA. MOGĄ POJAWIĆ SIĘ PROBLEMY Z DOSTĘPEM DO ZASOBÓW ZIEMI, I
PROBLEMY Z WODĄ. NALEŻY OGRANICZYĆ PRZYROST NATURALNY
POPRZEZ WZROST ZAMOŻNOŚCI SPOŁECZEŃSTW. PRZY WZROŚCIE WYST.
OBNIŻENIE ILOŚCI DZIECI (W.BRYTANIA, OSTATNIO POLSKA). KRAJE TAKIE
UZUPEŁNIAJĄ NIEDOBORY W LUDZIACH POPRZEZ EMIGRACJĘ. LUDZIE
MŁODZI MUSZĄ PRACOWAĆ DLA LUDZI STARSZYCH. 20 % LUDZI NA ŚWIECIE
PRACUJE NA SIEBIE (WYKSZTAŁCENI), A 80 % NIE JEST POTRZEBNYCH.
NAST. AUTOMATYKA I MECHANIZACJA PRACY (MASZYNY, KOMPUT.).
WYMIERAJĄ ZAWODY (SPRZĄTACZKA, BAGAŻOWY).PKB W $/OS. (DOCHÓD
NARODOWY BRUTTO NA OS.) NAJNIŻSZY-80 USD-MOZAMBIK; NAJWYŻSZY30.000 USD-SZWAJCARIA. 1- 80-600
- 57%- CHINY, ETIOPIA, WIETNAM,
SUDAN, KAMBODŻA; 2- 610-2400
- 13%- POLSKA, MEKSYK, TURCJA,
EGIPT, DOMINIKANA; 3- 2450-5400
- 8%- RPA, IRAN, GRECJA,
BRAZYLIA, CZECHY, SŁOWACJA, WĘGRY; 4- 6000-30.000
-16%HISZPANIA, WŁOCHY, KUWEJT, AUSTRIA, NIEMCY, W.BRYTANIA, USA,
NORWEGIA. ROZMIESZCZENIE LUDNOŚCI NA ŚWIECIE - BADZO ZALUDNIONE
MIEJSCA-AZJA POŁ. I WSCH.; EUROPA; WSCH. WYBRZEŻE USA I KANADY.
(SINGAPUR- 10.000 OS./KM2). 1- CHINY
-1,5 MLD.; 2- INDIE
-1
MLD.; 3- USA
-250 MLN.; 4- INDONEZJA
-200 MLN.; 5- BRAZYLIA
-160 MLN.; 6- ROSJA
-150 MLN.PRZYROST NATURALNY - TO
RÓŻNICA MIĘDZY STOPĄ URODZEŃ (RODNOŚCIĄ) A STOPĄ ZGONÓW
(UMIERALNOŚCIĄ) WYRAŻANY W PROMILACH (W STOSUNKU DO 1.000 OS.) a1 FAZA
-DUŻA UMIERALNOŚĆ DZIECI; b- 2 FAZA -ŻYCIE ULEGA
WYDŁUŻENIU, ZMNIEJSZA SIĘ UMIERALNOŚĆ; c- 3 FAZA
-WZROST
POZIOMU DOCHODU, MNIEJ DZIECI, POGOŃ ZA PIENIĄDZEM; d- 4 FAZA KRAJE WYSOKO ROZWINIĘTE, OBA CZYNNIKI SPADAJĄ.ANALFABETYZM MIERZYMY WSKAŹNIKAMI ALFABETYZACJI CZYLI STOSUNKIEM OSÓB
UMIEJĄCYCH PISAĆ I CZYTAĆ DO OGÓŁU LUDNOŚCI. ANALFABETYZM
WTÓRNY - LUDZIE CORAZ MNIEJ CZYTAJĄ. UWSTECZNIAJĄ SIĘ PODST.
CZYNNOŚCI (PISANIE) POPRZEZ KORZYSTANIE Z KOMP. SZUM
INFORMACYJNY- LUDZIE NIE ROZUMIEJĄ CO SIĘ DO NICH MÓWI W
DZIENNIKACH TELEWIZYJNYCH. NIE ROZUMIEJĄ SŁÓW. SPOŁECZEŃSTWO
TAKIE JEST ŁATWO MANIPULOWANE PODCZAS WYBORÓW.WYZNANIA
CHRZEŚCIJANIE -30% LUDNOŚCI; INNE WYNANIA
-30% LUDNOŚCI;
NIEWIERZĄCY
-30% LUDNOŚCI. CHRZEŚCIJANIE -33% (PRAWOSŁAWNI,
RZYMSCY KATOLICY, PROTESTANCI, ANGLIKANIE); MUZUŁMANIE -17%
(SUNNICI, SZYICI); HINDUSI
-13,4%; BUDDYŚCI
-5,7%;
ŻYDZI
-0,3%; SIKHOWIE
-0,3%.RASY LUDZKIE:1- RASA BIAŁA
(EUROPEIDALNA): A- RASA EUROPEJSKA WŁAŚCIWA (EUROPA, AMERYKA
PÓŁN.); B- RASA SEMITO-HAMICKA (AFRYKA PÓŁN., BLISKI WSCH.-ARABSKA,
ŻYDOWSKA); C- RASA INDYJSKO-IRAŃSKA (INDIE, ŚR. WSCH.-PERSOWIE,
INDUSI, PAKISTAŃCZYCY).2- RASA CZARNA (NEGOAUSTRALOIDALNA): AAFRYKANIE (TUBYLCZA LUDNOŚĆ AFRYKI NA POŁ. OD SAHARY); B- GRUPA
AZJATYCKA (POŁ. PŁW. INDYJSKIEGO, WYSPA CEJLON); C- ABORYGENI
(TUBYLCZA LUDNOŚĆ AUSTRALII).3- RASA ŻÓŁTA (MONGOLOIDALNA): ARASA ŻÓŁTA WŁAŚCIWA (AZJA ŚR. I WSCH.-CHIŃCZYCY, JAPOŃCZYCY,
MONGOŁOWIE); B- RASA ŻÓŁTO-BRUNATNA (OCEANIA, INDONEZJAHAWAJCZYCY); C- GRUPA AMERYKAŃSKA (AMERYKA PÓŁN. I POŁUD.INDIANIE, ESKIMOSI). 4- RASY POŚREDNIE: A- MULACI - BIAŁY+MURZYNKA
(R. BIAŁA WŁAŚCIWA + R. CZARNA) - AMERYKA PÓŁN., EUROPA ZACH.; BMETYSI - BIAŁY+INDIANKA (R.BIAŁA + R.ŻÓŁTA AMERYK.) - AMERYKA ŚR.,
MEKSYK-90%; C- ZAMBOSI - MURZYN+INDIANKA (R.CZARNA + R.ŻÓŁTA
AMERYK.) - AMERYKA POŁ.; D- KREOLE - CHIŃCZYK + MURZYNKA (R.ŻÓŁTA
WŁAŚCIWA + R.CZARNA).CECHY SPOŁECZNE: PLEMIĘ, RÓD - GRUPA LUDZI
ZWIĄZANA WIĘZAMI RODZINNYMI I O WSPÓLNEJ KULTURZE.
SAMOORGANIZACJA SIĘ LUDZI. MAŁE GRUPY TWORZĄ WIĘKSZE (NARÓD).
NARODY ORGANIZUJĄ SIĘ W PAŃSTWA.JĘZYKI ŚWIATA: ETNOLEKTY JĘZYKI I DIALEKTY. 15.000 ETNOLEKTÓW ISTNIAŁO 10.000 LAT TEMU. JEDNE
GRUPY PRZEJMOWAŁY INNE JĘZYKI. TERAZ JEST 6.000 ETNOLEKTÓW.
OBECNIE JĘZYKIEM MIĘDZYNARODOWYM JEST J.ANG. 1- OK. 1,5 MLD.
- CHIŃSKI; 2- OK. 1 MLD.
- ANGIELSKI; 3J.HISZPAŃSKI I ROSYJSKI
- PO 6% LUDNOŚCI; 4- J.JAPOŃSKI I ARABSKI
- PO 3% LUDNOŚCI; 5- J.FRANCUSKI
- 2% LUDNOŚCI;
6- J.NIEMIECKI
- 1,8% LUDNOŚCI.GRUPY JĘZYKOWE: 1JĘZYKI SŁOWIAŃSKIE: A- J.ZACHODNIO-SŁOWIAŃSKIE (ALFABET ŁACIŃSKIJ.POLSKI, SERBSKO-ŁUŻYCKI, SŁOWACKI, CZESKI); B- J.WSCHODNIOSŁOWIAŃSKIE (ALFABET GRECKI-J.ROSYJSKI, BIAŁORUSKI, UKRAIŃSKI); CJ.POŁUDNIOWO-SŁOWIAŃSKIE (ALFABET ŁACIŃSKI LUB GRECKIJ.CHORWACKI, SERBSKI, BUŁGARSKI, SŁOWEŃSKI); 2- JĘZYKI GERMAŃSKIE
(J.ANGIELSKI, NIEMIECKI, DUŃSKI, SZWEDZKI, NORWESKI, HOLENDERSKI,
LUKSEMBURSKI); 3- JĘZYKI ROMAŃSKIE (J.FRANCUSKI, WŁOSKI,
PORTUGALSKI, HISZPAŃSKI, RUMUŃSKI); 4- JĘZYKI UGROFIŃSKIE (J.FIŃSKI,
ESTOŃSKI, WĘGIERSKI); 5- JĘZYKI BAŁTYCKIE (J.ŁOTEWSKI, LITEWSKI); 6JĘZYK NOWOGRECKI; 7- JĘZYKI CERTYCKIE (J.IRAŃSKI,
BASKIJSKI).PROCESY URBANIZACYJNE: URBANIZACJA (ŁAC.) - WZROST
LUDNOŚCI ZAMIESZKUJĄCEJ OBSZARY O CHARAKTERZE MIEJSKIM.
ODSETEK ROŚNIE WYNOSI 48-50%. PRZEJAWY URBANIZACJI: 1- WZROST
LUDNOŚCI UTRZYMUJĄCEJ SIĘ ZE ŹRÓDEŁ POZAROLNICZYCH-MA NA TO
WPŁYW OGÓLNA SYTUACJA GOSP. KRAJU; 2- ZMIANA WYGLĄDU OSIEDLA
(ULICE, BLOKI); 3- UBIÓR CZŁOWIEKA (FIZJONOMIA); 4- PEŁNIENIE FUNKCJI
PRZEZ DANE OSIEDLE NA ZEWNĄTRZ (OŚRODKI ADMIN., LEKARZE, SĄDY).
ABY UZAĆ WIOSKĘ ZA MIASTO: W EUROPIE-NADAJE SIĘ PRAWA MIEJSKIE; W
AMERYCE-ZALEŻY TO OD ILOŚCI LUDZI ZAMIESZKUJĄCYCH WIOSKĘ (MIN.
20.000). PIERWSZE MIASTO NA ŚWIECIE POWST. NA TERENIE DZISIEJSZEGO
IZRAELA. MIASTO>AGLOMERACJA MIEJSKA (M.GŁÓWNE+OSIEDLA
OTACZAJĄCE-POZNAŃ+MOSINA, SWARZĘDZ)>KONURGACJA (ZESPÓŁ
AGLOMERACJI POŁĄCZONE KOMUNIKACJĄ-ŚLĄSK)>MEGANOPOLIS
(POŁĄCZONE MIASTA, NIE WIDAĆ RÓŻNICY-OSAKA W JAPONII, WSCH.
WYBRZEŻE USA OD BOSTONU DO WASZYNGTONU). NAJWIĘKSZE: 1- TOKYO28 MLN.-MIASTO; 2- MEKSYK-41 MLN.-AGLOMERACJA.MIGRACJE - TO RUCHY
WĘDRÓWKOWE LUDNOŚCI: 1- KRYTERIUM CZASOWE (1ROK) A- CZASOWE
(PONIŻEJ-WCZASY, PRACA SEZONOWA); B- STAŁE (POWYŻEJ); 2KRYTERIUM OBSZARU: A- EMIGRACJA (WYJAZD GDZIEŚ); B- IMIGRACJA
(PRYZJAZD Z KĄDŚ). PRZYCZYNY MIGRACJI: 1- PRZYCZYNY EKONOMICZNE
(PRACA); 2- RELIGIJNE (PRZEŚLADOWANIA-CHRZEŚCIJANIE W INDONEZJI); 3POLITYCZNE; 4- KULTUROWE (PRZEJŚCIOWE-NIEMOŻNOŚĆ ODNALEZIENIA
SIĘ W DANEJ KULTURZE).TEZY RAMSTEINA: 1- KOBIETY SĄ BARDZIEJ
MOBILNE OD MĘŻCZYZN; 2- BARDZIEJ MOBILNA JEST LUDNOŚĆ WIEJSKA; 3MIGRUJĄ NAJCZĘŚCIEJ LUDZIE WYBITNI I SZUMOWINY; 4- WZMOŻONA
SKŁONNOŚĆ DO MIGRACJI WYST. W OKREŚLONYCH MOMENTACH ŻYCIA
(CO 20 LAT); 5- IM CZŁOWIEK BARDZIEJ WYKSZTAŁCONY TO MA WIĘKSZĄ
SKŁONNOŚĆ DO MIGRACJI.ROLNICTWO ŚWIATA:ROLNICTWO - DZIAŁ GOSP.
ZAJMUJĄCY SIĘ PRODUKCJĄ ROŚLINNĄ I ZWIERZĘCĄ ORAZ WSTĘPNYM JEJ
PRZETWORZENIEM. TYPOLOGIA ROLN. ŚWIATOWEGO: 1- DOSTARCZANA
PRODUKCJA: A- R.NATURALNE -KRAJE SŁABO ROZWINIĘTE, CAŁA PROD.
PRZEZNACZONA JEST NA POTRZEBY ROLNIKA I JEGO RODZINY, UPRAWIA
SIĘ WSZYSTKO PO TROCHU (POLSKA); B- R.TOWAROWE -KRAJE WYSOKO
ROZWINIĘTE, PRODUKCJA PRZEZNACZONA NA SPRZEDAŻ, UPRAWIA SIĘ 1
ROŚLINĘ LUB 1 RODZ. ZWIERZĄT; 2- ZAANGAŻOWANIE NAKŁADÓW PRACY I
KAPITAŁU NA JEDN. POWIERZCHNI: A- R.INTENSYWNE -DUŻE
ZAANGAŻOWANIE PRACY ŻYWEJ LUB KAPITAŁU (PR.ŻYWA-WIETNAM;
KAPITAŁ-HOLANDIA; TO I TO-JAPONIA); B- R.EKSTENSYWNE -MAŁE
ZAANGAŻOWANIE PRACY ŻYWEJ LUB KAPITAŁU (USA, KANADA,ROSJA).
WARUNKI DLA ROZWOJU RONICTWA: 1- PRZYRODNICZE (TERMICZNE,
LOKALIZACJA, ZASOBNOŚĆ W WODĘ, ODMIANY ROŚLIN, RASY ZWIERZĄT); 2POZAPRZYRODNICZE (STRUKTURA WŁASNOŚCI, POLITYKA FINANSOWA
PAŃSTWA, KREDYTY).GLEBA - PODST. PROD. ROLNA, JEST PRODUKTEM
LITOSFERY, HYDROSFERY, ATMOSFERY I BIOSFERY. WARTOŚCI GLEBY: 1ŻYZNOŚĆ - POTENCJALNA ZDOLNOŚĆ GLEBY DO DOSTARCZANIA ROŚLINIE
SUBSTANCJI ODŻYWCZYCH; 2- URODZAJNOŚĆ - FAKTYCZNA ZD. GL. DO
DOST. ROŚ. SUB. ODŻ.HODOWLA - TO ZESPÓŁ ZABIEGÓW, KTÓRE
ZMIERZAJĄ DO UZYSKANIA NOWEJ ODMIANY CZY NOWEJ RASY (INSTYTUTY
HODOWLANE, NAUKOWE LUB GOSP. DOŚWIADCZALNE). PRODUKCJA:
ROŚLINY-UPRAWA, ZWIERZĄT-CHÓW. OKRES WEGETACYJNY -CZAS JAKI
UPŁYWA OD MOMENTU WZEJŚCIA ROŚLINY DO WYDANIA PRZEZ NIĄ
PLONÓW (W DNIACH). FORMY UŻYTKOWANIA ZIEMI NA ŚWIECIE: 1- UZYTKI
ROLNE (GRUNTY ORNE, KULTURY TRWAŁE-SADY, OGRODY, PLANTACJE); 2UŻYTKI ZIELONE (ŁĄKI, PASTWISKA); 3- LASY I ZADRZEWIENIA (PARKI); 4INNE (TERENY ZAJĘTE POD INFRASTRUKTURĘ MIEJSKĄ, KOLEJOWĄ,
OBSZARY WODNE, NIEUŻYTKI).PRODUKCJA ROŚLINNAZBOŻA NAJWIĘKSZY
DZIAŁ PRODUKCJI ROLNICZEJ NA ŚWIECIE -DOMINUJĄ 3 RODZAJE ZBÓŻPSZENICA, RYŻ, KUKURYDZA(0,5 MLD.) 1- PSZENICA-ROŚLINA ŻYWIENIOWA NAJBARDZIEJ PRZESTRZENNIE ROZPOWSZECHNIONA. MAX 2 PLONY/ROK
(120-180 DNI WEGETACJI) CHINY-14% PROD. ŚW., USA, INDIE; 2- RYŻROŚLINA ŻYWIENIOWA -WYSOKA TEMP., DUŻA WILGOTNOŚĆ (25-300C),
KRÓTKI OKRES WEGETACJI (100-120 DNI), MAX 3 PLONY/ROK. CHINY -35%,
INDIE, INDONEZJA,WIETNAM, BANGLADESZ, BRAZYLIA -2%, FRANCJA,
WŁOCHY. 3- KUKURYDZA-ROŚLINA ŻYWIENIOWA, PASTEWNA, PRZEMYSŁ.-
WYSOKA TEMP., URODZAJNA GLEBA, OBSZARY STEPOWE, PRERIE. USA42%, CHINY, BRAZYLIA, FRANCJA, RUMUNIA. 4- JĘCZMIEŃ-ROŚLINA
ŻYWIENIOWA, PASTEWNA, PRZEMYSŁ.-PIWO, ROSJA-17%, UKRAINA,
NIEMCY, KANADA, USA. 5- ŻYTO-UPRAWIANA W KRAJACH O SŁABYCH
WYMAGANIACH KLIMAT. WYTRZYMUJE NISKIE TEMP. I NIEURODZAJNE
GLEBY. ROSJA-37%, POLSKA-18%, NIEMCY-11%. 6- OWIES-PASZA-UPRAWY
SPADAJĄ, UTRZYMUJĄ SIĘ W KRAJACH SŁABO ROZWINIĘTYCH I
OBSZARACH GÓRSKICH. KARMI SIĘ NIM KONIE. 7- PROSO, SONGO- ZBOŻA
TROPIKALNE-KRAJE UBOGIE. PROSO-INDIE, AFRYKA, AZJA, CHINY; SONGONIGERIA, SUDAN, USA-28% (DODATEK DO PASZ), CHINY.ROŚLINY
SKROBIOWE 1- ZIEMNIAKI-POŁOWA ZBIORÓW ŚWIATOWYCH. OJCZYZNĄ
JEST PERU. W POLSCE-OD 200 LAT. CHINY-14%, ROSJA, POLSKA-10%.
ROŚLINA PRZEMYSŁOWA-KROCHMAL; ROŚLINA PASTEWNA-PASZE. 2MANIOK-KRAJE AFRYKI, PŁD. AZJA. WYMAGA DUŻEGO NASŁONECZNIENIA.
BRAZYLIA-15%. 3- BATATY-AZJA PŁD.-WSCH., ROŚLINA TROPIKALNA,
UPRAWIANA W STREFIE MIĘDZYZWROTNIKOWEJ. CHINY.ROŚLINY OLEISTE
1- SOJA-20% PRODUKCJI ŚWIATOWEJ. USA-PONAD POŁOWA PROD. OLEJ
SOJOWY-CHINY, BRAZYLIA, ARGENTYNA. 2- RZEPAK (ROŚLINA ZIMOWA,
PRZEMYSŁOWA), RZEPIK (ROŚLINA WIOSENNA) - 15% PROD. ŚW. CHINY27%, INDIE-20%. 3- PALMA OLEJOWA- OLEJOWIEC WILEŃSKI, DŁUGI OKRES
CZASU WEGETACJI (W LATACH). 4- SŁONECZNIK. 5- OLIWKA EUROPEJSKA-
DELIKATNY TŁUSZCZ. HISZPANIA-30%. 6- ORZESZKI ZIEMNE. 7- PALMA
KOKOSOWA. 8- LEN. 9- KONOPIE. 10- KUKURYDZA.ROŚLINY CUKRODAJNE 1TRZCINA CUKROWA - 75%. CIEPŁY KLIMAT, UPRAWA PRACOCHŁONNA.
BRAZYLIA, INDIE, CHINY, KUBA. 2- BURAKI CUKROWE -FRANCJA, UKRAINA,
CHINY, POLSKA.ROŚLINY WŁÓKNISTE1- BAWEŁNA-KRAJE CIEPŁE O MAŁYCH
OPADACH, KRAJE ZWROTNIKOWE PRZY ZASTOSOWANIU SZTUCZNEGO
NAWODNIENIA. CHINY (KOSZULKI), USA (JEANSY). 2- JUTA -NA WORKI, LINY.
INDIE. 3- LEN. 4- KONOPIE. 5- SIZAL. 6- AGAWA. 7- KOPRA.UŻYWKI 1- KAWAOWOC KRZEWU KAWOWCA. POCHODZI Z ETIOPII. CZOŁOWY PROD.BRAZYLIA. 2- KAKAO-Z DRZEWA KAKAOWIEC, CIEPŁOLUBNA, LUBIĄ CIEŃ,
TRZEBA SADZIĆ DODATKOWE DRZEWA DLA ZAPEWNIENIA CIENIA.
WYBRZEŻE KOŚCI SŁONIOWEJ. 3- TYTOŃ-CHINY-40%. 4- HERBATA-LIŚCIE
KRZEWÓW HERBACIANYCH-ZIELONE (KAUKAZ, AZJA ŚR., CHINY); PODDANA
FERMENTACJI (INDIE, CEJLON).ZWIERZĘTA 3 GŁÓWNE - 1- BYDŁO-1,3 MLD.
SZTUK. USA, KANADA, ARGENTYNA. KIERUNEK MIĘSNY-WIELKIE POŁACIE
ZIEMSKIE, KIERUNEK MLECZNY-OBRZEŻA MIAST. 2- OWCE-NA MIĘSO LUB
WEŁNĘ. 3-TRZODA CHLEWNA-900 MLN. SZTUK. 4- KOZY-0,5 MLD SZT. 5KONIE-SPADŁA LICZEBNOŚĆ ŚWIATOWA. 6- DRÓB-WZRASTA LICZEBNOŚĆ.
7- WIELBŁĄD-MLEKO, WEŁNA. 8- LAMA-WEŁNA.PRZEMYSŁ - OD 200 LAT. 19/20
WIEK-WZROST, TERAZ-SPADEK ZATRUDNIONYCH W PRZEMYŚLE
(TECHNOLOGIA). CZYNNIKI LOKALIZACJI PRZEMYSŁU: 1-BAZA SUROWCOWA-
KOPALNIE, OKRĘGI PRZEM.-ŚLĄSK GÓRNY, ZAGŁĘBIE RUHY. 2-ZASOBY
WODY (PRZEMYSŁ CELULOZOWO-PAPIERNICZY) 1 TONA PAPIERU=400 L
WODY. ZAKŁADY W ŚWIECIU, KOSTRZYNIE. 3-SIŁA ROBOCZA-MIERZONA
KLASĄ. DOLINA KRZEMOWA. 4-RYNEK ZBYTU-W GLIWICACH GENERAL
MOTORS ZLOKALIZOWAŁ SALONY SAMOCH. BO TAM GÓRNICY DOSTAJĄ
ODPRAWY. SZCZECIN-HUTA STOŁCZYN-WALCOWNIE. 5-EFEKT SKALILOKALIZUJE SIĘ DANY PRZEMYSŁ GDZIE JEST JUŻ INNY, A POWSTAJĄCY
JEST USUPEŁNIENIEM ICH (DRZWI I OKNA-OKUCIA). 6- DOSTĘPNOŚĆ
KOMUNIKACYJNA-WYBRZEŻA MORSKIE, POZNAŃ (WĘZEŁ
KOMUNIKACYJNY).DZIAŁY PRZEMYSŁU: 1- PRZEM. WYDOBYWCZY I
ENERGETYKA (GÓRNICTWO KAMIENIA BRUNATNEGO, ROPY NAFTOWEJ,
PIASKU) A-ENERGETYKA KONWENCJONALNA-WĘGIEL KAMIENNY,
BRUNATNY. B-ENERG. NIEKONWENCJON.-ELEKTROWNIE WODNE. 2- PRZEM.
PRZETWÓRCZY-A-HUTNICTWO I PRZEM. METALURGICZNY-HUTNICTWO
ŻELAZA, ALUMINIUM, WALCOWNIE; B- PRZEM. ELEKTRO-MASZYNOWY
(NOWOCZESNY)-ŚWIADCZY O POZIOMIE ROZWOJU PAŃSTWA (BUDNYKI,
MOSTY, PROD. MASZYN, PRZEM. ELEKTRONICZNY, ELEKTRO-TECHNICZNY,
ŚRODKÓW TRANSPORTU) 3- PRZEM. CHEMICZNY-POWST. W OKRESIE
MIĘDZYWOJENNYM W USA. A- PRZEM. FARMACEUTYCZNY-NOWOCZESNY,
ŚWIADCZY O POZIOMIE ROZWOJU NAUKOWEGO. B- PRZEM.
PERFUMERYJNO-DROGERYNY. C- PRZEM. TWORZYW SZTUCZNYCH
(POLSKA-STILON, ANILANA, ELANA; AMERYKA-NYLON) 4- PRZEM. ROLNOSPOŻYWCZY-BAZUJE NA ROLNICTWIE. PRZEM. MIĘSNY, MLECZARSKI,
CHŁODNICZY. 5- GÓRNICTWO ROPY NAFTOWEJ-B. WAŻNY. ŁĄCZNE
WYDOBYCIE - 3 MLD TON ROCZNIE (PRODUCENCI: ARABIA SAUDYJSKA-400
MLN; USA-320 MLN; ROSJA-300 MLN; IRAN, CHINY, WENEZUELA, MEKSYK,
NORWEGIA, W.BRYTANIA).OBSZARY STRATEGICZNE DLA CAŁEGO ŚWIATA:
ZATOKA PERSKA I REJON (ARABIA SAUDYJSKA, ZJEDNOCZONE EMIRATY
ARABSKIE, KUWEJT, IRAK); MORZE KASPIJSKIE I REJON (AZERBEJDŻAN,
IRAN, POWOŁWŻE); ZACH. SYBERIA; AFRYKA PÓŁN. (ALGERIA, LIBIA, EGIPT);
REJON ZATOKI MEKSYKAŃSKIEJ (POŁ. STANY USA-TEKSAS, LUIZJANA,
OKLAHOMA; MEKSYK, WENEZUELA). OBSZARY O ZNACZENU LOKALNYM:
ALASKA, NIGERIA, AZJA-INDONEZJA, CHINY, REJON MORZA PÓŁN.
TRANSPORT + ŁĄCZNOŚĆ = KOMUNIKACJATRANSPORT - PRZENOSZENIE
RZECZY MATERIALNYCH I PRZESYŁAENIE ENERGII
ELEKTRYCZNEJ.ŁĄCZNOŚĆ - PRZESYŁANIE RZECZY NIEMATERIALNYCH
(INFORMACJI, OBRAZU, DŹWIĘKU).KRYTERIA TRANSP. - ODLEGŁOŚĆ
WYRAŻANA JEST W JEDNOSTKACH MIARY, CZASU (SZLAKI W GÓRACH) LUB
JEST ODLEGŁOŚĆ EKONOMICZNA (WYRAŻA CENĘ ZA PRZEMIESZCZENIE
TOWARU (TAXI)FORMY TRANSP. - 1- T.LĄDOWY (KOLEJOWY,
SAMOCHODOWY), 2- T.WODNY (ŚRÓDLĄDOWY-ŻEGLUGA REGULARNA
LINIOWA I Ż. NIEREG. TRAMPING; MORSKI), 3- T.LOTNICZY (POWIETRZNY,
KOSMICZNY), 4- T.PRZESYŁOWY (RUROCIĄGOWY,
ENERGETYCZNY).TRANSP. KOLEJOWY - ZRODZIŁ SIĘ W XIX w. W ZWIĄZKU Z
JEGO ROZWOJEM TRZEBA BYŁO WPROWADZIĆ STREFY CZASOWE
(3600:24h=CO 150 ZMIANA O 1h) GLIMISH (W.BRYTANIA) - GMP - I STREFA
CZASOWA. POLSKA-CZAS ŚRODKOWOEUROPEJSKI. MIĘDZYNARODOWA
GRANICA ZMIANY DATY JEST WZDŁUŻ PACYFIKU (POŁUDNIK 180) - WSCH.
ROSJI/ZACHÓD ALASKI. MIERNIK - GĘSTOŚĆ SIECI KOLEJOWEJ (DŁUGOŚĆ
LINI KOLEJOWEJ NA 100 KM2 POWIERZCHNI). W OSTATNICH LATACH SPADA,
GDYŻ ZAMYKA SIĘ LOKALNE LINIE KOLEJOWE. GĘSTOŚĆ SIECI
SAMOCHODOWEJ WZRASTA. GĘSTOŚĆ AUTOSTRAD: NIEMCY-12.000 KM,
FRANCJA-8.000 KM, POLSKA-300 KM, LITWA-350 KM. DUŻĄ ROLĘ ODGRYWA
WYMIANA MIĘDZYNARODOWA (USŁUGI, INF.) BILANS HANDLOWY- TO
ZESTAWIENIE WARTOŚCI EKSPORTU I IMPORTU W DANYM KRAJU. (GDY
EKSPORT JEST WIĘKSZY-BILANS DODATNI). BILANS PŁATNICZY-RO
ZESTAWIENIE WSZELKICH NALEŻNOŚCI I WIERZYTELNOŚCI DANEGO KRAJU.
POLSKA MA B.HANDL. I PŁ.-UJEMY.SYSTEMY SPRAWOWANIA
WŁADZYDEMOKRACJA WIELOPARTYJNAWSZYSCY OBYWATELE WYBIERAJĄ
PRZEDSTAWICIELI DO PARLAMENTU, LITER TEJ PARTII KTÓRA WYGRAŁA
TWORZY RZĄD. 1-ZWYCZAJNA (POLSKA)-JEST PREZYDENT, A NA CZELE
RZĄDU STAJE PREMIER. 2-REPUBLIKI PREZYDENCKIE (USA, FRANCJA)JEDNOCZEŚNIE Z WYBORAMI DO PARLAMENTU WYBIERA SIĘ PREZYDENTA,
WE FRANCJI PREZYDENT WYBIERA ASYSTENTA KTÓREGO MOŻE ODWOŁAĆ.
3-MONARCHIA KONSTYTUCYJNA (SZWECJA, JAPONIA, W.BRYTANIA)-RODY
PANUJĄCE, FUNKCJA REPREZENTACYJNA-MONARCHA NIE MA TAKICH
KOMPETENCJI JAK KIEDYŚ, WŁADZĘ SPRAWUJE PARLAMENT. 4-REPUBLIKI
ZWIĄZKOWE (NIEMCY, AUSTRIA)-REGIONALNE PARLAMENTY LANDÓW,
REGIONALNE ZGROMADZENIA NARODOWE, PARLAMENT OGÓLNOKRAJOWY,
KANCLERZ, PREZYDENT MA FUNKCJĘ REPREZENTACYJNĄ.SYSTEMY
JEDNOPARTYJNE(CHINY, WIETNAM, KOREA PÓŁN.). 1-TEOKRACJA-WŁADZA
NALEŻY DO PRZYWÓDCÓW RELIGIJNYCH (IRAN), DUŻE ZAPLECZE
PIENIĘŻNE (WATYKAN). 2-DOMINACJA 1 PARTII (EGIPT, SYRIA).MONARCHIA
ABSOLUTNA(ARABIA SAUDYJSKA, OMAN, BRUNEI) WŁADZA NALEŻY DO
GŁOWY RODU PANUJĄCEGO. 1-MONARCHIA ABSOLUTNA Z ELEMENTAMI
DEMOKRACJI (JORDANIA, MAROKO).RZĄDY WOJSKOWE(HISZPANIA,
PORTUGALIA-JUNTY WOJSKOWE, GRECJA-CZARNI PÓŁKOWNICY,
MYANMAR-SUDAN) JUNTA POWSTAJE NA DRODZE ZAMACHU
STANU.DYKTATURA (RUMUNIA,LIBIA, IRAK) -GDY 1 OSOBNIK ELIMINUJE
SWOJE OTOCZENIE I OBSADZA RODZINĄ LUB OSOBAMI
ZAUFANYMI.TERYTORIA ZALEŻNEKOLONIALIZM- (GRENLANDIA-DANIA,
GUANA FRACUSKA, IRLANDIA PÓŁN., GIBRALTAR-HISZPANIA).INSTYTUCJE I
ORGANIZACJEONZ NALEŻY 189 KRAJÓW; POWST.-KWIECIEŃ 1945R. W SAN
FRANCISCO (USA); NIE NALEŻĄ SZWAJCARIA I WATYKAN; UTRZYMANIE
POKOJU NA ŚWIECIE; SIEDZIBA-GENEWA; SIEDZIBA MIĘDZYNARODOWEGO
TRYBUNAŁU SPRAWIEDLIWOŚCI-HAGA; SEKRETARZ WYBIERANA CO 5 LATOBECNIE BIURO JEST W KENII, BO TAM JEST SEKR. GENERALNY-KOFI ANA
(Z GANY); NAJWAŻNIEJSZY ORGAN-ZGROMADZENIE GENERALNE (PO 1
CZŁONKU Z KAŻDEGO KRAJU); RADA BEZPIECZEŃSTWAZBIERANA W
SYTUACJACH KRYZYSOWYCH; SKŁADA SIĘ Z 15 CZŁONKÓW. GWARANTAMI
POKOJU ŚWIATOWEGO SĄ: USA, W.BRYTANIA, FRANCJA, ROSJA, CHINY
(JEST TO 5 STAŁYCH CZŁONKÓW), 10 CZŁONKÓW WYBIERANYCH JEST NA
KADENCJE 2 LETNIE.RADA SPOŁECZNO GOSPODARCZAPATROLOWANIE
WSPÓŁPRACY MIĘDZYNARODOWEJ WE WSZYSTKICH DZIEDZINACH, MA
ORGANIZACJE POWOŁANE W RÓŻNYCH DZIEDZINACH: FAO-ORGANIZACJA
NARODÓW ZJEDNOCZONYCH DS.WYŻYWIENIA I ROLNICTWA; ILOŚW.ORG.PRACY; WHO-ŚW.ORG.ZDROWIA; WMOŚW.ORG.METEOROLOGICZNA; ITU-ŚW.ZWIĄZEK TELEKOMUNIKACYJNY;
UPU-ŚW.ZWIĄZEK POCZTOWY; IBRD-MIĘDZYNARODOWY BANK ODBUDOWY I
ROZWOJU (BANK ŚWIATOWY); IMF-MIĘDZYNARODOWY FUNDUSZ
WALUTOWY; UNESCO-ORG.DS.OŚWIATY I KULTURY; UNICEFORG.DS.DZIECKA.UNIA EUROPEJSKAPOWSTAŁA NA PODST. SOJUSZU
NIEMIEC I FRANCJI. W 1951R.-EUROPEJSKA WSPÓLNOTA WĘGLA I STALI
NIEMCY,FRANCJA, WŁOCHY, BELGIA, HOLANDIA, LUKSEMBURG. W 1958R.
ROZSZERZONO JĄ I NAZWANO EUROPEJSKĄ WSPÓLNOTĄ GOSPODARCZĄ;
1973R.-DANIA, W.BRYTANIA, IRLANDIA; 1981R.-GRECJA; 1986R.-HISZPANIA,
PORTUGALIA. W 1992R. NA PODST. TRAKTATÓW Z MAASTRICH EWG
PRZEKSZTAŁCONO W UE (PODSTAWY POD SUPERPAŃSTWO) PRZYJĘTO
FLAGĘ-12 GWIAZDEK I HYMN(ODA DO RADOŚCI). SIEDZIBA TYMCZASOWA
WŁADZ-BRUKSELA. W 1995R.-SZWECJA, FINLANDIA, AUSTRIA. KOLEJKA DO
PRZYJĘCIA-8,9 KRAJÓW - MY CZEKAMY OD 1994R,A TURCJA OD 1987R.) W
POLSCE JEST 3 URZĘDNIKÓW NA 1000 MIESZKAŃCÓW, A W UE14).WSPÓLNE FILARY UE: 1-GOSPODARKA-(FRANKFURT NA MENEM-BANK
CENTRALNY UE) RYNEK, BARIERY CELNE-NIE, POLITYKA CELNA, UNIA
WALUTOWA; 2-WSPÓLNA POLITYKA ZAGRANICZNA; 3-WSPÓLNA POLITYKA
WEWN.-WSPÓŁPRACA W ZAKRESIE SPRAWIEDLIWOŚCI, ŚCIGANIA
PRZESTĘPCÓW, POLICJI.ORGANY UE: 1-RADA EUROPEJSKA-TWORZĄ GO
PRZYWÓDCY KRAJÓW CZŁONKOWSKICH, SPOTYKAJĄ SIĘ 2 RAZY DO ROKU;
2-RADA UE-TWORZĄ MINISTROWIE SPRAW ZAGRANICZNYCH UE, ZAJMUJE
SIĘ SPRAWAMI ZAGRANICZNYMI; 3-KOMISJA EUROPEJSKA-RZĄD UEGŁÓWNY ORGAN, SKŁADA SIĘ Z 20 KOMISARZY-PO 2 Z 5 DUZYCH (FRANCJA,
NIEMCY, WŁOCHY, BELGIA, HOLANDIA) I PO 1 Z MAŁYCH KRAJÓW. NA CZELE
STOI ROMANO PRODI; 4-PARLAMENT EUROPEJSKI-SIEDZIBA W
STRASBURGU, WYBIERANY PRZEZ WYBORY BEZPOŚREDNIE WE
WSZYSTKICH KRAJACH.ASAGOSPODARCZE STOWARZYSZENIE PAŃSTW
AZJI POŁUDNIOWO-WSCH. (INDONEZJA, MALEZJA).LIGA
ARABSKAPOLITYCZNE (KRAJE ARABSKIE).EFTAEUROPEJSKIE
STOWARZYSZENIE WOLNEGO HANDLU-TENDENCJA ZANIKOWA,
KONKURENCYJNA DO EWG-KIEDYŚ. (NORWEGIA, SZWAJCARIA, ISLANDIA,
LINCHENSZTAIN).G7 / G8ORGANIZACJA 7 NAJBARDZIEJ
UPRZEMYSŁOWIONYCH PAŃSTW ŚWIATA I ROSJI (W.BRYTANIA, FRANCJA,
NIEMCY, WŁOCHY, USA, KANADA, JAPONIA +
ROSJA).OPECSTOWARZYSZENIE PAŃSTW PRODUCENTÓW ROPY
NAFTOWEJ.MKOMIĘDZYNARODOWY KOMITET OLIMPIJSKI, SIEDZIBALOZANNA W SZWAJCARII.KOMITET MIĘDZYNARODOWEGO CZERWONEGO
KRZYŻASIEDZIBA-SZWAJCARIA.NATOWOJSKOWE.NAFTAPÓŁNOCNOAMERYKAŃSKIE STOWARZYSZENIE WOLNEGO HANDLU.LEKARZE BEZ
GRANICPOMAGAJĄ OFIAROM KATAKLIZMU (BEZ
WOJEN).OECDORGANIZACJA WSPÓŁPRACY I ROZWOJU (POLSKA OD 1996R.)
8