Środowisko geogrficzne – jest to pojecie szersze od środowiska

Środowisko geogrficzne – jest to pojecie szersze
od środowiska przyrodniczego gdyz obejmuje jeszcze
technosfere (wszystko co stworzył człowiek).
Podczas gdy środowisko przyrodnicze to zespół
komponentów naturalnych, biotycznych (żywych) i
abiotycznych (martwych).
Przedmiotem
badań
geogr.
ekonom.
są
przestrzenne struktury i procesy systemu środowisko
przyrodniczo- społecznego. W miejsce geografii
ekonomicznej zaczęto stosować nazwę geogrfia
społeczno- ekonomiczna.
Geografie ekon. dzielimy na: * geogr ludności;
*geogr osadnictwa; *geogr rolnictwa; *geogr
przemysłu; *geogr komunikacji, transportu, łączności;
*geogr handlu i usług; *geogr polityczna; *geogr
turystyki
Funkcje
geografii
ekonomicznej:
1)
informatyczno- diagnostyczna – nauczanie o
wyglądzie i charakterze ziemi, informacje mają
charakter syntetyczny; 2) teoretyczno- wyjaśniająca
– powinna prowadzić do prowadzenia teorii; 3)
prognostyczna
–
przewidywanie
zmian
w
środowisku geograficznym, związane z działalnością
człwieka; 4) planowanie i podejmowanie decyzji –
wyniki badań z 3 lat powinny ułatwić planowanie i
decyzje przez instytucje i organy administracyjnogospodarcze.
Człowiek a środowisko – ekosystemy
Głównymi
przyrodniczymi
komponentami
(elementami) środowiska przyrodniczego są: *skały
oraz złoża materiałów i bitumitów; *ukształtowanie
powierzchni; *atmosfera i klimat; *wody; *kompleksy
glebowe; *zasoby biotyczne- roślinność i zwierzęta.
Relacje człowiek środowisko:
1) Determinizm geograficzny – pogląd filozoficzny,
każde działanie człowieka jest określone przez
specyficzne warunki środowiska geograficznego. Na
gruncie
determinizmu
geogr
rozwineła
się
geopolityka. 2) Nihilizm geograficzny – odczucie
wpływów
środowiska
na
rozwój
społeczno
gospodarczy, odwrotność determinizmu.
3)
Posybilizm geograficzny (racjonalimz geogr) –
powstała w Francji reakcja przeciwstawiająca
determinizm i nihilizm. Człowiek ma dusze ale w
przeobrażeniu środowiska przyrodniczego jak i
kształtowaniu krajobrazu. Wzajemne oddziaływanie
warunków naturalnych i działań człowieka.
Teorie
lokalizacji,
produkcji
rolniczej
i
przemysłowej Thumena i Webera. Efektem ich
osiągnieć, triumf rozumu człowieka nad przyrodą
przyczyniło się do powstania nihilizmu geograf.
Zróżnicowanie poziomu rozwoju w różnych krajach
społeczno geograficznych sprawia że znaczenie
środowiska przyrodniczego w ich rozwoju jest
odmienne. W krajach słaborozwinietych wpływ
środowiska na rozwój gospodarczy jest niewielki, ale
decyduje o rozmieszczeniu osadnictwa i roślin
uprawnych a także mozliwościach rekreacyjnych i
eksploatacji surowców.
Główne komponenty: 1) Klimat – wystepowanie
światła organicznego, zasięg upraw polowych i
sadowniczych,
srednie
roczne
temperatury,
wyznaczanie granic gruntów ornych. Klimaty
umiarkowany i podzwrotnikowy – największe
koncentracje ludności. 2) Komunikacja- zwłaszcza
lądowa. W miare wzrostu wyskości n.p.m. maleje
gęstość zaludnienia. W miare oddalania się od
równika obserwuje się zjawisko tzn schodzenia z gór
– ludność koncentruje się na nizinach. 3 % ludnośći
mieszka na wysokości 3000 m n.p.m. 3) Woda
słodka – decyduje o życiu organizmów żywych, jest
surowcem przemysłowym a także dla celów
technologicznych czy chłodniczych, jest też źródłem
energii. W
rolnictwie wykorzystuje się do
nawadniania, do produkcji roślinnej i zwierzęcej.
Szczególne znaczenie ma w rejonach rzek, jezior,
oceanów i morz ponieważ sa one wykorzystywane
jako szlaki komunikacyjne, miejsca rekreacyjne. Ryby
i inne zwierzeta wodne uzupełniają diete człowieka.
Woda także w duzej mierze wykozystywana jest w
celach komunalnych. 4) Gleby – mają podstawowe
znaczenie dla produkcji żywności. Z regionami
najżyźniejszych gleb związane są największe
koncentracje ludności (np. delta Nilu, Nizina
Gangesu, wyspa Jawa, Nizina Mezopotańska) z tym
związane sa najstarsze cywilizacje świata. Wraz z
rozwojem gospodarczym gleby mają coraz to
mniejsze znaczenie. Uprawia się nawet na mniej
urodzajnych glebach np. przenice.
Napływ działalności gospodarczej na środowisko
geograficzne:
1)
bezpośrednio
–
lokalne
przekształcanie dla swoich potrzeb; 2) posrednio –
działa z opóźnieniem, po wielu latach ignoracja
człowieka: Najczęsciej związane sa ze zmianą
stosunków wodnych, zmianami klimatycznymi, erozją
gleb (osuszanie gleb, regulacje rzek, obniżanie wód
gruntowych, ocieplenie klimatu),przykłady : Jezioro
Aralskie – zbytnie osuszenie gleb – jezioro wycha;
Huang He czy Jangcy w Chinach – wybudowano
zaporę wodną (najwiekszy zbiornik retencyjny) ; W
Polsce zagrożenie powodziowe – dorzecze Odry i
górnej Wisły; Nie odpowiednie eksploatowanie
górnicze surowców wywołuje ruchy górotworów np.
Górny Śląsk. Człowiek powinien dostosować
rozmiary i charakter swojej działalności do możliwości
lokalnych ekosystemów, których przekroczenie może
prowadzić
do
nieodwracalnych
degradacji
środowiska. Zapoczątkowanie w XIX w w Europie i
Stanach Zjednoczonych rewolucji przemysłowej
przyczyniło się do energochłonności. Współczesne
środowisko
geograficzne
najdynamiczniej
przekształcane jest w krajach słabo i srednio
rozwinietych przemysłowo np. Shanghaju, Bombaju,
Kalkuty, Kairu, Meksyku.
Okregi przemysłowe – Damador w Indiach, Fushum
Anshom i Pekin w Chinach, Katango Copperbett w
Afryce czy Minas Gerais w Brazylii, rozwinał się
głownie przemysł ciężki i górnictwo.Są zagrożone :
gwałtowny wzrost ludności, przstarzałe technologie
np.
samochody;
niski
poziom
świadomości
ekologicznej.
Obszary silnie przekształcone: Europa Zachodnia i
Środkowa, Azja, Ameryka Środkowa
Obszary słabo to obszary pustynne i góry
Komponenty najbardziej zagrozone degradacją :
1) Atmosfera ( zanieczyszczenie pyłami, gazami
substancjami ciekłymi ma ujemny wpływ na ludzi i
związki szczególnie dwutlenek węgla, dwutlenek
siarki, związki azotu, związki fluoru. Dwutlenek wegla
sprawca efektu cieplarnianego, dziury ozonowej,
freon – eksplozje jądrowe, sztuczne satelity, samoloty
ponad dzwiękowe; wzrost temperatury, powstanie
kwaśnych deszczy, ołów, kadm.
2) Woda –
gwałtowne skarzenia wód następuje na skótek
katastrofalnych wycieków ropy naftowej czy innych
toksycznych substancji. Ze względu na wymogi
jakościowe ustalone zostały 3 klasy wód
powierzchniowych : 1) I klasa – nadaje się do picia
i celów sporzywczych, hodowli ryb np. łososiowatych
2) II klasa – umożliwia hodowlę ryb nie łososiowatych
( karp, jesiotr) oraz hodowla zwierząt 3) nadaje się
do celów rolniczych i przemysłowych. Wody
pozaklasowe – praktycznie są to ścieki. Najbardiej
zagrożone są wody gruntowe i powierzchniowe. W
Zatoce Perskiej ponad 950 mln ropy naftowej pokrylo
o koło 1600 km kwadratowych. Do najbardziej
skarzonych zaliczany jest Bałtyk, nastepuje szybka
eutrofizacja, intoksykalizacja. Zanieczyszczenie wód
powierzchniowych 80% chorób wywołana jest
spożyciem zanieczyszczonej wody. 3) Degradacja
biosfery – stałym procesem jest degradacja gleb,
wynika z niewłasciwej agrotechniki – nawozy
mineralne, środki ochrony roślin tzw zmęczenie
gleby, erozja gleb ( w krajach tropikalnych
najbardziej). Światowy monitoring (rejestracja i
analiza skarzeń) : Czarny trójkąt Polke, Czechy
Niemcy ( dwutlenek siarki 1/3 europejskiej emisji –
Zagłebie Ruhry w Niemczech), Czarnobyl – awaria
reaktora atomowego.
Na Szczycie w Riemi w Rio de przyjęto
dokumenty: *Ramowe Konwencji w sprawie zmiany
klimatu; *Konwencje o biologicznej różnorodności;
*Deklaracje w sprawie środowiska i rozwoju (Agenda
21 – rozwój zrównoważony). Rozwój zrównoważony
– program działań proekologicznych ale nadal jest
tylko zapisem. Protokół z Kioto z 1997 r zabowiązano
się zredukować do 2012 gazy cieplanrniane o 6 %
nieodwracalne degradacje środowiska to wycinanie i
wypalanie lasów tropikalnych i lasów monsunowych,
nadmierny wypas zwierząt na stepach i sawanach,
rabunkowe eksplozje surowców mineralnych Chiny,
Meksyk, Peru, Boliwie (złoto, srebro, kamienie
szlachetne: Filipiny – złoto , SriLanka – szmaragdy;
nadmierne eksplozje biologicznych i mineralnych
zasobów mórz i oceanów; wywóz toksykcznych
odpadów. Postulat trudny w Agendzie 21 to poprawa
warunków życia w krajach biednych.
Poziom rozwoju gospodarczego – kryteria i
metody : PKB (produkt krajowej brutto) – jest to
suma
wartości
nowo
wytworzonych
dóbr
materialnych i usług niematerialnychwraz z
amortyzacją, najcześciej w ciągu 1 roku.
Mankamentem PKB : *nie obejmuje wartości
wytworzonym przez producentów i usługodawców
unikjących podatków; *nie uwzglednienie skutków
uboc nych; *nie uwzglednienie wartości czasu
wolnego. PKB najczęsciej określa się w oparciu o
ceny biarzące, korzystniejsze były by ceny stałe. Od
1993 Bank Śiatowy wproadził metode liczenia PKB
opartą na parytecie (równość relacji) siły nabywczej
walu PSNW. Struktury PKB: 1) sektor I – rolnictwo,
leśnictwo, rybactwo, rybołóstwo,
zbieradztwo,
łowiectwo, odtwarzalne zasoby przyrody; 2) sektor II
– górnictwo, przemysł przetwórczy i budownictwo; 3)
sektor III – komunikacja, handel, rekreacje, oświata,
usługi; 4) sektor IV – o wysokim poziomie usługi
bankowe, naukowo- badawcze. Kraje o wysokim
poziomie rozwoju charakteryzuje : dominacja III i IV
sektoru, infrastruktura techniczna (energetyka,
komunikacja gospodarki wodnej), infrastruktura
społeczna (oświata, kultura, służba zdrowia,
rekreacja), zaawansowane technologie. Zagrożeniem
jest starzenie się społeczeństwa. Kraje o niskim
poziomie rozwoju gospodarczego cechuje:
eksplozja demograficzna, dominacje zatrudnienia w I
sektorze, niski poziom PKB na jednego mieszkańca,
zwiększjące się bezrobocie, rosące zadłużenie
(niekorzystne relacje cen sprzedawanych produktów i
surowców naturalnych), niewielki udział handlu
zagranicznym w PKB, niedorozwój infrastrukturalny
techniczny i społeczny, brak wykfalifikowanej kadry.
Przestrzenne zróżnicowanie warunków rozwoju
rolnictwa : 1) Klimat – wegetacja roslin, chowu
zwierząt,
powierzchnie
litosfery
i
procesy
glebotwórcze. Najkorzystniejsze klimaty morskie i
monsunowe w strefie zwrotnikowej, podzwrotnikowej
i umiarkowanej, klimaty około biegunowe i górskie.
2) Gleby – są źródłem pokarmowym dla roślin (od
akumulacji próchnicy, wzrost roślin i wielkość plnów).
Najkorzystniejsze sa czarnoziemy i gleby brunatne,
gleby wulkaniczne, niektóre są inicjalne, kwaśne,
słone, słabo napowietrzone, niezdalne do utrzymania
wilgoci czyli np. pustynne, pólpustynne.
3)
Ukształtowanie pow. wpływa na klimat i stosunki
wodne procesy glebotwórcze. Najkorzystniejsze
tereny płaskie i lekko faliste, czyli niziny, wyżyny i
przedgórza. Niekorzystna jest urozmaicona rzeźba
terenu (erozje, utrudnienia mechaniczne rolnictwa) w
Polsce wyżyna Lubelska.
Do obszarów o bardzo dogodnych warunków
naturalnych rozwoju rolnictwa zalicza się: 1) w
Europie – Nizina Padańka – Włochy, N. Tranalska, N.
Angielka, W. Bawarska, W. Czesko- Morawska, N.
Śląska, N. Węgierska, N. Włoska, Wyżyna Podolska,
południowo- zachodnia Rosja.
2) w Ameryce
Północnej – wchodnia cześć Wielkiego Równiku,
Równina Centralna, Dolina Kalifornijska.
3) w
Ameryce Południowej – południowa częśc Niziny La
Platy i południow- wschodnia cześć Wyżyny
Brazylijskiej. 4) w Afryce- delta i dolina Nilu, kraj
przylądkowy RPA. 5) w Azji- Mezopotamia, Pogórze
Kazalskie, Nizina Gangesu, Delta Gangesu, N.
Chińska, Kotlina Syczuańska, N. Mandżurska. 6) w
Australii- południowo- wschodnia część kontynentu.
Strefy
przyrodnicze
świata
i
podstawy
produktywności : * Strefa równikowa- dorzecze
Amazonki, Konga, Indonezja – duże opady 15002000 mm, duża wilgotność, temp waha się od 25- 28
C. Pojawiają się okresy suszy i opadów. Im dalej od
równika tym spadają opady i wilgotność co powoduje
wahania temp dobowej i w skali rocznej. Strefa
przyrodnicza jest słabo rozwinięta, występuje erozja.
Najważniejsze rosliny uprawne to banany, ryż,
prosso, kukurydza, bataty, maniok. Strefa ta
pozbawiona nest chowu zwierząt – bydło w Brazylii i
południowych stanach USA. Plantacje kakao,
kauczuk, banany, ananasy. Sawanny- 2 pory roku,
produkcja trzciny cukrowej, kawy, herbaty, bawełny,
rosliny oleiste – sezam, orzeszki ziemne, palma
kokosowa i oleista. Klimat monsunowy, uprawa ryżu.
* Strefa pustyń podzwrotnikowych – obejmuje 17
% powierzchni lądowej. Opady 200-400 mm (opady
nawalne)
wystepują
nieregularnie.
Nie
ma
odpowiednich warunków do rozwoju produkcji roślin.
Najcharakterystyczniejsza
roślina
jest
palma
daktylowa. Prowadzi się chuw owiec, kóz, bydła. *
Strefa podzwrotnikowa – ilość opadów 500 mm.
Średnia roczna temp tp 12 – 20 C jest stosunkowo
wyrównana. Różnice pomiedzy gorącym latem a
chłodną zimą i wahania temp w ciągu dnia. W strefie
podzwrotnikowej wyjątkowo rzadko występuje
równomierny rozkład opadów w ciągu roku. Owoce
cytrusowe, ryz (gdy sa mozliwosci nawadniania),
oliwki, winorośl, figi, przenica, jęczmień, soja, mak,
słonecznik. Obszary uprawy bawełny w Stanach
Zjednoczonych, Ameryki Północnej i republika
środkowoazjatyckich – Uzbekistan, Chiny. * Strefa
klimatów umiarkowanych- o łagodnych zimach i o
mroźnych zimach, zajmuje około 21 % powierzchni
lądowej, zamieszkuje 34% ludności świata, są niższe
temperatury niż w podzwrotnikowym. Występują tu 4
pory roku. Strefa kontynentalna lub oceaniczna. Nie
ma wyraźnej strefy suchej i wilgotnej. Najwyżej
rozwinięty chów zwierząt. Najwyższa wydajność
osiąga rolnictwo w niektórych krajach Europy
Zachodniej. * Strefa polarna – 17,5 % powierzchni
lądowej. Nie jest strefą dla ludnośći, hodowla
reniferów, jaki. Nie ma znaczenia dla produkcji
żywnośći. Typy rolnictwa : 1) Intensywne –
charakteryzuje się wysoką mechanizacją (w
statystykach – liczba hektarów przypadająca na 1
ciągnik), wysoką chemizacją (zużycie nawozów
sztucznych, środków ochrony roślin; w kg nawozów
sztucznych na hektar). Skutkiem tych działań są
wysokie plony wyrażane w q/ha (kategoria względna,
nie mylić ze zbiorami!). 2) Ekstensywne – niska
mechanizacja, niskie plony, niska chemizacja.
Rolnictwo w krajach słabo rozwinietych –
utrwalanie struktury produkcji rolniczej względem
innych gałezi. Dominacje produkcji roślinnych
produkcji czystej. Niedorozwój produkcji zwierzecej,
nie ma śrdków na jej prowadzenie.Rozdrobnienie
rolnictwa, niska produkcja towarowa po za urzytkiem,
rolnictwo jest słabo rozwiniete. Mały udział w PKB
rolnictwa w PKB światowym bo duże koszty pracy i
technologii. Rolnictwo nieopłacalne. Żywność ma
służyć jako bezpieczeństwo do samowyżywienia.
Rolnictwo w krajach wysoko rozwinietych –
wysoki udział roślin przemysłowych, warzywa owoce,
znacznie koncentracja gospodarcza, specjalizacje,
mechanika
rolnictwa.
Urozmaicona
produkcja
roślinna i zwierzeca. Wysoka kultura, nowoczesne
metody howu roślin i zwierząt (krzyżówki zwierząt).
Przemysł rolno- spożywczy dobrze rozwinięty wpływa
na zmiany struktury. Nadwyżka produkcji żywności –
Stany Zjednoczone, Kanada, Australia, Francja,
Irlandia, Holandia.
CECHY WEWNETRZNE ROLNICTWA: 1.Cechy
społeczno własnościowe: ludność rolnicza, systemy
władania ziemią, struktura wielkości Gospodarstw
2.Cechy
organizacyjno
techniczne:
systemy
użytkowania
ziemi,
systemy
zmianowania,
mechanizacja, melioracje systemy nawadniania,
nawożenie organiczne i mineralne, intensywność
Czołowi producenci: *Pszenica uprawiana jest
głownie w strefie umiarkowanej cieplej a także w
klimacie
podzwrotnikowym
i
zwrotnikowym
wilgotnym. Wymaga dobrych gleb. Chiny Indie USA
Rosja Francja Niemcy Kanada
Australia Turcja
Ukraina
*Ryż
to
roślina
o
specyficznych
wymaganiach- potrzebuje dużej ilości wilgoci (rośnie
w wodzie) i wysokich temp. Najlepsze efekty przynosi
uprawa na obszarach…… Tylko 2 państwa – Chiny i
Indie maja w sumie ponad 50% udziału w
ogólnoświatowych zbiorach ryżu Chiny Indie
Indonezja Bangladesz Wietnam Tajlandia Filipiny
Brazylia Japonia *Kukurydza- rośnie w podobnych
warunkach co pszenica choć nie wymaga…. USA
Chiny Brazylia *Żyto- i owies uprawiane są
praktycznie tylko w strefie umiarkowanej i to
przeważnie w chłodniejszych typach klimatu – nie
maja wysokich wymagań także glebowych. W
zbiorach dominują państwa Rosja Polska Niemcy
Białoruś *Proso i sorgo mogą być uprawiane w
trudnych warunkach klimatycznych (mało opadów
wysokie temp) i na słabych glebach. Z tych względów
są to głównie zboża konsumpcyjne w Afryce i
rejonach Azji. PROSNO: Indie Nigeria Rosja Chiny
SORGO: USA Nigeria Indie Meksyk *Ziemniaki są
główna roślina bulwiasta uprawiana w strefie
umiarkowanej nie maj wysokich wymagań ani
glebowych
ani
klimatycznych.
Są
bardzo
rozpowszechnione Chiny Rosja Indie USA Ukraina
Polska *Bataty strefa miedzy zwrotnikowa głownie w
Azji i Afryce aż 85% zbierana jest w poł. Chinach
Chiny Nigeria *Maniok roślina bulwiasta, gorąca
strefa równikowa, ma duże znaczenie żywieniowe.
Niektóre gatunki dostarczają kauczuku (głownie
Ameryka poł) Nigeria Brazylia Tajlandia Indonezja
*Trzcina
cukrowarośnie
w
strefie
międzyzwrotnikowej. Na największa skale uprawiana
jest w Brazylii i Indiach Brazylia Indie Chiny Tajlandia
*Buraki cukrowe- podstawowa roślina cukrodajna.
Rośnie w strefie umiarkowanej. Wymaga dobrych
gleb przez co zasięg ich uprawy jest ograniczony.
Występuje głownie w europie i USA. Francja USA
Niemcy Rosja Turcja Ukraina *Palma oleista- bardzo
zasobne w tłuszcz uprawia się w strefie równikowej
Malezja Indonezja Nigeria Tajlandia *Palma
kokosowa- podobnie jak palma oleista uprawiana w
strefie równikowej i również charakteryzuje się duża
zawartością tłuszczu. Owocem jest orzech->
otrzymuje się z niego
Indonezja Filipiny Indie
Brazylia *Soja- uprawiana głownie w usa, Brazylii i
Argentynie. Używana nie tylko jako roślina oleista ale
tez jako jadalna (np.Chiny) USA Brazylia Argentyna
Chiny Indie Paragwaj *Rzepak- tylko na dobrych
glebach, strefa umiarkowana Chiny Kanada Indie
Niemcy Francja *Słonecznik- najlepiej rośnie w
klimacie umiarkowanym, ciepłym, lądowym (suchym).
Uprawa głównie na obszarach stepowych. Rosja
Ukraina Argentyna Chiny *Oliwki- uprawa basen
morza śródziemnego Brazylia Włochy Grecja Turcja
Syria *Orzeszki ziemne- ciepły klimat Chiny Indie
Nigeria Usa *Kawa- gorąca strefa klimatyczna
Brazylia Wietnam Indonezja Kolumbia *KAKAO
Wybrzeże kości słoniowej Indonezja *Herbatagłównie uprawy w Azji Indie Chiny Sri Lanka Kenia
*Tytoń- roślian użytkowa, strefy wszystkie, gł.Azja,
Chiny Brazylia Indie USA *Bawełna- najważniejsz
rośłina włóknista, ciepły klimat podzwrotnikowy i
zwrotnikowy Chiny USA Indie Pakistan *Juta-gł w
delcie Gangesu i Bramakutry Indie Bangladesz Chiny
Wietnam *Len i konopie- strefa umiarkowana Chiny
Francja Rosja Wlk.Brytania *Warzywa- powszechne
na całym świecie, wilgotna podzwrotnikowa i
zwrotniko9wa najlepiej, Chiny Indie USA Turcja Rosja
*Owoce- powszechne na całym świecie, wilgotna
podzwrotnikowa i zwrotniko9wa najlepiej, strefa
umiarkowana- jabłka gruszki porzeczki Chiny Indie
Brazylia *Bydło- odgrywa najważniejszą rolę, jego
hodowla wiąże się z obszarami pastwisk naturalnych
np. sawanna w Brazylii, preria w USA; Brazylia Indie
Chiny
USA
Argentyna
*Trzoda
chlewnazdominowana przez Chiny, na które przypada blisko
50% całego światowego pogłowia, w krajach
muzułmańskich ze względu na religię ni hodowana,
Chiny USA Brazylia, Niemcy *Owce- hodowane na
pastwiskach
naturalnych
(stepy
oraz
łaki
wysokogórskie) szczególnie ich dużo w str.
Podzwrotnikowej Azji, w Australii, Nw.Zelandii i
basenie morza śródziemnego, Chiny Australia Indie
USA *Kozy- gł.biedne państwa Afryki i Azji
południowej, od wieków towarzyszą człowiekowi w
przydomowych gospodarstwach i dlatego największe
ich pogłowie notowane jest w najbardziej
zaludnionych regionach, Chiny Indie Pakistan
*Konie- hodowane głównie na trawiastych stepach
Azji Centralnej i Ameryk a także na sawannach w
Am.Pd i Afryce, postępująca mechanizacja, Chiny
Meksyk Brazylia USA *Wielbłądy- Peru Sudan
Mauretania
REGIONY ROLNICZE ŚWIATA: 1.Angloameryk:
USA i Kanada, rol.uprzemysł, rynkowe, specjalizacja;
2. łac-ameryk: Am.Środk. i Poł, rol. Chłopskie,
powiązania
feudalne,
rol.ekstensywne,
małotowarowe, 3. Zacheuropejskie Kraje kapital.
Europy pół i zach, podregiony: półeurop, zacheurop,
alpejski,
rol.przemysłowe,
intensywna,
4.
śródziemnomorska,
5.środk-europ.:podregiony:
nadbałtycki,
bałkański,
kraje
postkomunizmu,
rolnictwo prywatne, 6.pół-euroazjatycki: Rosja i kraje
kaukazkie itp., rol uspołecznione, 7 środkowoazjatyckieMongolia,
Chiny,
Korea
pół,
rol.uspołecznione, przechodzi transformacje, 8.wschazjatyckie- Korea poł, Japonia, rol.chłopskie,
intensywna, 9.połudnowo-azjatycki: Indie bangladesz,
rol.intensywne, duże nakłady pracy ludzkiej, 10. półafryk-zach-azjat, region arabski, kraje islamu,
rolnictwo drobne, feudalne, ekstensywne, ugorowe,
11. makroregion środ-pół afrykański- rol.pierwotne,
ekstensywne,
wspólne
władanie
ziemią,
12.makroregion
austral.-nowozelandzkiwysokotowarowe, umprzemysłowione
Lokalizacja przemysłu1.Czynniki ekonomiczne:
baza surowcowa, energetyczna, siła robocza, woda,
rynki zbytu, transport, kooperacja, aglomeracja
przemysłu, deglomeracja przemysłu inwestycje
towarzyszące. 2. czynniki poza ekonom. Kulturowe
tradycje, polityczne, społeczne, psychologiczne,
środowiskowe/ekologiczne. 3. Struktura gałęziowobranżowa przemysł wydobywczy, przetwórczy ;Inny
podział: przemysł ciężki np. górnictwo, hutnictwo,
energetyk; przemysł lekki: włókienniczy, spożywczy.
4. Podział statystyczny w Polsce: przemysł
paliwowo- energet., metalurgiczny, mineralny,
chemiczny, elektromaszynowy, drzewno- papier.,
włókienniczy, spożywczy (mięsny, mleczarski,
spirytusowy) 5. Producenci energii elektr. 1.USA 2.
Chiny 3. Japonia 4. Rosja 5. IndieProducenci w UE:
1.Niemcy 2. Francja 3. W. Brytania 4. Hiszpania 5.
Włochy 6. PolskaNajwięksi producenci energii elektr.
poza UE: 1.Rosja 2. Ukraina 3. TurcjaProducenci
energii elektr. na 1 mieszkańca: 1 Norwegia 2.
Kanada 3. Szwecja 4. Finlandia 5. USA.
Produkcja energii elektr. według rodzajów
elektrowni w wybranych krajach: 1. USA 2. Chiny 3.
Japonia 4. Rosja 5. Kanada 6. Infrastruktura
komunikacji: komunikacja-> transport-> łączność
Transport przemieszczanie się osob ładunkow
wzdłuż okreslonej drogi za pomocą środka
transportu. Łączność przesyłanie myśli i wiadomosci
na odlegosc. 7. Rodzaje transportu: drogowy,
kolejowy, rurociągowy, morski, lądowy, śródlądowy,
lotniczy 8. Rodzaje łączności: Poczta, telegrafia,
telekomunikacja 9. Drogi kołowe:1. USA 2. Chiny 3.
Japonia 4. Francja 10. Drogi kołowe na 100 km kw.
1. Belgia 2. Japonia 3. Włochy 11. Przewozy w
transporcie kolejowym: 1. USA 2. Japonia 3.
Niemcy 4. Francja 5. W. Brytania12. Samochody
osobowe na 1000 mieszk. 1. USA 2. Luksemburg 3.
Malta 4. Portugalia 5. Włochy. 13. Autokary w
użytkowaniu 1. USA 2. Japonia 3. W. Brytania 4.
Włochy 5. Francja 14. Samochody ciężarowe w
użytkowaniu: 1. Japonia 2. Indie 3. Chiny 4. USA 5.
Francja 15. Linie kolejowe eksplatowane 1. USA 2.
Indie 3. Rosja 4. Chiny 5. Niemcy. 16. Długość linii
kolejowych na 100 km kw. 1. Czechy 2. Belgia 3.
Niemcy 4. Węgry. 17. Rurociąg naftowy: 1. USA 2.
Rosja 3. Meksyk 4. Kanada 5. Iran 18. Wydobycie
węgla kamiennego 1. Chiny 2. USA 3. Indie 4.
Australia 19. Największe porty floty świata: 1.
Singapur 2. Szanghaj 3. Rotterdam 4. Ningbo 5.
Hongkong 20. Morska flota handlowa: 1. Japonia 2.
Panama 3. USA 4. Rosja 5. Chiny 6. Indonezja 21.
Najwieksze porty lotnicze: 1. Atlanta 2.Chicago 3.
Tokyo 4. Los Angeles 22. Przewozy ładunków w
transporcie lotniczym 1. USA 2. Niemcy 3. Korea
Płd. 4. W. Brytania 23. Przewozy pasażerskie w
transporcie lot. 1. USA 2. W. Brytania 3. Niemcy 4.
Francja 5. Australia. 24. Telefax- przesłanie
rysunków, tekstów. 25. Porty lotnicze w Polsce:
1.Warszawa 2. Kraków 3. Katowice 4.Gdańsk 5.
Poznań ...... 26. Abonenci telefonii: stacjonarni: 1.
Luksemburg 2. Szwajcaria 3. Szwecja 27 Abonenci
telefonii komorkowej 1. USA 2. Chiny 3. Japonia
28. Odbiorniki TV: 1. Szwecja 2. W. Brytania 3. USA
4. Japonia 29. Użytkownicy internetu: 1. Szwecja 2.
Korea Płd. 3. Australia 30. Komputer osobiste: 1.
Szwecja 2. USA 3. Australia 4. Holandia 31.
Telefony komórkowe: 1. Luksemburg 2. Litwa. 3.
Włochy 32. Zagospodarowanie turystycznorekreacyjne
obejmuje:
zjawisko
społeczne,
środowiska przyrodnicze, środowisko kulturowe,
psychologiczne, ekonom. 33.Przyczyny rozwoju
turyst. Systematyczne skracanie czasu pracy, stresy
cywilizacyjne, potrzeba relaxu, zmiany aktywności.
34. Rodzaje turystyki według motywacji Turystyka
wypoczynkowa..... 35.Gł. eksporterzy: 1. Niemcy 2.
USA 3. Chiny 4. Japonia 5. Francja 36. Gł.
Importerzy: 1. USA 2. Niemcy 3. Chiny 4. Japonia 5.
W. Brytania