tematy na wewnętrzny egzamin maturalny – 2010

TEMATY NA WEWNĘTRZNY EGZAMIN MATURALNY
W ROKU SZKOLNYM 2013/2014
OPRACOWANE PRZEZ NAUCZYCIELI JĘZYKA POLSKIEGO
VI LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCEGO W BIAŁYMSTOKU
I. LITERATURA
1. Dzieło literackie jako świadectwo swego czasu. Zaprezentuj temat na wybranych
utworach.
2. Manifesty literackie. Przedstaw wystąpienia programowe twórców dowolnej epoki,
omawiając przesłanie ideowe i kształt literacki.
3. Literatura i codzienność. Omów zjawisko na podstawie wybranych tekstów.
4. Powieść polska i jej odmiany. Wskaż różnice w sposobie przedstawiania
rzeczywistości na przykładzie wybranych utworów.
5. Realizm magiczny. Omów zagadnienie na wybranych przykładach literackich.
6. Różne wizerunki bohaterek literackich wybranej epoki. Scharakteryzuj kilka kreacji.
7. Dramat antyczny a dramat epok późniejszych. Scharakteryzuj i porównaj dwa
wybrane utwory.
8. Psychologizm w literaturze. Omów na wybranych przykładach.
9. Tradycja antyczna w literaturze polskiej. Omów wybrane motywy starożytne w
utworach dowolnej epoki.
10. Różne rodzaje buntu i jego literackie realizacje. Przedstaw postawy bohaterów
wybranej epoki.
11. Rola tytułu, motta i dedykacji w utworach literackich. Przedstaw zagadnienie,
odwołując się do kilku wybranych tekstów.
12. Utopie i antyutopie. Zaprezentuj wybrane utwory, zwracając uwagę na funkcję, jaką
pełniły w swojej epoce.
13. Artysta o sobie i własnej twórczości. Przedstaw postawę wybranego bohatera
literackiego lub autora.
14. Wybrany kierunek filozoficzny jako inspiracja dzieł literackich. Zaprezentuj jego
wpływy na dowolne utwory.
15. Motywy autobiograficzne w dziełach pisarza. Zaprezentuj związki między życiem a
twórczością wybranego autora.
16. Przyroda jako inspiracja twórczości pisarza w różnych epokach literackich. Przedstaw
zagadnienie w oparciu o wybrane utwory.
17. Wpływ miasta na życie człowieka. Zaprezentuj na wybranych przykładach literackich.
18. Motyw wędrówki i jego literackie konkretyzacje. Omów w oparciu o wybrane utwory.
19. Przedstaw różne ujęcia problematyki Holokaustu w literaturze polskiej, odwołując się
do wybranych utworów.
20. Groteska jako sposób ukazywania rzeczywistości. Omów na przykładzie kilku
wybranych utworów.
21. Konflikt pokoleń w wybranych utworach literackich XIX i XX wieku. Omów na
podstawie wybranych utworów.
22. Doświadczenie bezsensu i absurdalności istnienia w literaturze XIX i XX wieku.
Omów na wybranych przykładach, analizując przyczyny omawianych zjawisk.
23. Rola odbiorcy w literaturze. Omów temat w oparciu o wybrane utwory z kilku epok.
24. Apokaliptyczne wizje. Na podstawie wybranych utworów literackich przedstaw kilka
obrazów końca świata, zwracając uwagę na ich funkcje.
25. Gatunki publicystyki prasowej. Omów na przykładach ze współczesnych czasopism.
26. Metamorfoza bohatera i jej sens. Omów na przykładach wybranych postaci
literackich.
27. Świat w krzywym zwierciadle – satyra jako sposób opowiadania o świecie.
Scharakteryzuj postawę autora i metodę twórczą na przykładzie utworów wybranej
epoki.
28. Rola pisarza w życiu społeczeństwa. Omów temat na wybranych przykładach.
29. „Małe ojczyzny” w twórczości pisarzy polskich. Zaprezentuj, odwołując się do
wybranych utworów.
30. Obraz Polaka w satyrze i karykaturze literackiej. Przedstaw sposoby kreacji i ich
funkcje.
31. Obraz wsi polskiej. Zaprezentuj na przykładzie wybranych utworów z różnych epok.
32. Sądy o Polsce i Polakach w literaturze. Zaprezentuj na przykładzie wybranej epoki.
33. Człowiek a natura – przedstaw zagadnienie na podstawie wybranych utworów
literackich romantyzmu lub Młodej Polski.
34. Fantastyka naukowa – opowieści o przyszłości i teraźniejszości. Zinterpretuj wybrane
utwory.
35. Postaci historyczne w wybranych utworach. Przedstaw i porównaj prawdę historyczną
z literacką kreacją.
36. Motyw tańca w literaturze. Przedstaw jego rolę w dziele literackim.
37. Dom, jego symbolika i funkcja w literaturze. Przedstaw problem, wykorzystując
wybrane utwory.
38. Bunt i pokora jako przykładu zachowań człowieka wobec Boga. Przedstaw postawy i
ich konsekwencje na przykładzie wybranych utworów literackich.
39. Sięgając do wybranych utworów literackich, omów wpływ miłości na życie ludzkie.
40. Motywy katastroficzne w literaturze. Omów, sięgając do wybranych utworów XIX i
XX wieku.
41. Mity i legendy jako tworzywo literatury fantasy. Omów, odwołując się do wybranych
przykładów.
42. Kreacjonizm i mimetyzm w literaturze. Przedstaw i porównaj oba sposoby widzenia
świata na podstawie wybranych tekstów.
43. Biblijne inspiracje w literaturze wybranej epoki. Przedstaw na dowolnie wybranych
przykładach.
44. Literackie kreacje wybranych bohaterów tragicznych. Scharakteryzuj kilka dowolnych
przykładów, zwracając uwagę na istotę tragizmu.
45. Istoty i zjawiska nadprzyrodzone. Na wybranych przykładach omów funkcje, jakie
pełnią w literaturze.
46. Biesiady, wesela i bale. Przedstaw rolę i sposoby wykorzystania motywu na
wybranych utworach literatury polskiej.
47. Recepcja polskiego romantyzmu w twórczości pisarzy następnych epok. Zaprezentuj
na przykładzie utworów wybranego autora (np. Prus, Wyspiański, Żeromski,
Gombrowicz, Miłosz).
48. Rola kostiumu historycznego w utworze literackim. Omów na wybranych
przykładach.
49. Wizerunek rzeczywistości w literaturze science-fiction. Scharakteryzuj wizję świata w
twórczości wybranego autora.
50. Motyw pielgrzyma w literaturze. Odwołując się do dowolnych utworów, przedstaw
wybrane kreacje.
51. Człowiek wobec władzy. Przedstaw różne ludzkie zachowania.
52. Odyseje starożytne i późniejsze. Sięgając do wybranych dzieł literackich, omów
motyw podróży w życiu człowieka.
53. Pokonany czy zwycięzca? – człowiek wobec rzeczywistości II wojny światowej.
Zaprezentuj różnorodne postawy bohaterów literackich.
54. Różne oblicza natury ludzkiej. Zanalizuj złożoność psychiki wybranych bohaterów
literackich.
55. Ważne wydarzenia historyczne w literaturze. Omów na wybranych przykładach
literackich ich wpływ na życie bohaterów.
56. „Każda epoka ma swe własne cele”. Omów założenia wybranej epoki i ich realizację
w utworach literackich.
57. Obraz świata w literaturze fantasy. Scharakteryzuj wizję ukazaną w utworach
wybranego twórcy.
58. Istota mityzacji i funkcje mitu w literaturze. Zaprezentuj zagadnienie, odwołując się
do twórczości wybranego pisarza.
59. Topos świata – teatru. Omów zagadnienie, odwołując się do literackich przykładów z
różnych epok.
60. „Swój” i „obcy” w literaturze. Zaprezentuj zagadnienie, odwołując się do wybranych
przykładów.
61. Ars epistolandi - sztuka pisania listów. Zaprezentuj temat, sięgając do korespondencji
wybranego twórcy.
62. Literatura dokumentalna jako świadectwo epoki. Zaprezentuj temat, odwołując się do
wybranych utworów XX wieku.
63. Od Rolanda do Kolumbów. Przedstaw ideały rycerskie w wybranych tekstach z
różnych epok.
64. Władca jako bohater tekstów literackich. Zaprezentuj na wybranych przykładach.
65. Wpływ systemów totalitarnych na osobowość człowieka. Omów zagadnienie,
odwołując się do wybranych tekstów literackich.
66. Motyw dojrzewania człowieka. Omów zagadnienie, przywołując postaci wybranych
młodych bohaterów literackich i ich problemy związane z wchodzeniem w świat
dorosłych.
67. Liryka lat ostatnich. Zaprezentuj temat na podstawie wybranych utworów polskich
romantyków.
68. Literatura marynistyczna i jej specyfika. Zaprezentuj temat, odwołując się do
wybranych tekstów.
69. Na wybranych przykładach literackich przedstaw sposoby prezentacji miast i
miasteczek.
70. Literatura grozy jako próba odkrywania prawdy o człowieku. Zanalizuj problem,
odwołując się do wybranych przykładów.
71. Sławne pary w literaturze. Zaprezentuj na wybranych przykładach.
72. Świat przedstawiony w tzw. literaturze kobiecej. Zaprezentuj na przykładzie
wybranych tekstów literatury współczesnej.
73. Afryka jako źródło inspiracji literackiej. Zaprezentuj temat na wybranych
przykładach.
74. Mitologiczne inspiracje w literaturze. Przedstaw na dowolnie wybranych przykładach.
75. Powstania narodowe w literaturze. Na podstawie tekstów literackich wybranej epoki
zaprezentuj obraz zdarzeń historycznych i ocenę dokonaną przez autora.
76. Motyw Thanatosa w literaturze. Przedstaw na wybranych utworach dowolnej epoki.
77. Topos domu - ojczyzny w literaturze. Omów na wybranych przykładach literackich.
78. Świat widziany oczyma dziecka. Omów zagadnienie na podstawie wybranych tekstów
literackich.
79. Literackie powroty do "kraju lat dziecinnych". Omów na wybranych przykładach z
literatury polskiej.
80. Literatura kryminalna i detektywistyczna. Na podstawie analizy wybranych utworów
przedstaw cechy charakterystyczne gatunku.
81. Literackie wzory dzieciństwa ponownie interpretowane. Uzasadnij celowość czytania
literatury dziecięcej przez dorosłych.
82. Dyskusja z tradycją i konwencjami literackimi we współczesnej powieści. Omów na
przykładzie wybranych utworów.
83. Twórczość Zygmunta Staszczyka-głosem kontestatora PRL-owskiej rzeczywistości.
Omów idee i poetykę tekstów lidera grupy T.Love.
84. Na marginesach miasta. Peryferia, przedmieścia, dzielnice nędzy. Omów temat,
odwołując się do wybranych utworów XIX i XX wieku.
85. Nowe pokolenie polskiego reportażu. Scharakteryzuj pisarstwo reportażowe
wybranego autora, zwracając uwagę na charakterystyczne dla tegoż autora
właściwości stylu.
86. Apokryf w literaturze dawnej i współczesnej. Omów na przykładzie apokryfów
biblijnych, bądź staropolskich oraz apokryficznych tekstów współczesnych.
87. Kobieta w podróży – specyfika kobiecego sposobu widzenia świata. Omów problem,
odwołując się do wybranych tekstów literackich XIX i XX (lub XXI) wieku.
88. Komizm w literaturze fantasy. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych
utworów z tego gatunku.
89. Twórczość Andrzeja Sapkowskiego jako odpowiedź na współczesną tęsknotę za
mitem. Omów problem, odwołując się do wybranych utworów pisarza.
90. Różne sposoby opowiadania historii rodzinnych w literaturze polskiej XIX, XX i XXI
wieku. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych utworów.
91. Przenikanie się rzeczywistości z fantastyką. Omów zagadnienie, odwołując się do
wybranych przykładów z literatury fantasy i/lub science-fiction.
92. Anioły i demony jako figuracja archetypu dobra i zła. Omów na wybranych
przykładach z literatury fantasy.
93. Zwierzęta w literaturze. Odwołując się do wybranych przykładów, przedstaw
bohaterów – zwierzęta i funkcje, jakie spełniają w omawianych utworach.
94. Warszawa Prusa – między realizmem a fantasmagorią. Odwołując się do wybranych
utworów Bolesława Prusa, omów sposób, w jaki pisarz przedstawia to miasto.
II. ZWIĄZKI LITERATURY Z INNYMI DZIEDZINAMI SZTUKI
95. Impresjonizm w literaturze i malarstwie. Analizując wybrane dzieła, przedstaw
podobieństwa i różnice związane z ich tworzywem.
96. Człowiek w poezji i malarstwie baroku. Przedstaw i porównaj wybrane dzieła.
97. Dramat awangardowy (np. Mrożka, Witkacego, Gombrowicza lub innego twórcy) w
lekturze i teatrze. Przedstaw wybrany tekst i jego sceniczne realizacje.
98. III część „Dziadów” Adama Mickiewicza jako dzieło literackie, spektakl teatralny i
film. Porównaj, odwołując się do dowolnej inscenizacji i filmu Tadeusza
Konwickiego p.t. „Lawa”.
99. Obrazy żywiołów i ich funkcje w literaturze i sztuce. Omów na wybranych
przykładach.
100. Przedstaw i scharakteryzuj różnorodne zainteresowania artystyczne wybranego
twórcy.
101. Eksperyment i nowatorstwo. Przedstaw na przykładzie wybranego dzieła literackiego
i pozaliterackiego XX wieku.
102. Motyw polskiego dworu w literaturze i filmie. Omów na wybranych przykładach
różne jego wykorzystania.
103. Symbol w literaturze i malarstwie lub w literaturze i muzyce. Omów na przykładach
z dowolnie wybranej epoki.
104. Twórczość Stanisława Wyspiańskiego inspiracją dla poszukiwań artystycznych w
teatrze polskim XX wieku.
105. Turpizm jako zjawisko w literaturze i sztukach plastycznych. Omów cechy kierunku
artystycznego na wybranych przykładach.
106. Fascynacje górami w sztuce. Omów zjawisko na wybranych przykładach z literatury,
filmu, malarstwa.
107. Różne wykorzystania motywu tańca. Omów, odwołując się do wybranych
przykładów z literatury i sztuki.
108. Topos ogrodu w literaturze i sztuce. Omów na wybranych przykładach.
109. Wielkie monologi romantyczne i ich sceniczne realizacje. Omów i scharakteryzuj
wybrane kreacje aktorskie.
110. Personifikacje zła w literaturze i sztuce. Omów na wybranych przykładach.
111. Omów i porównaj różne ujęcia motywu śmierci w literaturze i sztuce.
112. Wielkie dzieła literackie w reżyserii Andrzeja Wajdy. Scharakteryzuj dwa wybrane
przykłady.
113. Wizerunek Sarmaty w literaturze i malarstwie. Omów na wybranych przykładach.
114. Scharakteryzuj i porównaj realizację „Wesela” jako dzieła literackiego, filmowego i
spektaklu teatralnego.
115. Dramaty Różewicza w teatrze. Zaprezentuj wybrany utwór i jego sceniczny obraz.
116. Kontrast jako zasada kompozycji dzieła artystycznego.
117. Omów filmowe inspiracje twórczością Williama Szekspira.
118. Bruno Schulz – pisarz i grafik. Omów związki pomiędzy twórczością literacką i
plastyczną artysty.
119. Język dzieła literackiego a filmowego – omów i porównaj na wybranych
przykładach.
120. Ekspresjonizm jako kierunek w różnych dziedzinach sztuki i literaturze.
Scharakteryzuj na wybranych przykładach.
121. Oniryzm w literaturze, malarstwie i filmie – porównaj na wybranych przykładach.
122. Scharakteryzuj i porównaj Białostocczyznę w twórczości artystów pochodzących z
naszego regionu.
123. Heros – bohater literatury antycznej i jego odwzorowanie w sztuce współczesnej.
Omów na wybranych przykładach.
124. Rekwizyt znaczący w literaturze i malarstwie – scharakteryzuj, odwołując się do
kilku dzieł.
125. Przedstaw i scharakteryzuj motywy ludowe w literaturze i sztuce.
126. Ubiór jako element kolorytu epoki. Omów zjawisko, odwołując się do wybranych
przykładów z literatury i malarstwa dowolnego okresu historycznego.
127. Naturalizm w literaturze i sztuce. Przedstaw i scharakteryzuj na wybranych
przykładach.
128. Alegoria. Na wybranych przykładach scharakteryzuj i oceń zasadność posługiwania
się nią w literaturze i malarstwie.
129. Symbolika średniowiecza w literaturze i innych dziedzinach sztuki. Przedstaw na
przykładzie wybranych dzieł.
130. Błazen i szaleniec w literaturze i malarstwie. Przedstaw i scharakteryzuj wybrane
postacie.
131. Katedra jako tekst kultury. Przedstaw na wybranych przykładach z literatury i innych
dziedzin sztuki.
132. Sztuka kulinarna, tradycja biesiadna, kultura stołu. Zaprezentuj realizację motywu
sztuki kulinarnej w różnych tekstach kultury.
133. Polska tradycja świąteczna dawniej i dziś. Omów wybrane teksty kultury.
134. Wpływ ideologii na sztukę. Omów na przykładzie twórczości realizmu
socjalistycznego.
135. Teatr Telewizji jako zjawisko z pogranicza sztuk. Zaprezentuj, odwołując się do
wybranych spektakli.
136. Motyw Syberii. Przedstaw na wybranych przykładach literackich i malarskich.
137. Topos anioła. Zaprezentuj na przykładzie wybranych utworów literackich i dzieł
plastycznych.
138. Sceny batalistyczne i ich rola w literaturze i malarstwie. Przedstaw na wybranych
przykładach.
139. Legendy arturiańskie opowiedziane w literaturze i filmie. Na wybranych przykładach
przedstaw sposoby kreowania świata i bohatera.
140. Specyfika komiksu. Przedstaw zagadnienie na wybranych tekstach kultury.
141. Świat piosenek „Starszych Panów". Dokonaj analizy wybranych utworów, zwracając
uwagę na relacje pomiędzy formą muzyczną i literacką.
142. Sztuka graffiti. Przedstaw specyfikę, zwracając uwagę na literackie i plastyczne
środki wyrazu.
143. Omów i porównaj różne sposoby wykorzystania motywu kołysanki. Przedstaw na
wybranych przykładach, analizując funkcję słowa i muzyki.
144. Sacrum i profanum w teatralnych konkretyzacjach. Zaprezentuj, odwołując się do
wybranych spektakli.
145. Poezja śpiewana. Prezentując wybrane utwory, omów specyfikę tego gatunku.
146. Sen, fantazja, halucynacja - surrealizm w sztuce. Przedstaw problem na wybranych
dziełach kultury.
147. Inspiracje literaturą w grach komputerowych. Omów zjawisko, odwołując się do
wybranych tekstów literackich i powstałych na ich kanwie gier komputerowych.
148. Wizja świata w horrorach. Omów na podstawie różnych tekstów kultury.
149. Inspiracje kulturą judaistyczną w literaturze i sztuce. Rozważ problem, odwołując się
do dzieł literackich i tekstów kultury XIX, XX lub XXI wieku.
150. Motywy katastroficzne w literaturze i filmie. Omów zagadnienie, sięgając do
wybranych utworów XIX i XX wieku lub XX i XXI wieku.
151. Fotografia reportażowa a reportaż literacki. Porównaj formy wypowiedzi, zwracając
uwagę na środki wyrazu.
152. Wykluczeni ze świata: obcy (inny) – outsider – szaleniec jako ulubieni bohaterowie
teatru. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych dzieł literackich bądź/i
teatralnych.
153. Motyw wampira w literaturze i innych dziedzinach sztuki. Omów na wybranych
przykładach.
III. JĘZYK
154. Omów specyfikę gwary okolic Białegostoku, przywołując wypowiedzi mieszkańców
tego regionu.
155. Tak mówi młodzież - analiza wybranych wypowiedzi. Na podstawie zebranego przez
siebie materiału, zbadaj funkcje zastosowanych środków językowych oraz ich
poprawność w stosunku do normy ogólnopolskiej.
156. Omów neologizmy i ich funkcje na przykładzie twórczości wybranego pisarza.
157. Scharakteryzuj różnorodność stylizacji językowych na wybranych przykładach
literackich.
158. Język mediów. Omów, odwołując się do wybranych programów telewizyjnych,
audycji radiowych lub tekstów prasowych.
159. Dokonując analizy wybranych przykładów, przedstaw ewolucję języka kabaretu.
160. Językowe sposoby wyrażania uczuć w listach Twojego pokolenia i pokolenia
romantyków. Omów charakterystyczne cechy na wybranych przykładach.
161. Wieloznaczność wyrazów i jej konsekwencje w procesie komunikacji. Omów temat
na wybranych przykładach tekstów kabaretowych.
162. Nowomowa. Zaprezentuj zjawisko na podstawie wybranych utworów literackich.
163. Omów specyficzne cechy języka Podlasia na przykładzie wybranych utworów
Redlińskiego lub innego pisarza.
164. Magia i tabu w języku. Zaprezentuj temat na wybranych przykładach.
165. Omów specyfikę języka wybranej subkultury młodzieżowej na podstawie
zgromadzonego materiału.
166. Indywidualizacja języka bohaterów i jej funkcje w powieści realistycznej lub
naturalistycznej. Omów na wybranym przykładzie.
167. Jak zmieniały się nazwy? Zbadaj i scharakteryzuj wybrane słownictwo, odwołując
się do przykładów z różnych epok.
168. Mistrzowie piosenki polskiej. Omów specyfikę języka tekstów piosenek (np.
Tuwima, Osieckiej, Hemara, Młynarskiego).
169. Ekspresja i impresja – analizując celowo zgromadzony materiał językowy, określ
właściwości wypowiedzi świadczące o nadawcy i odbiorcy.
170. Zaprezentuj cechy stylu wybranego pisarza.
171. Zagrożenia współczesnej polszczyzny. Omów i zanalizuj zjawiska językowe.
172. Język czatów i komunikatorów a normy poprawnościowe języka polskiego. Omów
zagadnienie na podstawie zgromadzonego materiału językowego.
173. Etymologia imion i nazwisk. Zbadaj i omów pochodzenie nazw własnych bohaterów
wybranych utworów literatury polskiej.
174. Nazwy miejscowe twojego regionu. Przedstaw etymologię i budowę słowotwórczą.
175. Dokonaj analizy językowej wybranych tekstów piosenek współczesnych
wykonawców muzyki młodzieżowej.
176. Zapożyczenia językowe jako sposób wzbogacania słownictwa. Zaprezentuj
zagadnienie, odwołując się do przykładów literackich.
177. Różnorodność stylów użytkowych. Scharakteryzuj język wybranych tekstów i omów
ich funkcje.
178. Stylistyka przemówień. Dokonaj analizy wybranych tekstów.
179. Specyfika języka kabaretu polskiego. Omów na wybranych przykładach.
180. Omów język wybranego czasopisma.
181. Zaprezentuj jedną z odmian środowiskowych języka polskiego, np. miłośników
określonego stylu muzyki rozrywkowej, kibiców sportowych, internautów,
pasjonatów gier komputerowych, wielbicieli bestsellerów wydawniczych itp.,
zwracając uwagę na słownictwo, frazeologię, słowotwórstwo i funkcje środków
językowych.
182. Specyfika języka migowego. Dokonaj analizy formalno - semantycznej wybranych
wypowiedzi w języku migowym i języku polskim.
183. Porównaj gwarę uczniowską Twoich rodziców i Twojego pokolenia na podstawie
analizy zgromadzonego materiału.
184. Na wybranych przykładach z literatury polskiej przedstaw istotę eksperymentu ze
słowem.
185. Perswazyjna funkcja reklamy. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych
reklam (prasowych, telewizyjnych, radiowych).