Chronologia okresu rzymskiego i wczesnej fazy wędrówek ludów

Chronologia okresu rzymskiego i
wczesnej fazy wędrówek ludów
Z początkiem 1 wieku naszej ery rozpoczął
się w Barbaricum okres rzymski( wpływów
rzymskich).Schyłek nastał w drugiej
połowie 4 stulecia ( 375r.n.e).Okres
następny nosi nazwę wędrówek ludów(od
pojawienia się Hunów i przesunięć
ludnościowych).Granica między nimi jest
nikła, więc całe 450 lat n.e. traktujemy jako
całość. System chronologiczny nie jest
doskonały, został stworzony na bazie
zabytków i wykopalisk archeologicznych.
Ustalono całość przez zasadę
współwystępowania różnych typów
zabytków, także przedmioty z innych
terenów, które noszą znaki wpływów
rzymskich są przydatne( ceramika i wyroby
matalowe są najważniejsze ).Bierze się pod
uwagę te same przedmioty z całej europy
oraz ich cechy wspólne. Np. O. Almgren
ustalił chronologię na podstawie typologii
zapinek (214 typów). Ważne są rzeczy
rzymskie znajdowane na terenie
Barbaricum, ważne są także rzymskie
monety-łatwa chronologia, chociaż niektóre
monety były w obiegu nawet 2 wieki.
Eggers z kolei rozdzielił chronologię
względną od bezwzględnej z czego wyszło,
że wyroby barbarzyńskie zmieniały się
chronologicznie do rzymskich.
Fazy okresu rzymskiego:
Okres przedrzymski:
A1: 200rpne-120rpne)
A2: (120rpne-60rpne)
A3: (60rpne-początek 1 wieku ne)
Okres wczesny:
B1: (początek 1 wieku Ne-80rne)
B2: (80rne-160rne)
Okres młodszy:
C1: (160rne-260rne)
C2: (260rne-310rne)
Okres późny:
C3/D: (około 310rne-450rne)
~K. Godłowski – chronologia według dzieł
sztuki i uzbrojenia widniejącego na nich.
Rzadko stosuje się metody biologiczne,
częściej historyczne.
Chronologia wg Godłowskiego:
Faza B1- styl silnego profilowania:
B1a: (początek 1 wieku Ne-25/30rne)
B1b: (25/30rne -50/55rne)
B1c: (50/55rne-80rne)
Faza B2- nowy styl, szerokie kształty
metalowych wyrobów.
Faza C1- największe nasilenie importów
rzymskich
Faza C2- reprezentująca grobu książęce.
Faza C3- odkryta dzięki materiałom z
dorzecza Łaby i północnych Niemiec.
~ W ostatniej ćwierci 4 wne w
Skandynawii i środkowej europie rozwijał
się nowy styl( stempelki i części
zwierzęce)- styl polichromiczny- bogate
inkrustacje w bogatych ozdóbkach.
~ W Polsce datowano chronologię
materiałami ze strefy środkowo
naddunajskiej ( wydzielono fazy
D1.D2.D3).
OBRAZ KULTUROWY OKRESU
WPŁYWÓW RZYMSKICH I
WCZESNEJ FAZY WĘDRÓWEK
LUDÓW NA ZIEMIACH POLSKICH.
Ujednolicenie kultury środkowo i północno
europejskiej. Tereny te podlegały
niewielkim wpływom Rzymu ( Polska i
okolice).
~W Polsce rozwijał się Krąg przeworskooksywski.
-nastąpił rozwój kultury
przeworskiej a zamiast oksywskiej pojawiła
się kultura wielbarska.
~Dookoła rozwijały się inne plemiona, np.
Longobardowie, Kwadowie.
~Kręgi kulturowe pokrywają się z terenem
kultury przeworski i wielbarskiej (
nadłebski krąg kulturowy)
~Krąg Germanów( Reńsko -Wezerski) to
oddzielny krąg.
~Kultura Jazygów przekształciła się w
kulturę czernichowska.
~Kultury puchowska i lipicka rozwijały się
w innych kręgach kulturowych.
~Kultura zarubiniecka- tradycje rzymskie,
niski rozwój gospodarczy, brak nowych
impulsów.
~Zaczęły się rozpowszechniać nowe prądy
kulturowe. Rozpowszechniali je
Markomanie i Kwadowie. Przejęli oni
nowinki z kultury rzymskiej (silnie
profilowanie, ażur).
Kultura przeworska- z początku mało
zmian w fazieB1b- wzrost zaludnienia i
osad, np. Kujawy, zanik wpływów
lateńskich, pozostałości celtyckich
zwyczajów pochówkowych nieuchwytnych
dla archeologa.
Grupa nidzicka dorzecze Wkry i Orzycy,
niewielkie wyposażenie grobów.
W fazie B2 jeszcze większe zaludnienie
kultury Przeworskiej, pewna odrębność
wschodniej części kultury (inne zapinki).
Kulturę przeworską wyparła kultura
Wielbarska.
Nasilił się wpływ kultury przeworskiej na
Ukrainę, Słowację i Węgry( faza B2C1),dominowało ciałopalenie, z czasem
kamienne stele, rzadko kurhany, wzrost
wyposażenia grobowego( w fazach
końcowych ponowne zubożenie).
~Jakuszowice- najprawdopodobniej były
tam osady Hunów, znaleziono wielki
wspaniały grób- mnóstwo skarbów. Także
była tam osada przeworska. Znaleziono tam
rzymskie monety i inne pozostałości.
~W przypadku kremacji wszystko
palono na stosie. Mężczyźni chowani byli z
jedną zapinką, kobiety z co najmniej
dwoma (szpile, bransolety ,metale
kolorowe, wisiorki, broń, groty, miecze
obosieczne- wszystko rzymskie i bardzo
wspaniałe). Czasem znajdowano zadziory z
pismem runicznym.
Kultura Wielbarska( Gocko- Gepicka )wynikła z oksywskiej, pełne ukształtowanie
jej nastąpiło w fazie B2, schyłek- wędrówki
ludów. Tereny Dolnego Powiela, ziemia
Chełmińska, Pomorze, PN Wielkopolska.
Ekspansja na południowy wschód (wraz z
Gotami),inhumacje, kremacje, kurhany,
stele kamienne, kamienne kręgi, bogate
pochówki, nieco wpływów sarmackich,
także pochówki w trumnach z pnia, w
pochówkach brak broni i żelaza, tylko
metale kolorowe. Zaznaczyła się ostra
granica między kulturą Wielbarską a
Przeworską ( naczynia lepione ręcznie- nie
używano koła).
Kultura luboszycka- środkowa Odra. Faza
B2,schyłek podczas wędrówek ludów.
Kremacje, groby jamowe, ceramika na
kole.
Grupa Gustowska-dolna Odra .Podobna do
Wielbarskiej (pochówki, przedmioty).Duży
wpływ importów ) z Czech.
Grupa lubuska-powiązania z kręgiem
nadłabskim. Wchłonięta została przez
kulturę Luboszycką.
Grupa dąbczyńska- (3-początek 5 wne).
Wpływ nadłabski, groby szkieletowe, brak
broni w grobach, powiązania ze
Skandynawią.
Kultura puchowska- rozwijała się w
Karpatach
Kultura Rogaczewska- młodszy okres
przedrzymski, płaskie cmentarze,
ciałopalenie, kurhany, produkcja brązowa.
Kultura sudowska- na Suwalszczyźnie,
pochówki koni.
Grupa sambijsko- katangijska- zamożność,
handel bursztynem, pochówki birytualne,
pochówki koni, rzymskie monety;
Krąg kulturowy nadłabski- ceramika,
ornamenty robione radełkiem, ciałopalenie,
żywica urnowa stosowana w trakcie
ciałopalenia ( zapachy), oddzielnie groby
męskie i żeńskie, ośrodki władzy.W
kotlinie czeskiej najszybciej przyjęto
rzymskie wzorce państwowe i władcy (
Markomanowie).
Kultura czernichowska- rozległe tereny(
Dniepr- Doniec, Siedmiogród). Wpływ
kultury wielbarskiej, birytualizm, rzadko
znajdowana broń, głównie ozdoby, szaty,
amulety, naczynia robione na kole,
znajdujemy też rzymskie monety,
architektura kamienna, rzemieślnictwo,
metalurgia.
Kultura kijowska- tereny na północ od
kultury czernichowskiej; Grupy: środkowodnieprzańska, naddesońska,
górnodnieprzańska, dnieprzańsko- dońska.
Mało metalu. Pośredni rozwój między
zachodem a wschodem.
ROZWÓJ GOSPODARCZY NA
ZIEMIACH POLSKICH
~ Wraz z początkiem okresu
przedrzymskiego zaszły zmiany w
gospodarce rolnej. Zmniejszenie roli
gospodarki wypaleniskowej, narzędzia
motykowe. Królowała gospodarka
przemienno- odłogowa. Jedna rodzina
mogła uprawiać nawet 30 hektarów) ( radła
rylcowe i płozowe, orka poprzeczna bądź
wielokierunkowa).Rozwój narzędzi
pozwolił zająć się cięższymi glebami.
Ulepszenie narzędzi żniwnych ( żyto,
proso, len, konopie ), hodowano bydło
rogate, trzodę chlewną, kury, psy, kaczki,
koty. Bydło było małych rozmiarów.
Polowano na sarny, jelenie, dziki, tury,
żubry.
~ Rozwijała się wyspecjalizowana
produkcja przemysłowa (np. ceramika
toczona na kole jednolite formy,
ornamentyka). Występowały trzy typy
ceramiki. Nasilenie produkcji żelaza, piece
dymarki i pozyskiwanie złóż
świętokrzyskich. Rozwój rzemiosła kowaliczęsto broń i zbroje, także małe ozdoby.
~ Mieszkano w osadach otwartych ( duże i
małe), rzadka zabudowa. Tacyt
pisze:”najpierw władcy, naczelnicy, potem
wodzowie, sędziowie, reszta”. Podobnie
było z pochówkami. Rzymianie
obdarowywali władców) starali się przelać
na nich rzymskie modele zachowań. Ustrój
rodowo plemienny. Wierzyli w życie
pośmiertne, stad dary i żywność dla
zmarłych, świątynie były w lasach, gajach (
budynki z glinianą podłogą), pochówki
zwierząt, ludzi. Często sprzęt wrogów)
wrzucano w toń bagien i wody.
WPŁYW RZYMU NA BARBARICUM
Bardzo ważny wpływ na przemiany
początku i wieku, wiele importów, darów,
łupów z Rzymu znajdowało się w
państwach przy granicy z Rzymemkontakty handlowe itp. Kontakty zależały
od przejezdności szlaków handlowych,
ważny był bursztyn( środkowy Śląsk- szlak
bursztynowy). Najwięcej importów z
Rzymu to monety i paciorki, czasem
naczynia szklane, metalowe, stroje,
militaria. Import zaczął się już w 1 wieku
przed naszą erą. Odbiorcami byli głównie
najwyżsi z plemienia. Zdarzały się także
wyprawy Rzymian po bursztyn.
Sprowadzano też do Rzymu skóry, bydło,
konie, zboże, także istniał handel
niewolnikami. Państwa przy limesie znały
się na monetach, można je znaleźć w całym
Barbaricum. Częściej wymieniano się na
srebrniki i monety stare. Z drugiej połowy 2
wieku pochodzi najwięcej monet. Potem
problemy w samym Rzymie spowodowały
zmniejszenie przepływu monet.
~ naczynie terra-siligata- było bardzo
często importowane. Różne rejony
Barbaricum lubiły importować różne
rzeczy, np. wzrost importu rzymskich
militariów ( najwięcej mieczy). W 4 i 5
wieku spadek importu naczyń. Na początku
4 wieku znów ożyła wymiana Rzymu z
Barbaricum.
Prądy religijno kulturowe przejmowały
tylko elity. Z kolei sposoby walki
barbarzyńców nie zmieniały się ( przejęli
tylko trochę sprzętu).