Warto jest zgłaszać się przynajmniej raz w roku do - Nova-Farm
advertisement
Warto jest zgłaszać się przynajmniej raz w roku do lekarza, aby nie przeoczyć zagrożenia lub początkowych objawów choroby. Choroby układu krążenia oraz cukrzyca wiodą prym wśród codziennych diagnoz lekarskich. W dużej mierze ludzie sami przyczyniają się do ich rozwoju, prowadząc przez lata niezdrowy tryb życia i unikając badań kontrolnych, które zawczasu mogą ostrzec przed niebezpieczeństwem. Warto zatem, by badania kontrolne propagowali wśród swoich pacjentów również aptekarze. Zagrożenie schorzeniami miażdżycowymi (m.in. chorobą wieńcową serca, nadciśnieniem tętniczym, niedokrwieniem kończyn dolnych, udarem mózgu) czy cukrzycą jest dość łatwe do wykrycia przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, jeśli tylko zgłosimy się na wizytę lekarską. Na zagrożenie to składają się zarówno objawy wykrywane w badaniu fizykalnym, jak i odchylenia w badaniach laboratoryjnych. Symptomy łatwe do wykrycia Lekarz, badając pacjenta, jest w stanie zauważyć różne objawy świadczące o zagrożeniu chorobami układu krążenia i cukrzycą. Należą do nich: 1. Kępki żółte, czyli żółtaki, które pojawiają się najczęściej w okolicach powiek jako grudki o żółtawym zabarwieniu około 40.-50. roku życia. Obecność ich związana jest z odkładaniem się cholesterolu w skórze. Zaobserwowanie kępek żółtych powinno skłonić lekarza do skontrolowania u pacjenta profilu lipidowego krwi. Nieprawidłowości w lipidogramie są czynnikiem rozwoju miażdżycy i wymagają koniecznie zastosowania diety niskotłuszczowej oraz często również leków obniżających poziom cholesterolu. 2. Nadwaga i otyłość, którą łatwo określić dzięki wskaźnikowi masy ciała tzw. BMI = ciężar ciała (kg) : wzrost (m2). I tak o wartości 25-30 świadczy o nadwadze, a powyżej 30 o otyłości. Niezbędny pomiar naszego wzrostu i ciężaru ciała lekarz łatwo uzyska, ponieważ waga ze wzrostomierzem jest na wyposażeniu każdej poradni POZ. 3. Drugim wskaźnikiem przydatnym do określania rodzaju otyłości jest współczynnik WHR (stosunek obwodu talii do obwodu bioder liczony miarką centymetrową). Za optimum uważa się WHR dla kobiet <0,8, a dla mężczyzn <0,94. śli wartość WHR jest powyżej 0,8 u kobiet i powyżej 1,0 u mężczyzn, wskazuje to na nadmiar tkanki tłuszczowej w obrębie jamy brzusznej świadczący o otyłości typu jabłka, czyli korelującej z przyspieszonym rozwojem miażdżycy. Stwierdzenie nadwagi lub otyłości jest bezwzględnym argumentem do zaproponowania przez lekarza diety niskokalorycznej wraz ze zmianami w stylu życia obejmującymi zwiększenie regularnej aktywności fizycznej. Nadwaga i otyłość są bowiem czynnikami ryzyka miażdżycy, chorób układu krążenia oraz cukrzycy. 4. Podwyższone ciśnienie krwi, które wykrywane jest nierzadko podczas rutynowego pomiaru ciśnienia krwi. za górną granicę prawidłowego ciśnienia krwi dla dorosłego uznaje się wartość 140/90 mm Hg. Utrzymujące się podwyższone ciśnienie krwi, czyli przekraczające obie lub nawet tylko jedną z dwóch wartości pomiaru prowadzi do zwężenia tętnic i może uszkadzać blaszki miażdżycowe, przyspieszając w ten sposób rozwój chorób układu krążenia lub innych narządów, np. nerek. Bardzo często jednorazowy pomiar ciśnienia krwi nie przesądza jeszcze o pewnym rozpoznaniu nadciśnienia tętniczego. Wówczas lekarz zaleca nam dłuższą obserwację i powtarzaną kontrolę pomiarów ciśnienia krwi. Wskazana jest również zmiana stylu życia i diety, walka z nadwagą lub otyłością, rzucenie palenia, a także farmakoterapia. Wszystkie te działania mają na celu obniżenie ciśnienia krwi. Aby ocenić ewentualną przyczynę i stopień zaawansowania choroby, lekarz zleca wykonanie badanie EKG, podstawowe badania laboratoryjne oraz ocenę naczyń krwionośnych na dnie oka. Najczęściej nie można jednak ustalić przyczyny wysokiego ciśnienia krwi i wówczas mówimy o nadciśnieniu pierwotnym. U kilku procent chorych nadciśnienie ma konkretną przyczynę, np. chorobę nerek czy tętnic nerkowych lub guz nadnercza, i wtedy można je skutecznie leczyć operacyjnie. Warto zapamiętać Badania naukowe wykazały, że nawet niewielki spadek ciśnienia krwi może zmniejszyć ryzyko udaru mózgu o 35-45% a ryzyko choroby niedokrwiennej serca o 20-25%. Jest więc o co zabiegać. 5. Badanie tętna na kończynach dolnych, które pozwala wykryć jego osłabienie lub wręcz brak na niektórych lub wszystkich tętnicach kończyn dolnych. Nieraz towarzyszą temu inne objawy, o których nie wspominamy lekarzowi, bagatelizując je, np. ból lub mrowienie łydki podczas chodzenia, uczucie szybkiego ziębnięcia stóp, blade zabarwienie całej kończyny lub stopy czy zanik owłosienia na skórze. Symptomy te mogą świadczyć o niedokrwieniu kończyny dolnej na tle miażdżycowym oczywiście. Jest to stan wymagający leczenia, a także zmian w stylu życia i diecie, rzucenia palenia i ćwiczeń, dzięki którym stymulowany jest rozwój krążenia obocznego w kończynach dolnych. 6. Miażdżyca i cukrzyca – podstępne choroby metaboliczne Początek swój jednak i miażdżyca, i cukrzyca biorą w zaburzeniach metabolicznych naszego organizmu. Od dawna już wiemy, że bardzo silnym czynnikiem rozwoju miażdżycy są wspomniane już wyżej nieprawidłowości w profilu lipidowym krwi. Blaszki miażdżycowe, w których odkładają się złogi cholesterolu, nie wywołują objawów niedokrwienia danego narządu, dopóki zwężenie światła tętnicy nie przekroczy około 70 procent. Gdy miażdżycowe zwężenie tętnicy postępuje, dochodzi do ujawnienia się objawów choroby układu krążenia. Tymczasem wykrycie zaburzeń lipidowych, zanim dojdzie do objawów klinicznych chorób układu krążenia jest bardzo łatwe, ponieważ wystarczy oznaczyć z próbki krwi pełen lipidogram obejmujący stężenie cholesterolu całkowitego i jego frakcji. Uznaje się je za prawidłowe, jeśli wartości ich znajdują się w poniższych zakresach: • cholesterol całkowity (TChol) 150 – 200 mg/dl • cholesterol LDL (LDL-Chol) 66 – 130 mg/dl • cholesterol HDL (HDL-Chol) mężczyźni > 35 mg/dl • cholesterol HDL (HDL-Chol) kobiety > 40 mg/dl • trójglicerydy (TRG) 35 – 150 mg/dl. Podwyższony poziom cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL i trójglicerydów oraz obniżony poziom cholesterolu HDL wymagają zastosowania diety niskotłuszczowej z dużą ilością błonnika, a jeśli sama dieta nie jest wystarczająca do obniżenia wartości cholesterolu i trójglicerydów do normy, konieczne staje się włączenie farmakoterapii jako tzw. prewencja pierwotna. Ważne jest to, że badanie można przeprowadzić tylko w tej poradni, do której złożyliśmy deklarację do lekarza POZ. Warto zapamiętać Osoby w wieku 35, 40, 45, 50 lub 55 lat, które nie mają do tej pory rozpoznanej żadnej choroby układu krążenia lub cukrzycy, mogą przebadać się profilaktycznie w ramach Programu profilaktyki chorób układu krążenia finansowanego przez NFZ. Program ten realizują poradnie podstawowej opieki zdrowotnej na terenie całej Polski. Nie wymaga on żadnego skierowania. Drugim z zaburzeń metabolicznych jest podwyższone stężenie glukozy we krwi. Obecnie za prawidłową glikemię na czczo uważamy wartości poniżej 110 mg% (6,1 mmol/l). Cukrzycę rozpoznajemy, gdy 2-krotnie zostaną wykazane wartości glikemii na czczo równe lub przekraczające 126 mg% (7,0 mmol/l). Jest to, wydawałoby się, niewielkie podwyższenie glikemii, które nie wywołuje jeszcze objawów klinicznych. Niemniej jednak choroba już się rozwija, ze wszystkimi swoimi konsekwencjami zdrowotnymi. Dlatego w trosce o zdrowie konieczna jest okresowa kontrola poziomu cukru we krwi na czczo przynajmniej raz w roku. Niekiedy wartości glukozy na czczo mieszczą się w przedziale między 111 a 124 mg%. Nie może to uspokoić świadomość, że nie jest to jeszcze cukrzyca. Wnikliwy lekarz zaordynuje wówczas badanie krzywej cukrowej, żeby dokładnie określić rodzaj zaburzenia metabolicznego. Może to być nieprawidłowa glikemia na czczo lub upośledzona tolerancja glukozy. Wykrycie tych dyskretnych zaburzeń jest ważne ponieważ: – nieprawidłowa glikemia na czczo jest istotnym wskaźnikiem zagrożenia cukrzycą typu 2 w przyszłości, a w części przypadków może być wczesną fazą tej choroby, dlatego wymaga wdrożenia zmiany trybu życia i diety oraz okresowej kontroli lekarskiej, – nieprawidłowa tolerancja glukozy jest również istotnym wskaźnikiem zagrożenia cukrzycą typu 2, ponieważ u 10-25 procent osób z tym zaburzeniem w ciągu następnych 5 lat rozwija się cukrzyca, a także częściej występują takie choroby, jak: choroba niedokrwienna serca, miażdżyca naczyń obwodowych czy udar mózgu. Osobom tym zaleca się zmianę trybu życia i diety, a także informuje, żeby od razu zgłosiły się do lekarza, jeśli wystąpią pierwsze objawy cukrzycy. Wskazane jest także powtarzanie co roku testu doustnego obciążenia glukozą. W przebiegu cukrzycy dochodzi również do zaburzeń gospodarki lipidowej oraz wielu innych, nie do końca poznanych zaburzeń metabolicznych, które ułatwiają rozwój miażdżycy tętnic. Dlatego zapobieganie miażdżycy i cukrzycy muszą iść w parze razem. Tylko wówczas można mieć nadzieję na skuteczną profilaktykę i opóźnienie lub wręcz uniknięcie chorób układu krążenia oraz cukrzycy. Warto zapamiętać Wykrycie cukrzycy wymaga kompleksowego leczenia obejmującego przede wszystkim dietę oraz farmakoterapię, na którą składają się doustne leki przeciwcukrzycowe oraz insulina. Ważne są także: regularny wysiłek fizyczny dostosowany do ogólnego stanu zdrowia i obniżenie masy ciała u osób otyłych lub z nadwagą oraz rzucenie palenia.
