Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Sztabin
advertisement
PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY SZTABIN Sztabin 2004 I. OBSZAR I CZAS REALIZACJI PLANU ROZWOJU LOKALNEGO ................................. 3 AKTUALNA SYTUACJA SPOŁECZNO – GOSPODARCZA NA OBSZARZE OBJĘTYM WDRAŻANIEM PLANU ....................................................................................................... 5 II. 1. 2. 3. 4. 5. 6. POŁOŻENIE, POWIERZCHNIA, LUDNOŚĆ .................................................................. 5 ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE ................................................................................ 8 TURYSTYKA ......................................................................................................... 10 ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE ................................................................. 11 GOSPODARKA ...................................................................................................... 18 SFERA SPOŁECZNA ............................................................................................... 32 III. ZADANIA POLEGAJĄCE NA POPRAWIE SYTUACJI NA DANYM OBSZARZE .......... 46 IV. REALIZACJA ZADAŃ I PROJEKTÓW .................................................................... 49 1. 2. PLANOWANE PRZEDSIĘWZIĘCIA W OKRESIE 2004 – 2006 ..................................... 49 PLANOWANE PRZEDSIĘWZIĘCIA WYKRACZAJĄCE POZA ROK 2006 ....................... 51 POWIĄZANIA PROJEKTÓW Z INNYMI DZIAŁANIAMI REALIZOWANYMI NA TERENIE WOJEWÓDZTWA, POWIATU ............................................................................................ 53 V. VI. OCZEKIWANE WSKAŹNIKI OSIĄGNIĘĆ PLANU ROZWOJU LOKALNEGO .......... 55 VII. PLAN FINANSOWY NA LATA 2004 – 2006 I NA NASTĘPNE PLANOWANE LATA ... 57 1. 2. WYKONANIE BUDŻETÓW GMINY SZTABIN W LATACH 2000 – 2003 ..................... 57 PROGNOZOWANA SYTUACJA FINANSOWA GMINY SZTABIN NA LATA 2004 – 2012 58 PLAN FINANSOWY NA LATA 2004 – 2006 I NA NASTĘPNE PLANOWANE LATA ....... 61 3. VIII. IX. SYSTEM WDRAŻANIA ...................................................................................... 63 SPOSOBY MONITOROWANIA, OCENY I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ .................. 66 1. 2. 3. SYSTEM MONITOROWANIA PLANU ROZWOJU LOKALNEGO .................................. 66 SPOSOBY OCENY PLANU ROZWOJU LOKALNEGO ................................................. 66 SPOSOBY INICJOWANIA WSPÓŁPRACY POMIĘDZY SEKTOREM PUBLICZNYM, PRYWATNYM I ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI ...................................................... 66 4. PUBLIC RELATIONS PLANU ROZWOJU LOKALNEGO ............................................. 66 2 I. Obszar i czas realizacji Planu Rozwoju Lokalnego Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej jest dla samorządów terytorialnych w naszym kraju wielkim wyzwaniem. Dobre przygotowanie organizacyjne i opanowanie procedur wymaganych przy pozyskiwaniu funduszy strukturalnych na niezbędne dla poprawy jakości życia mieszkańców inwestycje – to zasadniczy warunek odniesienia sukcesu. W ostatnich miesiącach wiele energii poświęcono na wypracowanie dokumentów o charakterze operacyjnym na szczeblu centralnym i regionalnym. Efektem tej pracy jest katalog Sektorowych Programów Operacyjnych, a także Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego, stwarzający szansę otrzymania wsparcia dla przedsięwzięć samorządów terytorialnych w dziedzinie rozbudowy infrastruktury lokalnej. Warunkiem sięgania po fundusze strukturalne jest dostosowanie się do reguł, jakimi rządzi się Unia Europejska w kwestii zasad polityki regionalnej. Bardzo duży nacisk kładziony jest na planowanie przedsięwzięć oraz racjonalne i celowe wykorzystywanie środków finansowych. W tym celu przed polskimi gminami postawiono wymóg posiadania Planu Rozwoju Lokalnego na lata 2004 – 2006, który zawierałby katalog przedsięwzięć oraz tabelę finansową jako realną projekcję wykonania zamierzeń w oparciu o środki własne oraz pochodzące z funduszy strukturalnych. Procedura uchwalania Planu Rozwoju Lokalnego zawiera czynnik społeczny, jest bowiem uchwalana przez przedstawicieli społeczności lokalnej i dzięki temu pozwala kontrolować poczynania władzy w kwestii racjonalnego wydatkowania funduszy publicznych. Przedłożony Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Sztabin na lata 2004 – 2006 jest wynikiem analizy potrzeb i możliwości sfinansowania przedsięwzięć infrastrukturalnych, które przyczynią się do polepszenia jakości życia mieszkańców gminy, zaś w dłuższej perspektywie przyczynią się do budowania wizerunku gminy Sztabin, jako jednostki samorządu terytorialnego przyjaznej, otwartej i nakierowanej na rozwój. Zostały w nim zawarte najpilniejsze, a zarazem realne zadania, których wyspecyfikowanie jest wynikiem dyskusji na forum Rady Gminy i konsultacji 3 społecznych. Treść Planu ma standardowy układ zgodny z rekomendacjami zawartymi w Uzupełnieniu Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. 4 II. Aktualna sytuacja społeczno – gospodarcza na obszarze objętym wdrażaniem Planu 1. Położenie, powierzchnia, ludność Gmina Sztabin leży w powiecie augustowskim, w północnej części województwa podlaskiego. Obszar gminy ma charakter wyspy otoczonej dookoła naturalnymi granicami. Z kierunku północnego, od terenów gmin powiatu augustowskiego – Bargłowa Kościelnego, Augustowa, Płaskiej i Lipska obszar Gminy Sztabin oddzielony jest rozległymi łąkami nad rzeką Nettą i Kanałem Augustowskim oraz lasami Puszczy Augustowskiej. Od zachodu i południa od terenów gmin Goniądz i Jaświły z powiatu Mońki oddzielają go bagna, łąki i pastwiska nadbiebrzańskie, zaś od wschodu od gmin: Suchowola i Dąbrowa Białostocka, położonych w powiecie Sokółka, obszar gminy oddziela rzeka Biebrza i położone wzdłuż jej biegu bagna, łąki i pastwiska1. Rysunek 1. Ludność Gminy Sztabin w latach 2000 – 2002 2 732 2 920 2002 5 652 2001 2 810 3 045 2000 2 814 3 039 5 855 5 853 0 1 000 2 000 Ogółem 3 000 Mężczyźni 4 000 5 000 6 000 Kobiety Powierzchnia Gminy Sztabin wynosi 362 km2, co stanowi 21,83% powierzchni powiatu augustowskiego oraz jednocześnie 1,79% powierzchni całego województwa Zob. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Sztabin, projekt, s. 5 – 6. 1 5 podlaskiego. W granicach gminy znajduje się 49 miejscowości wiejskich, z czego 39 posiada status sołectwa. W roku 2000 Gminę Sztabin zamieszkiwało 5 853 ludności. Rok później było to 5 855. Był to wzrost nieznaczny, gdyż tylko o dwie osoby. W roku 2002 liczba mieszkańców spadła o 3,47%, do poziomu 5 652. W roku 2000 ludność gminy stanowiła 9,60% ludności powiatu, a także 0,48% ludności całego województwa. W roku 2001 powyższe odsetki wyglądały następująco: powiat – 9,61%, województwo – 0,48%. Rok 2002, powiat – 9,55%, województwo – 0,47%. Struktura populacji według płci przedstawia się następująco: w roku 2000 liczba mężczyzn wyniosła 3 039, a kobiet 2 814, w roku 2001 mężczyzn było 3 045, a kobiet – 2 810, zaś w roku 2002, mężczyźni – 2 920, kobiety – 2 732. Tabela 1. Gęstość zamieszkania na 1 km2 Gęstość zamieszkania na 1 km2 Województwo Powiat Sztabin 2000 61 37 16 2001 60 37 16 2002 60 36 16 Niska na tle województwa i powiatu gęstość zamieszkania na 1 km2 wynika ze specyfiki gminy. W województwie w kolejnych latach 2000 – 2002 na jeden kilometr kwadratowy średnio przypadało odpowiednio – 61, 60, 60 osób. W powiecie ów wskaźnik wyniósł – 37, 37, 36, a w gminie – 16, 16, 16. 6 Tabele dotyczące położenia, powierzchni, ludności Tabela 2. Powierzchnia województwa, powiatu, gminy w roku 2002 Powierzchnia w km2 Miejscowości wiejskie Województwo Powiat Sztabin 20 180 1 658 362 3 945 229 49 Sołectwa 3 310 176 39 Tabela 3. Powierzchnia Gminy Sztabin w 2002 roku w stosunku do województwa i powiatu Stosunek do województwa powiatu % powierzchni % miejscowości wiejskich 1,79 21,83 1,24 21,40 % sołectw 1,18 22,16 Tabela 4. Ludność województwa, powiatu, gminy w latach 2000 – 2002 Województwo Powiat Sztabin Ludność ogółem mężczyźni kobiety 2000 2001 2002 2000 2001 2002 2000 2001 2002 1 221 128 1 219 879 1 207 704 599 961 599 045 590 589 621 167 620 834 617 115 60 962 60 920 59 166 30 717 30 122 29 046 30 791 30 798 30 120 5 853 5 855 5 652 3 039 3 045 2 920 2 814 2 810 2 732 Tabela 5. Ludność gminy w stosunku do województwa i powiatu w latach 2000 – 2002 Stosunek do województwa powiatu 2000 0,48 9,60 % ogółem 2001 0,48 9,61 2002 0,47 9,55 Ludność % mężczyźni 2000 2001 2002 0,51 0,51 0,49 9,89 10,11 10,05 7 2000 0,45 9,14 % kobiety 2001 0,45 9,12 2002 0,44 9,07 2. Środowisko przyrodnicze Gmina Sztabin charakteryzuje się środowiskiem przyrodniczym, w znacznym stopniu zachowanym od ingerencji ręki ludzkiej, o wysokich i unikalnych walorach w skali kraju, a nawet Europy. Na jej obszarze występują duże komponenty naturalnych lasów, bagienne doliny rzek o cennej i różnorodnej roślinności, odznaczające się najwyższym stopniem naturalności i najwyższą bioróżnorodnością2. Wysoki stopień naturalności gminy wynika z samej struktury użytkowania gruntów, w której dominują obszary uznane za biologicznie czynne – aktywne, tj.: łąki, pastwiska, lasy, zadrzewienia, wody i nieużytki bagienne3. O wysokim potencjale biotycznym obszaru gminy świadczy bogactwo fauny i flory oraz występowanie licznych chronionych i rzadkich gatunków roślin i zwierząt, a także znaczna ilość obszarów określanych statusem ochronnym4. Obszar Gminy Sztabin wchodzi w skład zatorfionego obniżenia mezoregionu Kotliny Biebrzańskiej należącej do mezoregionu Niziny Północno – Podlaskiej5. Średnie wzniesienie terenów sandrowych n.p.m. waha się w granicach 120 – 130 m, lokalnie 140 m i wyżej. Tereny sandrowe, a szczególnie rozlokowane na nich wydmy pokryte są lasami. Następnym elementem rzeźby terenu obejmującym zarazem największe powierzchnie obszaru gminy Sztabin są równiny torfowo – bagienne leżące w dolinach rzeki Biebrzy i jej dopływach oraz w dolinie rzeki Wołkuszanki. Stanowią one bardzo rozległe powierzchniowo, zabagnione obniżenia, wypełnione przeważnie pokładami torfu, nieraz o znacznych miąższościach. Ponadto są to powierzchnie płaskie, niedostrzegalnie opadające w kierunku południowo – zachodnim ku rzece Biebrzy oraz północno – wschodnim ku rzece Wołkuszanka. Są to tereny położone głównie na wysokości 110 – 120 m n.p.m6. Najwyższe wzniesienie w obrębie gminy osiąga wartość 152,8 m n.p.m. i położone jest na tzw. wyspie Sztabińskiej, zlokalizowanej na terenach zalesionych w kierunku południowym od miejscowości Podcisówek (rejon lokalizacji telewizyjnej stacji przekaźnikowej)7. Zob. Studium…, s. 7. ibidem. 4 ibidem. 5 Zob. Studium…, s. 8. 6 Studium…, s. 9. 7 ibidem. 2 3 8 Wysokość najniżej położonego obszaru wynosi 109 m n.p.m. Znajduje się on w dolnym odcinku doliny rzeki Biebrzy w okolicy wsi Jasionowo. Oznacza to, iż deniwelacja na obszarze całej gminy wynosi 43,8 m8. Na obszarze Gminy Sztabin występują trzy typy rzeźby terenu. Ich procentowy udział przedstawia się następująco9: płaskorówninna – 86% niskofalista i niskopagórkowata – 12% falista i pagórkowata – 2% Powierzchniowy system hydrograficzny obszaru gminy składa się z Biebrzy i jej dopływów. Głównym odbiornikiem wód z obszaru Gminy Sztabin jest rzeka Biebrza płynąca z kierunku północno – wschodniego na południowy – zachód. Trasa rzeki jest bardzo rozwinięta, charakteryzuje się licznymi meandrami i starorzeczami, zaś lustro wody w rzece układa się blisko powierzchni terenu10. Lasy na terenie Gminy Sztabin tworzą dwa duże kompleksy. Jeden z nich zajmuje północno – wschodnią część gminy, tym samym stanowiąc południowo – wschodnią część Puszczy Augustowskiej. Drugi kompleks leśny występuje w środkowej części gminy. Kompleksy leśne występują głownie na glebach pochodzenia polodowcowego, piaskach sandrowych oraz na glebach organiczno – torfowych wypełniających zagłębienia i obniżenia terenu11. Tabela 6. Powierzchnia o szczególnych walorach przyrodniczych prawnie chroniona w 2002 roku Województwo Powiat Sztabin Ogółem w tys. ha Parki narodowe w tys. ha Rezerwaty przyrody w tys. ha 644,33 110,82 30,61 92,16 9,44 5,56 14,35 3,57 1,07 Obszary chronionego krajobrazu w tys. ha 462,72 101,38 25,06 Pomniki przyrody 2 053 83 15 Gatunkiem dominującym w drzewostanie na obszarze gminy jest sosna, której procentowy udział wynosi około 58. Tworzy ona drzewostany jednogatunkowe w różnych klasach wieku na siedliskach boru świeżego, boru mieszanego świeżego, boru suchego lub z nieznacznym udziałem brzozy, świerka, olszy na siedlisku boru 8 ibidem. ibidem. 10 Zob. Studium…, s. 10. 11 Zob. Studium…, s. 17. 9 9 wilgotnego. W podszyciu występuje głównie jałowiec, a w runie borówka czarna, brusznica, wrzos12. Z kolei największą wartość pod względem przyrodniczym przedstawiają lasy olszowe, olszowo – brzozowe oraz zarośla wierzbowo – brzozowe. Wartość przyrodnicza zbiorowisk leśnych została uwzględniona przy określaniu lasów ochronnych, a przestrzeganie zapisanych rygorów gospodarki w tych lasach pozwala na zachowanie ich wyjątkowych walorów13. W Gminie Sztabin ogólna powierzchnia prawnie chroniona, o szczególnych walorach przyrodniczych wynosi 30,61 tys. ha, co stanowi zarazem 84,60% całej powierzchni gminy. W granicach gminy znajduje się 5,56 tys. ha powierzchni Biebrzańskiego Parku Narodowego, co stanowi 15,37% powierzchni gminy. Powierzchnia trzech rezerwatów przyrody: Kuriańskie Bagno, Glinki, Kozi Rynek wynosi 1,07 tys. ha, co stanowi 2,96% powierzchni gminy. Powierzchnia obszarów chronionego krajobrazu wynosi 25,06 tys. ha, co tanowi 69,26% powierzchni gminy. Ponadto w granicach gminy zlokalizowanych jest 15 pomników przyrody, w większości stanowią je drzewa. Tabela 7. Powierzchnia o szczególnych walorach przyrodniczych prawnie chroniona w 2002 roku % powierzchni ogólnej Ogółem Parki narodowe Rezerwaty przyrody 31,93 66,83 84,60 4,57 5,69 15,37 0,71 2,15 2,96 Województwo Powiat Sztabin Obszary chronionego krajobrazu 22,93 61,13 69,26 3. Turystyka Baza turystyczna w Gminie Sztabin opiera się o kwatery agroturystyczne, które łącznie oferowały 63 miejsca noclegowe. Zlokalizowane są w następujących wsiach: Sztabin, Wilkownia, Czarniew, Krasnoborki, Karoliny, Kopytkowo, Jaziewo14. Na terenie gminy znajdują się następujące atrakcje turystyczne: Biebrzański Park Narodowy, Kanał Augustowski, Śluza w Dębowie, Zespół Dworski z parkiem w Cisowie, Rezerwat Przyrody „Kozi Rynek”, Rezerwat florystyczny „Glinki”, Puszcza 12 ibidem. ibidem. 14 Zob. Studium…, s. 47. 13 10 Augustowska, obszary chronionego krajobrazu, zwłaszcza tereny wsi: Jagłowo, Kopytkowo, Dębowo i Jasionowo15. 4. Zagospodarowanie przestrzenne Ochrona środowiska naturalnego. W roku 2002 całość nakładów związanych z ochroną środowiska przeznaczono na ochronę wód. Kwota wyniosła 184,1 tys. zł, z czego całość środków wydatkowano na oczyszczalnie ścieków. Przeliczając powyższe kwoty na 1000 mieszkańców i porównując do sytuacji w powiecie i w województwie otrzymujemy następujący obraz. W powiecie na ochronę wód wydano 16,31 tys. zł, w województwie 61,44 tys. zł, a w gminie 32,57 tys. zł. Na oczyszczalnie ścieków w gminie wydano 32,57 tys. zł, w województwie 17,86 tys. zł, a w powiecie – 4,01 tys. zł. Infrastruktura techniczna. W roku 2000 wodociągowa sieć rozdzielcza w Gminie Sztabin liczyła 73,6 km. W roku następnym jej długość zwiększyła się o 1,8 km, do 75,4 km. W roku 2002 nastąpił wzrost o 62,33%, długość sieci wyniosła 122,4 km. Ilość wodociągowych połączeń prowadzących do budynków mieszkalnych systematycznie rosła. W roku 2000 było ich 658, w roku 2001 – 684, w roku 2002 – 801. Przeliczając długość sieci wodociągowej na 1 km2 otrzymujemy następujące wartości. W roku 2000 w gminie na 1 km2 średnio przypadało 203,31 m wodociągowej sieci rozdzielczej. W roku kolejnym było to 208,29 m. W roku 2001 – 338,12 m. Na 1 km2 w gminie w roku 2000 przypadało 1,82 wodociągowych połączeń prowadzących do budynków mieszkalnych. W roku kolejnym było to 1,89; natomiast w roku 2001 – 2,21. W latach 2000 – 2002 długość sieci kanalizacyjnej w gminie Sztabin wynosiła 7,0 km. Liczba kanalizacyjnych połączeń prowadzących do budynków mieszkalnych w kolejnych latach 2000 – 2002 wynosiła odpowiednio – 158, 160, 160. Przeliczając długość sieci kanalizacyjnej na 1 km2 otrzymujemy następujące wartości. W latach 2000 – 2002 na 1 km2 przypadało średnio 19,34 m sieci kanalizacyjnej. Na 1 km2 w gminie w latach 2000 – 2002 przypadało 0,44 kanalizacyjnych połączeń prowadzących do budynków mieszkalnych. W roku 2000 gminne gospodarstwa domowe w sumie zużyły 77,4 dam3 wody z wodociągów. W roku kolejnym poziom zużycia wody maleje o 13,82% i wynosi 66,7 dam3. W roku 2002 ilość zużytej wody wyniosła 92,5 dam3. Przeliczając powyższe 15 ibidem. 11 wartości na jednego mieszkańca otrzymujemy następujące wyniki. W roku 2000 statystyczny mieszkaniec gminy zużył 13,2 m3 wody doprowadzanej wodociągami. W roku kolejnym ów wskaźnik wyniósł 11,4 m3, w roku 2002 – 16,5 m3. Na terenie gminy jest jedna oczyszczalnia ścieków w miejscowości Sztabin, wybudowana w 1996 roku, o przepustowości 200 m3/d. Na terenie Gminy Sztabin nie ma aktualnie czynnego wysypiska. Dotychczasowe znajdujące się we wsi Kunicha zostało w 1996 roku zamknięte. Śmieci z terenu gminy wywożone są na wysypisko w Białymstoku. Nierozwiązana pozostaje również kwestia utylizacji zwierząt padłych. Na terenie gminy nie funkcjonuje system gazowniczo – sieciowy. Dostawa gazu odbywa się wyłącznie w postaci gazu z butli. Dostawa energii elektrycznej dla potrzeb gminy jest zapewniona w sposób dostateczny. Energia elektryczna do poszczególnych miejscowości przesyłana jest liniami napowietrznymi o napięciu 20 kV16. System komunikacji. Przez teren Gminy Sztabin przebiegają następujące drogi17: droga krajowa Białystok – Augustów Nr S 8 (Via Baltica), droga wojewódzka Augustów – Lipsk Nr 664, drogi powiatowe: Dębowo – Białobrzegi Nr 1220B, Sosnowo – Podcisówek Nr 1223B, Wrotki – Jaziewo -Mogilnice Nr 1224B, Mogilnice – Sztabin Nr 1225B, Jasionowo – Dębowo - Jagłowo Nr 1226B, Cisów – Krasnybór Nr 1227B, Sztabin – Lipsk Nr 1228B, Kolonia Jastrzębna – Stacja Jastrzębna Nr 1229B, Kolonia Jastrzębna – Nowa Kamienna Nr 1230B, Janówek – Sztabin Nr 1241B. Droga krajowa Nr S 8 obciążona jest międzynarodowym ruchem ciężarowym od przejścia granicznego w Budzisku w kierunku na Białystok oraz międzynarodowym ruchem samochodowym od powyższego przejścia granicznego i przejścia granicznego w Ogrodnikach. Owa trasa stanowi główne połączenie drogowe miast powiatowych 16 17 Zob. Studium…, s. 51 – 54. Studium…, s. 79. 12 Suwałki, Sejny i Augustów z miastem ośrodkiem wojewódzkim, jakim jest Białystok. Ponadto służy ona jako droga dojazdowa z Białegostoku do największego rejonu wypoczynkowo – turystycznego województwa podlaskiego, znajdującego się na Pojezierzu Suwalskim, Augustowskim i Sejneńskim oraz Puszczy Augustowskiej. Droga ta jest główną trasą komunikacji wewnętrznej. Obciążona jest również ruchem gospodarczym – dojazdami do pół, łąk i lasów, a nawet stanowi np. we wsi Kamień drogę przepędu bydła na pastwiska. Stan techniczny nawierzchni, jej wytrzymałość, parametry łuków i skrzyżowań z drogami gminnymi, nie odpowiada przypisanej jej funkcji, zwłaszcza w zakresie ruchu ciężarowego. Trasa stwarza bardzo duże zagrożenie dla mieszkańców i użytkowników terenów doń przyległych, zwłaszcza w miejscowości gminnej Sztabin. Stanowi również zagrożenie dla środowiska przyrodniczego w aspekcie przewozu ładunków i materiałów niebezpiecznych przez teren Biebrzańskiego Parku Narodowego18. Droga wojewódzka Nr 664 łączy Lipsk z miastem powiatowym Augustów i przebiega północnym skrajem obszaru gminy Sztabin, w większości po terenach zalesionych i niezabudowanych. Przy obecnym natężeniu ruchu spełnia swą rolę w stopniu dostatecznym19. Drogi powiatowe stanowią połączenie miejscowości z ośrodkiem gminnym – Sztabinem i powiatowym m. Augustów. Ich stan techniczny i parametry są bardzo różne. Remontów i budowy wymagają zwłaszcza nawierzchnie jezdni, mosty i przepusty20. Drogi gminne służą do połączeń między poszczególnymi wsiami z rozłogami łąk i lasami terenów niezabudowanych. Przeważnie posiadają one nawierzchnie szutrowe, często nieutwardzone z nieuporządkowanym odwodnieniem21. Przez teren gminy przebiega jednotorowa linia kolejowa na trasie E 75 Białystok – Sokółka – Augustów – Suwałki – Trakiszki (Rail Baltica) z przystankiem we wsi Jastrzębna. Linia krzyżuje się w jednym poziomie z trasami drogowymi. Stan techniczny torów i torowisk oraz mostu na Biebrzy stwarza ograniczenia w prędkości pociągów. Brak jest jakiegokolwiek zabezpieczenia ludności zamieszkałej w jej Zob. Studium…, s. 79. Zob. Studium…, s. 80. 20 ibidem. 21 ibidem. 18 19 13 sąsiedztwie – np. we wsi Jastrzębna Pierwsza oraz terenów Parku Narodowego i rzeki Biebrzy przed zagrożeniem wynikającym z transportu ładunków niebezpiecznych22. Obiekty dziedzictwa kulturowego. Do grupy zabytków sakralnych zaliczają się poniższe zespoły kościelne oraz kaplice. Zespół kościoła w Krasnymborze składa się z późnorenesansowej świątyni okolonej kamiennym murem oraz z plebani z lat 30-tych XX wieku. W Krasnymborze na terenie cmentarza grzebalnego znajduje się kaplica z około 1800 roku pełniąca funkcję kościoła parafialnego. Zespół kościoła parafialnego w Jaminach składa się z drewnianego barokowego kościoła oraz zespołu kaplic. Miejscowy kościół znajduje się na terenie rozległego cmentarza grzebalnego. Obiekt ten został przeniesiony z Augustowa w 1849 roku. Zespół kościoła parafialnego w Sztabinie składa się z neogotyckiej świątyni okolonej murem oraz plebani z lat 30-tych XX wieku. W Jagłowie znajduje się drewniana kaplica z roku 1948, której forma nawiązuje do tradycyjnego budownictwa ludowego. Ponadto w południowej części gminy znajdują się liczne wolnostojące kapliczki przydrożne23. Na terenie gminy we wsiach Cisów i Jastrzębna zachowały się pozostałości dwóch zespołów dworskich. Z zespołu dworsko –ogrodowego w Cisowie zachował się przebudowany dwór o formach klasycystycznych oraz odbudowany w latach 70-tych XX wieku budynek mieszkalny pozbawiony form stylowych. Park o formach krajobrazowych pochodzi z drugiej połowy XIX wieku. Z dużego założenia folwarcznego w Jastrzębnej zachowały się jedynie ruiny budynków gospodarczych24. Do grupy zabytkowych budynków na terenie gminy należą obiekty drewniane i gospodarcze, zlokalizowane we wsiach: Mogilnice, Jaminy, Jagłowo, Jastrzębna. Zabudowa w wyżej wymienionych wsiach pochodzi przede wszystkim z lat 20-tych XX wieku oraz w nielicznych już przypadkach z drugiej połowy XIX wieku. Budynki mieszkalne oraz gospodarcze nie posiadają cech stylowych25. Zabytki ruchome, do których zalicza się dzieła sztuki, rzeźbę, malarstwo i wyroby rzemiosła artystycznego, stanowią wyposażenie kościołów parafialnych w Jaminach, Krasnymborze i Sztabinie. Szczególnie cennym zabytkiem jest obraz Matki Boskiej Krasnoborskiej pochodzący najprawdopodobniej z końca XVI wieku. W grupie przykładów cennego malarstwa jest obraz ze Świętym Rochem przechowywany w kaplicy w Krasnymborze. Na uwagę zasługuje droga Krzyżowa z jamińskiego kościoła 22 ibidem. Zob. Studium…, s. 27. 24 ibidem. 25 ibidem. 23 14 pochodząca z połowy XIX wieku. Wyposażenie w wymienionych kościołach m.in.: ołtarze, rzeźby pochodzą głównie z XIX wieku26. W gminie są trzy cmentarze historyczne. Wszystkie należą do parafii rzymsko – katolickich, to jest w: Krasnyborze, Jaminach i Sztabinie. Na cmentarzu w Krasnymborze znajduje się szereg cennych żeliwnych nagrobków pochodzących ze sztabińskiej odlewni. Na cmentarzu w Jaminach obok dawnych nagrobków znajduje się pomnik ofiar hitlerowskiego terroru27. 26 27 ibidem. ibidem. 15 Tabele dotyczące zagospodarowania przestrzennego Tabela 8. Nakłady inwestycyjne na ochronę środowiska według kierunków inwestowania w tys. złotych w 2002 roku Ochrona wód Ogółem Województwo Powiat Sztabin 92 635,9 1 323,4 184,1 Razem Oczyszczalnie ścieków 74 203,9 964,9 184,1 21 572,7 237,3 184,1 Tabela 9. Nakłady inwestycyjne na ochronę środowiska wg kierunków inwestowania w tys. złotych w 2002 roku na 1000 ludności Ochrona wód ogółem Województwo Powiat Sztabin 76,70 22,37 32,57 Razem Oczyszczalnie ścieków 61,44 16,31 32,57 17,86 4,01 32,57 Tabela 10. Wodociągi i kanalizacja w latach 2000 – 2002 Wodociągowa sieć rozdzielcza w km Województwo Powiat Sztabin 2000 8 904,5 678,7 73,6 2001 9 270,1 684,7 75,4 2002 9 655,7 734,8 122,4 Wodociągowe połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych 2000 2001 2002 139 121 144 377 150 356 6 506 6 584 8 210 658 684 801 16 Sieć kanalizacyjna w km 2000 1 354,0 98,4 7,0 2001 1 466,0 102,7 7,0 2002 1 609,5 97,8 7,0 Kanalizacyjne połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych 2000 2001 2002 33 360 37 654 45 892 2 613 2 753 3 860 158 160 160 Tabela 11. Wybrane wskaźniki dotyczące wodociągów w latach 2000 – 2002 Województwo Powiat Sztabin Liczba wodociągowej sieci rozdzielczej w metrach na 1 km2 2000 2001 2002 441,25 459,37 478,48 409,35 412,97 443,18 203,31 208,29 338,12 Wodociągowe połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych na 1 km2 2000 2001 2002 6,89 7,15 7,45 3,92 3,97 4,95 1,82 1,89 2,21 Tabela 12. Wybrane wskaźniki dotyczące kanalizacji w latach 2000 – 2002 Sieć kanalizacyjna w metrach na 1 km2 Województwo Powiat Sztabin 2000 67,10 59,35 19,34 2001 72,65 61,94 19,34 2002 79,76 58,99 19,34 Kanalizacyjne połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych na 1 km2 2000 2001 2002 1,65 1,87 2,27 1,58 1,66 2,33 0,44 0,44 0,44 Tabela 13. Zużycie wody z wodociągów w gospodarstwach domowych w latach 2000 – 2002 Zużycie wody z wodociągów w gospodarstwach domowych Województwo Powiat Sztabin 2000 34 306,5 1 472,1 77,4 w dam3 2001 33 211,3 1 474,2 66,7 2002 34 055,7 1 592,5 92,5 na 1 mieszkańca w m3 2000 2001 2002 28,1 27,2 28,2 24,1 24,2 26,9 13,2 11,4 16,5 17 5. Gospodarka W roku 2000 w Gminie Sztabin funkcjonowało 220 podmiotów gospodarki narodowej, w tym 14 reprezentowało sektor publiczny, a 206 sektor prywatny, z czego 167 stanowiły osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. W roku 2001 następuje wzrost ogólnej liczby podmiotów o 161,36%, do 575. Sektor publiczny utrzymuje się na tym samym poziomie (14). Sektor prywatny notuje wzrost o 172,33%, do 561, zaś liczba osób fizycznych wzrosła o 209,58%, do 517. W roku 2002 następuje spadek ogólnej liczby podmiotów prowadzących działalność gospodarczą o 56,87%, do 248. Liczba podmiotów z sektora publicznego maleje do 8, natomiast sektor prywatny notuje 57,22% spadek. Liczba osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą spadła o 62,09%, do 196. Rysunek 2. Podmioty gospodarki narodowej w gminie Sztabin w roku 2002 22 9 11 3 59 5 19 20 6 22 67 rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo przetwórstwo przemysłowe budownictwo handel i naprawy hotele i restauracje transport, gospodarka magazynowa i łączność pośrednictwo finansowe obsługa nieruchomości i firm; nauka edukacja ochrona zdrowia i opieka społeczna pozostała działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna 18 W Gminie Sztabin w roku 2000 na 1000 mieszkańców przypadało 37,59 podmiotów gospodarki narodowej, w powiecie było to 61,38; zaś w województwie – 70,30. W roku kolejnym ów wskaźnik prezentował się w sposób następujący. W gminie wyniósł 98,21; w powiecie – 131,80; w województwie – 75,20. Rok 2002, gmina – 43,88; powiat – 72,69; województwo – 78,27. Wskaźnik dla sektora publicznego wygląda następująco. Rok 2000, powiat – 2,61; gmina – 2,39; województwo – 2,22. Rok 2001, powiat – 2,69; gmina – 2,39; województwo – 2,23. Rok 2002, powiat – 3,36; gmina – 1,42; województwo – 2,43. Z kolei wskaźnik dla sektora prywatnego wygląda następująco. Rok 2000, gmina – 35,20; powiat – 58,77; województwo – 68,08. Rok 2001, gmina – 95,82; powiat – 129,10; województwo – 72,21. Rok 2002, gmina – 42,46; powiat – 69,33; województwo – 75,84. Uwaga niniejszego akapitu zostanie skierowana w stronę 11 wybranych sekcji podmiotów gospodarki narodowej prowadzących swą działalność na terenie gminy Sztabin. W roku 2000 rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo reprezentowało 56 podmiotów, co stanowiło 25,45% ich ogólnej liczby. W roku kolejnym liczba podmiotów wzrasta do 394, co stanowiło 68,52% wszystkich podmiotów. W roku 2002 liczba podmiotów maleje do 59, co stanowiło 23,79% ogólnej liczby. Sytuacja w przetwórstwie przemysłowym przedstawiała się następująco. W roku 2000 liczba przedsiębiorstw tej sekcji wynosiła 17, co stanowiło 7,73% ogólnej liczby. W roku 2001 następuje wzrost do 18 i 3,13%. Rok 2002, wzrost do 20 i 8,06%. W roku 2000 budownictwo reprezentowało 17 firm, co stanowiło 7,73% wszystkich podmiotów gospodarczych. Rok 2001 – 21 i 3,65%. Rok 2002 – 22 i 8,87%. Sytuacja w handlu i naprawach wyglądała następująco. W roku 2000 w owej sekcji mieściły się 53 podmioty, co stanowiło 24,09% ogólnej liczby. Rok 2001 – 58 i 10,09%. Rok 2002 – 67 i 27,02%. W roku 2000 hotele i restauracje reprezentowało 8 podmiotów, co stanowiło 3,64% ogólnej liczby. Rok 2001 – 6 i 1,04%. Rok 2002 – 6 i 2,42%. Sytuacja w sekcji transport, gospodarka magazynowa i łączność przedstawiała się następująco. W roku 2000 szeregi owej sekcji zasilały 22 podmioty, co stanowiło 10,00% ogólnej liczby podmiotów. Rok 2001 – 19 i 3,30%. Rok 2002 – 19 i 7,66%. W roku 2000 w pośrednictwie finansowym działały 3 podmioty, co stanowiło 1,36% ogólnej liczby. Rok 2001 – 5 i 0,87%. Rok 2002 – 5 i 2,02%. Sytuacja w sekcji obsługa nieruchomości i firm oraz nauka wyglądała następująco. W roku 2000 reprezentowało ją 8 firm, co stanowiło 3,64% ogólnej liczby. Rok 2001 – 8 i 1,39%. Rok 2002 – 9 i 3,63%. W roku 2000 w sekcji edukacja działało 7 podmiotów, co stanowiło 3,18% ogólnej liczby. Rok 19 2001 – 6 i 1,04%. Rok 2002 – 3 i 1,21%. Sytuacja w ochronie zdrowia i opiece społecznej przedstawiała się w sposób następujący. W roku 2000 – 11 i 5,00%. Rok 2001 – 10 i 1,74%. Rok 2002 – 11 i 4,44%. Sekcję pozostała działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna w roku 2000 reprezentowało 12 podmiotów, co stanowiło 5,45% ogólnej liczby. Rok 2001 – 23 i 4,00%. Rok 2002 – 22 i 8,87%. Dynamika zmian 11 sekcji podmiotów gospodarki narodowej w gminie Sztabin wygląda następująco. W rolnictwie, łowiectwie, leśnictwie w roku 2001 w stosunku do poprzedniego roku nastąpił znaczny wzrost o 603,57%. Następnie w roku 2002 nastąpił spadek ilości podmiotów o 85,03%. W sekcji przetwórstwo przemysłowe w roku 2001 miał miejsce 5,88% wzrost. W roku kolejnym odnotowano ponowny wzrost o 11,11%. W budownictwie w roku 2001 ilość podmiotów wzrosła o 23,53%. W roku kolejnym nastąpił ponowny wzrost o 4,76%. W sekcji handel i naprawy rok rocznie ilość podmiotów zwiększała się. W roku 2001 o 9,43%, a w roku następnym o 15,52%. W roku 2001 w porównaniu z rokiem poprzednim ilość hoteli i restauracji zmalała o 25,00%. W roku 2002 sytuacja nie zmieniła się. Sekcja transport, gospodarka magazynowa i łączność w roku 2001 zanotowała 13,64% spadek. W roku 2002 wskaźniki nie zmieniły się. Sytuacja w sekcji pośrednictwo finansowe wyglądała następująco. W roku 2001 liczba podmiotów zwiększyła się o 66,67%, zaś w kolejnym nie uległa zmianie. W roku 2001 liczba podmiotów reprezentujących obsługę nieruchomości i firm oraz naukę wyniosła dokładnie tyle samo, ile rok wcześniej, a w roku 2002 miał miejsce wzrost o 12,50%. W edukacji w roku 2001 w porównaniu z rokiem poprzednim następuje spadek o 14,29%. W roku 2002 ma miejsce kolejny, tym razem 50,00% spadek. W sekcji ochrona zdrowia w roku 2001 nastąpił spadek o 9,09%, by w kolejnym wzrosnąć o 10,00%. W sekcji pozostała działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna w roku 2001 nastąpił wzrost o 91,67%, zaś w roku kolejnym spadek o 4,35%. W roku 2000 na terenie gminy funkcjonowały 34 sklepy, z czego 21 posiadało charakter ogólnospożywczy. Przeliczając owe wielkości na 1000 mieszkańców otrzymujemy 5,81 sklepów ogółem oraz 3,59 sklepów ogólnospożywczych. Ponadto w roku 2000 na terenie gminy swoje usługi świadczyła jedna stacja paliw, co w przeliczeniu na 1000 mieszkańców daje wynik 0,17. W roku kolejnym liczba sklepów nie zmienia się (34), co w przeliczeniu na 1000 mieszkańców daje również ten sam wynik (5,81). Analogiczna sytuacja zachodzi w odniesieniu do sklepów spożywczych. Rok 2001 – 21 i 3,59. A także w przypadku stacji paliw – 1 i 0,17. W roku 2002 ogólna 20 liczba sklepów wzrasta do 37, co w przeliczeniu na 1000 mieszkańców daje wynik 6,55. Liczba sklepów ogólnospożywczych wzrasta o jeden (22), co w przeliczeniu na 1000 mieszkańców daje wynik 3,89. W roku 2002 liczba stacji paliw nie zmienia się, co w przeliczeniu na 1000 mieszkańców daje wynik 0,18. Rysunek 3. Struktura użytkowania gruntów w Gminie Sztabin w roku 2002 Pozostałe grunty 15,87% Lasy i grunty leśne 40,33% Użytki rolne 43,81% Zgodnie z danymi Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkańców oraz Powszechnego Spisu Rolnego w roku 2002 z pracy utrzymywało się 63,17% ogółu ludności, z czego 25,07% utrzymywało się z pracy najemnej, a 67,46% z prowadzenia gospodarstwa rolnego. Z pozostałych źródeł dochody czerpało 34,65% ogółu ludności, z czego 63,65% stanowili emeryci, a 23,03% renciści. W liczbach bezwzględnych sytuacja wygląda następująco. Ludność utrzymująca się z pracy – 3 546 osób, w tym 889 osób utrzymujących się z pracy najemnej i 2 392 z prowadzenia gospodarstwa rolnego; z pozostałych źródeł utrzymuje się 1 945 osób, w tym z emerytur 1 238, z rent 448. Dla 122 osób nie udało się ustalić źródła utrzymania. Rolnictwo. W roku 2002 w Gminie Sztabin powierzchnia użytków rolnych wynosiła 15,85 tys. ha, co stanowiło 43,81% powierzchni ogólnej całej gminy. Powierzchnia lasów i gruntów leśnych wyniosła 14,59 tys. ha, co stanowiło 40,33% powierzchni ogólnej. Powierzchnia pozostałych gruntów wynosiła 5,74 tys. ha, co stanowiło 15,87% ogólnej powierzchni. Struktura samych użytków rolnych przedstawia się następująco. Grunty orne zajmowały powierzchnię 6,21 tys. ha, co stanowiło 21 39,18% wszystkich użytków rolnych. Łąki zajmowały 6,59 tys. ha, co stanowiło 41,58% wszystkich użytków rolnych. Pastwiska zajmowały 3,04 tys. ha, co stanowiło 19,18% gruntów ornych. Sady zajmowały 10 ha, co stanowiło 0,06% gruntów ornych. Rysunek 4. Struktura klas bonitacyjnych gruntów ornych gminy Sztabin IV b 21,20% III b 1,10% VI 31,70% IV a 8,50% V 35,80% VI z 1,70% W roku 2000 w Gminie Sztabin powierzchnia nawadnianych użytków rolnych i gruntów leśnych wyniosła 111 ha, co stanowiło 0,31% powierzchni ogólnej gminy. Rok później owa wielkość wzrosła o 156,76%, do 285 ha, co tym samym stanowiło 0,79% ogólnej powierzchni. W roku 2002 powierzchnia nawadnianych użytków rolnych i gruntów leśnych maleje o 5,96%, do 268 ha, co stanowiło 0,74% powierzchni całej gminy. Wielkość powierzchni poszczególnych klas bonitacyjnych gruntów ornych Gminy Sztabin przedstawia się następująco: klasa III b – 68,31 ha, co stanowi 1,1% całości gruntów ornych; klasa IV a – 527,85 ha i 8,5%; klasa IV b – 1 316,52 ha i 21,2%; klasa V – 2 223,18 ha i 35,8%; klasa VI – 1 968,57 ha i 31,7%; klasa VI z – 105,57 ha i 1,7%. W Gminie Sztabin w roku 2002 liczba gospodarstw rolnych o powierzchni do jednego hektara wynosiła 99, co z ogólnej liczby 1 038, dało wynik 9,54%. Liczba gospodarstw o powierzchni 1 – 5 ha wyniosła 139, co dało 13,39%; o powierzchni 5 – 10 ha wyniosła 173, co dało 16,67%; o powierzchni 10 – 15 ha wyniosła 224, co dało 21,58%; o powierzchni 15 ha i więcej – 403, co stanowiło 38,82% wszystkich 22 gospodarstw. Ponadto z ogólnej liczby gospodarstw rolnych (1 136), 80,19% prowadziło wyłącznie działalność rolniczą (911); 1,58% prowadziło wyłącznie działalność pozarolniczą (18); 7,83% zajmowało się zarówno działalnością rolniczą, jak i pozarolniczą (89); 10,39% nie prowadziło ani działalności rolniczej, ani pozarolniczej (118). Rysunek 5. Struktura wielkości gospodarstw rolnych w Gminie Sztabin w roku 2002 9,54% 13,39% 38,82% 16,67% 21,58% do 1 ha 1 – 5 ha 5 – 10 ha 10 – 15 ha 15 ha i więcej W roku 2002 w gminie ogółem obsiano 4 203 ha ziemi. Struktura zasiewów przedstawia się następująco: pszenica – 171 ha; żyto – 1 106 ha; jęczmień – 77 ha; owies – 605 ha; pszenżyto – 337 ha; mieszanki zbożowe – 1 899 ha; kukurydza na ziarno – 10 ha; ziemniaki – 644 ha; rośliny przemysłowe – 169 ha, w tym buraki cukrowe – 1 ha; rośliny pastewne – 423 ha, w tym motylkowe – 10 ha oraz strączkowe – 5 ha; pozostałe – 68 ha, w tym warzywa gruntowe – 51 ha oraz truskawki – 12 ha. W roku 2002 na terenie gminy hodowano 9 878 sztuk bydła, w tym 5 648 krów. W chlewniach tuczyło się 5 917 sztuk trzody chlewnej, z czego 481 było maciorami. W kurnikach miejsce znalazło 18 963 sztuk drobiu, w tym 18 443 stanowił dróg kurzy. Ponadto w gospodarstwach rolnych hodowano 169 owiec oraz utrzymywano 421 sztuk koni. 23 Rysunek 6. Struktura użytków rolnych w Gminie Sztabin w roku 2002 pastwiska 19,18% łąki 41,58% 24 grunty orne 39,18% sady 0,06% Tabele dotyczące gospodarki Tabela 14. Podmioty gospodarki narodowej według sektorów własności w latach 2000 – 2002 Sektor własności prywatny Ogółem Województwo Powiat Sztabin 2000 85 845 3 742 220 2001 90 528 8 029 575 Publiczny 2002 94 531 4 301 248 2000 2 714 159 14 2001 2 715 164 14 razem 2002 2 939 199 8 2000 83 131 3 583 206 2001 87 813 7 865 561 2002 91 592 4 102 240 w tym osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą 2000 2001 2002 70 324 74 000 77 607 3 091 7 345 3 553 167 517 196 Tabela 15. Podmioty gospodarki narodowej według sektorów własności na 1000 ludności w latach 2000 – 2002 Sektor własności prywatny Ogółem Województwo Powiat Sztabin 2000 70,30 61,38 37,59 2001 75,20 131,80 98,21 Publiczny 2002 78,27 72,69 43,88 2000 2,22 2,61 2,39 2001 2,23 2,69 2,39 razem 2002 2,43 3,36 1,42 25 2000 68,08 58,77 35,20 2001 72,21 129,10 95,82 2002 75,84 69,33 42,46 w tym osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą 2000 2001 2002 57,59 61,74 64,26 50,70 120,57 60,05 28,53 88,30 34,68 Tabela 16. Podmioty gospodarki narodowej według wybranych sekcji w latach 2000 – 2002 cz. 1 Województwo Powiat Sztabin rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo 2000 2001 2002 4 589 4 321 4 208 513 4 518 444 56 394 59 przetwórstwo przemysłowe 2000 8 650 351 17 2001 9 000 377 18 2002 9 150 412 20 budownictwo 2000 9 429 370 17 2001 9 880 406 21 handel i naprawy 2002 9 973 448 22 2000 28 849 1 057 53 2001 30 290 1 132 58 2002 31 342 1 242 67 Tabela 17. Podmioty gospodarki narodowej według wybranych sekcji w latach 2000 – 2002 cz. 2 hotele i restauracje Województwo Powiat Sztabin 2000 1 853 172 8 2001 1 985 181 6 2002 2 117 195 6 transport, gospodarka magazynowa i łączność 2000 2001 2002 7 347 7 777 7 851 357 367 380 22 19 19 pośrednictwo finansowe 2000 3 416 105 3 2001 3 860 117 5 2002 4 043 120 5 obsługa nieruchomości i firm; nauka 2000 2001 2002 8 891 10 153 11 197 305 348 433 8 8 9 Tabela 18. Podmioty gospodarki narodowej według wybranych sekcji w latach 2000 – 2002 cz. 3 ochrona zdrowia i opieka społeczna edukacja Województwo Powiat Sztabin 2000 1 800 77 7 2001 1 779 86 6 2002 1 975 118 3 2000 4 527 161 11 2001 4 813 181 10 26 2002 5 016 186 11 pozostała działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna 2000 2001 2002 5 607 6 342 6 444 228 269 282 12 23 22 Tabela 19. Podmioty gospodarki narodowej według wybranych sekcji w % ogólnej liczby w latach 2000 – 2002 cz. 1 Województwo Powiat Sztabin rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo 2000 2001 2002 5,35 4,68 4,45 13,71 56,27 10,32 25,45 68,52 23,79 przetwórstwo przemysłowe 2000 10,08 9,38 7,73 2001 8,40 4,70 3,13 budownictwo 2002 9,68 9,58 8,06 2000 10,98 9,89 7,73 2001 9,22 5,06 3,65 handel i naprawy 2002 10,55 10,42 8,87 2000 33,61 28,25 24,09 2001 28,28 14,10 10,09 2002 33,16 28,88 27,02 Tabela 20. Podmioty gospodarki narodowej według wybranych sekcji w % ogólnej liczby w latach 2000 – 2002 cz. 2 hotele i restauracje Województwo Powiat Sztabin 2000 2,16 4,60 3,64 2001 1,85 2,25 1,04 2002 2,24 4,53 2,42 transport, gospodarka magazynowa i łączność 2000 2001 2002 8,56 7,26 8,31 9,54 4,57 8,84 10,00 3,30 7,66 pośrednictwo finansowe 2000 3,98 2,81 1,36 2001 3,60 1,46 0,87 2002 4,28 2,79 2,02 obsługa nieruchomości i firm; nauka 2000 2001 2002 10,36 9,48 11,84 8,15 4,33 10,07 3,64 1,39 3,63 Tabela 21. Podmioty gospodarki narodowej według wybranych sekcji w % ogólnej liczby w latach 2000 – 2002 cz. 3 ochrona zdrowia i opieka społeczna edukacja Województwo Powiat Sztabin 2000 2,10 9,09 3,18 2001 1,66 6,98 1,04 2002 209 2,54 1,21 2000 5,27 6,83 5,00 2001 4,49 5,52 1,74 27 2002 5,31 5,91 4,44 pozostała działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna 2000 2001 2002 6,53 5,92 6,82 5,26 8,55 7,80 5,45 4,00 8,87 Tabela 22. Sklepy i stacje paliw w latach 2000 – 2002 Województwo Powiat Sztabin 2000 11 945 522 34 ogółem 2001 13 387 594 34 Sklepy w tym ogólnospożywcze 2002 2000 2001 2002 13 202 4 113 4 469 4 291 617 212 231 237 37 21 21 22 Stacje paliw 2000 329 11 1 2001 329 13 1 2002 336 11 1 Tabela 23. Sklepy i stacje paliw na 1000 ludności w latach 2000 – 2002 Województwo Powiat Sztabin 2000 9,78 8,56 5,81 ogółem 2001 10,97 9,75 5,81 2002 10,93 10,43 6,55 Sklepy w tym ogólnospożywcze 2000 2001 2002 3,37 3,66 3,55 3,48 3,79 4,01 3,59 3,59 3,89 Stacje paliw 2000 0,27 0,18 0,17 2001 0,27 0,21 0,17 2002 0,28 0,19 0,18 Tabela 24. Ludność Gminy Sztabin według głównego źródła utrzymania w roku 2002 Ogółem Kobiety Mężczyźni Ogółem 2 711 2 902 5 613 Ludność utrzymująca się z pracy na rachunek własny lub z dochodów z najmu razem najemnej w tym w swoim razem gospodarstwie rolnym (działce rolnej) 1 540 413 1 127 1 016 2 006 476 1 530 1 376 3 546 889 2 657 2 392 28 z pozostałych źródeł w tym razem z emerytur z rent 1 102 843 1 945 744 494 1 238 218 230 448 z nieustalonego źródła 69 53 122 Tabela 25. Użytkowanie gruntów według granic administracyjnych w tys. ha w 2002 roku Powierzchnia ogólna Województwo Powiat Sztabin 2 017,96 165,83 36,18 Użytki rolne % ogólnej razem powierzchni 1 206,48 59,79 66,31 39,99 15,85 43,81 Lasy i grunty leśne % ogólnej razem powierzchni 605,28 29,99 77,04 46,46 14,59 40,33 Pozostałe grunty % ogólnej razem powierzchni 206,20 10,22 22,48 13,56 5,74 15,87 Tabela 26. Użytki rolne według granic administracyjnych w tys. ha w 2002 roku razem Województwo Powiat Sztabin 1 206,48 66,31 15,85 grunty orne 770,03 39,15 6,21 % użytków rolnych 63,82 59,04 39,18 Użytki rolne % użytków łąki rolnych 0,52 266,16 0,30 19,22 0,06 6,59 sady 6,33 0,20 0,01 Tabela 27. Powierzchnia nawadniania użytków rolnych i gruntów leśnych w latach 2000 – 2002 Nawadniane użytki rolne i grunty leśne w ha Województwo Powiat Sztabin 2000 11 801 337 111 2001 15 454 1 168 285 2002 15 225 1 337 268 Nawadniane użytki rolne i grunty leśne w % powierzchni ogólnej 2000 2001 2002 0,58 0,77 0,75 0,20 0,70 0,81 0,31 0,79 0,74 29 % użytków rolnych 22,06 28,99 41,58 pastwiska 163,96 7,74 3,04 % użytków rolnych 13,59 11,67 19,18 Tabela 28. Powierzchnia zasiewów w 2002 roku w hektarach Ogółem Województwo 512 463 Powiat 25 048 Sztabin 4 203 pszenica żyto jęczmień owies pszenżyto 56 306 2 903 171 113 110 3 835 1 106 23 568 1 236 77 59 362 2 890 605 70 158 3 578 337 mieszanki zbożowe 183 701 10 547 1 899 kukurydza na ziarno 4 037 15 10 Tabela 29. Powierzchnia zasiewów w 2002 roku w hektarach cd. Ziemniaki W P S 56 486 3 030 644 Przemysłowe w tym razem buraki cukrowe 9 513 6 541 672 16 169 1 Pozostałe Pastewne razem 52 397 6 984 423 w tym motylkowe 2 096 97 10 strączkowe 1 697 47 5 razem 7 136 408 68 w tym warzywa gruntowe 3 622 242 51 truskawki 1 796 74 12 Tabela 30. Zwierzęta gospodarskie w 2002 roku Bydło ogółem Województwo 687 162 Powiat 47 381 Sztabin 9 878 w tym krowy 375 162 25 059 5 648 Trzoda chlewna ogółem w tym lochy 923 431 92 567 37 777 3 346 5 917 481 30 Owce Konie 22 135 1 019 196 24 076 1 896 421 Drób ogółem 6 038 915 149 866 18 963 w tym kurzy 5 181 238 135 148 18 443 Tabela 31. Charakterystyka gospodarstw rolnych Gminy Sztabin w roku 2002 Liczba gospodarstw do 1 ha 1 – 5 ha 5 – 10 ha 10 – 15 ha 15 ha i więcej Ogółem 99 139 173 224 403 1 038 Powierzchnia w hektarach w tym ogólna użytki rolne 68 39 582 380 1 826 1 343 3 655 2 768 12 292 9 530 18 423 14 060 lasy i grunty leśne 13 132 312 603 1 502 2 562 Tabela 32. Gospodarstwa rolne w Gminie Sztabin według prowadzenia działalności gospodarczej w roku 2002 Liczba gospodarstw Prowadzące wyłącznie działalność rolniczą Prowadzące wyłącznie działalność pozarolniczą Prowadzące działalność rolniczą i pozarolniczą Nieprowadzące działalności rolniczej i pozarolniczej Ogółem 911 18 89 118 1 136 31 Powierzchnia w hektarach ogólna w tym użytków rolnych 16 893 12 927 80 73 1 368 1 050 736 536 19 077 14 587 6. Sfera społeczna Sytuacja demograficzna i społeczna. Struktura ludności w gminie na tle sytuacji w powiecie i województwie nie przedstawia się najkorzystniej. W roku 2000 w gminie na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało 90,0 osób w wieku nieprodukcyjnym. W powiecie ów wskaźnik wyniósł 74,8; a w województwie 71,0. W roku kolejnym kolejność nie ulega zmianie. W gminie jest to 90,5 osoby, w powiecie 73,2; a w województwie 68,9. W roku 2002 nie notuje się większych zmian, gmina – 88,0; powiat – 73,4; województwo – 68,0. W liczbach bezwzględnych omawiana kwestia prezentuje się następująco. Ludność gminy w wieku przedprodukcyjnym w kolejnych trzech latach 2000 – 2002 wynosiła odpowiednio – 1 626, 1 621, 1 492. W wieku produkcyjnym – 3 080, 3 073, 3 006. W wieku poprodukcyjnym – 1 147, 1 161, 1 154. Rysunek 7. Ludność Gminy Sztabin według wyróżnionych kategorii w roku 2002 20,42% 26,40% 53,18% w wieku przedprodukcyjnym w wieku poprodukcyjnym w wieku produkcyjnym Odsetek trzech powyżej wyróżnionych grup wśród ogółu ludności w gminie przedstawia się następująco. Odsetek ludności w wieku przedprodukcyjnym w trzech kolejnych latach 2000 – 2002 wynosił odpowiednio 27,78%, 27,69%, 26,40%; ludności w wieku produkcyjnym – 52,62%, 52,49%, 53,18%; natomiast ludności w wieku poprodukcyjnym – 19,60%, 19,83%, 20,42%. 32 Tabela 33. Kobiety na 100 mężczyzn w latach 2000 – 2002 Kobiety na 100 mężczyzn 2000 104 102 93 Województwo Powiat Sztabin 2001 104 102 92 2002 104 104 94 W roku 2000 w Gminie Sztabin na 100 mężczyzn przypadały 93 kobiety. W powiecie były to 102 kobiety, zaś w województwie – 104. W roku następnym w gminie ów współczynnik maleje do 103, w powiecie i w województwie nie uległ zmianie. W roku 2002 sytuacja w województwie nie zmienia się, natomiast w gminie na 100 mężczyzn przypadły 94 kobiety, a w powiecie – 104. Rysunek 8. Ruch naturalny ludności w liczbach bezwzględnych w Gminie Sztabin w latach 2000 – 2002 100 84 88 80 60 64 60 62 59 40 41 34 28 28 20 20 0 2000 -20 Małżeństwa -3 2002 2001 Urodzenia żywe Zgony Przyrost naturalny Struktura ludności Gminy Sztabin według poziomu wykształcenia w roku 2002, rozpatrując populację od 13 lat w wzwyż, przedstawia się w sposób następujący. Osób z wykształceniem wyższym było 123, co stanowiło 2,68% ogółu analizowanej populacji; z wykształceniem policealnym 87 osób (1,89%); wykształceniem średnim ogólnokształcącym legitymowało się 130 osób (2,83%); średnie zawodowe – 602 osoby (13,11%); osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym było 924 (20,12%); najliczniejszą kategorią pozostawały osoby z wykształceniem podstawowym 2 357 33 (51,32%); 316 osób nie ukończyło szkoły podstawowej lub pozostawała bez wykształcenia szkolnego (6,88%). Z kategorii składających się na pojęcie ruchu naturalnego zostaną omówione cztery. W roku 2000 w Gminie Sztabin 41 par połączyło się węzłem małżeńskim, co w przeliczeniu na 1000 ludności dało wskaźnik 6,9. W roku kolejnym ilość zawartych małżeństw spadła do 34, co w przeliczeniu na 1000 ludności dało wynik 5,7. W roku 2002 nastąpił kolejny spadek, do 28, co dało 4,9 małżeństwa na 1000 ludności. W roku 2000 w gminie miały miejsce 84 urodzenia żywe, co w przeliczeniu na 1000 mieszkańców dało wynik 14,1. Rok kolejny odnotował następujące wielkości – 88 i 14,8. Zaś w roku 2002 odpowiednio – 59 i 10,3. W roku 2000 w gminie zmarły 64 osoby, co w przeliczeniu na 1000 mieszkańców dało wskaźnik 10,7. Rok 2001 odpowiednio – 60 i 10,1 oraz rok 2002 – 62 i 10,9. Konsekwencją większej liczby urodzeń żywych ponad liczbę zgonów jest dodatni przyrost naturalny, oprócz roku 2002. W liczbach bezwzględnych w latach kolejnym było to: 20, 28, -3. Zaś w przeliczeniu na 1000 mieszkańców: 3,4; 4,7; -0,5. Rysunek 9. Migracje ludności w Gminie Sztabin w latach 2000 – 2002 100 60 75 69 80 67 53 58 42 40 20 9 0 -20 2000 2001 2002 -16 -40 -33 Zameldowania na pobyt stały Saldo migracji Wymeldowania z pobytu stałego W roku 2000 w Gminie Sztabin na pobyt stały zameldowały się 53 osoby, z czego 4 z zagranicy, co w przeliczeniu na 1000 mieszkańców dało wskaźnik 9,06. W roku kolejnym ilość zameldowań spadła do 42, wszystkie miały miejsce w ruchu wewnętrznym, co w przeliczeniu na 1000 mieszkańców dało wynik 7,17. Rok 2002 – 34 67 i 11,85, z czego dwie z zagranicy. W przypadku wymeldowań sytuacja prezentuje się następująco. W przeciągu trzech rozpatrywanych lat nie miało miejsce ani jedno wymeldowanie z pobytu stałego za granicę. W roku 2000 z gminy wymeldowało się 69 osób, co w przeliczeniu na 1000 mieszkańców dało wskaźnik 11,79. W roku kolejnym było to odpowiednio – 75 i 12,81. Natomiast w roku 2002 – 58 i 10,26. Konsekwencją większej liczby wymeldowań z pobytu stałego nad zameldowania jest ujemne saldo migracji, oprócz roku 2002. W roku 2000 wyniosło ono -16 osób, co w przeliczeniu na 1000 mieszkańców, dało wynik -2,73. W roku 2001 przedstawiało się to odpowiednio -33 i -5,64, zaś w roku 2002: 9 i 1,59. Rysunek 10. Odsetek bezrobotnych wśród ludności w wieku produkcyjnym w województwie, powiecie, gminie w roku 2002 16,76 18 16 14 12 % 14,70 11,97 10 8 6 4 2 0 Województwo Powiat Gmina W roku 2000 w gminie bez pracy pozostawało 469 osób, z czego kobiety stanowiły 44,99%. W roku kolejnym liczba osób bezrobotnych wzrosła do 481, z czego kobiety stanowiły 46,57%. W roku 2002 liczba bezrobotnych wyniosła 442, z czego kobiety stanowiły 45,25%. Odsetek bezrobotnych w stosunku do osób w wieku produkcyjnym w gminie w porównaniu z sytuacją w województwie był w każdym z analizowanych punktów czasowych wyższy, natomiast niższy niż w powiecie. W roku 2000 w gminie ów odsetek wyniósł 15,23%, w województwie 11,10%, w powiecie 15,92%. W roku 2001 odpowiednio, w gminie 15,65%, w województwie 11,97%, w powiecie 17,31%. Rok 2002, gmina – 14,70%, województwo – 11,97%, powiat – 16,76%. 35 W gminie w roku 2000 bez pracy pozostawało 17 absolwentów. Rok później było ich 21, a w roku 2002 – 23. W roku 2000 zostało zwolnionych 17 osób z przyczyn dotyczących zakładu pracy. W roku kolejnym ich liczba nie zmieniła się, by w roku 2002 spaść do poziomu 11 osób. W roku 2000 liczba bezrobotnych z prawem do zasiłku wynosiła 76 osób, rok później było to 80 osób, a w 2002 roku – 60 osób. Bez pracy powyżej jednego roku w 2000 roku pozostawało 237 osób, w roku 2001 – 273, zaś w roku 2002 – 251. Rysunek 11. Czytelnicy na 1000 ludności w województwie, powiecie, gminie w latach 2000 – 2002 200 163,66 198,29 191,28 189,3 164,01 161,98 160 120 107,93 103,16 101,32 80 40 0 2000 2001 Województwo Powiat 2002 Gmina Warunki i jakość życia mieszkańców. W latach 2000 – 2002 w Gminie Sztabin funkcjonowały 4 biblioteki, co w przeliczeniu na 1000 mieszkańców w roku 2002 dało wynik 0,71. W roku 2000 z ich zasobów skorzystało 593 czytelników, co w przeliczeniu na 1000 mieszkańców dało wynik 101,32. W roku kolejnym biblioteki odwiedziło 604 czytelników, co w przeliczeniu na 1000 mieszkańców dało wynik 103,16. W roku 2002 liczba czytelników wyniosła 610, co w przeliczeniu na 1000 mieszkańców dało wynik 107,93. W roku 2000 w gminie wypożyczono 17,6 tys. woluminów, rok później było to 15,4 tys., a w roku 2002 – 14,0 tys. woluminów. Przeliczywszy ilości wypożyczeń na 1 czytelnika otrzymujemy następujące wyniki. Rok 2000 – 29,7 woluminów, rok 2001 – 25,5 woluminów, rok 2002 – 23,0 woluminy. W roku 2002 w Gminie Sztabin przeciętna liczba izb w mieszkaniu wynosiła 4,46. Średnio liczba osób przypadających na jedno mieszkanie wyniosła 3,97; zaś na 36 jedną izbę 0,89. Przeciętna powierzchnia użytkowa jednego mieszkania wynosiła 86,4 m2, zaś w przeliczeniu na jedną osobę dało to wynik 21,8 m2. Rysunek 12. Przeciętna powierzchnia użytkowa jednego oddawanego do użytku mieszkania w województwie, powiecie, gminie w latach 2000 – 2002 160 146,70 140 120 100 m2 80 60 124,30 106,70 95,00 109,00 83,40 75,60 80,30 70,70 2000 2001 40 20 0 Województwo Powiat 2002 Gmina W roku 2000 w gminie oddano jedno nowe mieszkanie do użytku, co w przeliczeniu na 1000 mieszkańców dało wynik 0,17. W roku kolejnym nastąpił pięciokrotny wzrost, co w przeliczeniu na 1000 mieszkańców dało wynik 1,02. W roku 2002 liczba oddanych mieszkań ponownie wyniosła 6, co w przeliczeniu na 1000 mieszkańców dało wynik 1,06. W roku 2000 oddane do użytku mieszkanie posiadało 8 izb, co w przeliczeniu na 1000 mieszkańców, dało wynik 1,37. Rok kolejny – 36 i 6,15 oraz rok 2002 – 25 i 4,42. Przeciętna powierzchnia użytkowa jednego nowo oddawanego do użytku mieszkania w gminie w roku 2000 wyniosła 109,0 m2, w roku 2001 – 146,7 m2, zaś w roku 2002 – 95,0 m2. Na terenie Gminy Sztabin funkcjonują następujące szkoły: Zespół Szkól Samorządowych w Sztabinie (Przedszkole, Szkoła Podstawowa, Gimnazjum), Zespół Szkól Samorządowych w Krasnymborze (Szkoła Podstawowa, Gimnazjum), Szkoła Podstawowa w Jaziewie, Szkoła Podstawowa w Jaminach (Społeczno Oświatowe Stowarzyszenie Pomocy Pokrzywdzonym i Niepełnosprawnym EDUKATOR w 37 Łomży, Oddział w Jaminach, Szkoła Podstawowa w Jastrzębnej II (Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Jastrzębna II – Ostrowie)28. Na terenie Gminy Sztabin działają następujące obiekty kulturalne: Gminny Ośrodek Kultury, Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Sztabińskiej, Izba Regionalna im. Romana Gębicza, Izba Pamięci hr. K. Brzostowskiego. W gminie wydawana jest gazetka lokalna w postaci miesięcznika informacyjnego „Nasz Sztabiński Dom” w nakładzie 320 egzemplarzy. Na terenie gminy działają następujące placówki służby zdrowia: NZOZ Przychodnia Lekarzy Rodzinnych w Sztabinie, NZOZ Przychodnia Rejonowa sc. w Krasnymborze, Gabinet Stomatologiczny w Sztabinie, Gabinet Lekarski w Krasnymborze, apteka w Sztabinie. Większość usług medycznych prowadzą dla mieszkańców gminy placówki w Augustowie, zwłaszcza takie, jak: pogotowie ratunkowe, szpital i poradnie specjalistyczne. Obsługę pocztową prowadzą na terenie gminy urząd pocztowy w Sztabinie i punkt pocztowy w Krasnymborze. Jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej zlokalizowane są w Sztabinie, Krasnymborze, Jastrzębnej I, Mogilnicach, Jagłowie, Jaminach, Jaziewie i Polkowie. OSP w Sztabinie, Jastrzębnej I i Jaziewie są włączone do Krajowego Systemu Ratowniczo – Gaśniczego. Administrację publiczną w gminie sprawuje Urząd Gminy Sztabin. W Sztabinie zlokalizowany jest też posterunek policji i posterunek energetyczny. Działalność duszpasterską na terenie gminy Sztabin prowadzą parafie Kościoła Rzymskokatolickiego w Sztabinie, Jaminach i Krasnymborze. Usługi mieszkaniowe, zwłaszcza w zakresie budownictwa wielorodzinnego to działalność Spółdzielni Mieszkaniowej w Sztabinie29. Rynek pracy. W roku 2000 w gminie było 251 osób pracujących (bez rolnictwa indywidualnego). W roku kolejnym następuje spadek do 206 osób, zaś w roku 2002 ma miejsce kolejny spadek do 190 osób. Odsetek osób pracujących bez rolnictwa indywidualnego w gminie w roku 2000 wśród osób będących w wieku produkcyjnym wyniósł 8,15%, w powiecie było to 22,55%, zaś w województwie 28,12%. W roku kolejnym w gminie ów odsetek ukształtował się na poziomie 6,70%, w powiecie 28 29 Zob. Studium…, s. 45. Zob. Studium…, s. 46 – 47. 38 21,06%, w województwie 26,67%. Rok 2002 odpowiednio, gmina – 6,32%, powiat – 21,11%, województwo – 25,91%. Struktura osób pracujących z wyłączeniem rolnictwa indywidualnego przedstawia się następująco. W rolnictwie, łowiectwie, leśnictwie i rybołówstwie w trzech kolejnych latach 2000 – 2002 pracowało odpowiednio 14, 11, 8 osób. Co stanowiło 5,58%, 5,34%, 4,21% pracujących ogółem. W przemyśle i budownictwie było to 57, 43, 40 osób. Co stanowiło 22,71%, 20,87%, 21,05% pracujących ogółem. W usługach rynkowych pracowało 36, 30, 30 osób. Co stanowiło 14,34%, 14,56%, 15,79% ogółu pracujących. W usługach nierynkowych pracowało 144, 122, 112 osób. Co stanowiło 57,37%, 59,22%, 58,95% ogółu pracujących. Rysunek 13. Pracujący bez rolnictwa indywidualnego w Gminie Sztabin w latach 2000 – 2002 100% 80% 144 Usługi nierynkowe 112 122 60% 40% Usługi rynkowe Przemysł i budownictwo 36 20% 57 0% 14 2000 30 30 43 40 11 8 2001 2002 39 Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo i rybołówstwo Tabele dotyczące sfery społecznej Tabela 34. Ludność w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym, poprodukcyjnym w latach 2000 – 2002 W wieku przedprodukcyjnym produkcyjnym poprodukcyjnym 2000 2001 2002 2000 2001 2002 2000 2001 2002 2000 2001 2002 1 221 128 1 219 879 1 207 704 313 100 301 670 291 640 714 059 722 428 719 040 193 969 195 781 197 024 60 962 60 920 59 166 16 306 15 798 15 163 34 874 35 183 34 129 9 782 9 939 9 874 5 853 5 855 5 652 1 626 1 621 1 492 3 080 3 073 3 006 1 147 1 161 1 154 Ogółem Województwo Powiat Sztabin Tabela 35. Ludność w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym, poprodukcyjnym w % ogółu ludności w latach 2000 – 2002 Województwo Powiat Sztabin przedprodukcyjnym (%) 2000 2001 2002 25,64 24,73 24,15 26,75 25,93 25,63 27,78 27,69 26,40 W wieku produkcyjnym (%) 2000 2001 2002 58,48 59,22 59,54 57,21 57,75 57,68 52,62 52,49 53,18 poprodukcyjnym (%) 2000 2001 2002 15,88 16,05 16,31 16,05 16,31 16,69 19,60 19,83 20,42 Tabela 36. Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym w latach 2000 – 2002 Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym Województwo Powiat Sztabin 2000 71,0 74,8 90,0 2001 68,9 73,2 90,5 2002 68,0 73,4 88,0 40 Tabela 37. Ludność Gminy Sztabin w wieku 13 lat i więcej według poziomu wykształcenia w roku 2002 Poziom wykształcenia średnie Ogółem Kobiety 2 248 Mężczyźni 2 345 Ogółem 4 593 wyższe policealne 72 51 123 71 16 87 razem 388 344 732 podstawowe zasadnicze podstawowe ogólnokształcące zawodowe nieukończone i bez zawodowe ukończone wykształcenia szkolnego 86 302 326 1 184 182 44 300 598 1 173 134 130 602 924 2 357 316 Tabela 38. Bezrobotni w latach 2000 – 2002 ogółem Województwo Powiat Sztabin 2000 79 232 5 551 469 2001 86 471 6 091 481 2002 86 074 5 720 442 % osób w wieku produkcyjnym 2000 2001 2002 11,10 11,97 11,97 15,92 17,31 16,76 15,23 15,65 14,70 kobiety 2000 41 543 2 786 211 2001 43 732 3 094 224 2002 42 265 2 773 200 % kobiet z ogólnej liczby bezrobotnych 2000 2001 2002 52,43 50,57 49,10 50,19 50,80 48,48 44,99 46,57 45,25 Tabela 39. Bezrobotni według wybranych kategorii w latach 2000 – 2002 absolwenci Województwo Powiat Sztabin 2000 4 600 274 17 2001 4 883 314 21 2002 4 315 187 23 zwolnieni z przyczyn dotyczących zakładu pracy 2000 2001 2002 4 902 5 436 4 112 429 383 167 17 17 11 41 z prawem do zasiłku 2000 14 625 1 152 76 2001 14 940 1 206 80 2002 12 195 928 60 pozostający bez pracy powyżej 1 roku 2000 2001 2002 35 267 42 585 44 586 2 467 3 124 3 246 237 273 251 Tabela 40. Ruch naturalny w liczbach bezwzględnych w latach 2000 – 2002 Województwo Powiat Sztabin Małżeństwa 2000 2001 2002 6 471 6 001 6 024 371 332 326 41 34 28 Urodzenia żywe Zgony 2000 2001 2002 2000 2001 2002 12 080 11 601 11 265 11 802 11 643 11 440 667 672 625 581 550 614 84 88 59 64 60 62 Przyrost naturalny 2000 2001 2002 278 -42 -175 86 122 11 20 28 -3 Tabela 41. Ruch naturalny na 1000 ludności w latach 2000 – 2002 Województwo Powiat Sztabin 2000 5,3 6,0 6,9 Małżeństwa 2001 2002 4,9 5,0 5,4 5,5 5,7 4,9 Urodzenia żywe 2000 2001 2002 9,9 9,5 9,3 10,8 10,9 10,5 14,1 14,8 10,3 2000 9,6 9,4 10,7 Zgony 2001 9,5 8,9 10,1 2002 9,4 10,3 10,9 Przyrost naturalny 2000 2001 2002 0,2 -0,0 -0,1 1,4 2,0 0,2 3,4 4,7 -0,5 Tabela 42. Zameldowania na pobyt stały w latach 2000 – 2002 Województwo Powiat Sztabin 2000 13 842 611 53 ogółem 2001 12 726 517 42 2002 13 553 583 67 Zameldowania na pobyt stały w ruchu wewnętrznym 2000 2001 2002 13 687 12 588 13 291 584 503 568 49 42 65 z zagranicy 2000 2001 2002 155 138 262 27 14 15 4 2 Tabela 43. Zameldowania na pobyt stały na 1000 ludności w latach 2000 – 2002 Województwo Powiat Sztabin 2000 11,34 10,02 9,06 ogółem 2001 10,43 8,49 7,17 2002 11,22 9,85 11,85 Zameldowania na pobyt stały w ruchu wewnętrznym 2000 2001 2002 11,21 10,32 11,01 9,58 8,26 9,60 8,37 7,17 11,50 42 2000 0,13 0,44 0,68 z zagranicy 2001 0,11 0,23 - 2002 0,22 0,25 0,35 Tabela 44. Wymeldowania z pobytu stałego w latach 2000 – 2002 Województwo Powiat Sztabin 2000 15 434 673 69 ogółem 2001 14 190 674 75 Wymeldowania z pobytu stałego w ruchu wewnętrznym 2002 2000 2001 2002 2000 15 356 14 942 13 688 14 772 492 733 653 656 729 20 58 69 75 58 - za granicę 2001 502 18 - 2002 584 4 - za granicę 2001 0,41 0,30 - 2002 0,48 0,07 - Tabela 45. Wymeldowania z pobytu stałego na 1000 ludności w latach 2000 – 2002 Województwo Powiat Sztabin 2000 12,64 11,04 11,79 ogółem 2001 11,63 11,06 12,81 2002 12,72 12,39 10,26 Wymeldowania z pobytu stałego w ruchu wewnętrznym 2000 2001 2002 2000 12,24 11,22 12,23 0,40 10,71 10,77 12,32 0,33 11,79 12,81 10,26 - Tabela 46. Saldo migracji ludności w latach 2000 – 2002 Województwo Powiat Sztabin Saldo migracji na pobyt stały 2000 2001 2002 -1 592 -1 464 -1 803 -62 -157 -150 -16 -33 9 Saldo migracji na pobyt stały na 1000 ludności 2000 2001 2002 -1,30 -1,20 -1,49 -1,02 -2,58 -2,54 -2,73 -5,64 1,59 Tabela 47. Placówki biblioteczne w latach 2000 – 2002 Województwo Powiat Sztabin Biblioteki 2000 2001 2002 267 263 261 22 22 22 4 4 4 Biblioteki na 1000 ludności 2000 2001 2002 0,22 0,22 0,22 0,36 0,36 0,37 0,68 0,68 0,71 43 Czytelnicy 2000 2001 2002 199 847 197 593 198 079 11 540 11 653 11 732 593 604 610 Czytelnicy na 1000 ludności 2000 2001 2002 163,66 161,98 164,01 189,30 191,28 198,29 101,32 103,16 107,93 Tabela 48. Wypożyczenia w woluminach w latach 2000 – 2002 Województwo Powiat Sztabin 2000 4 017,2 226,7 17,6 Wypożyczenia w woluminach w tys. na 1 czytelnika 2001 2002 2000 2001 2002 3 875,5 3 916,4 20,1 19,6 19,8 227,9 225,5 19,6 19,6 19,2 15,4 14,0 29,7 25,5 23,0 Tabela 49. Wybrane wskaźniki dla zasobów mieszkaniowych w 2002 roku Województwo Powiat Sztabin Przeciętna liczba osób powierzchnia użytkowa w m2 liczba izb w mieszkaniu w 1 mieszkaniu na 1 izbę 1 mieszkania na 1 osobę 3,95 3,33 0,84 72,1 21,7 4,16 3,64 0,87 76,5 21,1 4,46 3,97 0,89 86,4 21,8 Tabela 50. Mieszkania oddane do użytku w latach 2000 – 2002 Mieszkania Województwo Powiat Sztabin 2000 3 798 135 1 2001 3 130 208 6 Izby 2002 2 612 170 6 2000 14 013 573 8 2001 11 872 784 36 2002 11 941 883 25 Tabela 51. Mieszkania oddane do użytku na 1000 ludności w latach 2000 – 2002 Województwo Powiat Sztabin 2000 3,11 2,21 0,17 Mieszkania 2001 2,57 3,41 1,02 2002 2,16 2,87 1,06 2000 11,48 9,40 1,37 Izby 2001 9,73 12,87 6,15 44 2002 9,89 14,92 4,42 Przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania w m2 2000 2001 2002 75,6 80,3 106,7 83,4 70,7 124,3 109,0 146,7 95,0 Tabela 52. Pracujący bez rolnictwa indywidualnego w latach 2000 – 2002 Ogółem Województwo Powiat Sztabin 2000 200 814 7 865 251 2001 192 673 7 410 206 2002 186 310 7 204 190 % stosunku do osób w wieku produkcyjnym 2000 2001 2002 28,12 26,67 25,91 22,55 21,06 21,11 8,15 6,70 6,32 Tabela 53. Pracujący bez rolnictwa indywidualnego według poszczególnych kategorii w latach 2000 – 2002 Województwo Powiat Sztabin Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo i rybołówstwo 2000 2001 2002 3 905 3 216 2 989 263 251 225 14 11 8 Przemysł i budownictwo 2000 66 345 2 900 57 2001 60 997 2 570 43 2002 57 827 2 576 40 Usługi rynkowe 2000 59 204 1 999 36 2001 58 565 1 869 30 2002 57 535 1 809 30 Usługi nierynkowe 2000 71 360 2 703 144 2001 69 895 2 720 122 2002 67 959 2 594 112 Tabela 54. Pracujący bez rolnictwa indywidualnego % pracujących ogółem w latach 2000 – 2002 Województwo Powiat Sztabin Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo i rybołówstwo 2000 2001 2002 1,94 1,67 1,60 3,34 3,39 3,12 5,58 5,34 4,21 Przemysł i budownictwo 2000 33,04 36,87 22,71 2001 31,66 34,68 20,87 2002 31,04 35,76 21,05 45 Usługi rynkowe 2000 29,48 25,42 14,34 2001 30,40 25,22 14,56 2002 30,88 25,11 15,79 Usługi nierynkowe 2000 35,54 34,37 57,37 2001 36,28 36,71 59,22 2002 36,48 36,01 58,95 III. Zadania polegające na poprawie sytuacji na danym obszarze Lista zadań odejmujących: rozwój systemu komunikacji i infrastruktury: 1. Modernizacja ulicy Młodości w Sztabinie 2. Modernizacja dróg gminnych: a) modernizacja drogi we wsi Polkowo, b) modernizacja drogi Jastrzębna Majątek – Hruskie, c) modernizacja ulicy Rybackiej i Placu K. Brzostowskiego w Sztabinie, d) modernizacja drogi we wsi Jaziewo. 3. Rozwój sieci wodociągowej w Gminie Sztabin: a) budowa sieci wodociągowych w 11 wsiach Gminy Sztabin wraz z przyłączami, b) modernizacja stacji wodociągowej w Kamieniu wraz z budową zbiornika retencyjnego i układu sterowania, c) budowa zbiorników retencyjnych w stacjach wodociągowych w Jaziewie i Sztabinie. poprawę stanu środowiska naturalnego: 1. Modernizacja oczyszczalni ścieków w Sztabinie 2. Budowa przyzagrodowych oczyszczalni ścieków w gospodarstwach o zabudowie rozproszonej 3. Budowa biologicznych oczyszczalni ścieków w 10 wsiach poprawę warunków i jakości życia mieszkańców, w tym zmiany w strukturze zamieszkania: 1. Termomodernizacja budynków komunalnych: a) termomodernizacja budynków SP w Jaziewie, b) termomodernizacja budynków ZSS w Krasnymborze, c) termomodernizacja budynków ZSS w Sztabinie, d) termomodernizacja budynków Ośrodka Zdrowia w Krasnymborze, e) termomodernizacja budynku Urzędu Gminy Sztabin. 2. Budowa bloku żywieniowo – świetlicowego w ZSS w Sztabinie 3. Modernizacja gminnej infrastruktury społecznej: 46 Sztabinie i a) modernizacja budynku Izby Regionalnej Ziemi Sztabińskiej oraz Gminnej Biblioteki Publicznej w Sztabinie, b) modernizacja boiska sportowego w Sztabinie wraz z budową zaplecza sanitarnego. Hierarchia ważności planowanych inwestycji: 1. Rozwój sieci wodociągowej w Gminie Sztabin: a) budowa sieci wodociągowych w 11 wsiach Gminy Sztabin wraz z przyłączami, b) modernizacja stacji wodociągowej w Kamieniu wraz z budową zbiornika retencyjnego i układu sterowania, c) budowa zbiorników retencyjnych w stacjach wodociągowych w Jaziewie i Sztabinie. 2. Modernizacja oczyszczalni ścieków w Sztabinie 3. Modernizacja ulicy Młodości w Sztabinie 4. Budowa biologicznych oczyszczalni ścieków w 10 wsiach 5. Termomodernizacja budynków komunalnych: a) termomodernizacja budynków SP w Jaziewie, b) termomodernizacja budynków ZSS w Krasnymborze, c) termomodernizacja budynków ZSS w Sztabinie, d) termomodernizacja budynków Ośrodka Zdrowia w Sztabinie i Krasnymborze. e) termomodernizacja budynku Urzędu Gminy Sztabin. 6. Modernizacja dróg gminnych: a) modernizacja drogi we wsi Polkowo, b) modernizacja drogi Jastrzębna Majątek – Hruskie, c) modernizacja ulicy Rybackiej i Placu K. Brzostowskiego w Sztabinie, d) modernizacja drogi we wsi Jaziewo. 7. Budowa przyzagrodowych oczyszczalni ścieków w gospodarstwach o zabudowie rozproszonej 8. Modernizacja gminnej infrastruktury społecznej: a) modernizacja budynku Izby Regionalnej Ziemi Sztabińskiej oraz Gminnej Biblioteki Publicznej w Sztabinie, 47 b) modernizacja boiska sportowego w Sztabinie wraz z budową zaplecza sanitarnego. 9. Budowa bloku żywieniowo – świetlicowego w ZSS w Sztabinie 48 IV. Realizacja zadań i projektów 1. Planowane przedsięwzięcia w okresie 2004 – 2006 W latach 2004 – 2006 planuje się realizację czterech szczegółowych inwestycji, które mają na celu rozwój sieci wodociągowej w Gminie Sztabin. Wartość kosztorysowa całego przedsięwzięcia wynosi 5 128 686 zł. Źródła finansowania przedstawiają się następująco: budżet gminy – 1 077 315 zł, fundusze unijne – 3 336 505 zł, budżet państwa – 444 866 zł, wkład mieszkańców – 270 000 zł. Pierwsza szczegółowa inwestycja dotyczy budowy sieci wodociągowych w 11 wsiach Gminy Sztabin: Budziski, Huta, Podcisówek, Cisów, Kryłatka, Długie, Balinka, Kol. Lebiedzin, Kol. Jasionowo, Kol. Krasnybór, Motułka. Czas jej realizacji to lata 2004 – 2005. Wartość kosztorysowa to 3 304 770 zł, a źródła finansowania przedstawiają się następująco: budżet gminy – 495 716 zł, fundusze unijne – 2 478 578 zł, budżet państwa – 330 476 zł. Druga inwestycja dotyczy modernizacji stacji wodociągowej w Kamieniu wraz z budową zbiornika retencyjnego i układu sterowania. Czas jej realizacji to lata 2004 – 2005. Wartość kosztorysowa to 670 542 zł, a źródła finansowania przedstawiają się następująco: budżet gminy – 100 581 zł, fundusze unijne – 502 907 zł, budżet państwa – 67 054 zł. Trzecia inwestycja dotyczy budowy zbiorników retencyjnych w stacjach wodociągowych w Jaziewie i Sztabinie. Czas jej realizacji to lata 2005 – 2006. Wartość kosztorysowa to 473 360 zł, a źródła finansowania przedstawiają się następująco: budżet gminy – 71 004 zł, fundusze unijne – 355 020 zł, budżet państwa – 47 336 zł. Czwarta inwestycja dotyczy wykonania przyłączy wodociągowych w 11 wsiach. Czas realizacji inwestycji 2005 – 2006. Wartość kosztorysowa to 680 014 zł a źródła finansowania przedstawiają się następująco: budżet gminy 410 014 zł, wkład mieszkańców 270 000 zł. W latach 2005 – 2006 planuje się modernizację ulicy Młodości w Sztabinie. Wartość kosztorysowa owej inwestycji zamyka się kwotą 450 000 zł, z czego 67 500 zł zostanie wyłożonych przez gminny budżet, 337 500 zł planuje się pozyskać z funduszy strukturalnych, a brakujące 47 336 zł z budżetu państwa. Okres realizacji modernizacji oczyszczalni ścieków w Sztabinie zamyka się w jednym roku (2006). Wartość kosztorysowa przedsięwzięcia wynosi 490 000 zł. Źródła 49 finansowania przedstawiają się następująco: budżet gminy – 73 500 zł, środki unijne – 367 500 zł, budżet państwa – 49 000 zł. Poniższe cztery przedsięwzięcia: termomodernizacja budynków komunalnych, modernizacja dróg gminnych, budowa przyzagrodowych oczyszczalni ścieków w gospodarstwach o zabudowie rozproszonej, budowa biologicznych oczyszczalni ścieków w 10 wsiach, z uwagi na fakt, iż ich planowane rozpoczęcie mieści się przed rokiem 2006, zostaną omówione w miejscu bieżącym. W latach 2004 – 2007 planuje się przeprowadzenie termomodernizacji budynków komunalnych. Przedsięwzięcie podzielone zostało na pięć szczegółowych inwestycji. Wartość kosztorysowa całego przedsięwzięcia wynosi 1 530 000 zł. Źródła finansowania przedstawiają się następująco: budżet gminy – 1 086 354 zł, budżet państwa – 350 000 zł, Ekofundusz – 93 646 zł. Pierwsza inwestycja dotyczy termomodernizacji budynku SP w Jaziewie. Czas jej realizacji to rok 2004. Wartość kosztorysowa inwestycji wynosi 380 000 zł, z czego 186 354 zł zostanie wyłożonych przez budżet gminy, 100 000 zł planuje się pozyskać z budżetu państwa, a 93 646 zł z Ekofunduszu. Druga inwestycja dotyczy termomodernizacji budynków ZSS w Krasnymborze. Czas jej realizacji to rok 2005. Wartość kosztorysowa inwestycji wynosi 350 000 zł, z czego 250 000 zł zostanie wyłożonych przez budżet gminy, a 100 000 zł planuje się pozyskać z budżetu państwa. Trzecia inwestycja dotyczy termomodernizacji budynków ZSS w Sztabinie. Czas jej realizacji to rok 2006. Wartość kosztorysowa inwestycji wynosi 400 000 zł, z czego 300 000 zł zostanie wyłożonych przez budżet gminy, a 100 000 zł planuje się pozyskać z budżetu państwa. Czwarta inwestycja dotyczy termomodernizacji budynków Ośrodków Zdrowia w Sztabinie i Krasnymborze. Czas jej realizacji to rok 2007. Wartość kosztorysowa inwestycji wynosi 250 000 zł, z czego 200 000 zł zostanie wyłożonych przez budżet gminy, a 50 000 zł planuje się pozyskać z budżetu państwa. Piąta inwestycja dotyczy termomodernizacji budynku Urzędu Gminy w Sztabinie. Czas jej realizacji to rok 2007. Wartość kosztorysowa inwestycji wynosi 150 000 zł, całość środków zostanie wyłożona przez budżet gminy. Przedsięwzięcie dotyczące modernizacji dróg gminnych składa się z czterech szczegółowych inwestycji. Całość ma zostać zrealizowana w latach 2005 – 2008. Wartość kosztorysowa wynosi 1 538 000 zł. Źródła finansowania przedstawiają się następująco: budżet gminy – 230 700 zł, środki unijne – 1 153 500 zł, budżet państwa – 153 800 zł. Pierwsza inwestycja dotyczy modernizacji drogi we wsi Polkowo. Czas jej 50 realizacji to rok 2005. Wartość kosztorysowa inwestycji wynosi 144 000 zł, z czego 21 600 zł zostanie wyłożonych przez budżet gminy, z funduszy strukturalnych planuje się pozyskać 108 000 zł, a 14 400 zł z budżetu państwa. Druga inwestycja dotyczy modernizacji drogi Jastrzębna Majątek – Hruskie. Czas jej realizacji to lata 2006 – 2007. Wartość kosztorysowa inwestycji wynosi 750 000 zł, z czego 112 500 zł zostanie wyłożonych przez budżet gminy, z funduszy strukturalnych planuje się pozyskać 562 500 zł, a 75 000 zł z budżetu państwa. Trzecia inwestycja dotyczy modernizacji ulicy Rybackiej i Placu K. Brzostowskiego w Sztabinie. Czas jej realizacji to rok 2007. Wartość kosztorysowa inwestycji wynosi 500 000 zł, z czego 75 000 zł zostanie wyłożonych przez budżet gminy, z funduszy strukturalnych planuje się pozyskać 375 000 zł, a 50 000 zł z budżetu państwa. Czwarta inwestycja dotyczy modernizacji drogi we wsi Jaziewo. Czas jej realizacji to lata 2007 – 2008. Wartość kosztorysowa inwestycji wynosi 144 000 zł, z czego 21 600 zł zostanie wyłożonych przez budżet gminy, z funduszy strukturalnych planuje się pozyskać 108 000 zł, a 14 400 zł z budżetu państwa. W latach 2005 – 2012 planuje się budowę około 300 sztuk przyzagrodowych oczyszczalni ścieków w gospodarstwach o zabudowie rozproszonej. Wartość kosztorysowa całego przedsięwzięcia zamyka się kwotą 3 000 000 zł. Źródła finansowania inwestycji przedstawiają się następująco: budżet gminy – 450 000 zł, środki unijne – 2 250 000 zł, budżet państwa – 300 000 zł. W latach 2005 – 2012 planuje się budowę biologicznych oczyszczalni ścieków w 10 wsiach: Krasnoborki, Kamień, Jaminy, Mogilnice, Jaziewo, Jastrzębna I, Jastrzębna II, Polkowo, Krasnybór, Długie. Wartość kosztorysowa całego przedsięwzięcia zamyka się kwotą 11 000 000 zł. Źródła finansowania inwestycji przedstawiają się następująco: budżet gminy – 1 650 000 zł, środki unijne – 8 250 000 zł, budżet państwa – 1 100 000 zł. 2. Planowane przedsięwzięcia wykraczające poza rok 2006 W latach 2007 – 2008 planuje się przeprowadzenie dwóch inwestycji, które wchodzą w skład projektu mającego na celu modernizację gminnej infrastruktury społecznej. Wartość kosztorysowa całego przedsięwzięcia wynosi 500 000 zł. Źródła finansowania inwestycji przedstawiają się następująco: budżet gminy – 75 000 zł, 51 środki unijne – 375 000 zł, budżet państwa – 50 000 zł. Pierwsza inwestycja dotyczy modernizacji budynku Izby Regionalnej Ziemi Sztabińskiej oraz Gminnej Biblioteki Publicznej w Sztabinie. Czas jej realizacji to lata 2007 – 2008. Wartość kosztorysowa inwestycji wynosi 300 000 zł, z czego 45 000 zł wyłoży budżet gminy, z funduszy strukturalnych planuje się pozyskać 225 000 zł, a 30 000 zł z budżetu państwa. Druga inwestycja dotyczy modernizacji boiska sportowego w Sztabinie wraz z budową zaplecza sanitarnego. Czas jej realizacji to rok 2008. Wartość kosztorysowa inwestycji wynosi 200 000 zł, z czego 30 000 zł wyłoży budżet gminy, z funduszy strukturalnych planuje się pozyskać 150 000 zł, a 20 000 zł z budżetu państwa. W latach 2007 – 2008 planuje się budowę bloku żywieniowo – świetlicowego w ZSS w Sztabinie. Wartość kosztorysowa inwestycji wynosi 1 500 000 zł. Źródła finansowania inwestycji przedstawiają się następująco: budżet gminy – 225 000 zł, środki unijne – 1 125 000 zł, budżet państwa – 150 000 zł. 52 V. Powiązania projektów z innymi działaniami realizowanymi na terenie województwa, powiatu Przedsięwzięcia dotyczące modernizacji dróg mieszczą się w pierwszym priorytecie Strategii Rozwoju Województwa Podlaskiego do roku 2010, Podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej i turystycznej województwa, konkretnie w punkcie 1.1 Rozwój systemu transportowego województwa. W Strategii Powiatu Augustowskiego do 2020 roku owe inwestycje mieszą się w celu I rzędu A Infrastruktura techniczna jako czynnik warunkujący poprawę standardu życia mieszkańców oraz rozwój gospodarczy powiatu, w celu II rzędu A1 Modernizacja układu komunikacyjnego powiatu augustowskiego. W pierwszym priorytecie Strategii Województwa Podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej i turystycznej województwa, w punkcie 1.4 Rozwój systemów zaopatrzenia w wodę, odprowadzania i oczyszczania ścieków oraz usuwania i utylizacji odpadów stałych, w podpunkcie 1.4.1 Rozwój systemu zaopatrzenia w wodę ukierunkowanego na objęcie scentralizowanymi systemami wszystkich mieszkańców jednostek osadniczych o zwartej przestrzennie zabudowie mieści się projekt rozwoju sieci wodociągowej w gminie. W podpunkcie 1.4.2 Rozwój systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków, ukierunkowany cywilizacyjnych w szczególności zamieszkiwania na zapewnienie oraz współczesnych eliminację standardów zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych, w literze a) Budowa oczyszczalni ścieków w miastach, wiejskich ośrodkach gminnych i wsiach nie posiadających takich urządzeń mieszczą się dwa przedsięwzięcia: budowa przyzagrodowych oczyszczalni ścieków w gospodarstwach o zabudowie rozproszonej oraz budowa biologicznych oczyszczalni ścieków w 10 wsiach; w literze b) modernizacja istniejących oczyszczalni pod kątem zwiększenia ich sprawności, zwłaszcza w redukcji związków biogennych mieści się modernizacja oczyszczalni ścieków w Sztabinie. Wszystkie cztery inwestycje wyżej wymienione, jak: rozwój sieci wodociągowej w Gminie Sztabin, modernizacja oczyszczalni ścieków w Sztabinie, budowa przyzagrodowych oczyszczalni ścieków w gospodarstwach o zabudowie rozproszonej, budowa biologicznych oczyszczalni ścieków w 10 wsiach, mieszczą się w celu I rzędu A Infrastruktura techniczna jako czynnik warunkujący poprawę standardu życia mieszkańców oraz rozwój gospodarczy 53 powiatu, w celu II rzędu A2 Przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska przyrodniczego poprzez proekologiczny rozwój infrastruktury technicznej Strategii Powiatu. W trzecim priorytecie Strategii Województwa Rozwój instytucji i urządzeń infrastruktury społecznej o zasięgu i znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym w dziedzinie zdrowia, opieki społecznej i kultury oraz podwyższenia w ten sposób rangi i pozycji ośrodków regionalnych województwa i jego integracji wewnętrznej mieszczą się dwa przedsięwzięcia: termomodernizacja budynków komunalnych oraz budowa bloku żywieniowo – świetlicowego w ZSS w Sztabinie. Powyższe inwestycje w Strategii Powiatu mieszczą się w celu I rzędu D Rozwój infrastruktury społecznej maksymalnie uwzględniający potrzeby i aspiracje społeczności lokalnej. W pierwszym priorytecie Strategii Rozwoju Województwa Podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej i turystycznej województwa mieści się modernizacja gminnej infrastruktury społecznej. W Strategii Powiatu owa inwestycja mieści się w celu I rzędu C Aktywizacja lokalnego sektora gospodarczego przy zachowaniu zasad ochrony jego walorów przyrodniczo – kulturowych, w celu II rzędu C3 Tworzenie warunków dla rozwoju turystyki. 54 VI. Oczekiwane wskaźniki osiągnięć Planu Rozwoju Lokalnego Wskaźniki osiągnięć – zgodnie z wymogami Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego oraz jego Uzupełnieniem zostały określone w podziale na trzy kategorie: wskaźniki produktu, wskaźniki rezultatu i wskaźniki oddziaływania. 1. Wskaźniki produktu: długość zmodernizowanych dróg gminnych (km), ilość wybudowanych oczyszczalni ścieków (szt.), ilość zmodernizowanych budynków (szt.), długość wybudowanej sieci wodociągowej (km), ilość zmodernizowanych stacji wodociągowych (szt.), ilość wybudowanych zbiorników retencyjnych (szt.), 2. Wskaźniki rezultatu: stosunek ilości budynków podłączonych do sieci wodociągowej do wszystkich budynków (%), stosunek ilości budynków podłączonych do sieci sanitarnej do wszystkich budynków (%), powierzchnia terenów inwestycyjnych i produkcji rolnej, które stały się dostępne po modernizacji dróg gminnych (ha), stosunek ilości mieszkańców gminy mających dostęp do sieci wodociągowej do ilości użytkowników w chwili obecnej (%), stosunek ilości mieszkańców gminy mających dostęp do sieci kanalizacyjnej do ilości użytkowników w chwili obecnej (%), ilość wody odbierana przez mieszkańców gminy (m3), ilość oczyszczanych ścieków (m3), ilość osób korzystających z usług Izby Regionalnej Ziemi Sztabińskiej oraz Gminnej Biblioteki Publicznej (osoby), 3. Wskaźniki oddziaływania: powstanie nowych miejsc pracy w Gminie Sztabin (osoby), ilość osób korzystających z sieci wodociągowej (osoby), 55 ilość osób korzystających z kanalizacji sanitarnej (osoby), ilość dzieci korzystających ze świetlicy (osoby), ilość osób korzystających z przydomowych oczyszczalni ścieków (osoby), zmniejszenie rachunków za zużytą wodę w wyniku modernizacji sieci wodociągowej (%), 56 VII. Plan finansowy na lata 2004 – 2006 i na następne planowane lata 1. Wykonanie budżetów Gminy Sztabin w latach 2000 – 2003 W roku 2000 ogółem dochody budżetu Gminy Sztabin zamknęły się kwotą 6 736 294 zł. Wydatki ogółem wyniosły 7 040 154 zł, z czego 1 239 547 zł stanowiły wydatki inwestycyjne, a wydatki bieżące – 5 800 607 zł. Deficyt budżetowy wyniósł -303 860 zł. Spłacono 152 916 zł kredytów i pożyczek, z czego 119 695 zł stanowiły spłaty rat, a 33 221 zł spłaty odsetek. Tabela 55. Wykonanie budżetów Gminy Sztabin w latach 2000 – 2003 Lp. Wyszczególnienie 1. Dochody ogółem 2. Wydatki ogółem wydatki bieżące wydatki inwestycyjne 3. Wynik finansowy 4. Kredyty i pożyczki spłata rat kredytów i pożyczek odsetki 2000 6 736 294 7 040 154 5 800 607 2001 6 731 039 6 957 886 6 115 593 2002 7 334 682 8 944 112 6 399 436 2003 9 065 317 9 187 821 7 146 617 1 239 547 842 293 2 544 676 2 041 204 -303 860 152 916 -226 847 267 319 -1 609 430 225 281 -122 504 398 045 119 695 225 874 173 450 252 500 33 221 41 445 51 831 145 545 W roku 2001 dochody budżetowe wyniosły 6 731 039 zł. Wydatki ogółem wyniosły 6 957 886 zł, z czego 842 293 zł stanowiły wydatki inwestycyjne, a wydatki bieżące – 6 115 593 zł. Deficyt budżetowy wyniósł -226 847 zł. Spłacono 267 319 zł kredytów i pożyczek, z czego 225 874 zł stanowiły spłaty rat, a 41 445 zł spłaty odsetek. W roku 2002 dochody budżetowe wyniosły 7 334 682 zł. Wydatki ogółem wyniosły 8 944 112 zł, z czego 2 544 676 zł stanowiły wydatki inwestycyjne, a wydatki bieżące – 6 399 436 zł. Deficyt budżetowy wyniósł -1 609 430 zł. Spłacono 225 281 zł kredytów i pożyczek, z czego 173 450 zł stanowiły spłaty rat, a 51 831 zł spłaty odsetek. W roku 2003 dochody budżetowe wyniosły 9 065 317 zł. Wydatki ogółem wyniosły 9 187 821 zł, z czego 2 041 204 zł stanowiły wydatki inwestycyjne, a wydatki 57 bieżące – 7 146 617 zł. Deficyt budżetowy wyniósł -122 504 zł. Spłacono 398 045 zł kredytów i pożyczek, z czego 252 500 zł stanowiły spłaty rat, a 145 545 zł spłaty odsetek. 2. Prognozowana sytuacja finansowa Gminy Sztabin na lata 2004 – 2012 Planowane dochody budżetu Gminy Sztabin w roku 2004 wyniosą 8 542 657 zł. Wydatki mają zamknąć się kwotą 8 011 793 zł, z czego wydatki inwestycyjne wyniosą 568 580 zł, a wydatki bieżące – 7 443 213 zł. Wynik finansowy będzie dodatni i wyniesie 530 864 zł. Spłacone zostanie 769 280 zł kredytów i pożyczek, z czego 629 800 zł stanowić będą spłaty rat zaciągniętych kredytów i pożyczek, a 139 480 zł stanowić będą spłaty odsetek. Tabela 56. Prognozowana sytuacja finansowa Gminy Sztabin na lata 2004 – 2008 Lp. 1. 2. 3. 4. Wyszczególnienie Dochody ogółem Wydatki ogółem wydatki bieżące wydatki inwestycyjne Wynik finansowy Kredyty i pożyczki spłata rat kredytów i pożyczek odsetki 2004 8 542 657 8 011 793 7 443 213 568 580 530 864 769 280 2005 12 026 833 11 540 149 7 252 237 4 287 912 486 684 590 575 2006 10 098 876 9 778 797 7 978 797 1 800 000 320 079 394 842 2007 10 129 958 9 961 079 8 282 079 1 679 000 168 879 227 699 2008 11 101 364 10 932 605 8 827 605 2 105 000 168 759 216 638 629 800 486 684 320 079 168 879 168 879 139 480 103 891 74 763 58 820 47 759 W roku 2005 planowane dochody gminnego budżetu wyniosą 12 026 833 zł. Wydatki mają zamknąć się kwotą 11 540 149 zł. Wydatki inwestycyjne mają wynieść 4 287 912 zł, a wydatki bieżące – 7 252 237 zł. Wynik finansowy będzie dodatni i wyniesie 486 684 zł. Spłacone zostanie 590 575 zł kredytów i pożyczek, z czego 486 684 zł stanowić będą spłaty rat, a 103 891 zł spłaty odsetek. W roku 2006 planowane dochody gminnego budżetu wyniosą 10 098 876 zł. Wydatki mają zamknąć się kwotą 9 778 797 zł. Wydatki inwestycyjne mają wynieść 1 800 000 zł, a wydatki bieżące – 7 978 797 zł. Wynik finansowy będzie dodatni i wyniesie 320 079 zł. Spłacone zostanie 394 842 zł kredytów i pożyczek, z czego 320 079 zł stanowić będą spłaty rat, a 74 763 zł spłaty odsetek. 58 W roku 2007 planowane dochody gminnego budżetu wyniosą 10 129 958 zł. Wydatki mają zamknąć się kwotą 9 961 079 zł. Wydatki inwestycyjne mają wynieść 1 679 000 zł, a wydatki bieżące – 8 282 079 zł. Wynik finansowy będzie dodatni i wyniesie 168 879 zł. Spłacone zostanie 227 699 zł kredytów i pożyczek, z czego 168 879 zł stanowić będą spłaty rat, a 58 820 zł spłaty odsetek. Tabela 57. Prognozowana sytuacja finansowa Gminy Sztabin na lata 2009 – 2012 Lp. 1. 2. 3. 4. Wyszczególnienie Dochody ogółem Wydatki ogółem wydatki bieżące wydatki inwestycyjne Wynik finansowy Kredyty i pożyczki spłata rat kredytów i pożyczek odsetki 2009 12 020 844 11 851 965 9 051 965 2 800 000 168 879 205 606 168 879 36 727 2010 12 897 196 12 728 317 9 328 317 3 400 000 168 879 194 716 168 879 25 837 2011 13 338 205 13 169 326 9 674 326 3 495 000 168 879 183 797 168 879 14 918 2012 14 370 351 14 201 472 9 943 472 4 258 000 168 879 172 952 168 879 4 073 W roku 2008 planowane dochody gminnego budżetu wyniosą 11 101 364 zł. Wydatki mają zamknąć się kwotą 10 932 605 zł. Wydatki inwestycyjne mają wynieść 2 105 000 zł, a wydatki bieżące – 8 827 605 zł. Wynik finansowy będzie dodatni i wyniesie 168 759 zł. Spłacone zostanie 216 638 zł kredytów i pożyczek, z czego 168 879 zł stanowić będą spłaty rat, a 47 759 zł spłaty odsetek. W roku 2009 planowane dochody gminnego budżetu wyniosą 12 020 844 zł. Wydatki mają zamknąć się kwotą 11 851 965 zł. Wydatki inwestycyjne mają wynieść 2 800 000 zł, a wydatki bieżące – 9 051 965 zł. Wynik finansowy będzie dodatni i wyniesie 168 879 zł. Spłacone zostanie 205 606 zł kredytów i pożyczek, z czego 168 879 zł stanowić będą spłaty rat, a 36 727 zł spłaty odsetek. W roku 2010 planowane dochody gminnego budżetu wyniosą 12 897 196 zł. Wydatki mają zamknąć się kwotą 12 728 317 zł. Wydatki inwestycyjne mają wynieść 3 400 000 zł, a wydatki bieżące – 9 328 317 zł. Wynik finansowy będzie dodatni i wyniesie 168 879 zł. Spłacone zostanie 194 716 zł kredytów i pożyczek, z czego 168 879 zł stanowić będą spłaty rat, a 25 837 zł spłaty odsetek. W roku 2011 planowane dochody gminnego budżetu wyniosą 13 338 205 zł. Wydatki mają zamknąć się kwotą 13 169 326 zł. Wydatki inwestycyjne mają wynieść 3 495 000 zł, a wydatki bieżące – 9 674 326 zł. Wynik finansowy będzie dodatni i wyniesie 168 879 zł. Spłacone zostanie 183 797 zł kredytów i pożyczek, z czego 168 879 zł stanowić będą spłaty rat, a 14 918 zł spłaty odsetek. 59 W roku 2012 planowane dochody gminnego budżetu wyniosą 14 370 351 zł. Wydatki mają zamknąć się kwotą 14 201 472 zł. Wydatki inwestycyjne mają wynieść 4 258 000 zł, a wydatki bieżące – 9 943 472 zł. Wynik finansowy będzie dodatni i wyniesie 168 879 zł. Spłacone zostanie 172 952 zł kredytów i pożyczek, z czego 168 879 zł stanowić będą spłaty rat, 60 a 4 073 zł spłaty odsetek. 3. Plan finansowy na lata 2004 – 2006 i na następne planowane lata Tabela 58. Plan finansowy na lata 2004 – 2006 i na następne planowane lata Lp. 1. 2. 3. 4. 5. Nazwa przedsięwzięcia Rozwój sieci wodociągowej w gminie Sztabin: a) budowa sieci wodociągowych w 11 wsiach Gminy Sztabin b) modernizacja stacji wodociągowej w Kamieniu wraz z budową zbiornika retencyjnego i układu sterowania c) budowa zbiorników retencyjnych w stacjach wodociągowych w Jaziewie i Sztabinie d) wykonanie przyłączy do wodociągu w 11 wsiach Gminy Sztabin Modernizacja ulicy Młodości w Sztabinie Modernizacja oczyszczalni ścieków w Sztabinie Termomodernizacja budynków komunalnych: a) termomodernizacja budynków SP w Jaziewie b) termomodernizacja budynków ZSS w Krasnymborze c) termomodernizacja budynków ZSS w Sztabinie d) termomodernizacja budynków Ośrodków Zdrowia w Sztabinie i Krasnymborze e) termomodernizacja budynku Urzędu Gminy Sztabin Modernizacja dróg gminnych: Lata realizacji rozpoczęcie zakończenie Wartość kosztorysowa (zł) budżet gminy Źródła finansowania (zł) środki UE budżet państwa inne 270 000 – wkład mieszkańców 2004 2006 5 128 686 1 077 315 3 336 505 444 866 2004 2005 3 304 770 495 716 2 478 578 330 476 - 2004 2005 670 542 100 581 502 907 67 054 - 2005 2006 473 360 71 004 355 020 47 336 - 2005 2006 680 014 410 014 - 2005 2006 450 000 67 500 337 500 45 000 - 2006 2006 490 000 73 500 367 500 49 000 - 2004 2007 1 436 354 1 086 354 - 350 000 - 2004 2004 286 354 186 354 - 100 000 - 2005 2005 350 000 250 000 - 100 000 - 2006 2006 400 000 300 000 100 000 - 2007 2007 250 000 200 000 50 000 - 2007 2007 150 000 150 000 2005 2008 1 538 000 230 700 61 - 270 000 – wkład mieszkańców 1 153 500 153 800 - 6. 7. 8. 9. a) modernizacja drogi we wsi Polkowo b) modernizacja drogi Jastrzębna Majątek – Hruskie c) modernizacja ulicy Rybackiej i Placu K. Brzostowskiego w Sztabinie d) modernizacja drogi we wsi Jaziewo Budowa przyzagrodowych oczyszczalni ścieków w gospodarstwach o zabudowie rozproszonej Budowa biologicznych oczyszczalni ścieków w 10 wsiach Modernizacja gminnej infrastruktury społecznej: a) modernizacja budynku Izby Regionalnej Ziemi Sztabińskiej oraz Gminnej Biblioteki Publicznej w Sztabinie b) modernizacja boiska sportowego w Sztabinie wraz z budową zaplecza sanitarnego Budowa bloku żywieniowo – świetlicowego w ZSS w Sztabinie 2005 2005 144 000 21 600 108 000 14 400 - 2006 2007 750 000 112 500 562 500 75 000 - 2007 2007 500 000 75 000 375 000 50 000 - 2007 2008 144 000 21 600 108 000 14 400 - 2005 2012 3 000 000 450 000 2 250 000 300 000 - 2005 2012 11 000 000 1 650 000 8 250 000 1 100 000 - 2007 2008 500 000 75 000 375 000 50 000 - 2007 2008 300 000 45 000 225 000 30 000 - 2008 2008 200 000 30 000 150 000 20 000 - 2007 2008 1 500 000 225 000 1 125 000 150 000 - 62 VIII. System wdrażania Wdrażanie Planu Rozwoju Lokalnego Gminy Sztabin można podzielić na następujące etapy: 1. uchwalenie Planu Rozwoju Lokalnego przez Radę Gminy Sztabin, 2. powołanie Komisji Oceny Projektów Gminy Sztabin (KOPGS), 3. przygotowanie fiszek projektowych i dokumentacji wymaganej prawem w celu aplikowania o wsparcie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), 4. ocena merytoryczna wniosków przez KOPGS, 5. złożenie wniosków w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Podlaskiego, 6. po zaakceptowaniu wniosków do współfinansowania z EFRR podpisanie umowy dofinansowania przez Wojewodę Podlaskiego, 7. uruchomienie procedury przetargowej i wyłonienie wykonawcy inwestycji, 8. zawarcie umowy z wykonawcą wyłonionym w drodze przetargu, 9. zarządzanie kontraktem, 10. przygotowanie i weryfikacja wniosków o refundację wydatków oraz przepływ środków finansowych, 11. monitorowanie i raportowanie, 12. ocena Planu Rozwoju Lokalnego, 13. rozpowszechnianie wyników i promocja projektów w gminie. Podręcznik wdrażania Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego przewiduje procedurę opracowania i uchwalania Planów Rozwoju Lokalnego, która została wypełniona przez władze Gminy Sztabin. W trakcie prac nad Planem Rozwoju Lokalnego Gminy Sztabin zostały wyspecyfikowane zadania inwestycyjne do realizacji w nadchodzącym czasie. Powołanie Komisji Oceny Projektów Gminy Sztabin jest realizacją zaleceń zawartych w Uzupełnieniu ZPORR. Przygotowanie wniosków wraz z wymaganymi załącznikami musi być zgodne z wymaganiami przewidzianymi w ogłoszeniu o naborze projektów. Propozycje projektów muszą zostać przygotowane w formie standardowego wniosku aplikacyjnego Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. 63 Przed złożeniem wniosków do Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego, powinny zostać one poddane ocenie przez powołaną do tego Komisję Oceny Projektów Gminy Sztabin. Procedura taka sprzyjać będzie merytorycznej kontroli jakości projektów oraz pozwoli na wychwycenie i poprawienie ewentualnych nieprawidłowości. Etap zbierania wniosków, poddawania ich ocenie, wyłanianie projektów do realizacji oraz podpisywania umów z beneficjentami końcowymi odbywa się na szczeblu wojewódzkim. W przypadku zaaprobowania wniosków przygotowanych przez Gminę Sztabin i podpisania umowy przez Wojewodę Podlaskiego nastąpi etap wyłaniania wykonawcy w drodze przetargu oraz podpisanie umowy z wykonawcą (szczegółowo proces ten wraz z procedurą odwoławczą opisuje „Podręcznik wdrażania ZPORR”, zaś podstawą prawną jest Ustawa (Prawo zamówień publicznych). Zarządzanie kontraktem w przypadku dużych inwestycji wymaga zatrudnienia Menadżera kontraktu. Do jego obowiązków zaliczyć można: administrowanie kontraktem zawartym pomiędzy instytucją kontraktującą a wykonawcą na podstawie warunków kontraktowych spełniających wymogi polskiego prawa, spełnianie funkcji inspektora nadzoru inwestorskiego zgodnie z polskim prawem budowlanym. Wymogi formalne dotyczące wniosków o refundację wydatków są ściśle określone i obejmują poniższy zakres spraw: wnioski o refundację wydatków są sporządzane na odpowiednich formularzach, do wniosku powinny zostać załączone potwierdzone za zgodność z oryginałem kopie zapłaconych faktur i/lub innych dokumentów księgowych o równoważnej wartości dowodowej, ewentualne dochody, wniosek o refundację wydatków powinien ujmować tylko wydatki kwalifikowane, zgodność wydatku z zapisami umowy, wydatki powinny być dokonywane zgodnie z celami pomocy oraz zgodnie z przepisami prawa polskiego i wspólnotowego. Wypada podkreślić, że monitoring Planu Rozwoju Lokalnego opierać się będzie na zbieraniu danych z postępu prac w okresach kwartalnych oraz porównywaniu ich z 64 harmonogramem finansowo – rzeczowym zawartym w fiszkach projektowych zaaprobowanych w procedurze wyłaniania projektów na szczeblu wojewódzkim. Ocena realizacji Planu będzie się opierać na informacjach zebranych w trakcie jego realizacji i będzie dotyczyła osiągniętych celów na poziomie gminy w odniesieniu do założonych w Planie Rozwoju Lokalnego wskaźników produktu, rezultatu i oddziaływania. Rozpowszechnianie wyników oceny będzie polegało na udostępnieniu ich społeczności lokalnej za pośrednictwem dostępnych narzędzi komunikacji społecznej, przewidzianych również w podrozdziale dotyczącym promocji Planu. 65 IX. Sposoby monitorowania, oceny i komunikacji społecznej 1. System monitorowania Planu Rozwoju Lokalnego Monitoring Planu Rozwoju Lokalnego opierać się będzie na zbieraniu danych z postępu prac w okresach kwartalnych oraz porównywaniu ich z harmonogramem finansowo – rzeczowym zawartym w fiszkach projektowych złożonych do EFRR w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Podlaskiego. Zostanie powołana Komisja Rady Gminy ds. Rozwoju Lokalnego, na której czele stał będzie Przewodniczący Rady Gminy Sztabin. Jej zadaniem będzie w szczególności monitoring Planu Rozwoju Lokalnego i ocena jego wdrażania. 2. Sposoby oceny Planu Rozwoju Lokalnego Plan będzie podlegał ocenie ilościowej i jakościowej na podstawie wskaźników wyspecyfikowanych w projektach dla poszczególnych przedsięwzięć. 3. Sposoby inicjowania współpracy pomiędzy sektorem publicznym, prywatnym i organizacjami pozarządowymi Powodzenie realizacji Planu jest uzależnione od uświadomienia jak najszerszemu gronu mieszkańców Gminy Sztabin istoty podejmowanych przedsięwzięć inwestycyjnych w ramach Planu Rozwoju Lokalnego na lata 2004 – 2006. W tym celu zostanie zorganizowane „Forum Obywatelskie na Rzecz Rozwoju Gminy Sztabin”, w którym do uczestnictwa zaproszeni zostaną przedsiębiorcy, przedstawiciele stowarzyszeń i organizacji pozarządowych, Kościołów oraz partii politycznych. 4. Public Relations Planu Rozwoju Lokalnego Informacja o postępach w realizacji Planu Rozwoju Lokalnego to istotny element dialogu społecznego władz gminnych – jako beneficjenta funduszy strukturalnych i 66 społeczności lokalnej, która odnosić ma bezpośrednie pożytki z realizacji przedsięwzięć inwestycyjnych. Jest to również forma kontroli społecznej nad stanem realizacji Planu. W celu zapewnienia sprawnego przepływu informacji o Planie Rozwoju Lokalnego na stronie internetowej Urzędu Gminy Sztabin będą umieszczane i aktualizowane wiadomości o postępach realizacji Planu, a także o posiedzeniach Komisji ds. Rozwoju Lokalnego Gminy Sztabin. Przewiduje się, że rolę rzecznika prasowego – w odniesieniu do informacji o Planie Rozwoju Lokalnego – pełnić będzie Sekretarz Gminy Sztabin. 67
