Morze Bałtyckie

Projekt systemowy współfinansowany
przez Unię Europejską ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach
Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013,
Priorytet IX, Działanie 9.4.
Wysoko wykwalifikowane kadry systemu oświaty
www.nauczyciele.org.pl
Morze Bałtyckie
Podział na regiony
.
Głębokość
-średnia 52-56 m
- maksymalna 459 m (Głębia Landsort
I
Jezioro Zaporowe
Około 10.200 lat temu istniało słodkowodne jezioro lodowe zasilane także wodami
spływającymi z obszarów leżących na południe.
II
Morze Yoldiowe
Po tym okresie nastąpiło gwałtowne ocieplenie, które spowodowało podniesienie się
poziomu wody i połączenie z wodami dzisiejszego Morza Północnego. Powstało morze
Yoldia, zwane tak od żyjącego w nim małża.
III
Jezioro Ancylusowe
W wyniku zanikania pokrywy lodowej, spowodowanego ociepleniem się klimatu,
następowało powolne podnoszenie się Skandynawii. Doprowadziło to do około
8.900 lat temu do powstania kolejnego jeziora,
które od żyjącego w jego wodach mięczaka nazwano jeziorem ancylusowym.
IV
Morze Litorynowe
Dalsze wynoszenie Skandynawii, a równoczesne obniżenie południowych wybrzeży
jeziora ancylusowego było przyczyną powstania nowego połączenia z Morzem
Północnym. Utworzyło się morze litorynowe (od nazwy ślimaka)
o większym zasięgu i bardziej słonych wodach niż obecny Bałtyk. Bałtyk o
współczesnych rozmiarach powstał około 2.000 lat temu. W tym okresie zmniejszała
się jego powierzchnia wskutek stałego podnoszenia się lądu, co miało wpływ na jeszcze
bardziej ograniczony kontakt z Morzem Północnym w płytkich cieśninach duńskich.
Typy wybrzeży
brzegi piaszczyste
archipelagi/szkiery
fiordy
klify
zatoki i zalewy
Brzegi piaszczyste
Zatoki i zalewy
Archipelagi/szkiery
Wymiana wód
Bałtyk jest morzem o
utrudnionym dopływie
wód oceanicznych i
dużym spływie wód
rzecznych i
opadowych.
Zasolenie
Zasolenie wód Bałtyku na przekroju
Kattegat - Zatoka Botnicka
Wpływ zasolenia na organizmy
bałtyckie
Liczba gatunków
fauny
dennej w Bałtyku w
zależności od
zasolenia wody
Mieszkańcy Bałtyku
Fitoplankton –
mikroskopijne
organizmy roślinne (glony)
biernie unoszące się w
prześwietlonej warstwie toni
wodnej. W Bałtyku
stwierdzono obecność
ponad 700 gatunków –
dominują: okrzemki,
bruzdnice oraz sinice.
Mieszkańcy Bałtyku
Fitobentos rośliny
porastające
dno morskie.
Mieszkańcy Bałtyku
Zooplankton - organizmy
zwierzęce mniej lub bardziej
biernie unoszące się w toni
wodnej. W skład tej grupy
wchodzą zarówno zwierzęta
jednokomórkowe,
jak i wielokomórkowe
organizmy
Mieszkańcy Bałtyku
Zoobentos zwierzęta żyjące
na dnie morskim.
Wśród fauny
dennej Bałtyku
dominują
przedstawiciele
małży
Mieszkańcy Bałtyku
Nekton - duże
zwierzęta, aktywnie
pływające w toni
wodnej. Należą do
nich ryby oraz
ssaki morskie.
Ryby
W wodach
otwartych Morza
Bałtyckiego
występuje kilka
gatunków ryb
morskich o
znaczeniu
użytkowym.
Ryby
dorsz
szprot
dorsz
śledź
Ryby
Ryby morskie bytujące w strefie przybrzeżnej to
głównie gatunki nieużytkowe.
babka mała
węgorzyca
Ryby
W wodach przybrzeżnych, zatokach i zalewach
licznie występują ryby słodkowodne i
dwuśrodowiskowe
węgorz
sandacz
Ssaki
Rejony występowania
fok bałtyckich
foka szara
foka pospolita
foka obrączkowana
Ssaki
morświn
foka obrączkowana
foka szara
foka pospolita
Bogactwa mineralne
Bursztyn – bogactwo Bałtyku
Lądy i morza w
okresie Trzeciorzędu
Współczesne granice
lądów
Drogi transportu
żywicy
Miejsce gromadzenia
się
złóż żywicy
Główne ogniska
zanieczyszczeń
w zlewisku
Morza
Bałtyckiego
Drogi wprowadzania
zanieczyszczeń
Źródła zanieczyszczeń
Zanieczyszczenia powstające na lądzie
Zanieczyszczenia wynikające z działalności na morzu
Skutki zanieczyszczenia Bałtyku
Eutrofizacja
Skutki zanieczyszczenia Bałtyku
Zatrucie organizmów
morskich
Skutki zanieczyszczenia Bałtyku
Kumulacja
substancji
toksycznych w
organizmach
Skutki zanieczyszczenia Bałtyku
Zachwianie równowagi biologicznej
Skutki zanieczyszczenia Bałtyku
Degradacja środowiska
naturalnego
Bałtyckie obszary chronione
Podstawy prawne i organizacyjne
ochrony środowiska Bałtyku
Konwencje
globalne
Konwencje
regionalne
(bałtyckie)
Organizacje
pozarządowe
i naukowe
Konwencje globalne
• Konwencja "O prawie morza" (UNCLOS)
(1982)
• Konwencja "O zapobieganiu
zanieczyszczeniom morza przez statki
wszystkich typów i platformy wiertnicze"
(MARPOL 73/78) (1973)
Konwencje regionalne (bałtyckie)
• Konwencja "O ochronie środowiska
morskiego obszaru Morza Bałtyckiego"
tzw. Konwencja Helsińska (1974)
• Komisja Helsińska (HELCOM)
Organizacje pozarządowe i
naukowe
• Światowa Fundacja Ochrony Przyrody - World
Wilde Found for Nature (WWF)
• Koalicja Czystego Bałtyku - Coalition Clean
Baltic (CCB)
• Greenpeace International
• Międzynarodowa Rada Badań Morza (ICES)
• Organizacja Bałtyckich Biologów Morza (BMB)
• Konferencja Oceanografów Bałtyckich (CBO)
Bibliografia:
www.naszbaltyk.pl
http://hel.hel.univ.gda.pl/
www.rurociagi.com/
www.eduskrypt.pl/
BIURO PROJEKTU
Zachodniopomorskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli
ul. Gen. J. Sowińskiego 68, p. 35
70-236 Szczecin
tel.: 091/435 06 29
e-mail: [email protected]
www.nauczyciele.org.pl