schizofrenia

Zaburzenia psychiczne
(schizofrenia)
Urszula Górska
Magdalena Ferdek
Zakład Psychofizjologii
Schizofrenia - objawy
PSYCHOTYCZNE
POZYTYWNE
ZDEZORGANIZOWA
NE
O
Wycofanie z kontaktów
społecznych
NEGATYWNE
Zubożenie emocjonalne
Pogorszenie pamięci
roboczej
Ubóstwo mowy
Mniejsza dbałość o siebie
abulia, awolicja
• Urojenia (prześladowcze, oddziaływania,
ksobne) Schizofrenia - objawy
• Omamy/ halucynacje
PSYCHOTYCZNE
• Nieadekwatne reakcje emocjonalne
POZYTYWNE
• Dziwaczne
zachowania ZDEZORGANIZOWA
NE
• Zaburzenia myślenia
O • Dezorganizacja mowy
Wycofanie z kontaktów
społecznych
NEGATYWNE
Zubożenie emocjonalne
Pogorszenie pamięci
roboczej
Ubóstwo mowy
Mniejsza dbałość o siebie
abulia, awolicja
Schizofrenia - subklasyfikacje
• Schizofrenia prosta
• Schizofrenia paranoidalna
• Schizofrenia hebefreniczna
• Schizofrenia katatoniczna
„osłupienie katatoniczne”
Catatonia
https://www.youtube.com/watch?v=zAEJ-Jvndms
Case study 1
https://www.youtube.com/watch?v=bWaFqw8XnpA
Case study 2
https://www.youtube.com/watch?v=gGnl8dqEoPQ
Schizofrenia - zapadalność
Zapadalność - w ostatnim półwieczu wynosi 0.9 – 7 nowych przypadków
na 10000 na rok.
Ryzyko zachorowania liczone na okres całego życia wynosi ok. 1%.
Płeć - chorują jednakowo często kobiety i mężczyźni. Przebieg choroby u
kobiet częściej jest łagodniejszy niż u mężczyzn.
Wiek zachorowania - mężczyźni częściej zaczynają chorować w wieku
15-24 lat, kobiety zaś w wieku 25-34 l. Choroba bardzo rzadko ujawnia się
przed 15 r.ż., natomiast względnie dużo zachorowań (ok.15%) pojawia się
w wieku powyżej 45 r.
Schizofrenia a rasa i narodowość - nie stwierdzono żadnych zależności
od czynników etnicznych.
30 lat po rozpoznaniu schizofrenii…
•
•
•
•
•
25% całkowicie wyleczonych
35% znaczna poprawa, właściwie niezależni
15% poprawa, ale zależni od otoczenia
10% hospitalizowani, bez poprawy
15% zgony (najczęściej samobójcze)
Gdzie przebywają osoby cierpiące na schizofrenię?
•
•
•
•
•
•
•
6% bezdomnych
6% w więzieniach
5% -6% w szpitalach
10% w domach opieki
25% mieszka z bliskim krewnym
28% mieszka samotnie
20% nadzorowane mieszkania komunalne
Schizofrenia - odziedziczalność
Czynniki prenatalne
Czynniki genetyczne
Schizofrenia – uwarunkowania genetyczne
Genea
Locus
Strength of evidence (0 to +++++) for
Association with
schizophreniab
Linkage to
gene locusc
Biological
plausibilityd
Altered
expression in
schizophreniae
COMT
22q11
++++
++++
++++
Yes, +
DTNBP1
6p22
+++++
++++
++
Yes, ++
NRG1
8p12−21
+++++
++++
+++
Yes, +
RGS4
1q21−22
+++
+++
+++
Yes, ++
GRM3
7q21−22
+++
+
++++
No, ++
DISC1
1q42
+++
++
++
Not known
G72
13q32−34
+++
++
++
Not known
DAAO
12q24
++
+
++++
Not known
PPP3CC
8p21
+
++++
++++
Yes, +
CHRNA7
15q13−14
+
++
+++
Yes, +++
PRODH2
22q11
+
++++
++
No, +
Akt1
14q22−32
+
+
++
Yes, ++
HIPOTEZA NEUROROZWOJOWA
Schizofrenia –
powiększone komory
boczne,
pomniejszony
hipokamp
Schizofrenia – zmiany strukturalne
Schizofrenia – zmiany funkcjonalne
Schizofrenia – zmiany
funkcjonalne
Schizofrenia – zmiany funkcjonalne
Schizofrenia – zmiany funkcjonalne
Schizofrenia – nieprawidłowości uwagowe
Nobel 2000
Arvid Carlsson
Paul Greengard
Eric R. Kandel
Arvid Carlsson, Department of Pharmacology,
Göteborg University is rewarded for his
discovery that dopamine is a transmitter in the
brain and that it has great importance for our
ability to control movements. His research has
led to the realization that Parkinson's disease is
caused by a lack of dopamine in certain parts of
the brain and that an efficient remedy (L-dopa)
for this disease could be developed. Arvid
Carlsson has made a number of subsequent
discoveries, which have further clarified the role
of dopamine in the brain. He has thus
demonstrated the mode of action of drugs used
for the treatment of schizophrenia.
Systemy neurotransmisji
Dopamina
• Szlak nigrostriatalny (czarno-prążkowiowy)
funkcje ruchowe
• Szlak mezolimbiczny (układ nagrody)
„ośrodek przyjemności”, funkcje poznawcze i emocjonalne
• Szlak mezokortykalny
wraz ze szlakiem mezolimbicznym bierze udział w tworzeniu
konkretnych zachowań w odpowiedzi na dany bodziec
• Szlak tuberoinfundibularny (guzkowo-lejkowy)
funkcje endokrynne
Dopamina
SZLAK NIGROSTRIATALNY
prążkowie
(striatum)
Szlak
nigrostriatalny
Istota czarna
Dopamina
SZLAK MEZOLIMBICZNY
(UKŁAD NAGRODY)
jądro półleżące
szlak mezolimbiczny
brzuszna część nakrywki
ventral tegmental area -
SZLAK MEZOKORTYKALNY
Dopamina
Wraz ze szlakiem mezolimbicznym
bierze udział w tworzeniu konkretnych
zachowań w odpowiedzi na dany
bodziec.
kora przedczołowa
Szlak
mezokortykalny
brzuszna część nakrywki
VTA
ventral tegmental area -
HIPOTEZA DOPAMINOWA W SCHIZOFRENII
Szlak
nigrostriatalny
Szlaki
mezolimbiczny
mezokortykalny
Neurobiologia Schizofrenii - glutaminian
Neurobiologia Schizofrenii - serotonina
jądro grzbietowe szwu – istota
czarna
Jądro ogonowe szwu – kora,
struktury limbiczne, jądra
podstawy
Neurobiologia Schizofrenii
Neurobiologia Schizofrenii – mechanizmy
komórkowe
Neurobiologia Schizofrenii – mechanizmy komórkowe
Receptory grupy D1 (D1, D5)
Neurobiologia Schizofrenii – mechanizmy komórkowe
Receptory grupy D2 (D2, D3,D4)
Neurobiologia Schizofrenii – działanie leków
HALOPERIDOL
CHLOROPROMAZYNA
Objawy pozapiramidowe
•
•
•
•
Akatyzja (niepokój ruchowy)
Dystonie – ruchy skręcające
Parkinsonizm
Dyskinezy – nieregularne, mimowolne ruchy
Neurobiologia Schizofrenii – działanie leków
RYSPERYDON
KLOZAPINA
Neurobiologia Schizofrenii – dostępne leki
Neurobiologia Schizofrenii – działanie leków
Paul Greengard
The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2000
zjawisko „powolnej transmisji synaptycznej”
Paul Greengard has shown how dopamine and
several other chemical transmitters exert their effects
in the nerve cell. When receptors in the cell
membrane are influenced by a chemical transmitter,
the levels of for example the messenger molecule
cAMP are elevated. This activates so called protein
kinases, which cause certain "key proteins" to become
phosphorylated, that is phosphate molecules are
added. These protein phosphorylations lead to
changes of a number of proteins with different
functions in the cell. When for instance proteins in ion
channels in the cell membrane are influenced, the
excitability of a nerve cell and its ability to send
impulses along its branches changes.
Neurobiologia Schizofrenii – jak to wszystko
powiązać?
Rola białka DARPP-32
Svenningsson, P. et al. Diverse psychotomimetics act through
a common signalling pathway. Science, 302, 1412 - 1415,
(2003)
Neurobiologia Schizofrenii – jak to wszystko
powiązać?
Rola białka DARPP-32
• molecule DARPP-32 serving as a
master switch. It orchestrates the
degree of phosphorylation in different
molecular targets in the cell membrane
and cytoplasm.
Dopamine and several other transmitters
can influence a regulatory protein, DARPP32, which indirectly changes the function of
a large number of other proteins.
The DARPP-32 protein is like a conductor
directing a series of other molecules.
When DARPP-32 is activated it affects
several ion channels altering the function of
particular fast synapses.
Neurobiologia Schizofrenii – jak to wszystko
powiązać?
Rola białka DARPP-32
"DARPP-32 is a key regulatory protein, involved in
controlling receptors, ion channels, and other
physiological factors, and is activated and deactivated
ultimately by neurotransmitters that are implicated in
the development of schizophrenia,"
"the observed abnormality in DARPP-32 in
the dorsolateral prefrontal cortex could
contribute to the compromised function of
the cognitive-affective parallel circuit in
patients with schizophrenia."
"This study showed us that DARPP-32 is
reduced in an area of the brain most often
linked to schizophrenia,"
Neurobiologia Schizofrenii – jak to wszystko
powiązać?
Rola białka DARPP-32
https://www.youtube.com/watch?v=f6CILJA110Y