Rezerwaty

Rezerwaty o randze międzynarodowej
Jezioro Łuknajno
Jezioro Łuknajno zostało uznane za rezerwat przyrody w 1947 roku, ale jeszcze
wcześniej było chronione na mocy zarządzenia inspektora
lasów Nadleśnictwa w Mikołajkach. Położone w pobliżu
północnego brzegu Śniardw, jest rezerwatem o niezwykle
bogatej faunie wodno-błotnej. Omawiany rezerwat, liczy 680
ha powierzchni leży w gminie Mikołajki, około 6 km na
wschód od Mikołajek. Jest to szeroko rozlane jezioro
morenowe, połączone wąskim kanałem z jeziorem Śniardwy.
Odbywa się tu rozród lub przebywa poza sezonem lęgowym
175 gatunków ptaków i co najmniej 30 gatunków ssaków.
Corocznie gniazduje tu od kilkunastu do kilkudziesięciu par
łabędzi, a na pierzenie przybywa ich około 2000. W okresie
wędrówek na tafli jeziora odpoczywa jednocześnie do 18 000
łysek i od 4000 do 5000 osobników różnych gatunków kaczek,
między innymi jedna z najładniejszych - hełmiatka. Ten płytki akwen jest naturalnym
tarliskiem ryb z jeziora Śniardwy. Duża ilość ryb przyciąga tu także rybołowa i bielika,
które często polują w rezerwacie. Obiekt został w 1976 r. wpisany na listę rezerwatów
Konwencji Ramsar o ochronie terenów bagiennych i błotnych, mających
międzynarodowe znaczenie w ochronie ptaków, a przez UNESCO na listę Rezerwatów
Biosfery.
Jezioro Siedmiu Wysp
Jezioro Siedmiu Wysp (jezioro Oświń), rezerwat wpisany na listę Konwencji Ramsar,
utworzony w 1956 r. w celu ochrony naturalnego środowiska gnieżdżenia się licznych
gatunków ptactwa wodno-błotnego oraz szaty roślinnej, zajmujący powierzchnię około
1006,8 ha. w tym 357 ha powierzchni wodnej, 592 ha bagien i 58 ha lasów. Rezewat
położony jest na terenie gminy Węgorzewo. Bytuje tu stale i na przelotach blisko 120
gatunków ptaków. Jezioro to upatrzyły sobie jako miejsce odpoczynku na przelotach
gęsi zbożowe i białoczelne. Jesienią na tafli jeziora jednorazowo odpoczywa tu ok. 5000
gęsi. Równie interesująca i bogata jest szata roślinna rezerwatu. Występują tu liczne
zespoły wodne, bagienne, torfowiskowe, zaroślowe i leśne. Z uwagi na niewielkie
oddziaływanie człowieka na tutejsze zbiorowiska wodne, mają one naturalny charakter.
Jezioro Karaś
Jezioro Karaś, rezerwat wpisany na listę Konwencji Ramsar, zajmuje
powierzchnię około 815,48 ha. Leży w granicach województwa warmińsko-mazurskiego,
położone około 6 km na południwy zachód od Iławy, między wioskami Karaś, Wonna i
Skarszewo. Utworzono go w 1958 r. Wody stanowią 47% obszaru rezerwatu, lasy 29% a
bagna 24%. Jezioro Karaś jest eutroficznym, zarastającym zbiornikiem wodnym o
maksymalnej głębokości 2,8 m. Lustro wody, zajmujące obecnie ok. 380 ha. podzielone
jest na dwa plosa połączone płytkim, trudnym do przepłynięcia łodzią przesmykiem.
Niedostępność terenu uniemożliwiła dokładne zbadanie obiektu. Dotychczas
stwierdzono występowanie tu, w okresie łęgowym i na przelotach, 156 gatunków ptaków,
w tym 83 gatunki łęgowe. Dalsze badania pozwolą na znaczne rozszerzenie listy
1
gatunkowej. Do osobliwości zaliczyć można gniazda setek łabędzi, przebywanie na
przelotach dużych stad gęsi, kaczek, łysek i żurawi. W rezerwacie widziano też pelikana,
wydrzyka, czaplę białą. Żerują tu też między innymi bielik, bocian czarny i
sporadycznie ryb
Pozostałe rezerwaty
Rezerwaty leśne
Dębowo
Dębowo, rezerwat o powierzchni 0,26 km' , obejmuje stuletni drzewostan bukowy. W
runie rosną między innymi lilia złotogłów, marzanka wonna, storczyki, wawrzynek
wilczełyko. Spotkać tu można rzadki, chroniony grzyb-soplówkę koralową. Rezerwat
znajduje się na obszarze województwa warmińsko-mazurskie w gminie Biskupiec, w
odległości około 1 km od szosy Biskupiec - Bęsia za Węgolem.
Dęby Napiwodzkie
Dęby Napiwodzkie, rezerwat o powierzchni 37 ha powstał w 1989 r. chroni na swym
obszarze 3 zespoły roślinne. Najistotniejszym z nich jest grąd gwiazdnicowy i jego
drzewostany z 65 potężnymi dębami liczącymi 300-350 lat; najgrubszy dąb ma w
obwodzie 600 cm. W runie występują rośliny objęte ochroną całkowitą, a więc
wawrzynek wilczełyko i lilia złotogłów, oraz częściową, na przykład marzanka wonna,
konwalia majowa, kruszyna pospolita. Na wiekowych dębach spotkać można także
owocniki rzadkiego grzyba-ozorka pospolitego. Rezerwat znajduje się w obrębie
województwa warmińsko-mazurskiego w gminie Jedwabno, nad rzeką Czarna, na trasie
Jedwabno-Nidzica, koło miejscowości Nowe Borowe.
Sosny Taborskie
Sosny Taborskie, rezerwat o powierzchni 0,96 km' obejmuje stary, bo liczący 230 lat,
drzewostan z przewagą sosny zwyczajnej rasy taborskiej dającej drewno o doskonałej
jakości technicznej. Królowa duńska w 1576 roku właśnie w lasach taborskich kupowała
drewno sosnowe, traktując je jako najlepszy materiał szkutniczy. Przekroje drewna
sosen taborskich wystawiano, pod nazwą "Bois de Tabore", na światowej wystawie w
Paryżu w 1900 roku i reklamowano jako najlepszy surowiec sosnowy świata. Obecnie w
tym rezerwacie o dość żyznych glebach sosna, wskutek naturalnej selekcji, ustępuje
miejsca gatunkom liściastym. Rezerwat znajduje się w województwie warmińskomazurskim, w gminie Łukta. Rozciąga się po obu stronach szosy Łukta-Ostróda, tuż za
wsią Tabórz.
Niedźwiedzie Wielkie
Niedźwiedzie Wielkie, rezerwat zajmujący powierzchnię 0,31 km' chroni drzewostan
buczyny pomorskiej, liczący 150 lat. W runie występują czosnek niedźwiedzi, lilia
złotogłów, podkolan biały, wawrzynek wilczełyko, bluszcz i inne. Rezerwat leży w
województwie warmińsko-mazurskim w gminie Małdyty, w lesie oddalonym blisko 3 km
na wschód od Małdyt. Południowa część rezerwatu przylega do Jeziora Miedzianego i
jeziora Dolny Staw.
2
Koniuszanka II
Koniuszanka II, rezerwat o powierzchni 0,65 m' obejmuje stare drzewostany
mieszane z pomnikowymi dębami i bogatym runem na przełomowym odcinku strugi
Koniuszanka. Położony jest w województwie warmińsko-mazurskim w gminie Nidzica,
w odległości około 200 m na południe od leśniczówki Wykno, przy południowym brzegu
jeziora Omulew, oddalony jest o 500 m od szosy Napiwoda-Jabłonka.
Dylewo
Dylewo, rezerwat, który na powierzchni 9,46 ha porasta buczyna pomorska,
licząca 120 lat. Jest to teren Gór Dylewskich. Wśród bogatego runa, złożonego między
innymi z marzanki wonnej, przylaszczki pospolitej, gajowca żółtego, znajduje się wiele
głazów narzutowych. Rezerwat leży w województwie warmińsko-mazurskim w gminie
Grunwald. Dotrzeć tam można kierując się od Dylewa na zachód drogą polną. Rezerwat
zaczyna się na skraju lasu i jest oddalony od wsi 2,5 km.
Krutynia
Krutynia, rezerwat obejmujący Jezioro Krutyńskie, odcinek rzeki Krutynia i
okalające je wielogatunkowe lasy liściaste i mieszane o bogatym runie. Zajmuje
powierzchnię 2,73 km' . W rzece występują rzadki glon krasnorost oraz gąbka
słodkowodna. Można spotkać tu między innymi wydrę, zimorodka, pluszcza, jarząbka,
orlika. Rezerwat znajduje się w województwie warmińsko-mazurskim w gminie Piecki,
między północno-wschodnim brzegiem Jeziora Mokrego a wsią Krutyń.
Królewska sosna
Królewska sosna, rezerwat o obszarze 10,4 km' , obejmuje drzewostany z sosną
rasy mazurskiej na borze mieszanym. Najstarszy fragment oceniono na 250 lat. Tu też
znajduje się "królewska sosna", mająca 360 cm w obwodzie i masę 15 m3. Nad Jeziorem
Mokrym rośnie dąb szypułkowy liczący 300 lat, który przeszedł do literatury; jest o nim
mowa w książce Karola Małłka i Andrzeja Jareckiego Jest dąb nad Mukrem. Rezerwat
leży w województwie warmińsko-mazurskim w gminie Piecki, nad południowowschodnim brzegiem Jeziora Mokrego, w odległości około 1,5 km na północ od wsi
Zgon.
Pierwos
Pierwos, rezerwat o powierzchni 6,05 km' , powstał w celu zachowania naturalnych
biocenoz leśnych, wodnych i torfowiskowych, z licznymi gatunkami chronionych roślin i
zwierząt, oraz dla zachowania cech krajobrazu Pojezierza Mazurskiego. Leży w
województwie warmińsko-mazurskim w gminie Piecki, między jeziorami Pierwos, Skok
i Gardyńskie, w pobliżu wsi Bobrówko, nie opodal rozwidlenia szosy z Mikołajek na
Piecki i Uktę.
Strzałowo
Strzałowo, rezerwat o powierzchni 0,14 km', chroni przede wszystkim drzewostan
sosnowy liczący 130 lat. Oprócz pięknych sosen rasy mazurskiej rosną tu dęby, świerki i
lipy. W bogatym runie występują między innymi lilia złotogłów, orlik pospolity,
naparstnica zwyczajna, widłaki. Rezerwat znajduje się na obszarze województwa
warmińsko-mazurskiego w gminie Piecki. Leży między szosą Piecki-Mikołajki a
południowym brzegiem jeziora Malcz Wielki. Przez rezerwat wiedzie droga od wyżej
wymienionej szosy do Nadleśnictwa Strzałowo.
3
Zakręt
Zakręt, rezerwat o powierzchni 1,06 km' posiada drzewostany z przewagą sosny.
Porastają one obszary morenowe z trzema dystroticznymi jeziorkami, po których
dryfują tak zwane pływające wyspy. Leży na terenie województwa warmińskomazurskiego w gminie Piecki, między wsią Krutyń a wschodnim brzegiem Jeziora
Mokrego. Do rezerwatu prowadzi droga gruntowa długości 1,5 km na wschód od tej wsi.
Bukowy
Bukowy, rezerwat, w którym na powierzchni 0,08 km' występuje buczyna licząca
140 lat, znajdująca się na krańcu wschodniego zasięgu. W runie rosną między innymi
żywiec cebulkowy, wawrzynek wilczełyko, śnieżnik leśny, podkolan biały. Rezerwat leży
w województwie warmińsko-mazurskim w gminie Reszel. Od szosy Biskupiec-Samtawki
w odległości około 1,5 km za wsią Otry należy skręcić w prawo i podążać 800 m leśną
drogą.
Las Warmiński
Las Warmiński, rezerwat o powierzchni 17,98 km' obejmuje starodrzewy o
przewadze sosny. Są tu : przełomowy odcinek Łyny, jeziora śródleśne, stanowiska
rzadkich zwierząt (ryś, wilk) i roślin gnieźnik leśny, podkolan biały, zimoziół północny, a
także kurhany sprzed 2000 lat. Rezerwat leży w województwie warmińsko-mazurskim
na terenie dwu gmin: Stawigudy i Purdy, między Jeziorem Łańskim a wsią Ruś, w
odległości od 2 do 2,5 km ad szosy Olsztyn-Butryny.
Klonowo
Klonowo, rezerwat o powierzchni 0,32 km' porastają: las mieszany liczący 180 lat i
dębowo-sosnowy. Teren ten jest falisty i charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem
siedliskowym. W runie występują lilia zlotogtów, wawrzynek wilczełyko, bluszcz
pospolity i inne. Rezerwat leży w gminie Lidzbark Welski, w odległości około 1 km na
północny wschód od wsi Klonowo, między Jeziorem Lidzbarskim a jeziorem Zworzno.
Lenki
Lenki, rezerwat o powierzchni 0,1 km' obejmuje drzewostan modrzewiowy. W
najstarszym fragmencie drzewa osiągnęły wiek 170 lat i wysokość do 47 m. Rezerwat
leży na terenie gminy Młynary, na trasie Pasłęk-Młynary, w odległości około 7 km za
Pasłękiem, tuż za wsią Dawidy.
Dęby w Krukach Pasłęckich
Dęby w Krukach Pasłęckich, rezerwat o powierzchni 9,66 ha to las-grąd naturalny
z dębami mającymi 270 lat. Powstał w 1960 r. Leży na terenie gminy Pasłęk, koło wsi
Kwitajny, w odległości około 16 km od Morąga. Grądowemu drzewostanowi charakter
nadają potężne, wiekowe dęby szypułkowe o wysokości ok. 35 m. Oprócz dębów
drzewostan tworzy lipa drobnolistna z domieszką graba w wieku około 100 lat. Runo
jest bardzo bogate, złożone z przedstawicieli ponad 50 gatunków.
Mokre
Mokre, rezerwat o powierzchni 0,05 km' obejmuje fragment lasu lęgowego z
jesionem i dębem w wieku 140 lat. Rezerwat leży w gminie Węgorzewo, w odległości 1,5
km na wschód od Sztynortu. Droga prowadzi do Kirsajt od strony zachodniego brzegu
jeziora Dargin.
4
Borki
Borki, rezerwat o powierzchni 2.32 km' stanowi fragment Puszczy Boreckiej.
Charakteryzuje się dość zróżnicowaną rzeźbą terenu. Występują tu grądy grabowolipowe, olesy, łęgi i świerczyna na torfach. Rezerwat leży w gminie Kruklanki, w
odległości około 12 km na wschód od wsi Kruklanki i 4 km na wschód drogą polną od
wsi Podleśne.
Rezerwaty torfowiskowe
Galwica
Galwica, Rezerwat utworzony w 1958 r.o powierzchni 95 ha obejmuje torfowisko
przejściowe z doskonale zachowanym obszarem turzycowym. Rosną tu liczne mchy
torfowce, czermień błotna, turzyce, rosiczka okrągłolistna, bagnica torfowa, żurawina
błotna. Rezerwat leży w województwie warmińsko-mazurskim w gminie Jedwabno, na
zachodnim brzegu jeziora Sasek Mały. Dotrzeć tam można z szosy Jedwabno Wielbark.
Gązawa
Gązawa, rezerwat powstał w 1958 r.o powierzchni 205 ha obejmuje torfowisko
wysokie typu kontynentalnego, powstałe w wyniku zlądowienia jeziora. Występują tu
mchy tortowe, bagno zwyczajne, bażyna czarna, modrzewnica zwyczajna, rosiczki,
wełnianka. Torfowisko rzadko porasta karłowata sosna, na obrzeżu rośnie bardziej
zwarty bór bagienny. Rezerwat leży w województwie warmińsko-mazurskim na terenie
gminy Mrągowo, w odległości około 2 km na północ od wsi Bagienice, leżącej przy szosie
Biskupiec-Mrągowo.
Cielętnik
Cielętnik, rezerwat utworzony w 1959 r.o powierzchni 3,38 ha, torfowisko, z
jednym z największych skupisk brzozy niskiej, wierzba śniada, rutewka żółta ,rutewka
wąskolistna, storczyk plamisty, fiołek torfowy. Leży w warmińsko-mazurskim w gminie
Braniewo, w odległości 5 km na zachód od Braniewa, między wsiami Cielętnik,Podgórze
i Czarna Grabla.
Osiek II
Osiek II, rezerwat ten utworzono w 1970 o powierzchni 43,60 ha obejmuje
torfowisko z bogatym stanowiskiem maliny moroszki. Leży w gminie Godkowo. Do
rezerwatu można dotrzeć drogą Miłakowo - Młynary ad wsi Karwiny i dalej 1 km na
południowy wschód przez łąki.
Mszar
Mszar, ten niewielki rezerwat o powierzchni 4,45 ha został powołany w 1953 r.
obejmuje torfowisko przejściowe z fragmentem torfowisk wysokiego i niskiego. Rosną tu
mchy torfowce, modrzewnica północna, rosiczki, bagno zwyczajne, wełnianki, borówka
bagienna. Rezerwat leży w obrębie Olsztyna w Lesie Miejskim, między drogą
prowadzącą do oczyszczalni ścieków a Jeziorem Długim.
5
Redykajny
Redykajny, rezerwat o powierzchni 14 ha obejmuje torfowisko przejściowe z
fragmentem torfowisk wysokiego i niskiego. Rosną tu mchy torfowce, modrzewnica
północna, rosiczki, wełnianki, bagno zwyczajne, borówka bagienna, turzyca strunowa.
Rezerwat leży na terenie Olsztyna, w Lesie Miejskim, między drogą prowadzącą do
oczyszczalni ścieków a drogą od przejazdu kolejowego Likusy do starej żwirowni.
Oddalony jest o 600 m od jeziora Podkówka.
Kociołek
Kociołek, rezerwat o powierzchni 7,02 ha powstał w 1958 r., obejmuje torfowisko
porośnięte różnymi zespołami turzyc wysokich, fragmentami roślinnością
charakterystyczną dla torfowisk przejściowych. Rezerwat leży w gminie Biskupiec
Pomorski. Od szosy Nowe Miasto Lubawskie - Biskupiec Pomorski można dotrzeć do
"Kociołka" , skręcając przed przejazdem w prawo, na drogę gruntową. Jest oddalony o
blisko 1,4 km na pn. wschód od stacji PKP Biskupiec Pomorski.
Świńskie Bagno
Świńskie Bagno, rezerwat o powierzchni 16 ha, został utworzony w 1993 w celu
ochrony interesującego torfowiska niskiego i przejściowego oraz otaczającego go lasu.
Torfowisko niskie tworzą fitocenozy szuwarów trzcinowego i turzycowego; w części
istnieje tu jeszcze zbiornik otwartej wody. Torfowisko przejściowe tworzy mszar
torfowo-turzycowy, który jest otoczony wąskim pasem boru bagiennego. Rezerwat
położony jest ok. 1,5 km na pn. zach. od wsi Białuty.
Łabędź
Łabędź, rezerwat o powierzchni 11 ha, utworzony w 1958 r. obejmuje torfowisko
niskie z różnymi zespołami turzycowymi. Licznie występuje tu rosiczka długolistna na
fragmentach torfowiska przejściowego. Rezerwat ten jest usytuowany tak samo jak
rezerwat "Kociołek", tylko leży 2,5 km dalej, idąc drogą gruntową.
Perkuny
Perkuny, rezerwat ten o charakterze rezerwatu ścisłego, utworzono w 1954 r. o
powierzchni 3,50 ha obejmuje torfowisko wysokie i przejściowe z rosiczką okrągłolistną
i innymi roślinami torfowiskowymi. Leży w gminie Giżycko, około 4 km na północy
zachód od Giżycka i 1 km od Pierkunowa drogą do wsi Swidry.
Sołtysek
Sołtysek, rezerwat, o powierzchni 10 ha, obejmuje torfowisko ze stanowiskiem
rzadkiej rośliny - chamedafne północnej oraz brzozy niskiej i innych roślin
torfowiskowych. Leży w gminie Pasym.
Od szosy Olsztyn-Szczytno można dotrzeć drogą polną Grom-Jurgi, 2 km, następnie
należy skręcić w prawo i iść ok.200 m przez śródleśne łąki.
Spytkowo
Spytkowo, rezerwat o powierzchni 0,03 km' obejmuje torfowisko za stanowiskiem
wierzby lapońskiej. Leży w gminie Giżycko, w odległości 5,5 km na północny wschód od
Giżycka i 1 km. na wschód od wsi Spytkowo.
6
Wyspa na Jeziorze Wielkie Partęczyny
Wyspa na Jeziorze Wielkie Partęczyny , rezerwat, o powierzchni 0,38 ha,
utworzono w 1958 r. w celu ochrony stanowiska okazałego storczyka - obuwika
pospolitego. Rezerwat w większości porasta grąd niski, w którego runie rośnie ginący w
regionie obuwik. Spośród innych roślin na uwagę zasługują m.in.; złoć mała i żółta,
kokorycz pusta i wątła, wawrzynek wilcze łyko oraz
kupkówka olbrzymia. Rezerwat leży na terenie gminy
Kurzętnik.
Żurawie bagno
Żurawie bagno, rezerwat o powierzchni 5,84 ha,
utworzony w 1958 r. obejmuje torfowisko niskie z różnymi
zespołami turzycowymi. Licznie występuje tu rosiczka
długolistna na fragmentach torfowiska przejściowego.
Rezerwat znajduje się w gminie Kurzętnik. Można tu dotrzeć
od szosy Nowe Miasto Lubawskie - Biskupiec Pomorski. We
wsi Śluska należy skręcić w lewo do wsi Otręba, tam w prawo
w las. Po przebyciu 1,2 km trzeba skręcić drogą w lewo i
jeszcze iść dalej 1 km.
Rezerwaty florystyczne
Jezioro Martwe
Jezioro Martwe, rezerwat utworzony został w 1979 o powierzchni 17,73 ha jest
dystroticznym jeziorem otoczonym torfowiskiem, z bogatym stanowiskiem maliny
moroszki. Znaczną część torfowiska porastała drzewostany iglaste, Rezerwat leży w
gminie Górowo Iławeckie. Od wsi Galiny prowadzi na wschód droga leśna o długości 2
km. Rezerwat usytuowany jest 2 km na południe od granicy państwowej.
Zielony Mechacz
Zielony Mechacz, rezerwat o powierzchni 95,39 ha został powołany w roku 1962
obejmuje torfowisko z najbogatszym w kraju stanowiskiem maliny moroszki. Większą
część 95% powierzchni porastają drzewostany sosnowe; gniazdują tu żurawie. Rezerwat
leży w gminie Małdyty, w odległości 1.5 km za Małdytami od szosy Ostróda - Gdańsk.
Dotrzeć tu można drogą leśną na zachód.
Jezioro Czarne
Jezioro Czarne, rezerwat powstał w 1957 r. i ma powierzchnię 9,28 ha jest
dystroficznym jeziorem ze stanowiskiem poryblina jeziornego. Leży w gminie Ostróda,
w odległości 2 km na północny zachód od stacji PKP Ostróda, między południowym
plosem Jeziora Drwęckiego a torem PKP do Miłomłyna.
Jezioro Francuskie
Jezioro Francuskie, rezerwat o powierzchni 15,03 ha utworzono w 1963 r. jest
śródleśnym jeziorem mającym na obrzeżu torfowisko przejściowe z wierzbą
borówkolistną. Od wschodu porasta starodrzew bukowy, rezerwat leży w gminie
Ostróda, u podnóża Góry Dylewskiej w odległości 1,5 km na wschód od północnego
krańca Wysokiej Wsi.
7
Sołtysek
Sołtysek, rezerwat o powierzchni 9,87 ha powołano w 1969 r. obejmuje torfowisko
ze stanowiskiem bardzo rzadkiej rośliny, chamedafne północnej oraz brzozy niskiej i
innych roślin torfowiskowych. Leży w województwie warmińsko-mazurskim w gminie
Pasym. Od szosy Olsztyn-Szczytno można dotrzeć drogą polną Grom - Jurgi, idąc nią 2
km, następnie należy skręcić w prawo i dalej iść 200 m przez śródleśne łąki.
Kulka
Kulka, rezerwat utworzony w 1955 r.o powierzchni 12,39 ha leży na stromym
wschodnim brzegu jeziora Łęsk. Rośnie tu las z wieloma roślinami stepowymi i
kserotermicznymi w runie, Rezerwat leży w województwie warmińsko-mazurskim w
gminie Dźwierzuty, w odległości 1,2 km od Orzyn.
Lisunie
Lisunie, rezerwat powstał w 1958 r. o powierzchni 15,78 ha stanowi śródleśne
zarastające jezioro ze stanowiskiem kłoci wiechowatej. Leży w gminie Mikołajki. Od
szosy Piecki-Mikołalki należy skręcić w lewo na Zelwągi i po przebyciu 1,5 km skręcić w
prawo. Dalej prowadzi droga leśna na odcinku 1 km.
Rezerwaty faunistyczne
0stoja bobrów na rzece Pasłęka
0stoja bobrów na rzece Pasłęka, rezerwat o powierzchni 4258,79 ha, utworzony
został w 1970 r. w celu zachowanie stanowisk bobra. Występują tu też takie gatunki, jak
wydra, norka amerykańska, zimorodek, pluszcz, tracz, pstrąg, lipień (lipień
wprowadzony sztucznie).Ochroną objęta jest cała rzeka Pasłęka, od źródeł do granic
Braniewa, wraz z jeziorami Sarąg, Isąg oraz Zalewem Pierzchalskim.
Wyspa Lipowa na jeziorze Marąg
Wyspa Lipowa na jeziorze Marąg, rezerwat o powierzchni 0,05 km' , w którym
znajdują się kolonie kormoranów i czapli siwych. W 1987 roku naliczono 465 gniazd
kormoranów, czyli około 1800 ptaków tego gatunku. Rezerwat leży w województwie
warmińsko-mazurskim w gminie Łukta, w odległości 3 km na północ od Łukty. Można
tam dotrzeć szosą Łukta-Świątki do Ramot i potem 1 km przez pastwiska.
Jezioro Iłgi
Jezioro Iłgi, rezerwat o powierzchni 90,46 ha jest ostoją ptactwa wodno-błotnego.
Leży w województwie warmińsko-mazurskim, w gminie Miłomłyn, między jeziorem Gil
Wielki a Jeziorem Drwęckim, w odległości 15 km na północny wschód od Iławy.
Rezerwat utworzono w 1957 r. w celu ochrony miejsc łęgowych ptactwa wodnego i
błotnego oraz w celu zachowania roślinności torfowiskowej. Jezioro Iłgi powstało w
okresie polodowcowym, jest jeziorem typu zalewowego, eutroficznego, płytkie (od 1do
1,5 m), podlega silnym procesom zarastania.Na terenie rezerwatu spotkać tu można
muchołówki, puszczyka, zimorodka, gołębie leśne i inne. Szosą Iława-Boreczno trzeba
dotrzeć do wsi Kaliska. Z Ostródy można dostać się do rezerwatu, kierując się na
zachód i przebyć w tym kierunku 13 km.
Jezioro Orłowo Małe
8
Jezioro Orłowo Małe, rezerwat o powierzchni 4,50 ha utworzony w 1958 r. w celu
ochrony żółwia błotnego. Żółw błotny żywi się głównie robakami, owadami, rybami,
mięczakami. Pora godowa żółwia błotnego to głównie maj, zaś składanie jaj odbywa się
na przełomie czerwca i lipca. Żyją bardzo długo nawet do 120 lat. Rezewat znajduje się
w gminie Nidzica, w odległości około 0,8. km na północ od wsi Orłowo i 10 km na północ
od Nidzicy.
Czaplisko Ławny Lasek
Czaplisko Ławny Lasek, rezerwat o powierzchni 6,83 ha utworzony w 1963 r. w
celu ochrony kolonii czaply siwej, obejmuje opuszczoną kolonię czapli siwej w
drzewostanie sosnowym, rasy mazurskiej, zwanej też krutyńską liczącym 210 lat, z
domieszką świerka. Rezerwat leży w województwie warmińsko-mazurskim w gminie
Piecki, na wschodnim brzegu jeziora Uplik. Jest oddalony o 1 km na południowy zachód
od wsi Zgon.
Bajory
Bajory, rezerwat o powierzchni 216,37 ha jest ostoją bocianów, które
przywędrowały tu zza granicy około 1962 roku i rozmnożyły się. Rozlewiska sprzyjają
wydrze i wielu ptakom wodno-błotnym. Czasem można tu też spotkać łosia. Rezerwat
leży w województwie warmińsko-mazurskim, w gminie Srokowo, nad Kanałem
Mazurskim, na północ od drogi Srokowo-Bajory.
Kałeckie Błota
Kałeckie Błota, rezerwat o powierzchni 186,48 ha został utworzony 1988 r. w celu
ochrony biotopów lęgowych różnych gatunków zwierząt wodnych i błotnych, głównie
ptactwa i bobrów. Rezewat znajduje się około 12 km na północ od Srokowa i ok. 0,5 km
od wsi Kałki.
Czapliniec Werski
Czapliniec Werski, utworzono został w 1982 o powierzchni 14,59 stanowi kolonię
czapli siwych. Gatunek ten gnieździ się tu koronach 50-70 letnich sosen. Leży na terenie
Nadleśnictwa Lidzbark w gminie Rybno, w granicach Welskiego Parku
Krajobrazowego. Szosą Rybno-Ostaszewo należy przebyć 3,5 km,a przy leśniczówce
Ostaszewko skręcić w lewo, skąd już tylko 200 m dzielą od rezerwatu.
Czerwica
Czerwica, rezerwat ten utworzono w 1957 r. o powierzchni 11,63 ha jest kolonią
czapli siwych i kormoranów, gniazdujących na półwyspie i na dwóch wyspach jeziora
Czewica.W rezerwacie Czewica kormorany najbardziej upodobały sobie stary
pomnikowy buk, na którym istnieje aż 28 gniazd. Leży w zasięgu terytorialnym
Nadleśnictwa Susz. Można tam dotrzeć drogą leśną około 4 km na zachód od Siemian
lub 4 km na północny wschód od Januszewa.
Gaudy
Gaudy, rezerwat ten powstał w 1957 r. i zajmuje powierzchnię 332,53 ha stanowi
ostoję ptactwa wodno-błotnego. Leży w gminie Susz. Należy przebyć 5 km szosą SuszKamieniec, następnie 800 m na wschód od Kamieńca przez łąki.
Jezioro Liwieniec
9
Jezioro Liwieniec, rezerwat o powierzchni 0,83 km' jest ostoją ptactwa wodnobłotnego. Występują tu między innymi: łabędź, bąk, bączek, mewa śmieszka. Rezerwat
leży w gminie Prabuty, przy zachodniej części miasta Prabuty.
Czapliniec
Czapliniec, rezerwat o powierzchni ,0,17 km' jest kolonią czapli siwych. Do 1978
roku było tu 80 gniazd, obecnie już tylko 5; znajdują się w starodrzewie sosnowym.
Rezerwat leży w województwie warmińsko-mazurskim w gminie Mikołajki. Prowadzi
do niego droga Mikołajki-Dziuple Małe, jest oddalony ok.1,5 km od wsi Łuknajno.
Kożuchy
Kożuchy, rezerwat o powierzchni 28 ha, utworzono w 1963 r., to jedno z
największych koloni mewy śmieszki w Polsce. Leży w gminie Giżycko. Od Giżycka
prowadzi droga do wsi Kożuchy Wielkie, na odcinku 4 km, następnie należy udać się 1
km przez pola w kierunku południowo-zachodniego brzegu jeziora Kruklin.
Półwysep i wyspy na jeziorze Rydzówka
Półwysep i wyspy na jeziorze Rydzówka, rezerwat o powierzchni 0,26 km' jest
kolonią kormoranów i czapli siwych,a także miejscem odpoczynku ptaków przelotnych.
Znajdują się tu także żeremia bobrów. Leży w gminie Węgorzewo. Można tu dotrzeć 3,5
km drogą polną ze Srokowa na północny wschód lub 2,5 km drogą polną z Leśniewa na
północ.
Jezioro Pogubie Wielkie
Jezioro Pogubie Wielkie, rezerwat o powierzchni 6,92 km' jest miejscem lęgowym około
60 gatunków ptaków, między innymi żurawia i łabędzia niemego. Leży w gminie Pisz, w
odległości 4,5 km na południowy zachód od Pisza.
Wyspy na jeziorach Mamry, Dobskie i Kisajno
Wyspy na jeziorach Mamry, Dobskie i Kisajno, rezerwat o powierzchni 1,94 km'
obejmuje 18 wysp na Wielkich Jeziorach Mazurskich. Wyspy te pokryte są
drzewostanem. Przy brzegach są oczerety, a w nich miejsca lęgowe ptaków wodnych i
błotnych. Między wymienionymi wyżej wyspami znajduje się też Wysoki
Ostrów"Wyspa Kormoranów". W 1987 roku było 370 gniazd, czyli około 1400 ptaków.
Rezerwat leży w województwie warmińsko-mazurskim w gminach Giżycko i
Węgorzewo. Jest usytuowany na wschód i północny wschód od Giżycka.
Bagno Nadrowskie
Bagno Nadrowskie, rezerwat o powierzchni 0,51 km' obejmuje obszar lasu i nieużytków.
Jest chroniony ze względu na zachowanie siedlisk herpetofauny oraz licznych gatunków
ptaków. Leży w województwie warmińsko-mazurskim w gminie Olsztynek.
Mokradła Żegockie
Mokradła Żegockie, rezerwat o powierzchni 33,63 ha, obejmujący zabagnione łąki i
nieużytki, powstał w celu zachowania lęgowisk i żerowisk licznych gatunków ptaków
wodno-błotnych. Leży w województwie warmińsko-mazurskim w gminie Kiwity.Powstał
w roku 1991.
Ustnik
10
Ustnik, rezerwat o powierzchni 0,38 km' obejmuje obszar śródpolnego zbiornika
wodnego i przyległych nieużytków.Celem ochrony jest zachowanie, ze względów
dydaktycznych i naukowych, miejsc lęgowych i wypoczynkowych wielu rzadkich i
zagrożonych wyginięciem ptaków wodno-błotnych. Leży w województwie warmińskomazurskim w gminie Jeziorany.
Piłaki
Piłaki, rezerwat o powierzchni 0,52 km' obejmuje obszar lasu, pastwisk i bagien. Jest to
miejsce żerowania i gniazdowania licznych gatunków ptaków; na
przelotach wiosennych i jesiennych mają tu swe noclegowiska
żurawie. Są tu leż stanowiska gatunków roślin rzadkich i
podlegających ochronie. Rezerwat leży w gminie Sorkwity.
Małga
Małga, rezerwat o powierzchni 147 ha, utworzony w 1991 r.
obejmuje wrzosowiska i bagna, gdzie znajdują noclegowiska
żurawie w okresie jesiennych i wiosennych wędrówek. Są tu także
miejsca gniazdowania, żerowania i tokowania kilku rzadkich
gatunków ptaków. Leży w województwie warmińsko-mazurskim w
gminie Jedwabno.
Bagno Koziana
Bagno Koziana, rezerwat o powierzchni 0,54 km' obejmuje obszar
nieużytków z ostoją ptactwa wodno-błotnego. Leży w województwie
mazowieckim w gminie Lidzbark Welski.
Rezerwaty wodne
Rzeka Drwęca
Rzeka Drwęca, rezerwat o powierzchni 1888,27 ha utworzonym w 1961 r. w celu
zachowania i ochrony środowiska wodnego i ryb w nim bytujących a w szczegulności
pstrąga, łososia, troci i certy, obejmuje rzekę Drwęcę z dopływami i jeziorami
przepływowymi, Grabiczką, Dylewką, Pobórską Strugą (część), Gizelą (część), Iławką
(część), Elszką (część), Welem (część), Rypienicą (część) i Ruźcem (część) przepływa
przez województwa warmińsko-mazurskie i kujawsko pomorskim. Jej długość od źródeł
koło Drwęcka(na pograniczu gmin Olsztynek i Grunwald) na wysokości 191 m.n.p.m do
ujścia w Złotoryi na rzędnej 39 m.n.p.m wynosi 207,2 km Jedynie Drwęca zachowała
ograniczone warunki do naturalnego tarła troci. Ma to istotne znaczenie dla utrzymania
bioróżnorodności i naturalności troci bytujących w systemie Wisły. Poza wyżej
wymienionymi spośród osobliwości fauny Drwęcy wspomieć należy o głowaczach:
białopłetwym i pręgopłetwym; minogu rzecznym, wydrze, bobrze, zimorodku,
pluszcz(zimującym), orliku krzykliwym, bieliku i czarnym bocianie.
Jezioro Jasne
Jezioro Jasne, rezerwat powstał w 1988r.o powierzchni 106 ha został utworzony ze
względów dydaktycznych i naukowych oligotroficznego jeziora Jasnego, dystroficznego
jeziora Luba, torfowisk występujących w rynnie pojeziornej oraz otaczających je
drzewostanów. Leży na terenie województwa warmińsko-mazurskiego w gminie Iława
11
na terenie Nadleśnictwa Susz, położony w obrębie Parku Krajobrazowego Pojezierza
Iławskiego.
Rezerwaty krajobrazowe
Koniuszanka I
Koniuszanka I, rezerwat o powierzchni 24,04 ha został utworzony w 1978 r. dla ochrony
obszarów ze zjawiskiem sufozji. Strumień Koniuszanka koło osady Rakarnia zanika, by
"wypłynąć" ponownie 2 km dalej ze źródeł wysiękowych. Szlak cieku podziemnego
znaczą osuwiska, tak zwane leje sufozyjne; około 1980 roku sufozja uległa zakłóceniu,
zamulone zostały koryta cieków podziemnych, rezerwat leży pomiędzy osadami leśnymi
Rakarnia i Moczysko w gminie Nidzica. Jest oddalony o blisko 4 km od osady Moczysko.
Jedzie się szosą Napiwoda-Jedwabno. Po prawej stronie szosy znajduje się miejsce
zaniku strumienia, zaś w odległości 1,5 km na północny zachód od osady - źródeł
wysiękowych.
Źródła rzeki Łyny im. prof. R. Kobendzy
Źródła rzeki Łyny im. prof. R. Kobendzy, utworzono w 1950 r. rezerwat zajmuje 121
hektarów, obejmuje kilkadziesiąt źródeł wysiękowych dających początek Łynie. Rzeka
ma długość 264 km, z czego 190 km w Polsce. Źródła Łyny znajdują się na wysokości
135 m n.p.m., a granicę Polski przekracza na wysokości 27 m n.p.m. Dolina porośnięta
jest lasem łęgowym. Ma strome zbocza dochodzące do 40 m wysokości, porośnięte
lasami mieszanymi. Leży w gminie Nidzica, przy krańcu wsi Łyna. Omawiany rezerwat,
z uwagi na swoje nieprzeciętne wartości poznawcze jest dostępny dla zwiedzających. Dla
wygody zwiedzających przy rezewacie urządzone zostały parkingi, a ponadto schody i
pomosty, ułatwiajace penetracje zboczy i obserwowanie interesującego zjawiska, jakim
jest wsteczna erozja źródliskowa.
Jezioro Kośno
Jezioro Kośno, rezerwat o powierzchni 1247,84 ha powstał w roku 1982 obejmuje
duże jezioro nie zagospodarowane turystycznie, otoczone starymi borami. Zachowany
naturalny krajobraz, ponadto cisza stwarzają doskonałe warunki dla ptactwa. Rezerwat
ten jest zatem ostoją ptactwa wodnego i drapieżnego. Leży w w gminach Pasym i Purda,
w odległości 12 km na wschód od Klewek, na południe od szosy Olsztyn - Szczytno.
Jar Brynicy
Jar Brynicy, rezerwat o powierzchni 0,43 km obejmuje stromy jar rzeki Brynica,
pokryty drzewostanem liściastym o charakterze naturalnym, z bardzo bogatym runem.
Spotykano tu węża gniewosza, zimorodka, bociana czarnego, pluszcza. W rzece
występuje rzadki glon krasnorost. Rezerwat leży w gminie Lidzbark Welski, w
odległości 7,5 km na południowy zachód od Lidzbarka Welskiego. Nad jezioro można się
dostać idąc leśną drogą od stacji PKP Klonowo do wsi Nosek i 1 km na zachód z biegiem
rzeki Brynica.
Dolina rzeki Wałszy
Dolina rzeki Wałszy, rezerwat utworzony w 1957 r.o powierzchni 220,47 ha objęto
ochroną w celu zachowania krajobrazu malowniczo ukształtowanego odcinka doliny
Wałszy, głęboko wcinającej się w morenowe wzgórza porośnięte starodrzewem
mieszanym. Flora rezerwatu liczy ok. 300 gatunków. Spośród roślin chronionych
12
występują tu widłak jałowcowaty, buławnik czerwony, podkolan biały i inne.
Deniwelacje terenu sięgają 60 m, średni spadek rzeki wynosi 5,13%. Wartko płynące
wody rozpryskują się o rumowisko głazów wymytych z moreny. Rezerwat znajduje się
w gminie Pieniężno. Północna granica rezerwatu przebiega koło Pieniężna, a zaczyna się
w miejscu przecięcia linii PKP z rzeką Wałsza, południowa zaś 4,5 km w dół Wałszy,
koło wsi Wojnity.
Jezioro Dobskie
Jezioro Dobskie, rezerwat o powierzchni 1776 ha powstał w roku 1976, obejmuje
fragment dobrze zachowanego krajobrazu polodowcowego w postaci licznych głazów na
brzegu. Na tym jeziorze znajduje się Wysoki Ostrów "Wyspa Kormoranów ". Rezerwat
leży w gminie Giżycko, w odległości 13 km na wschód od Kętrzyna i 10 km w prostej
linii na północny zachód od Giżycka.
Dolina rzeki Wałszy
Dolina rzeki Wałszy rezerwat o powierzchni 0,4 km'obejmuje głazowisko na
półwyspie, będące miejscem zlotu żurawi. Największy głaz ma 9,3 m obwodu. Rezerwat
leży w gminie Giżycko. Z drogi Giżycko-Doba należy 1 km za Gutami skręcić w prawo,
dalej podążać 3,5 km do Fuledy i 1 km przez pola na północ.
Jezioro Nidzkie
Jezioro Nidzkie, rezerwat o powierzchni 29,35 km' stanowi typowy element
Pojezierza Mazurskiego. Rynnowe jezioro otoczone borami objęte jest strefą ciszy.
Rezerwat leży w gminie Ruciane-Nida, bezpośrednio na południe od Rucianego-Nida.
13