pazurek - Miejski Ośrodek Kultury w Olkuszu

Przystanek 5. LAS GOSPODARCZY
Poza granicami rezerwatu rośnie bór sosnowy z przewagą sosny zwyczajnej
i brzozy brodawkowatej. Można tu zaobserwować kolejne fazy rozwojowe
lasu oraz efekty zabiegów pielęgnacyjnych stosowanych przez leśników, takich jak: czyszczenia, trzebieże oraz podkrzesywanie.
Przystanek 6. GATUNKI OBCE
Na tym terenie rośnie kilka obcych gatunków drzew. Są to: czeremcha amerykańska, klon jesionolistny, dąb czerwony i robinia akacjowa. Sadzono je z racji
na niewielkie wymagania glebowe, dużą odporność na zanieczyszczenia powietrza i szybki przyrost. Miało to poprawić kondycję uszkodzonych lasów
sosnowych i świerkowych.
Przystanek 7. FAZY ROZWOJOWE DRZEWOSTANU
Najmłodsza faza drzewostanu to uprawa leśna. Gdy gałęzie zaczynają się
stykać, powstaje młodnik. Następną fazą jest tzw. tyczkowina, a kolejnymi
żerdziowina i drągowina. Las nadający się do wyrębu to tzw. drzewostan dojrzały, a las, który osiągnął naturalny kres życia to starodrzew.
Przystanek 8. GOSPODARKA LEŚNA
Głównym produktem gospodarki leśnej jest drewno. Zadaniem leśników jest
pomiar i ocena jakościowa drewna. Wyszczególniamy drewno łuszczarskie,
tartaczne, okleinę, drewno kopalniakowe, papierówkę, opał czy żerdzie.
Przystanek 9. ORNITOFAUNA REZERWATU
To miejsce, z racji na zróżnicowanie gatunkowe lasu
doskonale nadaje się do obserwacji ornitologicznych.
W lasach bukowych rezerwatu żyje 35 gatunków ptaków, a w sosnowych borach 18 gatunków. Ciekawostką
jest mysikrólik, najmniejszy ptak żyjący w Polsce (waży
ok. 5 g). Największym ptakiem rezerwatu jest drapieżny
myszołów.
Dzięcioł duży
Przystanek 10. OBUMARŁE DRZEWA
Leśnicy celowo pozostawiają w lesie obumarłe drzewa,
gdyż 30 proc. gatunków roślin i zwierząt może przetrwać dzięki odpowiedniej ilości martwego drewna. Na
przykład 97% pokarmu spożywanego przez dzięcioły
pochodzi z martwych drzew. Jedno obumarłe drzewo
może być zasiedlone nawet przez tysiąc gatunków:
zwierząt, roślin, grzybów i mikroorganizmów!
Przystanek 11. RÓŻNORODNOŚĆ BIOCENOTYCZNA
Swoją trwałość i odporność na działanie szkodliwych czynników, las zawdzięcza różnorodności biocenotycznej. Sprzymierzeńcami lasu są gady i płazy, a także nietoperze i ptaki żywiące się m.in. owadami - szkodnikami lasu.
Mrówki porządkują las ze szczątków martwych zwierząt oraz zjadają owady
i poczwarki szkodników leśnych.
Przystanek 12. ROŚLINNOŚĆ A RZEŹBA TERENU
O szacie roślinnej występującej na terenie rezerwatu decydują: różnice wysokości, głębokość wód gruntowych, rodzaj skał i typ gleb, nasłonecznienie
oraz stopień nachylenia zboczy. Najniżej rośnie bór sosnowy świeży. Tereny
położone wyżej porastają różne typy lasów bukowych, od kwaśnej buczyny
niżowej, przez buczynę sudecką rosnącą na stromych, północnych zboczach,
po ciepłolubną buczynę storczykową na południowych stokach.
Las bukowy
ZAMEK RABSZTYN
N
a północ od Olkusza, na wysokiej wapiennej skale wznoszą się malownicze
ruiny zamku Rabsztyn, jednego z „Orlich Gniazd”. Jego nazwa wywodzi
się z niemieckiego „Rabenstein”, czyli „Krucza Skała”. Historia zamku sięga
końca XIII wieku, kiedy na szczycie skały wybudowano z wapienia wieżę obronną
i budynki zamku górnego. W XIV wieku, u stóp skały powstał zamek średni. Wtedy zamek stał się siedzibą królewskiego starostwa. W XV wieku rozbudowano
i wzmocniono zamek. Od północy broniła go głęboka, sucha fosa i mur z bramą
wjazdową. Na przełomie XVI i XVII wieku wzniesiono renesansowy pałac, którego
mury możemy oglądać do dziś. Podczas Potopu w 1657 roku zamek został spalony przez Szwedów i opuszczony. Od 1990 roku, kiedy zamek stał się własnością
gminy Olkusz uzupełniono i częściowo odtworzono mury zamku, wybudowano
dwa drewniane mosty i zrekonstruowano zamkową bramę. Co roku, w pierwszy
weekend lipca pod zamkiem odbywają się widowiskowe turnieje rycerskie. Zamek
można zwiedzać w sezonie turystycznym od kwietnia do października.
JANUSZKOWA GÓRA
J
anuszkowa Góra (449 m n.p.m.) to jedno
z najbardziej malowniczych jurajskich wzniesień w gminie Olkusz. Nazwa Januszkowej
Góry pochodzi według legendy od zbójnika Janusza,
który miał się ongiś schronić w tutejszych lasach.
W dolnych partiach porośnięta jest sosnowym borem, a w górnych buczyną otaczającą malownicze,
wapienne skały. Teren Januszkowej Góry (56 ha)
wchodzi w skład obszaru Natura 2000 „Jaroszowiec”. Były plany, aby na 38 ha południowo – zachodnim fragmencie zbocza Januszkowej Góry stworzyć
rezerwat przyrody. Na tym terenie występuje ok.
180 gatunków roślin naczyniowych, z czego 26
chronionych. Swoistą ciekawostką są storczyki, m.in.
gnieźnik leśny, żłobik koralowaty, kruszczyki oraz
buławnik wielkokwiatowy. Na Januszkowej Górze
jest 11 jaskiń i schronów skalnych. Na szczycie znajduje się wejście do jaskini Januszkowa Szczelina –
jednej z najgłębszych jaskiń na Jurze. Z racji na bezpieczeństwo jaskinia nie jest dostępna dla turystów.
MATERIAŁ EDUKACYJNO–PROMOCYJNY
MIASTA I GMINY OLKUSZ ORAZ NADLEŚNICTWA OLKUSZ
Miejski Ośrodek Kultury w Olkuszu
Dział Wystawienniczo-Muzealny i Promocji Miasta i Gminy
Olkusz, ul. Szpitalna 32, 32-300 Olkusz, tel. 32 4943966,
[email protected], www.mok.olkusz.pl
Nadleśnictwo Olkusz
ul. Łukasińskiego 3, 32-300 Olkusz, tel./fax. 32 6430445,
[email protected], www.katowice.lasy.gov.pl/olkusz
Punkt Informacji Turystycznej
ul. Floriańska 8, tel./fax 32 2109251, tel. 32 6421926,
[email protected], czynny; pon. – piąt. w godz. 8.00-16.00,
sobota, niedziela (czerwiec – wrzesień) w godz. 10.00 – 16.00
REZERWAT
PAZUREK
I OKOLICE
REZERWAT PRZYRODY „PAZUREK”
P
rzed wiekami, na północ od Olkusza rozciągała się puszcza.
Wyniosłe wzgórza z białymi, wapiennymi skałami na szczytach porastały bukowe i jaworowe lasy. Rezerwat „Pazurek”
to fragment tych pradawnych lasów, które po dziś dzień wyróżniają
się naturalnym pochodzeniem oraz stanowiskami wielu chronionych i zagrożonych gatunków flory i fauny.
Rezerwat Pazurek został utworzony w 2008 roku i obejmuje obszar
187,91 ha. Najwyższym wzniesieniem są Zubowe Skały (440,6 m n.p.m.) tworzące niezwykłe skalne miasto. Na terenie rezerwatu występuje 290 gatunków
roślin naczyniowych, w tym kilkadziesiąt chronionych z rzadkimi storczykami
na czele oraz przeszło 100 gatunków zwierząt. Przez teren rezerwatu prowadzi, tworząca 5 km pętlę ścieżka dydaktyczna, oznaczona kolorem czerwonym
oraz dwa niebieskie szlaki łącznikowe. Na ścieżce znajduje się 12 przystanków
oznaczonych tablicami informacyjnymi.
Kokorycz pusta
Przystanek 1. FLORA LASU BUKOWEGO
Roślinność lasu bukowego, zależy do pory roku.
Wczesną wiosną, gdy gałęzie buków nie mają liści
i przepuszczają światło słoneczne, las zamienia się
w kolorowy dywan. W kwietniu możemy podziwiać
m.in. żywiec dziewięciolistny, kokorycz pustą, czy
przylaszczkę. W maju zakwita m.in. marzanka wonna
i żywiec cebulkowy. Latem, gdy rozwinięte liście buków zatrzymują światło, na dnie lasu panuje półmrok.
Wtedy zakwitają rzadkie rośliny saprotroficzne, tzw.
bezzieleniowe, jak unikalny storczyk – gnieźnik leśny.
Zubowe Skały
Przystanek 2. BUCZYNA CIEPŁOLUBNA
Ciepłolubna buczyna storczykowa rośnie na południowych stokach wzniesień.
Występują tam gatunki roślin, które wymagają dobrego nasłonecznienia. Możemy tu spotkać rzadkie storczyki m.in. kruszczyk szerokolistny, buławnik wielkokwiatowy i żłobik koralowy, a także groszek wiosenny, konwalię majową, czy
miodownik melisowaty wydzielający charakterystyczny zapach cytryny.
Przystanek 3. LAS JAWOROWY – ZUBOWE SKAŁY
W przeszłości szczyty jurajskich wzniesień były porośnięte lasem jaworowym.
Świadczy o tym, rosnący tu języcznik zwyczajny – chroniona paproć, typowa
dla lasów jaworowych. Na całej Jurze występuje zaledwie 30 stanowisk
jaworzyny górskiej z języcznikiem, która podlega szczególnej ochronie. Języcznik rośnie w Zubowych Skałach, największym i najbardziej okazałym
spośród 11 zespołów skalnych na terenie rezerwatu. Tworzą je wapienie
powstałe w morzu, które przed 150 milionami lat zalewało obszar dzisiejszej Jury. Zróżnicowana odporność różnych typów wapieni na procesy
niszczące spowodowała powstawanie skalnych iglic o fantazyjnych kształtach oraz jaskiń.
Przystanek 4. ZESPOŁY LEŚNE REZERWATU
Na terenie rezerwatu występuje pięć zespołów leśnych. Są to: żyzna buczyna sudecka, ciepłolubna buczyna storczykowa, kwaśna buczyna niżowa,
kontynentalny bór mieszany oraz suboceaniczny bór sosnowy świeży.
Rezerwat „Pazurek”, żyzna buczyna