komunikowanie

KOMUNIKOWANIE
- łaciński czasownik communico, communicare (uczynić wspólnym, połączyć; udzielić
komuś wiadomości, naradzać się) i rzeczownik communio (wspólność, poczucie
łączności)
- communication wchłonięty przez języki nowożytne
XIV w. → „wejście we wspólnotę, utrzymywanie z kimś stosunków” (komunia,
uczestnictwo, dzielenie się)
XVI w. → „transmisja, przekaz
DEFINICJE WSKAZUJĄ, ŻE KOMUNIKOWANIE SIĘ JEST:
 narzędziem umożliwiającym egzystencje społeczeństwa,
 aktem wyrażającym normy grupowe,
 transakcyjnym procesem kreowania znaczenia,
 sytuacją, w której jednostka A mówi do B o X,
 reakcją organizmu na bodziec,
 transmisją informacji, idei, emocji,
 wywołaniem odpowiedzi za pomocą symboli werbalnych.
CECHY KOMUNIKOWANIA SIĘ
 specyficzny proces społeczny,
 zachodzi w określonym kontekście społecznym (liczba i charakter uczestników
procesu),
 ma charakter dynamiczny (przyjmowanie, rozumienie i interpretowanie informacji),
 ciągły (od narodzin do śmierci),
 symboliczny (warunek komunikacji – wspólnota symboliczna),
 interakcyjny (komunikowanie symetryczne i niesymetryczne),
 nieuchronne,
 nieodwracalne.
TYPY KOMUNIKOWANIA
 INFORMACYJNY
 → narracja
 → opis
 → demonstracja
 → definiowanie
 PERSWAZYJNY
KOMUNIKOWANIE
A do B o X
INFORMACJA
1. Dzielenie się ideami,
myślami, wiedzą.
2. Wyjaśnianie.
3. Instruktaż.
CEL > promowanie wzajemnego
zrozumienia między A i B
PERSWAZJA
1. Formowanie postaw.
2. Wzmocnienie postaw.
3. Zmiana zachowań i postaw
CEL > promowanie interakcyjnych
zależności między A i B.
PERSPEKTYWY POZNAWCZE
OBIEKTYWNA
1. CELE - Tworzenie teorii
umożliwiających zrozumienie
przyczyn zachowań
komunikacyjnych.
2. SPOSOBY POZNANIA - Istnieje
obiektywna rzeczywistość, która
może zostać opisana przez dobrą
teorię
3. NATURA LUDZKA: Determinizm –
podkreślanie sił, które kształtują
ludzkie zachowanie
4. WARTOŚCI: Obiektywizm –
wartości badacza nie powinny
zmieniać obserwowanej
rzeczywistości.
5. UŻYTECZNOŚĆ WIEDZY:
Tworzenie uniwersalnych praw
ludzkiego zachowania odnoszących
się do różnych sytuacji. (jedno dla
wielu)
INTERPRETACYJNA
1. CELE: Określanie znaczenia danego
zachowania w kontekście
społecznym i kulturowym.
2. SPOSOBY POZNANIA - Prawda
jest subiektywna, znaczenie jest
interpretowalne. Nie można oddzielić
poznającego od poznawanego
3. NATURA LUDZKA: Wolna wola –
podkreślanie roli świadomości
w podejmowanych przez jednostki
decyzjach
4. WARTOŚCI: Subiektywizm –
wiedza nigdy nie jest neutralna
moralnie.
5. UŻYTECZNOŚĆ WIEDZY - Teoria
– narzędzie interpretacji tekstów
mówionych, pisanych i zachowań
niewerbalnych celem zbudowania
sieci znaczeniowej, tworzącej
egzystencję
TRADYCJA SOCJOPSYCHOLOGICZNA
Komunikacja jako wpływ interpersonalny
PRZEDSTAWICIEL: Carl Hovland
ZAŁOŻENIA:
 istnieją obiektywne prawdy dotyczące komunikacji, które można odkryć poprzez
uważną i systematyczną obserwację,
 celem badań jest określenie zależności przyczynowo-skutkowych, pozwalających na
przewidzenie, które zachowania komunikacyjne zakończą się sukcesem,
DEFINICJA: szczególny przypadek uczenia się, proces, przez który jednostka, tj.
komunikator, wysyła bodźce (najczęściej werbalne) aby zmodyfikować zachowania
innych jednostek, czyli odbiorców.
BADANIA NAD PRZYCZYNAMI ZRÓŻNICOWANIA PERSWAZYJNEGO:
KTO – źródło komunikatu (fachowość, wiarygodność)
CO – treść komunikatu (odwołania do lęków, kolejność argumentów
KOMU – charakterystyczne cechy adresatów (osobowość, wrażliwość na wpływy)
EFEKT GŁÓWNY: zmiana opinii (skala postaw: przed i po otrzymaniu komunikatu.
TRADYCJA SOCJOKULTUROWA
Komunikacja jako tworzenie i odgrywanie rzeczywistości społecznej.
PRZEDSTAWICIEL: Edward Sapir, Lee Whorf.
ZAŁOŻENIA:
 nasz ogląd rzeczywistości kształtowany jest przez język, którym się posługujemy,
 użytkownicy innych języków zamieszkują inne światy,
 struktura języka danej kultury kształtuje to, co ludzie myślą i robią,
 rzeczywistość jest kształtowana, utrzymywana i naprawiana w procesie komunikacji.
TRADYCJA CYBERNETYCZNA
Komunikacja jako przepływ informacji.
Norbert Wiener: „... być żywym – to znaczy brać udział w ciągłym strumieniu wpływów
pochodzących z wewnątrz i oddziaływań na świat zewnętrzny, w czym stanowimy tylko
etap przejściowy. W sensie przenośnym reagować na to, co się dzieje w świecie, znaczy
brać udział w ciągłym rozwoju wiedzy i jej nieskrępowanej wymianie.”
DEFINICJA: komunikacja to więź łącząca odrębne części dowolnego systemu.
PRZEDSTAWICIEL: Claude Shannon
 matematyczna teoria transmisji sygnałów,
 cel: max przepustowość linii przesyłowej przy minimalnym zniekształceniu sygnału,
 informacja – redukcja niepewności,
 przepustowość kanału = informacja + zakłócenia,
 ograniczenie kanału – górny limit informacji (600 słów),
 redundancja komunikacyjna – powtarzanie idei celem przezwyciężenia hałasu i szumu
informacyjnego,
 komunikacja: nauka stosowana – zajmująca się utrzymywaniem optymalnej
równowagi pomiędzy przewidywalnością a niepewnością.
TRADYCJA RETORYCZNA
Komunikacja jako kunsztowne przemawianie publiczne.
ZAŁOŻENIA:
 mowa odróżnia człowieka od zwierząt,
 publiczna mowa na forum demokratycznym, to najbardziej efektywny sposób
rozwiązywania problemów politycznych,
 komunikacja jednostronna,
 przygotowanie retoryczne jako podstawa wykształcenia przywódcy,
 retoryka jest sztuką,
 publiczna mowa domeną mężczyzn.
Arystoteles: dostępne środki perswazji opierają się na trzech rodzajach dowodów:
 logicznym (logos) – wyprowadzony z argumentacji,
 etycznym (etos) – charakter mówcy odzwierciedla się w komunikacie,
 emocjonalnym (patos) – odczucia wywoływane przez mówcę u słuchacza.
TRADYCJA SEMIOTYCZNA
Komunikacja jako proces dzielenia się znaczeniem poprzez znaki
Semiotyka – dyscyplina badająca znaki.
PRZEDSTAWICIELE: Ferdynand de Saussure, Roland Barthes
ZAŁOŻENIA:
 znak to dowolny element zdolny do reprezentowania czegoś innego,
 słowa to znaki szczególnego rodzaju – symbole,
 większość symboli nie wiąże się w żaden naturalny sposób z przedmiotami lub
zjawiskami, do których opisu służą,
 słowa przyjmują znaczenia kontekstu, w którym występują,
 „przesąd prawdziwego znaczenia” – błędne przekonanie, że słowa posiadają
precyzyjną definicję.
TRADYCJA KRYTYCZNA
Komunikacja jako refleksyjne wyzwanie rzucone niesprawiedliwemu dyskursowi.
PRZEDSTAWICIELE: Wilhelm Reich, Max Horkheimer, Theodor Adorno, Herbert
Marcuse (Instytut Badań Społecznych – Frankfurt)
ZAŁOŻENIA:
 osoby lub grupy będące u władzy kontrolują język w celu utrzymania nierównowagi
władzy,
 media mają swój znaczący udział w przytępianiu wrażliwości na represje,
 myślenie i mówienie wyłącznie w języku nauki jest przejawem naiwności i bigoterii.
TRADYCJA FENOMENOLOGICZNA
Komunikacja jako doświadczanie siebie i innych poprzez dialog.
Fenomenologia – intencjonalna analiza codziennego życia z punktu widzenia osoby, która
je przeżywa.
PRZEDSTAWICIEL: Carl Rogers
ZAŁOŻENIA: warunkami porozumienia pomiędzy „różnymi światami” są:
 Spójność pomiędzy wewnętrznymi stanami i zewnętrznym zachowaniem nadawcy,
 Bezwarunkowo pozytywny stosunek – akceptacja, która nie zależy od zachowania
rozmówcy,
 Pełne empatii i zrozumienia – czasowe zawieszenie sądów i wartości, uwolnienie się
od pytania „Co ona naprawdę chce przez to powiedzieć?”
MODELE KOMUNIKACJI
1. MODEL AKTU PERSWAZYJNEGO LASSWELLA (1948)
OBSZARY BADAŃ:
 analiza nadawcy,
 analiza odbiorcy,
 analiza treści,
 analiza efektu.



2. MODEL PRZEKAZU SYGNAŁÓW SHANNONA I WEAVERA (1948)
OBSZARY BADAŃ:
techniki transmisji symboli
precyzja przenoszenia symboli na pożądane znaczenie
stopień zgodności pomiędzy znaczeniem pożądanym a odebranym