Temat zajęć:

Przedmiot: Historia starożytna
Kod ECTS: 08.3-xxxx-140
Punkty ECTS: patrz wykład
Rodzaj studiów: studia stacjonarne I stopnia - I rok, sem. 1
Prowadzący: dr Jerzy Ciecieląg
Forma zajęć: ćwiczenia
Liczba godzin: 30 (z 60)
Forma zaliczenia: zaliczenie
Cele: zapoznanie z historią polityczną, gospodarczą, historią kultury, społeczeństwem
starożytnego Wschodu
Wykaz tematów:
1. Starożytna Mezopotamia w okresie sumero-akadyjskim i babilońskim
2. Starożytna Mezopotamia w okresie dominacji mocarstw. Imperium asyryjskie i
nowobabilońskie
3. Starożytna Syria – dzieje polityczne
4. Starożytna Fenicja – dzieje polityczne. Kolonizacja fenicka
5. Starożytna Kartagina – dzieje polityczne, państwo, społeczeństwo, kultura duchowa i
religia
6. Dzieje Biblii. Początki starożytnego Izraela
7. Izrael w okresie pierwszej świątyni (ok. 1030 – 587/586 przed Chr.)
8. Monarchia hetycka – dzieje polityczne, społeczeństwo, państwo, kultura, religia
9. Starożytny Egipt – kształtowanie się cywilizacji egipskiej i okres klasyczny
10. Starożytny Egipt – imperium i okres schyłkowy
D I 1-04cC
1
Lp. Temat zajęć:
1-2 Starożytna Mezopotamia w okresie sumero-akadyjskim i babilońskim
Zakres tematyczny:
Czym jest starożytny Bliski Wschód?, warunki geograficzne Meozpotamii, źródła, rozwój
prehistoryczny – kultury przedsumeryjskie, problem pochodzenia Sumerów, dzieje polityczne
Sumerów, fenomen Uruk, powstanie miast, rozwój pisma i administracji, ekspansja Uruk, rywalizacj
miast-państwa w okresie wczesno dynastycznym, społeczeństwo sumeryjskie, kultura piśmienna,
państwo Sumero-Akadu, imperium III dynastii z Ur, koczownicy i ludność osiadła, królestwa
amoryckie, Babilonia, Asyria i Wschód, Mari i Zachód, państwo Szamsziadada I – królestwo Górnej
Mezopotamii, potęga Babilonu Hammurabiego, kodeks Hammurabiego i jego znaczenie,
społeczeństwo i państwo starobabilońskie, nowe ludy – Huryci, Mitannijczycy – państwo Mitanni, ludy
indoeuropejskie, państwa terytorialne – system polityczny, dyplomacja i handel, rywalizacja
regionalna, wspólne ideologie i organizacja społeczna, Babilonia kasycka – Karduniasz, Asyria pod
koniec II tysiąclecia p.n.e., królestwo średnioelamickie, załamanie się regionalnego systemu
Literatura podstawowa:
1. M. Van De Mieroop, Historia starożytnego Bliskiego Wschodu ok. 3000 -323 p.n.e.,
Kraków2008.
2. G. Roux, Mezopotamia, Warszawa 1998.
Literatura pomocnicza:
1. Wielka Historia Świata, t. 2, Stary i Nowy Świat. Od „rewolucji” neolitycznej do podbojów
Aleksandra Wielkiego, Kraków – Warszawa 2005.
2. H.W.F. Saggs, Wielkość i upadek Babilonii, Warszawa 1973.
3. M. Bielicki, Zapomniany świat Sumerów, Warszawa 1973.
4. M. Popko, Huryci, Warszawa 2005.
5. S. Moscati, Kultura starożytna ludów semickich, Warszawa 1963.
6. Mezopotamia, praca zbiorowa pod red. J. Brauna, Warszawa 1971.
7. J. Śliwa, Sztuka i archeologia starożytnego Wschodu, Warszawa – Kraków 1997.
8. P. Bieliński, „Ubaid północny”. Mezopotamia pomiędzy Dijalą, a Haburem w latach 4800 –
4000 p.n.e., Warszawa 1991.
9. J. Laessoe, Ludy Asyrii, Warszawa 1972.
10. S. Zawadzki, Ze studiów nad chronologią Babilonii, Poznań 1997.
11. S. Zawadzki, Mane, Tekel, Fares. Źródła do dziejów Babilonii chaldejskiej, Poznań 1996.
12. K. Łyczkowska, K. Szarzyńska, Mitologia Mezopotamii, Warszawa 1981.
13. J. Meuszyński, Odkrywanie Mezopotamii, Warszawa 1977.
14. D. Ławecka, Północna Mezopotamia w czasach Sumerów, Warszawa 2006.
Temat zajęć:
Starożytna Mezopotamia w okresie dominacji mocarstw. Imperium asyryjskie i
nowobabilońskie
Zakres tematyczny:
Walka mocarstw o panowanie nad „Żyznym Półksiężycem” – konflikt Egiptu z Mitanni, zdobycze
Suppiluliumy I, pojawienie się plemion aramejskich, chaos w Mezopotamii, wzrost potęgi Asyrii –
geneza imperium, wzory asyryjskiego imperializmu, twórcy potęgi państwa, ekspansja asyryjska w IX
w., wewnętrzny rozpad Asyrii, rozkwit państwa nowoasyryjskiego – rządy Teglatfelasara III i dynastii
Sargonidów, tworzenie struktury imperium, pokonanie wielkich rywali, administracja i ideologia
imperium, kultura asyryjska, organizacja państwa asyryjskiego, armia asyryjska jako narzędzie
podbojów, nauka mezopotamska, Medowie, upadek Asyrii i powstanie imperium nowobabilońskiego,
rządy Nabuchodonozora II, Babilon jako stolica imperium, Nabonid i upadek państwa chaldejskiego
Literatura podstawowa:
1. M. Van De Mieroop, Historia starożytnego Bliskiego Wschodu ok. 3000 -323 p.n.e.,
Kraków2008.
2. G. Roux, Mezopotamia, Warszawa 1998.
3. F. Joannès, Historia Mezopotamii w I. tysiącleciu przed Chrystusem, Poznań 2007.
Lp.
3-4
D I 1-04cC
2
Literatura pomocnicza:
1. Wielka Historia Świata, t. 2, Stary i Nowy Świat. Od „rewolucji” neolitycznej do podbojów
Aleksandra Wielkiego, Kraków – Warszawa 2005.
2. H.W.F. Saggs, Wielkość i upadek Babilonii, Warszawa 1973.
3. M. Bielicki, Zapomniany świat Sumerów, Warszawa 1973.
4. S. Moscati, Kultura starożytna ludów semickich, Warszawa 1963.
5. Mezopotamia, praca zbiorowa pod red. J. Brauna, Warszawa 1971.
6. J. Laessoe, Ludy Asyrii, Warszawa 1972.
7. J. Śliwa, Sztuka i archeologia starożytnego Wschodu, Warszawa – Kraków 1997.
8. P. Bieliński, „Ubaid północny”. Mezopotamia pomiędzy Dijalą, a Haburem w latach 4800 –
4000 p.n.e., Warszawa 1991.
9. S. Zawadzki, Ze studiów nad chronologią Babilonii, Poznań 1997.
10. S. Zawadzki, Mane, Tekel, Fares. Źródła do dziejów Babilonii chaldejskiej, Poznań 1996.
11. K. Łyczkowska, K. Szarzyńska, Mitologia Mezopotamii, Warszawa 1981.
12. J. Meuszyński, Odkrywanie Mezopotamii, Warszawa 1977.
Lp. Temat zajęć:
5
Starożytna Syria – dzieje polityczne
Zakres tematyczny:
Pojęcie starożytnej Syrii, epoka kamienia i epoka brązu w dziejach Syrii, pojawienie się źródeł
pisanych, syryjscy królowie w okresie dominacji Mari, królestwo Jamchadu i jego znaczenie w historii
starożytnej Syrii, historia króla Idrimi – odkrywanie historii na podstawie inskrypcji, Syria w planach
wielkich mocarstw starożytnego Wschodu, państwa neohetyckie w Syrii, znaczenie „ludów morskich”,
państwa aramejskie w Syrii, Syria w okresie żelaza, dominacja asyryjska, Syria pod panowaniem
chaldejskim i perskim
Literatura podstawowa:
H. Klengel, Historia i kultura starożytnej Syrii, Warszawa 1971.
Literatura pomocnicza:
1. Wielka Historia Świata, t. 2, Stary i Nowy Świat. Od „rewolucji” neolitycznej do podbojów
Aleksandra Wielkiego, Kraków – Warszawa 2005.
2. S. Moscati, Kultura starożytna ludów semickich, Warszawa 1963.
Lp. Temat zajęć:
6
Starożytna Fenicja – dzieje polityczne. Kolonizacja fenicka
Zakres tematyczny:
Warunki geograficzne, pochodzenie nazwy Fenicja, pochodzenie ludności fenickiej, historia
polityczna, religia fenicka, sztuka, gospodarka, pismo, język, ekspansja fenicka, przyczyny kolonizacji
fenickiej, Fenicjanie na Cyprze, kolonie fenickie na Zachodzie – Malta, Gozo, Pantelleria, Sycylia,
Sardynia, Hiszpania, Afryka
Literatura podstawowa:
S. Moscati, Świat Fenicjan, Warszawa 1971.
Literatura pomocnicza:
1. Wielka Historia Świata, t. 2, Stary i Nowy Świat. Od „rewolucji” neolitycznej do podbojów
Aleksandra Wielkiego, Kraków – Warszawa 2005.
2. S. Moscati, Kultura starożytna ludów semickich, Warszawa 1966.
D I 1-04cC
3
Temat zajęć:
Starożytna Kartagina – dzieje polityczne, państwo, społeczeństwo, kultura duchowa i
religia
Zakres tematyczny:
Legenda Dydony, początki Kartaginy, narodziny imperium, stosunki z Rzymem przed wojnami
punickimi, wyprawy odkrywcze Kartagińczyków, walki w obronie epikratii, upadek monarchii, walki z
Syrakuzami, ustrój Kartaginy, administracja państwowa, społeczeństwo, gospodarka, religia,
organizacja armii, sztuka i literatura kartagińska, wojny punickie, Hiszpania Barkidów, rola
Hannibala w dziejach Kartaginy, upadek państwa, dziedzictwo Kartaginy
Literatura podstawowa:
K. Kęciek, Dzieje Kartagińczyków. Historia nie zawsze ortodoksyjna, Warszawa 2003.
Literatura pomocnicza:
1. Wielka Historia Świata, t. 2, Stary i Nowy Świat. Od „rewolucji” neolitycznej do podbojów
Aleksandra Wielkiego, Kraków – Warszawa 2005.
2. H. Adamczyk, Kartagina a Rzym przed wojnami punickimi, Wrocław 1978
3. S. Lancel, Hannibal, Warszawa 2001.
4. G. i C. Charles-Picard, Życie codzienne w Kartaginie w czasach Hannibala, Warszawa 1962.
5. J. Heurgon, Rzym i świat śródziemnomorski do wojen punickich, Warszawa 1973.
6. T. Kotula, Afryka północna w starożytności, Wrocław 1972.
7. T. Kotula, Masynissa, Warszawa 1976.
8. S. Moscati, Świat Fenicjan, Warszawa 1971.
Lp.
7
Lp.
Temat zajęć:
8-9 Dzieje Biblii. Początki starożytnego Izraela
Zakres tematyczny:
Struktura Biblii, co to jest Pięcioksiąg Mojżeszowy?, autorstwo ksiąg biblijnych, proces powstawania
Biblii, języki ksiąg biblijnych, kanon hebrajski, kanon chrześcijański, okres patriarchów – przekazy o
patriarchach, tło historyczne, migracje patriarchów, patriarchowie jako postacie historyczne, religia
patriarchów, przekazy o wyjściu z Egiptu, wejście do Kanaanu – fikcja czy fakt?, formowanie się
wspólnoty izraelskiej – tradycje biblijne w świetle dowodów, powstanie wspólnoty, religia wczesnego
Izraela, problem Jahwe – henoteizm, monoteizm czy wielobóstwo?, związek plemienny i jego
instytucje, okres Sędziów
Literatura podstawowa:
1. Biblia
2. J. Warzecha, Historia dawnego Izraela, Warszawa 2005.
3. W.J. Harrington, Klucz do Biblii, Warszawa 1995.
4. J. Bright, Historia Izraela, Warszawa 1994.
Literatura pomocnicza:
1. J. Maier, Między Starym, a Nowym Testamentem, Kraków 2002.
2. Starożytny Izrael. Od czasów Abrahama do zburzenia Jerozolimy przez Rzymian, Warszawa
1994.
3. Wielka Historia Świata, t. 2, Stary i Nowy Świat. Od „rewolucji” neolitycznej do podbojów
Aleksandra Wielkiego, Kraków – Warszawa 2005.
4. M. Grant, Dzieje dawnego Izraela, Warszawa 1991.
5. A. Chouraqui, Życie codzienne ludzi Biblii, Warszawa 1995.
6. W. Tyloch, Dzieje Ksiąg Starego Testamentu, Warszawa 1994.
7. W. Tyloch, Judaizm, Warszawa 1987.
8. M. Peter, Dzieje Izraela, Poznań 1996.
D I 1-04cC
4
Lp.
Temat zajęć:
10-11 Izrael w okresie pierwszej świątyni (ok. 1030 – 587/586 przed Chr.)
Zakres tematyczny:
Kryzys filistyński i upadek związku plemiennego, panowanie Saula, panowanie Dawida –
zabezpieczenie i konsolidacja państwa, budowa potęgi, organizacja państwa, schyłek rządów Dawida,
panowanie Salomona – świątynia, działalność gospodarcza, złoty wiek Izraela, obciążenia monarchii,
ciemne strony, przyczyny podziału państwa, następstwa rozłamu, stosunki między Izraelem i Judą,
rządy dynastii Omriego, słabość obydwu państw na przełomie IX i VIII w. przed Chr., odrodzenie,
pojawienie się klasycznych proroków, upadek Izraela i ujarzmienie Judy przez Asyrię, panowanie
Jozjasza i jego reforma, Juda a państwo nowobabilońskie, upadek Judy
Literatura podstawowa:
1. Biblia
2. J. Warzecha, Historia dawnego Izraela, Warszawa 2005.
Literatura pomocnicza:
1. J. Bright, Historia Izraela, Warszawa 1994.
2. J. Maier, Między Starym, a Nowym Testamentem, Kraków 2002.
3. Starożytny Izrael. Od czasów Abrahama do zburzenia Jerozolimy przez Rzymian, Warszawa
1994.
4. Wielka Historia Świata, t. 2, Stary i Nowy Świat. Od „rewolucji” neolitycznej do podbojów
Aleksandra Wielkiego, Kraków – Warszawa 2005.
5. M. Grant, Dzieje dawnego Izraela, Warszawa 1991.
6. A. Chouraqui, Życie codzienne ludzi Biblii, Warszawa 1995.
7. W. Tyloch, Dzieje Ksiąg Starego Testamentu, Warszawa 1994.
8. W. Tyloch, Judaizm, Warszawa 1987.
9. M. Peter, Dzieje Izraela, Poznań 1996.
Lp. Temat zajęć:
12-13 Niewola babilońska. Izrael w okresie drugiej świątyni (587/586 przed Chr. – 135 po Chr.)
Zakres tematyczny:
Sytuacja Żydów po roku 587/586 przed Chr., Juda pod rządami państwa nowobabilońskiego, powrót z
wygnania, Juda pod rządami perskimi, kultura w okresie wygnania i perskim, formowanie się
judaizmu - judaizm w okresie perskim, sytuacja społeczna i ekonomiczna, epoka Nehemiasza i
Ezdrasza, Samarytanie, Judea pod rządami Ptolemeuszy, Judea pod rządami Seleucydów – powstanie
machabejskie, rządy dynastii hasmonejskiej, pojawienie się Rzymu, judaizm w okresie hellenistycznym,
Judea w okresie dominacji rzymskiej – rządy Heroda Wielkiego i jego dynastii, Judea jako prowincja
rzymska, problem chrześcijaństwa, pierwsza wojna żydowska, okres po roku 70 po Chr., powstanie
żydowskie za panowania Trajana, powstanie Bar Kochby, Żydzi w okresie późnego antyku
Literatura podstawowa:
1. J. Warzecha, Historia dawnego Izraela, Warszawa 2005.
2. J. Ciecieląg, Żydzi w okresie drugiej świątyni 538 przed Chr.-70 po Chr., Kraków 2011.
3. Starożytny Izrael. Od czasów Abrahama do zburzenia Jerozolimy przez Rzymian, Warszawa
1994.
Literatura pomocnicza:
1. Wielka Historia Świata, t. 2, Stary i Nowy Świat. Od „rewolucji” neolitycznej do podbojów
Aleksandra Wielkiego, Kraków – Warszawa 2005.
2. J. Bright, Historia Izraela, Warszawa 1994.
3. M. Grant, Dzieje dawnego Izraela, Warszawa 1991.
4. A. Chouraqui, Życie codzienne ludzi Biblii, Warszawa 1995.
5. W. Tyloch, Judaizm, Warszawa 1987.
6. P. Prigent, Upadek Jerozolimy
Lp.
Temat zajęć:
D I 1-04cC
5
14
Monarchia hetycka – dzieje polityczne, społeczeństwo, państwo, kultura, religia
Zakres tematyczny:
Anatolia przed Hetytami, pochodzenie Hetytów, organizacja państwa, okres starohetycki, kryzys
państwa, imperium hetyckie, społeczeństwo hetyckie, gospodarka, życie codzienne, prawo, instytucje
społeczne, organizacja armii, języki, literatura, sztuka, religia, magia i wróżbiarstwo
Literatura podstawowa:
1. M. Van De Mieroop, Historia starożytnego Bliskiego Wschodu ok. 3000 -323 p.n.e.,
Kraków2008.
2. C.R. Gurney, Hetyci, Warszawa 1972.
3. E.H. Klengel, Hetyci i ich sąsiedzi, Warszawa 1974.
Literatura pomocnicza:
1. Wielka Historia Świata, t. 2, Stary i Nowy Świat. Od „rewolucji” neolitycznej do podbojów
Aleksandra Wielkiego, Kraków – Warszawa 2005.
2. M. Popko, Mitologia hetyckiej Anatolii, Warszawa 1976.
3. M. Popko, Magia i wróżbiarstwo u Hetytów, Warszawa
4. M. Popko, Religie starożytnej Anatolii, Warszawa 1980.
5. M. Popko, Wierzenia ludów starożytnej Azji Mniejszej, Warszawa 1989.
6. M. Popko, Ludy i języki starożytnej Anatolii, Warszawa 1999.
7. I.R. Danka, Języki anatolijskie, w: L. Bednarczuk (wyd.), Języki indoeuropejskie, I, Warszawa
1986, s. 292nn.
Lp.
Temat zajęć:
15
Starożytny Egipt – kształtowanie się cywilizacji egipskiej i okres klasyczny
Zakres tematyczny:
Okres najdawniejszy, pierwotni mieszkańcy, okres predynastyczny, pismo, zjednoczenie polityczne,
okres tynicki – pierwsi królowie, kalendarz i datowanie, monarchia tynicka, Stare Państwo –
budowniczowie piramid, kierunki ekspansji egipskiej, schyłek Starego Państwa, społeczeństwo i
władza, sztuka, Pierwszy Okres Przejściowy, Średnie Państwo – stosunki zewnętrzne, sytuacja
wewnętrzna, potęga Średniego Państwa, klasyczny charakter Średniego Państwa, Drugi Okres
Przejściowy – Hyksosi, Tebańczycy, powrót Egipcjan do władzy
Literatura podstawowa:
1. N. Grimal, Dzieje Starożytnego Egiptu, Warszawa 2004.
2. B.J. Kemp, Starożytny Egipt. Anatomia cywilizacji, Warszawa 2009.
Literatura pomocnicza:
1. B. Kwiatkowski, Poczet faraonów
2. T. Schneider, Leksykon faraonów, Warszawa 2001.
3. Wielka Historia Świata, t. 2, Stary i Nowy Świat. Od „rewolucji” neolitycznej do podbojów
Aleksandra Wielkiego, Kraków – Warszawa 2005.
4. L. Krzyżaniak, Egipt przed piramidami, Warszawa 1980.
5. K. Ciałowicz, Początki cywilizacji egipskiej, Warszawa – Kraków 1999.
6. T. Andrzejewski, Dusze boga Re. Wśród egipskich świętych ksiąg, Warszawa 1967.
7. J. Lipińska, W cieniu piramid, Wrocław 2003.
8. J. Lipińska, M. Marciniak, Mitologia starożytnego Egiptu, Warszawa 1980.
9. A. Niwiński, Bóstwa, kulty i rytuały starożytnego Egiptu, Warszawa 1992.
Lp.
Temat zajęć:
D I 1-04cC
6
16
Starożytny Egipt – imperium i okres schyłkowy
Zakres tematyczny:
Nowe Państwo – potęga XVIII dynastii, ekspansja egipska, reforma religijna Amenhotepa IV
Echnatona, rządy Ramzesa II – konflikt z Hetytami, imperium egipskie, okres zamętu po śmierci
Ramzesa II, rządy Ramessydów, okres schyłkowy – Trzeci Okres Przejściowy, kapłani u władzy, rządy
Libijczyków, podbój etiopski, zagrożenie asyryjskie, stosunki ze Wschodem i krajami
śródziemnomorskimi, obecność Greków, Persowie w Egipcie, odzyskanie niepodległości, ostatnia
dynastia egipska, Egipt Ptolemeuszy, Egipt prowincją rzymską
Literatura podstawowa:
1. N. Grimal, Dzieje Starożytnego Egiptu, Warszawa 2004.
2. B.J. Kemp, Starożytny Egipt. Anatomia cywilizacji, Warszawa 2009.
Literatura pomocnicza:
1. B. Kwiatkowski, Poczet faraonów
2. T. Schneider, Leksykon faraonów, Warszawa 2001.
3. Wielka Historia Świata, t. 2, Stary i Nowy Świat. Od „rewolucji” neolitycznej do podbojów
Aleksandra Wielkiego, Kraków – Warszawa 2005.
4. K. Myśliwiec, Pan obydwu krajów. Egipt w I tysiącleciu p.n.e., Warszawa 1993.
5. K. Myśliwiec, Święte znaki Egiptu, Warszawa 2001.
6. J. Lipińska, M. Marciniak, Mitologia starożytnego Egiptu, Warszawa 1980.
4. A. Niwiński, Bóstwa, kulty i rytuały starożytnego Egiptu, Warszawa 1992.
Literatura
A. Krawczuk, Polska za Nerona, Kraków-Warszawa 2002
J. Gnilka, Jezus z Nazaretu, Kraków 1997
A. Świderkówna, Rozmowy o Biblii, Warszawa 1994
A. Świderkówna, Rozmów i Biblii ciąg dalszy, Warszawa 1996
A. Świderkówna, Rozmowy o Biblii. Nowy Testament, Warszawa 2000
A. Swiderkówna, Rozmowy o Biblii. Opowieści i przypowieści, Warszawa 2006
D. Musiał, Antyczne korzenie chrześcijaństwa, Warszawa 2001
E. Hornung, Jeden czy wielu? Koncepcja Boga w starożytnym Egipcie, Warszawa
1991
9. A. Świderkówna, Bogowie zeszli z Olimpu, Warszawa 1999
10. M. Rosik, Judaizm u początków ery chrześcijańskiej, Wrocław 2003
11. T. Andrzejewski, Dusze boga Re, Warszawa 1967
12. K. Myśliwiec, Święte znaki Egiptu, Warszawa 2001
13. B. Brier, Mumie egipskie, Warszawa 2000
14. B. Brier, Morderstwo Tutanchamona, Warszawa 2001
15. T. Jelonem, Kultury anatolijskie, a Biblia, Kraków 2010
16. A. Niwiński, Bóstwa, kulty i rytuały starożytnego Egiptu, Warszawa 1993
17. A. Świderkówna, Historie nieznane Historii, Warszawa 2008
18. J. Gnilka, Paweł z Tarsu, Kraków 2001
19. J. Gnilka, Piotr i Rzym, Kraków 2002
20. J. Wolski, Dzieje i upadek imperium Seleucydów, Kraków 1999
21. M. Hadas-Lebel, Józef Flawiusz. Żyd rzymski, Warszawa 1997
22. K. Kęciek, Wojna Hannibala, Warszawa 2005
23. M. Grant, Herod Wielki, Warszawa 2000
24. M. Grant, Święty Piotr, Warszawa 2001
25. J. Mélèze-Modrzejewski, Żydzi nad Nilem. Od Ramzesa II do Hadriana, Kraków 2000
26. P. Święcicka-Wystrychowska, Proces Jezusa w świetle prawa rzymskiego,
Kraków2005
27. J.T. Milik, Dziesięć lat odkryć na Pustyni Judzkiej, Kraków 1999
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
D I 1-04cC
7
28. A. Niwiński, Czekając na Herhora… Odkrywanie tajemnic Teb Stubramnych,
Warszawa 2005
29. M Kanert, Starożytna Japonia. Miejsca, ludzie, historia, Kraków 2006
30. M.J. Künstler, Pierwsze wieki cesarstwa chińskiego, Warszawa 2007
31. Ch. Jacq, Echnaton i Nefertiti, Warszawa 2007
32. M. Popko, Huryci, Warszawa 2005
33. S. Ikram, Śmierć i pogrzeb w starożytnym Egipcie, Warszawa 2004
34. T. Grabowski, Ptolemeusze i Rzym. Przyjaźń czy zależność, Kraków 2005
35. S. Kalita, Grecy w Baktrii i Indiach, Kraków 2005
D I 1-04cC
8