Zarządzanie emocjami
advertisement
Zarządzanie emocjami Sabina Zalewska Uniwersytet Kardynał Kardynała Stefana Wyszyń Wyszyńskiego www.gimversity.pl www.uniwersytetwww.uniwersytet-dzieciecy.pl 1 INTELIGENCJA EMOCJONALNA Inteligencja emocjonalna - kompetencje osobiste czł człowieka w rozumieniu, zdolnoś zdolności rozpoznawania stanów emocjonalnych własnych oraz innych osó osób, jak też też zdolnoś zdolności używania wł własnych emocji i radzenia sobie ze stanami emocjonalnymi innych osó osób. Kompetencje zaliczane do inteligencji emocjonalnej to zdolnoś zdolności komplementarne w stosunku do inteligencji racjonalnej, rozumianej jako umieję umiejętnoś tności czysto intelektualne, analityczne i abstrakcyjne, mierzone ilorazem inteligencji i wyraż wyrażane wskaź wskaźnikiem IQ [ang.]. www.gimversity.pl www.uniwersytetwww.uniwersytet-dzieciecy.pl Trzy główne modele inteligencji emocjonalnej Wedł Według Daniela Golemana inteligencja emocjonalna obejmuje zdolność zdolność rozumienia siebie i wł własnych emocji, emocji, kierowania i kontrolowania ich, zdolność zdolność samomotywacji, samomotywacji, empatię empatię oraz umieję umiejętnoś tności o charakterze społ społecznym. Jack Mayer i Peter Salovey mówią wią o czterech obszarach tworzą tworzących inteligencję inteligencję emocjonalną emocjonalną: spostrzeganie emocji, emocji, wspomaganie myś myślenia za pomocą pomocą emocji, rozumienie emocji oraz kierowanie emocjami. Wedł Według Rauvena BarBar-Ona na inteligencję inteligencję emocjonalną emocjonalną skł składa się się 4 elementy: inteligencja interpersonalna, interpersonalna, radzenie sobie ze stresem, stresem, zdolność zdolność adaptacji oraz ogó ogólny nastró nastrój. www.gimversity.pl www.uniwersytetwww.uniwersytet-dzieciecy.pl 2 Typologia kompetencji emocjonalnych KOMPETENCJE PSYCHOLOGICZNE (relacje z samym sobą) KOMPETENCJE SPOŁECZNE (relacje z innymi) KOMPETENCJE PRAKSEOLOGICZNE (inaczej kompetencje działania - nasz stosunek do zadań, wyzwań i działań) www.gimversity.pl www.uniwersytetwww.uniwersytet-dzieciecy.pl KOMPETENCJE PSYCHOLOGICZNE (relacje z samym sobą) Samoś Samoświadomość wiadomość:: umieję umiejętność tność rozpoznawania wł własnych stanó stanów emocjonalnych, wiedza o wł własnych uczuciach, wartoś wartościach, preferencjach, moż możliwoś liwościach i ocenach intuicyjnych, czyli świadomość wiadomość emocjonalna. Samoocena: Samoocena: poczucie wł własnej wartoś wartości, wiara we wł własne sił siły, świadomość wiadomość swoich moż możliwoś liwości, umieję umiejętnoś tności oraz swoich ograniczeń ograniczeń; umieję umiejętność tność doś doświadczania wł własnej osoby niezależ niezależnie od są sądów innych ludzi. Samokontrola: Samokontrola: zdolność zdolność świadomego reagowania na bodź bodźce zewnę zewnętrzne; umieję umiejętność tność radzenia sobie ze stresem i kształ kształtowania wł własnych emocji w zgodzie z samym sobą sobą, z wł własnymi normami, zasadami oraz wyznawanymi wartoś wartościami. www.gimversity.pl www.uniwersytetwww.uniwersytet-dzieciecy.pl 3 KOMPETENCJE SPOŁ SPOŁECZNE (relacje z innymi) Empatia: Empatia: umieję umiejętność tność doś doświadczania stanó stanów emocjonalnych innych, uś uświadamianie sobie uczuć uczuć, potrzeb i wartoś wartości wyznawanych przez innych, czyli rozumienie innych, wraż wrażliwość liwość na odczucia innych; postawa nastawiona na pomaganie i wspieranie innych osó osób; zdolność zdolność odczuwania i rozumienia relacji społ społecznych. Asertywność Asertywność:: posiadanie i wyraż wyrażanie wł własnego zdania oraz bezpoś bezpośrednie, otwarte wyraż wyrażanie emocji, emocji, postaw oraz wyznawanych wartoś wartości w granicach nie naruszają naruszających praw i psychicznego terytorium innych osó osób; zdolność zdolność obrony własnych praw w sytuacjach społ społecznych bez naruszania praw innych osó osób do ich obrony. Perswazja: danych Perswazja: umieję umiejętność tność wzbudzania u innych pożą pożądanych zachowań zachowań i reakcji, czyli wpł wpływania na innych; umieję umiejętność tność pozyskiwania innych na rzecz porozumienia, zdolność zdolność łagodzenia konfliktó konfliktów. Przywó Przywództwo: dztwo: zdolność zdolność tworzenia wizji i pobudzania ludzkiej motywacji do jej realizacji; zdolność zdolność zjednywania sobie zwolennikó zwolenników. Wspó Współpraca: praca: zdolność zdolność tworzenia wię więzi i wspó współdział działania z innymi, umieję umiejętność tność pracy w grupie na rzecz osią osiągania wspó wspólnych celó celów, umieję umiejętność tność zespoł zespołowego wykonywania zadań zadań i wspó wspólnego rozwią rozwiązywania problemó problemów. KOMPETENCJE PRAKSEOLOGICZNE (inaczej kompetencje dział działania - nasz stosunek do zadań zadań, wyzwań wyzwań i dział działań) Motywacja: Motywacja: wł własne zaangaż zaangażowanie, skł skłonnoś onności emocjonalne, któ które prowadzą prowadzą do nowych celó celów lub ułatwiają enie do osią atwiają ich osią osiągnię gnięcie, czyli dąż dążenie osiągnięć gnięć,, inicjatywa i optymizm. Zdolnoś Zdolności adaptacyjne: adaptacyjne: umieję umiejętność tność panowania nad swoimi stanami wewnę wewnętrznymi; zdolność zdolność radzenia sobie w zmieniają zmieniającym się się środowisku, elastyczność elastyczność w dostosowywaniu się się do zmian w otoczeniu, zdolność zdolność dział działania i podejmowania decyzji pod wpł wpływem stresu. stresu. Sumienność Sumienność:: zdolność zdolność przyjmowania odpowiedzialnoś odpowiedzialności za zadania i wykonywanie zadań zadań; umieję umiejętność tność czerpania zadowolenia z wykonywanych obowią obowiązkó zków; konsekwencja w dział działaniu, w zgodzie z przyję przyjętymi przez siebie standardami. www.gimversity.pl www.uniwersytetwww.uniwersytet-dzieciecy.pl 4 RÓŻNICE INDYWIDUALNE W wieku okoł około trzynastu lat widoczne są są różnice w rozeznaniu emocjonalnym chł chłopcó opców i dziewczą dziewcząt. Dziewczę Dziewczęta lepiej opanowują opanowują metody agresji jak plotki czy zemsta poś pośrednia, chł chłopcy nadal dążą dążą do konfrontacji i nie myś myślą o zakamuflowanych metodach ataku. Dziewczę Dziewczęta bawią bawią się się raczej w mał małych grupach minimalizują minimalizując wrogość wrogość na rzecz wspó współpracy. Chł Chłopcy natomiast preferują preferują duż duże grupy i uwypuklają uwypuklają wspó współzawodnictwo. Ró Różnice te widać widać gdy zabawa zostanie przerwana przez kogoś kogoś kto się się potł potłukł ukł, czy zranił się zranił. W mę męskim gronie wszyscy czekają czekają, aż aż usunie się w bok i przestanie „ryczeć ryczeć”; natomiast dziewczę dziewczęta przerywają przerywają zabawę zabawę aby wspó wspólnie pomó pomóc. Kobiety i męż czyźźni oczekują mężczy oczekują czegoś czegoś zupeł zupełnie innego od rozmowy; męż czyźźni są mężczy są zadowoleni mogą mogąc rozmawiać rozmawiać o „rzeczach” rzeczach” podczas gdy kobiety szukają szukają wię więzi emocjonalnych. emocjonalnych. www.gimversity.pl www.uniwersytetwww.uniwersytet-dzieciecy.pl RÓŻNICE INDYWIDUALNE (C.D.) Na podstawie badań badań 151 małż małżeeństw z dł długim staż stażem na Uniwersytecie Harvarda stwierdzono, że męż owie bez wyją mężowie wyjątku uważ uważali, że wpadanie w zł zły nastró nastrój podczas sprzeczki jest cał całkowicie niemił niemiłe, natomiast ich żony nie miał miały nic przeciwko temu. Mężczy ężczyźźni są są bardziej podatni na „zatopienie” zatopienie” niż niż kobiety biorą biorąc pod uwagę uwagę ten sam poziom negatywnych emocji. Ponadto przy tym samym poziomie negatywnych emocji organizm męż czyzny wydziela wię mężczyzny więcej adrenaliny i potrzebuje wię więcej czasu na uspokojenie się się. Powodem, dla któ czyźźni odgradzają którego, to męż mężczy odgradzają się się murem milczenia jest fakt, że zabezpieczają zabezpieczają się się oni przed zatopieniem. Rytm pracy ich serca spada o okoł około 10 uderzeń uderzeń na minutę minutę i odczuwają odczuwają subiektywne uczucie ulgi. Mąż się się uspokaja, co powoduje wzrost zdenerwowania żony. Prowadzi to do zupeł zupełnie odmiennych postaw emocjonalnych: mężczy ężczyźźni starają starają się się równie skwapliwie unikać unikać powodó powodów do kłótni jak ich żony odczuwają odczuwają przymus szukania do nich okazji. www.gimversity.pl www.uniwersytetwww.uniwersytet-dzieciecy.pl 5 INTELIGENCJA EMOCJONALNA NA GRUNCIE SZKOLNYM Pierwsza okazja kształ kształtowania skł składnikó adników emocjonalnych zaczyna się się w koł kołysce, aczkolwiek umieję umiejętnoś tności te formują formują się się nadal w latach szkolnych. O sukcesie dziecka w szkole decyduje nie tyle bystry umysł umysł ile zbió zbiór cech emocjonalnych pozwalają pozwalających na wykorzystanie tych umieję umiejętnoś tności, pewność pewność siebie, ciekawość ciekawość,, wiedza o tym jakiego zachowania się się od niego oczekuje. Prawie wszystkim uczniom mają mającym kł kłopoty w szkole brak jakiegoś jakiegoś skł składnika inteligencji emocjonalnej. W miarę miarę postę postępu nauki, dystans stopniowo się się zwię zwiększa powodują powodując zniechę zniechęcenie, brak przyjemnoś przyjemności z uczenia się się i coraz wię większe kł kłopoty z zachowaniem. www.gimversity.pl www.uniwersytetwww.uniwersytet-dzieciecy.pl Lista kluczowych skł składnikó adników umieję umiejętnoś tności uczenia się się: Wiara w siebie. siebie. Jest to poczucie posiadania kontroli i panowania nad swoim ciał ciałem, zachowaniem i otaczają otaczającą rzeczywistoś rzeczywistością cią; przekonanie dziecka, że najprawdopodobniej uda mu się się zrobić zrobić to, czego się się podejmie i że doroś dorośli pomogą pomogą mu w razie potrzeby. Ciekawość Ciekawość.. Przekonanie, że dowiadywanie się się nowych rzeczy jest czymś czymś pozytywnym i sprawia przyjemność przyjemność.. Intencjonalność Intencjonalność.. Chęć Chęć i zdolność zdolność wpł wpływania na bieg spraw oraz wytrwał enie. Zwią wytrwałe do tego dąż dążenie. Związane jest to z poczuciem posiadania odpowiednich umieję umiejętnoś tności i wł własnej skutecznoś skuteczności. Samokontrola. Zdolność Zdolność kształ kształtowania i kontrolowania swoich dział działań w odpowiedni do wieku sposó sposób; poczucie kontroli wewnę wewnętrznej. Towarzyskość Towarzyskość.. Zdolność Zdolność nawią nawiązywania kontaktó kontaktów z innymi, opierają opierająca się się na poczuciu bycia przez nich rozumianym i na rozumieniu ich. Umieję Umiejętność tność porozumiewania się się. Chęć Chęć i zdolność zdolność do wymiany myś myśli, uczuć uczuć i pomysł pomysłów z innymi. Zwią Związane to jest z ufaniem innym i poczuciem przyjemnoś przyjemności, jakie daje dziecku rozmowa z innymi osobami, ró również wnież dorosł dorosłymi. Umieję Umiejętność tność wspó współdział działania. ania. Zdolność Zdolność traktowania swoich potrzeb na równi z potrzebami innych czł członkó onków grupy i harmonizowania ich. www.gimversity.pl www.uniwersytetwww.uniwersytet-dzieciecy.pl 6 Przebieg depresji u dzieci Cena jaką jaką płacą acą dzieci za depresję depresję jest znacznie wyż wyższa niż niż cierpienia spowodowane samą samą depresją depresją. Dzieci uczą uczą się się umieję umiejętnoś tności społ społecznych poprzez stosunki z ró rówieś wieśnikami, np.: np.: co zrobić zrobić jak się się coś coś chce i nie dostaje tego. Dzieci z depresja pozbawione są są tych moż możliwoś liwości ze wzglę względu na ich osamotnienie. Luka interpersonalna powoduje w efekcie zapó zapóźnienie społ społeczne i emocjonalne. Inna cecha to mierne wyniki w nauce. Depresja obniż obniża sprawność sprawność pamię pamięciową ciową i zakł zakłóca koncentrację koncentrację. Dziecku, któ któremu nic nie sprawia przyjemnoś przyjemności trudno znaleźć znaleźć energię energię do wyuczenia się się trudnych rzeczy. I tu paradoks: jest w depresji, zaczyna odstawać odstawać w nauce, oddala się się od ró rówieś wieśnikó ników, siedzi sam w domu... i pogłę bia swoją pogłębia swoją depresję depresję. www.gimversity.pl www.uniwersytetwww.uniwersytet-dzieciecy.pl DEPRESJA U DZIECI (C.D.) Głównym czynnikiem wywoł wywołują ującym depresję depresję jest pesymistyczne nastawienie. Jeż Jeżeli zał założymy, że wszystkie niepowodzenia są wynikiem wad naszego charakteru np.: np.: „dostał dostałem złą złą ocenę ocenę bo jestem gł głupi” upi” powodują powodują, że nie ma żadnego pola manewru. Duż Dużo lepszym wyjś wyjściem z sytuacji jest: „dostał dostałem złą złą ocenę ocenę, bo akurat miał miałem inne rzeczy na gł głowie, nastę następnym razem bę będzie lepiej” lepiej” . www.gimversity.pl www.uniwersytetwww.uniwersytet-dzieciecy.pl 7 Zaburzenia łaknienia Głównym czynnikiem wywoł wywołują ującym zaburzenia łaknienia są są braki emocjonalne, zwł zwłaszcza nieumieję nieumiejętność tność odró odróżnienia jednych przykrych uczuć uczuć od innych i panowania nad nimi. Badania dowodzą dowodzą, że łańcuch przyczynowo – skutkowy prowadzą prowadzący do zaburzeń zaburzeń łaknienia zapoczą zapoczątkowuje dorastanie w społ społeczeń eczeństwie, któ które za ideał ideał urody uważ uważa nienaturalną nienaturalną szczupł szczupłość. ść. Ludzie z zaburzeniami łaknienia mają mają trudnoś trudności z rozró rozróżnianiem swoich najbardziej elementarnych emocji. Zamiast uczuć uczuć odczuwają odczuwają burzę burzę niejasnych informacji z któ którą nie wiedzą wiedzą jak mają mają się się uporać uporać. www.gimversity.pl www.uniwersytetwww.uniwersytet-dzieciecy.pl Osamotnienie – dzieci Dzieci „nielubiane” nielubiane” prowadzą prowadzą dwa rodzaje inklinacji emocjonalnych: wybuchanie zł złością cią i postrzeganie wrogoś wrogości tam gdzie jej nie ma oraz tendencja do nieś nieśmiał miałości, niepokojenie się się i zakł zakłopotanie w sytuacjach społ społecznych. Dochodzi to tego fakt, że dzieci te zachowują zachowują się się tak niezrę niezręcznie w towarzystwie, że inne dzieci nie chcą chcą przebywać przebywać w ich towarzystwie. W naszych pierwszych zwią związkach przyjacielskich uczymy się się jak negocjować negocjować zaż zażyłe stosunki, jak pokonywać bsze pokonywać różnice i dzielić dzielić z innymi nasze najgłę najgłębsze uczucia. Zamiast wszczynać wszczynać bójki, warto poszukać poszukać kompromisó kompromisów, alternatywnych rozwią rozwiązań zań. Warto też też powiedzieć powiedzieć coś coś mił miłego, proponować proponować pomoc, dodawać dodawać zachę zachęty, udzielać udzielać wskazó wskazówek. Warto też też wykazać wykazać się się podstawowymi elementami grzecznoś grzeczności. www.gimversity.pl www.uniwersytetwww.uniwersytet-dzieciecy.pl 8 Analfabetyzm emocjonalny Pedagodzy zdają zdają sobie sprawę sprawę, że pojawił pojawił się się zupeł zupełnie nowy i bardziej niepokoją niepokojący niż niż złe oceny z matematyki i czytania rodzaj braku wiedzy i umieję umiejętnoś tności analfabetyzm emocjonalny. Nie uwzglę uwzględnia się się potrzeby uzupeł uzupełnienia tego nowego, tak kł kłopotliwego braku. To, na co kł kładzie się się obecnie w szkole nacisk, zdaje się się świadczyć wiadczyć, że bardziej dbamy o to, żeby dzieci umiał umiały dobrze czytać czytać i pisać pisać. Koszty analfabetyzmu emocjonalnego to niepokoją niepokojący wzrost aktó aktów przemocy, morderstw, gwał gwałtów. To również wnież wzrost liczby samobó samobójstw, budzą budzące przeraż przerażenie swą swą codziennoś codziennością cią narkomania i alkoholizm, a takż także różne odmiany choró chorób psychicznych, jak: zaburzenia łaknienia u kilkunastoletnich dziewczą dziewcząt, ró różnego rodzaju depresje. Inteligencja emocjonalna nie jest uwarunkowana genetycznie. Moż Można się się jej nauczyć nauczyć. www.gimversity.pl www.uniwersytetwww.uniwersytet-dzieciecy.pl Kształ Kształcenie emocji Samowiedza jest ideą ideą, któ która zyskuje coraz wię więcej zwolennikó zwolenników w szkoł szkołach amerykań amerykańskich. Ośrodki Kształ Kształcenia oferują oferująca dzieciom program nauki mogą mogący być być wzorem dla kursó kursów inteligencji emocjonalnej. Tematyką Tematyką zajęć zajęć z wiedzy o sobie są są uczucia - twoje wł własne i te, któ które wybuchają wybuchają w zwią związkach z innymi osobami oraz panowanie nad emocjami. Uczniowie uczą uczą się się na lekcjach samowiedzy, samowiedzy, że nie chodzi o to, by zupeł zupełnie unikać unikać konfliktó konfliktów, ale o to, by wyjaś wyjaśnić nić nieporozumienie i przeł przełamać amać wzajemną wzajemną niechęć niechęć i urazy, zanim doprowadzą doprowadzą do otwartej walki. Psychiatrzy - specjaliś specjaliści od prekursorskich programó programów edukacji emocjonalnej - uważ uważają ają, że uczniowie zaczynają zaczynający naukę naukę w szkole średniej, któ którzy przeszli kurs edukacji emocjonalnej, przejawiają przejawiają inne postawy niż niż reszta. Mimo ogó ogólnego zainteresowania problemem edukacji emocjonalnej, wśród pedagogó pedagogów kursy takie są są rzadkoś rzadkością cią; wię większość kszość nauczycieli, dyrektoró dyrektorów szkó szkół, rodzicó rodziców nie wie w ogó ogóle o tym, że istnieją istnieją takie programy. A jeś jeśli nie teraz, to kiedy? www.gimversity.pl www.uniwersytetwww.uniwersytet-dzieciecy.pl 9 NLP - Programowanie Neurolingwistyczne NLP opiera się się na ogó ogólnym zał założeniu, że każ każde zachowanie posiada pewną pewną, okreś określoną loną strukturę strukturę. Poprzez strukturę strukturę zachowania rozumiemy tutaj nie tylko faktyczne, moż możliwe do zaobserwowania zachowanie, ale również wnież wszelkie wyobraż wyobrażenia, przekonania, itp. któ które odgrywają odgrywają rolę rolę w obserwowanym procesie. Mapa nie jest terytorium, terytorium, każ każdy posiada wł własną asną mapę mapę. Każ Każda osoba ma swoje wł własne spojrzenie na rzeczywistość rzeczywistość.. Za każ każdym zachowaniem stoi pozytywna intencja. Nie znaczy to, że każ każde zachowanie jest dobre albo skuteczne – ale każ każde z nich ma na celu coś coś dobrego i gdy dostrzeż dostrzeże się się tą intencję intencję, moż można pokazać pokazać osobie lepsze sposoby na jej speł spełnienie. Ludzie dysponują dysponują wszystkimi zasobami, zasobami, któ których potrzebują potrzebują aby wprowadzić wprowadzić zmiany. Nie ma ludzi 'chorych' ani 'zepsutych‘ 'zepsutych‘, są są ludzie któ którzy nie mieli okazji nauczyć nauczyć się się jak z czegoś czegoś korzystać korzystać, albo nauczyli się się czegoś czegoś nowego, ale jeszcze nie nauczyli się się jak to kontrolować kontrolować. Gdy to co robisz nie dział działa, zró zrób coś coś innego. Potrzebna jest pewna zmiana zachowania. Nie ma poraż porażek, są są tylko informacje zwrotne. Zamiast rozwlekać rozwlekać się się nad przeszł przeszłością cią moż można się się skupić skupić na znajdowaniu skutecznych rozwią rozwiązań zań. Każ Każde zachowanie jest komunikacją komunikacją. Sensem przekazu jest reakcja, któ którą wywoł wywołuje przekaz, a nie pragnienia i oczekiwania komunikatora. www.gimversity.pl www.uniwersytetwww.uniwersytet-dzieciecy.pl Jak pomó pomóc dziecku radzić radzić sobie z wł własną asną emocjonalnoś emocjonalnością cią? Zarzą Zarządzanie emocjami Złość jest normalną normalną emocją emocją wpisaną wpisaną w naturę naturę czł człowieka tak jak radość radość,, smutek czy lę lęk. Złość traktowana jako pewien rodzaj życiowej energii jest nam potrzebna m. in. dla obrony swoich praw. Przeż Przeżywanie tej emocji nie jest zł złe samo w sobie, natomiast nieakceptowane mogą mogą być być zachowania jakie czę często rodzą rodzą się się pod jej wpł wpływem : bicie, wulgaryzmy, wrzaski, trzaskanie drzwiami. Krzyk, kara fizyczna na pewno nie rozwiążą rozwiążą problemu , a wrę wręcz przeciwnie - mogą mogą spotę spotęgować gować złość i agresję agresję. Dziecko – niezależ niezależnie od wieku – musi czuć czuć, że rodzice je kochają kochają , akceptują akceptują jako osobę osobę, ale też też musi wiedzieć wiedzieć, że nie pochwalają pochwalają jego zachowań zachowań opartych na przemocy i agresji. www.gimversity.pl www.uniwersytetwww.uniwersytet-dzieciecy.pl 10 Postę Postępowanie w sytuacji, gdy stykamy się się z agresywnymi zachowaniami naszych dzieci. Waż Ważne jest poszanowanie i chęć chęć zrozumienia uczuć uczuć dziecka, takż także tych powszechnie nieakceptowanych jak zł złość, ść, wściekł ciekłość. ść. Zachę Zachęcajmy dziecko do mó mówienia o swoich uczuciach, emocjach (np (np.. o tym kto je zdenerwował zdenerwował, dlaczego jest smutne) i znajdź znajdźmy czas, aby cierpliwie je wysł wysłuchać uchać. Dajmy dziecku wyraź wyraźny komunikat : dziecko ma prawo przeż przeżywać ywać złość, ść, a nawet wś wściekł ciekłość, ść, gdy ktoś ktoś je skrzywdzi lub mu dokuczy, ale nie powinno przy tym samo obraż obrażać i krzywdzić krzywdzić innych osó osób. Nie chodzi o to, aby tł tłumić umić emocje, zwł zwłaszcza te o zabarwieniu negatywnym, ale umieć umieć nad nimi zapanować zapanować i wyraż wyrażać w sposó sposób społ społecznie akceptowany Kiedy widzimy, że dziecko jest rozł rozłoszczone, dobrze jest powiedzieć powiedzieć : ” Widzę Widzę, że jesteś jesteś zły, zdenerwowany ...” ...” i spró spróbować bować porozmawiać porozmawiać na ten temat, co takiego się się stał stało. Czasem warto pozostawić pozostawić dziecko na jakiś jakiś czas, pozwolić pozwolić mu np. np. wykrzyczeć wykrzyczeć czy wypł wypłakać akać się się w swoim pokoju, przy jednoczesnym daniu zapewnienia o naszej gotowoś gotowości do rozmowy kiedy samo bę będzie do tego gotowe. www.gimversity.pl www.uniwersytetwww.uniwersytet-dzieciecy.pl Postę Postępowanie (C.D.) Warto modelować modelować u dziecka konstruktywne sposoby radzenia sobie z negatywnymi emocjami, poprzez to, iż iż sami otwarcie o nich mó mówimy. Komunikaty JA. Starajmy się się zastę zastępować pować rozkazy czy nakazy – proś prośbą, sugestią sugestią, a najlepiej wspó wspólnym ustalaniem pewnych spraw. Dziecko potrzebuje wyraź wyraźnych granic czemu sprzyja formuł formułowanie jasnych reguł reguł postę postępowania w rodzinie – co wolno a czego dziecku nie wolno. Dostrzegajmy i chwalmy dziecko za postę postępowanie zgodne z ustalonymi reguł regułami – łatwiej bowiem dziecku zmienić zmienić swoje postę postępowanie, gdy czuje się się docenione i akceptowane. Ustalmy odpowiednie sankcje za łamanie reguł reguł np. np. poprzez pozbawienie dziecka jakichś jakichś przyjemnoś przyjemności. Zachę Zachęcajmy dziecko do rozł rozładowania nagromadzonej energii i emocji poprzez np. np. sport, pó pójście na spacer, uprawianie jakiegoś jakiegoś hobby, a nawet takie metody jak krzyk, boksowanie poduszki, tupanie czy napisanie „wściekł ciekłego listu” listu” do osoby któ która je skrzywdził skrzywdziła. www.gimversity.pl www.uniwersytetwww.uniwersytet-dzieciecy.pl 11 Co zawdzięczamy inteligencji emocjonalnej: Panujemy nad emocjami Lepiej znosimy frustrację frustrację i panujemy nad zł złością cią Unikamy potyczek sł słownych i nieodpowiedniego zachowania Mamy lepszą lepszą zdolność zdolność wyraż wyrażania zł złości w odpowiedni sposó sposób Rzadziej zachowujemy się się agresywnie i autodestrukcyjnie Mamy bardziej pozytywne uczucia w stosunku do wł własnej osoby, rodziny i wspó współpracownikó pracowników Lepiej radzimy sobie ze stresem Przejawiamy mniejszy niepokó niepokój w stosunkach z innymi i mniejsze poczucie osamotnienia Rzadziej jesteś jesteśmy zwalniani z pracy www.gimversity.pl www.uniwersytetwww.uniwersytet-dzieciecy.pl DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ www.gimversity.pl www.uniwersytetwww.uniwersytet-dzieciecy.pl 12
