Z poważaniem
advertisement
Nagroda Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii dla Jeana Tirole Przyznanie Jeanowi Tirole Nagroda Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii było zaskoczeniem dla tych, którzy spodziewali się wyróżnienia jednego z badaczy zajmujących się makroekonomicznymi uwarunkowaniami dynamiki gospodarczej lub funkcjonowaniem rynków finansowych. W powszechnej świadomości rzeczywistość kryzysu gospodarczego powinna dominować wśród głównych problemów badawczych ekonomii. Łatwo zapomina się o tym, że na świecie, od ostatniego kryzysu lat 2008-2009 mieliśmy już fazę wzrostu, stabilizacji, a obecnie najprawdopodobniej wchodzimy w kolejne spowolnienie. Jedynie Europa wydaje się pozostawać trwale w stanie słabnącej dynamiki gospodarczej. Być może jedną z przyczyn tego jest pogłębiająca się koncentracja rynków i rosnąca siła międzynarodowych korporacji tworzących oligopole na rynkach europejskich. Ta właśnie tematyka była jednym z głównych przedmiotów zainteresowań Jeana Tirole. Akademia przyznająca nagrodę wskazała, że Tirole „wniósł ważny teoretyczny wkład w wielu dziedzinach, ale przede wszystkim wyjaśnił jak należy rozumieć i regulować rynki, na których operuje ograniczona liczba wielkich korporacji”. Nagroda Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii dla Jeana Tirole jest ważnym argumentem na rzecz trzech tez. Po pierwsze, dowodzi rosnącego znaczenia teorii gier jako narzędzia wyjaśniania zachowań podmiotów gospodarczych. Tirole dołączył do grona wcześniej nagrodzonych naukowców zajmujących się teorią gier (Nash, Harsanyj Selten – 1994, Aumann, Schelling – 2005, Roth, Shapley – 2012). Po drugie, nagroda dla Tirola jest uznaniem ważności problemu, który powoduje erozję wydajności systemu kapitalistycznego. Postępująca koncentracja rynków, której towarzyszy rosnąca rola dużych korporacji tworzących oligopole ogranicza sumę nadwyżek konsumenta i producenta będącą miarą wartości generowanej przez wymianę rynkową. Chyba najważniejszym osiągnięciem Tirola było udowodnienie, że przeciwdziałanie ograniczaniu konkurencji powinno być działaniem selektywnym, uwzględniającym specyfikę rynków lokalnych i branż. al. Niepodległości 10, 61-875 Poznań Po trzecie, wyróżnienie Jeana Tirola jest dowodem na to, że wszechstronność nie jest cechą, która zanikła w dobie specjalizacji badań naukowych w ekonomii. Jean Tirole zajmował się badaniami nad organizacją rynków (industrial organization), finansami przedsiębiorstw i teorią gier. Głównym dziełem w pierwszym z obszarów była książka The Theory of Industrial Organization (1988), która wyznaczyła kanon wiedzy w tej dziedzinie. W dziedzinie finansów przedsiębiorstw jego opus magnum to książka The Theory of Corporate Finance (2006). Wniosła do zasobów wiedzy o zarządzaniu finansami przedsiębiorstw kwestie nadzoru korporacyjnego, płynności, zarządzania ryzykiem, relacji miedzy bankami i przedsiębiorstwami oraz wpływu przedsiębiorstw na gospodarkę w skali makro. Teoria gier odnotowała znaczący postęp w rozwoju dzięki książce Tirole’a napisanej wspólnie z Fudenbergiem zatytułowanej Game Theory (1991). Jest ona poświęcona teorii gier niekooperacyjnych i obejmuje swoim zakresem równowagi Nasha, równowagi w podgrach, gry iterowane oraz gry z niepełną informacją. Głównym osiągnięciem Tirole’a w zakresie teorii gier wydaje się być rozwiązanie dla przetargu nieskończonego z ograniczoną jednostronnie informacją (Fudenberg, Levine, Tirole, 1984). Na koniec warto chyba przypomnieć, że Jean Tirole napisał doktorat w MIT pod kierunkiem innego noblisty Erica Maskina. Pomimo niewielkiej różnicy wieku (3 lata) można mówić o klasycznej relacji uczeń-mistrz, która łączyła obydwu badaczy. Niech ten przykład będzie zaproszeniem do przywrócenia jej, jako wzorca współpracy budującej postęp w nauce. dr hab. Sławomir Kalinowski, prof. nadzw. UEP, Katedra Mikroekonomii al. Niepodległości 10, 61-875 Poznań
