Różnorodność genetyczna czynnikiem ograniczającym choroby

advertisement
Różnorodność
czynnikiem
choroby
genetyczna
ograniczającym
Najnowsze badania wskazują, że różnorodność genetyczna odgrywa ważną
rolę w zmniejszaniu rozprzestrzeniania się chorób poprzez ograniczenie
ewolucji organizmów prowadzących pasożytniczy tryb życia.
Sama idea ograniczenia epidemii poprzez różnorodność w zakresie gospodarzy
nie jest nowa. Wiadomo bowiem, że brak genetycznego urozmaicenia w
monokulturze upraw może sprzyjać rozwojowi chorób niszczących całą populację.
W eksperymencie wykorzystano wirusa, który jest zdolny do zainfekowania i
zabicia bakterii. Bakterie bronią się za pomocą wyjątkowego systemu znanego
jako CRISPR-Cas, który przechwytuje fragmenty DNA wirusa. W ten sposób
powstaje coś w rodzaju „pamięci genetycznej”, która chroni bakterie przed
przyszłymi infekcjami. CRISPR to inaczej prokariotyczny adaptacyjny system
immunologiczny skierowany przeciwko obcym elementom genetycznym. Oznacza
to, że broni on gospodarza przed wirusowym materiałem genetycznym, niszcząc
go przy współudziale enzymów nukleolitycznych Cas (więcej o CRISPR w artykule
Potencjalne zastosowania terapeutyczne edycji genów systemem CRISPRCas9 oraz Nowe zastosowanie narzędzia inżynierii genetycznej CRISPR-Cas9).
CRISPR-Cas generuje dużą różnorodność z powodu faktu, że każda bakteria jest
zdolna do przechwycenia innego fragmentu wirusowego DNA. To powoduje
powstanie urozmaiconej molekularnie populacji. Zjawisko to idealnie pasuje do
testowania czy i dlaczego różnorodność genetyczna ogranicza rozprzestrzenianie
się chorób.
W związku z powyższym, naukowcy wyizolowali pojedyncze bakterie, aby
prowadzić ich hodowlę w monokulturze. Nadzorowali oni także drugą, mieszaną
hodowlę uzyskując w ten sposób urozmaicone populacje. Okazało się, że wirusy
rozprzestrzeniają się bardzo szybko w monokulturze, a w mieszanej populacji
szybko wymierają.
Efekt monokultury w eksperymencie okazał się kluczowy.
W kolejnym etapie badań sprawdzono dlaczego wirusy z łatwością potrafią
utrzymywać się w monokulturach. Odkryto, że sedno problemu leży w szybkiej
ewolucji wirusa, który zmienia się aby przezwyciężyć obronę bakterii w postaci
CRISPR-Cas. W heterogenicznych hodowlach bakterii zmienność genetyczna
systemu CRISPR-Cas była na tyle duża, że wirus nie był zdolny do
przezwyciężenia adaptacyjnego systemu immunologicznego bakterii poprzez
mutacje punktowe, a tym samym do ewoluowania i wymierał.
Wiadomo jednak, że zmieszanie razem monokultur może podnieść poziom
odporności całej populacji. Zjawisko to znane jest jako odporność zbiorowa.
Różnorodność genetyczna pomaga zmniejszyć rozprzestrzenianie się
chorób poprzez ograniczenie ewolucji organizmów cudzożywnych
Źródło Wikimedia Commons, licencja CC0
Zdolność wirusów do rozwijania wysokiej zakaźności bezpośrednio zależy od
poziomu różnorodności genetycznej gospodarza. Wyniki najnowszych badań mogą
zostać wykorzystane w rolnictwie oraz w naukowych ekspertyzach różnorodności
biologicznej różnych ekosystemów.
mgr Agnieszka Helis, diagnosta laboratoryjny
Piśmiennictwo:
Houte S. et al. The diversity-generating benefits of a prokaryotic adaptive immune
system. Nature, 532, 385–388, 21 Apr 2016.
Data publikacji: 26.04.2016r.
Download