pr.sadowe - Magisterskie24.pl

Prawo sądowe polskiego średniowiecza
Zdolnośc prawna – pozbawieni jej byli niewolnicy i wyzwoleńcy
Zdolność do czynności prawnych
Różnice zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych co do:



Przynależności do grupy społecznej (najszerszy zakres miało rycerstwo-szlachta)
Płci (wyłączenie kobiet od spadkobrania dóbr ziemskich)
Przynależności państwowej (ograniczone prawa cudzoziemców)

Przynależności wyznaniowo-etnicznej (szczególnie Żydzi, zakaz małżeństw
międzywyznaniowych
Małżeństwo i rodzina
Za czasów pogańskich – poligamia, po wprowadzeniu chrześcijaństwa – monogamia
Zmówiny – umowa przedślubna zawierana między rodzinami, określ. czas i warunki majątkowe
Zdawiny – oddanie oblubienicy panu młodemu, szereg obrzędów
Zamążpójscie bez zgody rodziny powodowałoutratę prawa do posagu
Kościelna forma zawarcia małżeństwa (XII wiek)
Zapowiedź – forma zawarcia małżeństwa, trzykrotnie ogłaszano je w kościołach obu stron
Zaręczyny – umowa wstępna, zobowiązanie zawarcia małżeńśtwa, ustalenie warunków
Rozwiązanie małżeństwa:


Śmierć małżonka
Rozwód – stosowany przed wprowadzeniem kościelnej formy małżeństwa
Wyprawa (szczebrzuch) – ruchomości i przedmioty domowego użytku wzniesione przez żonę
Posag – część majątku rodzinnego jaki należał się córce, otrzymywany gdy wychodziła za mąż.
Kobieta która go otrzymała już prawa do spadku po rodzicach. Posag dawano w piniądzach lub
dobrach nabytych, rzadko w dobrach dziedzicznych.
Wiano – wnoszone przez męża, zabezpieczenie żony-szlachcianki na wypadek śmierci męża,
stanowiło zwykle podwójną wartość posagu. Wiano zapisywano listem wiennym i dobra te nazywano
dobrami oprawnymi (wiennymi)
Stosunki majątkowe między małżonkami
a) wspólnota majątkowa
b) rozdzielność majątkowa
c) jedność zarządu – przy istnieniu rozdzielności majątkowej – mąż administrował majątkiem
żony
Wdowa rozporządzała swoim majątkiem i wianem oraz na równi z synami korzystała z majątku
W braku wiana wdowa uzyskiwała wieniec (30 grzywien)
Pokrewieństwo w linii prostej i bocznej.
Pokrewieństwo sztuczne – przez przysposobienie (adpocję) – częste w wyniku ogr. Testowania
Wspólnota domowa (rodzinna):


ojcowska
braterska
Opieka:




naturalna
zapisana (testamentowa)
nadana
opieka nad podeszłymi wiekiem (kuratela)
Rzeczy:


Dobra:
ruchome
nieruchome


dziedziczne
nabyte a) nadane b) kupne
Własność – prawo posiadania i użytkowania rzeczy, rozporządzania nią i ustanowienia dziedzica.
Ograniczona prawami osób trzecich.
Posiadanie - stan faktyczny


prawne
bezprawne
Proces petytoryjny – proces dotyczący prawnego tytułu posiadania
Proces posesoryjny – posiadacz siłą wyzutym mół szybko przed sądem grodzkim żądać zwrócenia
posiadania
Własność podzielona – własność podzielona między kilka podmiotów


własność zwierzchnia ziemi – Pan mógł żądać czynszu i innych świadczeń ustalonych
własność podległa (przysługiwało chłopu czynszownikowi – prawo zakupne)
Najsilniejsze prawa do ziemi mieli sołtysi
Niedział – własność wspólnoty rodzinnej (własność pospólnej ręki). Członkowie występowali jako
jedna zbiorowość, prawa majątkowe nie przechodziły na spadkobierców, były niezbywalne.
Niedział:




ojcowski
braterski
częściowy
zbiorowa własność wsi (pastwiska i lasy)
Ograniczenia własności
1) Regalia
2) Prawo bliższości (dotyczy dóbr dziedzicznych) a) prawo pierwokupu b) prawo retraktu
Trzecizna – część swobodna, 1/3 dóbr których alienacja nie wymagała zgody krewnych
Prawa sąsiedzkie
Ograniczenia w użytkowaniu właściciela: prawo swobodnego przechodu, przejazdu oraz wypasu
bydła i polowania po zbiorach na cudzych gruntach. „Prawo kobylego pola”.
Sposoby nabycia własności:


Pierwotny
Pochodny
Pierwotne:





Zawłaszczenie rzeczy niczyjej lub porzuconej (Zapowiedź – akt ze rzecz jest moja)
Zasiedzenie – na podstawie upływu czasu
Zdobycz wojenna
Prawo nadbrzeżne
Z tytułu polowania i rybołówstwa
Pochodne:



Drogą spadku
Nadanie przez panującego ziemi
Nabycie przez umowę rzeczową przenoszącą własność (wzdanie – przenosił własność,
wwiązanie – posiadanie)
Woda zrzeczenia się – symboliczny akt wypicia trunku potwierdzający zbycie rzeczy przez zbywcę
Utrata własności następowa w razie: porzucenia, przeniesienia praw na inną osobę lub konfiskaty
przez władcę.
Dawność - utwierdzenie posiadanego prawa (1 rok i 6 tygodni)
Zastaw:


Ruchomości
Nieruchomości
Zastaw z dzierżeniem – Zastawnik ciągnął z rzeczy dochód który nie zaspokajał wierzytelności (zastaw
antychretyczny)
Zastaw na upad – nie wykupiony w odpowiednim terminie zastaw przechodził na wierzyciela
Zastaw do wydzierżenia (ekstenuacja) – pożytki zaliczane na poczet długu
Zastaw bez dzierżawienia – zastawca obciążał swoje dobra, nie oddając ich jednak w użytkowanie
Renta – posiadacz kapitału dawał właścicielowi nieruchomości pewną sumę pieniężną w zamian za co
ten był zobowiązany do stałych świadczeń w okreslonych terminach
Wyderkaf – kupno renty
Dziedziczenia.
Synowie byli dziedzicami koniecznymi
Dobra macierzyste dziedziczyły wszystkie dzieci po równo
Wdowa ktora wychodzila za maz musiala oddac dobra wienne i polowe dobr macierzystych
Puścizna (kaduk) – majątek bezdziedziczny zabierany przez panującego