1. Zasady etyki (2) - Niezależne Stowarzyszenie Prokuratorów
advertisement
1|Strona Uchwała Niezależnego Stowarzyszenia Prokuratorów „Ad Vocem” z dnia 20 października 2012 roku w sprawie zbioru zasad etyki zawodowej prokuratorów Niezależne Stowarzyszenie Prokuratorów „Ad Vocem” z zadowoleniem przyjęło informację, iż Krajowa Rada Prokuratury realizując uprawnienie wskazane w art. 24 pkt 15 ustawy o prokuraturze podjęło pracę nad zbiorem zasad etyki zawodowej prokuratorów. Niestety zbiór zasad etyki zawodowej prokuratorów przyjęty przez KRP uchwałą z dnia 19 września 2012 roku nie spełnia w wielu aspektach kryteriów zgodności z Konstytucją RP. Wskazany zbiór zasad próbuje ograniczać podstawowe prawa i wolności obywatelskie przysługujące każdemu obywatelowi Rzeczpospolitej Polskiej w tym prokuratorowi – prawo do wolności słowa oraz do udziału w życiu publicznym. Za niezgodne z Konstytucją RP i Europejską Konwencją Praw Człowieka uznać należy zapisy § 2 pkt 5 i 6, § 12 ust. 1 i 3, § 15 ust. 2, § 17 oraz § 23 zbioru zasad w szczególności wobec prokuratorów w stanie spoczynku nie wykonujących czynności prokuratorskich. Za niezgodny z prawem uznać należy nadto zapis § 20 uniemożliwiający prokuratorom udzielanie społecznie i bezpłatnie pomocy prawnej pokrzywdzonym ( co ma miejsce w chwili obecnej) oraz § 27 w zakresie działania prawa wstecz. Wskazany zbiór zasad etyki zawodowej prokuratorów zawiera także szereg zapisów nieprecyzyjnych, które uniemożliwiają uznanie ich za normy prawne 2|Strona a to dotyczących obowiązku naprawienia szkody wskazanego w § 6 ust. 2 zbioru, obowiązku unikania zachowań które mogły by podważyć zaufanie - § 8 ust. 2, wystrzegania się stwarzania pozorów wskazanego w § 16 a w szczególności zasady ryzyka wskazanej § 26. W związku z powyższym NSP „Ad Vocem” zwraca się do Krajowej Rady Prokuratury o natychmiastową zmianę zbioru zasad etyki zawodowej prokuratorów poprzez wyeliminowanie zapisów ograniczających podstawowe wolności i prawa obywatelskie a także zapisów nieprecyzyjnych i nieostrych. W przypadku nie uwzględnienia tych postulatów Niezależne Stowarzyszenie Prokuratorów „Ad Vocem” rozważy zaskarżenie uchwały z dnia 19 września 2012 roku wraz z załącznikiem w postaci zbioru zasad etyki zawodowej prokuratorów do Trybunału Konstytucyjnego. Uzasadnienie Jednym z uprawnień Krajowej Rady Prokuratury wynikającym z art. 24 pkt 15 ustawy o prokuraturze jest uchwalenie zbioru zasad etyki zawodowej prokuratorów i czuwanie nad ich przestrzeganiem. Uchwałą z dnia 19 września 2012 roku KRP przyjęła taki zbiór zasad. Niewątpliwie, od lat oczekiwano także w środowisku prokuratorskim, aby taki kodeks etyki prokuratora został przygotowany i uchwalony. Prawa i obowiązki prokuratora i asesora także w zakresie szeroko pojętego życia publicznego powinny być jasno i spójnie określone, wytyczając precyzyjnie granice dopuszczalnych zachowań prokuratora w życiu zawodowym oraz prywatnym. Taki zbiór zasad powinien także dotyczyć prokuratorów w stanie spoczynku, choć z poszanowaniem odmienności wynikającej z braku możliwości pełnienia przez nich aktywnej służby. Nade wszystko jednak zbiór zasad etyki zawodowej prokuratorów musi być zgodny z obowiązującymi w Polsce ustawami oraz Konstytucją RP, gdyż naruszenie jego zasad może 3|Strona rodzić dla prokuratora różnego rodzaju negatywne konsekwencje włącznie z ukaraniem dyscyplinarnym i wydaleniem ze służby Niestety przyjęty przez Krajową Radę Prokuratury zbiór zasad etyki zawodowej prokuratorów w żadnym wypadku nie spełnia kryteriów prawidłowo skonstruowanego aktu prawnego mogącego wywoływać skutki prawne oraz w rażący sposób narusza Konstytucję Rzeczpospolitej Polskiej, Europejską Konwencję Praw Człowieka i Podstawowych Wolności a także inne ustawy. Prawem podstawowym każdego obywatela państwa demokratycznego jest wolność słowa (swoboda wypowiedzi) oraz wolność wyrażania swoich poglądów oraz zrzeszania się. Takie prawa wynikają jednoznacznie z art. 9, 10 i 11 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Prawa te mogą być ograniczane tylko i wyłącznie interesie bezpieczeństwa państwowego, integralności terytorialnej lub bezpieczeństwa publicznego ze względu na konieczność zapobieżenia zakłóceniu porządku lub przestępstwu, z uwagi na ochronę zdrowia i moralności, ochronę dobrego imienia i praw innych osób oraz ze względu na zapobieżenie ujawnieniu informacji poufnych lub na zagwarantowanie powagi i bezstronności władzy sądowej. W podobnym duchu sformułowane są zapisy art. 54, 57 lub 58 Konstytucji RP, z tym, iż prawo do wolności wyrażania swoich poglądów opisane w art. 54 Konstytucji nie może być ograniczane nawet ustawami. Art. 47 Konstytucji nadto jasno stwierdza, że każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym a art. 60 Konstytucji, że obywatele polscy korzystający z pełni praw publicznych mają prawo dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach. Pomimo takich praw wynikających wprost z europejskiej konwencji i Konstytucji RP w zbiorze zasad etyki prokuratorów znajdują się w § 2 pkt 5 i 6 normy prokuratora prawne w konstytucyjnej zobowiązujące stanie wolności każdego spoczynku słowa oraz do do prokuratora, rozważnego asesora korzystania powstrzymywania się lub z od 4|Strona demonstrowania swoich poglądów politycznych. Nadto § 12 zbioru zakazuje prokuratorowi wypowiadania się bez upoważnienia (ciekawe przez kogo) na tematy toczącego lub mającego się toczyć (!) postępowania, a w publicznych wypowiedziach nie wolno mu dyskredytować przedstawicieli prowadzącego je organu w tym składu sądu ani używać sformułowań mylących. Po pierwsze słowa “dyskredytować”, “sformułowania mylące” są nieostre, nieprecyzyjne i budzące poważne problemy interpretacyjne, a nadto zapisy takie bezsprzecznie ograniczają podstawowe prawa i wolności w tym do swobody wyrażania opinii. Czy w wygłaszanych w Sądzie przemówieniach nie może wskazywać na błędy i uchybienia organów procesowych, nawet na korzyść oskarżonych? A co z prokuratorami działającymi w różnego rodzaju organizacjach społecznych, zawodowych czy publicznych? Prokuratorami wybranymi czy powołanymi na różnego rodzaju stanowiska w instytucjach państwowych, samorządowych czy międzynarodowych. Nie można też wspierać lub promować inną osobę lub organizację, jeśli w jakimś zakresie prowadzi ona działalność polityczną. Czy wyrażanie przez nich troski o prokuraturę, wymiar sprawiedliwości, stan państwa będzie demonstrowaniem swoich poglądów politycznych i będzie działalnością polityczną? Kto będzie decydował czy „rozważnie” korzysta się z wolności słowa, czym są „poglądy polityczne”, czym jest „dyskredytowanie” czy „sformułowania mylące”? Co na to Prokurator Generalny, który z racji swojej funkcji musi utrzymywać relacje z politykami a nawet wypowiadać się na ich spotkaniach np. przed Komisją Sejmową czy Sejmem RP. W zbiorze zasad mamy na to odpowiedź. Otóż bez podstawy prawnej wynikającej z ustawy wykładni postanowień zbioru zgodnie z § 28 dokonywać będzie Krajowa Rada Prokuratury (!) i to przedstawiciele tego ciała decydować będą co dobre a co zle. Nawiasen mówiac przecież Krajowa Rada Prokuratury ma w swoim składzie polityków. To nie koniec pozaprawnych zapisów zbioru zasad etyki. Bardzo ciekawy jest zapis § 6 stwierdzający, iż zobowiązany prokurator dąży do naprawienia szkody na osobie lub mieniu, zanim ktokolwiek wystąpi o jej zaspokojenie. Cóż prokurator oprócz wiedzy musi mieć zdolności wieszczki 5|Strona pytyjskiej. Wg zbioru (§ 16) prokurator musi też wystrzegać się zachowań mogących chociażby „stwarzać pozory” braku poszanowania z jego strony dla porządku prawnego lub postanowień zbioru. Paragraf zaś 23 stwierdza, że prokurator nie ubiega się o nienależne zaszczyty (ciekawe jakie są należne!), nie zabiega o skupienie mediów na swojej osobie oraz nie uprawia autoreklamy. Pisząc zatem tę krytyczną opinie naruszamy zasady etyki prokuratorskiej a nadto uprawiamy autoreklamę i zabiegamy o skupienie mediów na Stowarzyszeniu. O nas tylko dobrze albo wcale. Korporacyjność w pełnym i klarownym wydaniu. Wg KRP najlepszy jest brak jakiejkolwiek refleksji lub dyskusji nad stanem tej bardzo ważnej dla obywateli instytucji. Kolejna norma, która budzi poważne wątpliwości to norma zawarta w § 15 zakazująca prokuratorowi poufałości w relacjach zawodowych oraz innych sytuacjach z przedstawicielami sądów, obrońców czy funkcjonariuszami organów ścigania, które mogłyby nasuwać wątpliwości co do m.in. poczucia sprawiedliwości. Zakaz ten dotyczy też stosunków towarzyskich ( § 24). O ile dotyczy to spraw zawodowych, pełna zgoda, ale w innych sytuacjach np. prywatnych to niedopuszczalna ingerencja i naruszenie konstytucyjnego prawa do prywatności. Czy prokurator nie może utrzymywać przyjacielskich kontaktów z sędzia - nawet cywilistą czy specjalistą od prawa pracy? Dziesiątki lub setki prokuratorów nie może spać spokojnie. A co jak mają za współmałżonków sędziów, adwokatów czy funkcjonariuszy, pozostaje tylko separacja od stołu albo codzienne naruszanie zbioru zasad. § 20 zbioru zasad prawniczych. Świadczenie zakazuje prokuratorowi świadczenia usług platnych uslug jest zakazane ustawą o prokuraturze ale zbiór ten zakaz rozszerza na usługi niepłatne. Czy zatem zwrócenie uwagi w sklepie, iż konsumentowi przysługuja określone prawa będzie zabronione? Przepis ten rownież uniemożliwia prokuratorom udzielanie społecznie porad prawnych. A co z dniami otwartymi w prokuraturach i sądach, gdzie takie porady co najmniej raz w roku są udzielane, a co z tygodniowymi dyżurami w prokuraturach, w trakcie, których m.in. doradza się pokrzywdzonym? Dlaczego prokurator, w tym w 6|Strona stanie spoczynku, nie może bezpłatnie i społecznie udzielać się w tym zakresie w różnego rodzaju organizacjach pożytku publicznego? Nie można także zaakceptować zapisu § 27 ust. 1 zbioru, który umożliwia stosowanie jego zapisów wstecz, a także zasady ryzyka wskazanej w § 26 zbioru wskazującej, że w razie uzasadnionych wątpliwości jak należy się zachować, wątpliwości te rozstrzyga prokurator na własne ryzyko. A na czyje miał by je rozstrzygać? Oczywiście w zbiorze zasad etyki zawodowej prokuratorów są zapisy, które zasługują na uwagę i akceptację. Dotyczy to w szczególności norm obowiązujących w zakresie hierarchicznego podporządkowania i poleceń służbowych, ogólnych norm etycznych, obowiązku informowania o swoich działaniach procesowo - zawodowych, zakazu dyskryminacji, konieczności samokształcenia a także konieczności szczególnej dbałości o dobro pokrzywdzonych a także relacji z innymi instytucjami publicznymi w zakresie m.in. danin publicznych. Niestety te konieczne i ważne zasady etyczne giną w gąszczu innych nieprecyzyjnych, pozaprawnych i pozakostytucyjnych norm zbioru. Być może przyczyną takiej, a nie innej treści zbioru zasad etycznych jest polityczny charakter Krajowej Rady Prokuratury i chęć uniemożliwienia przez polityków brania przez niektórych prokuratorów udziału w życiu publicznym a także wyrażania krytycznych uwag co do kondycji wymiaru sprawiedliwości oraz ich samych. Niezależne Stowarzyszenie Prokuratorów „Ad Vocem” nie mogło zgodzić się z taką sytuacją i to nie tylko wobec ograniczania praw i wolności podstawowych prokuratorów, ale przede wszystkim z uwagi na interes publiczny wszystkich obywateli i ich bezpieczeństwo. Ubezwłasnowolniony prokurator to klęska wymiaru sprawiedliwości i państwa. Dlatego w uchwale NSP „Ad Vocem” z dnia 20 października 2012 roku zawarto postulat pilnej zmiany zapisów zbioru zasad etyki zawodowej prokuratorów poprzez wyeliminowanie zapisów ograniczających podstawowe wolności i prawa obywatelskie a także zapisów nieprecyzyjnych i nieostrych. W przypadku 7|Strona natomiast nie uwzględnienia wskazanych postulatów Stowarzyszenie zdecyduje się zaskarżyć uchwałę KRP z dnia 19 września 2012 roku wraz z załącznikiem w postaci zbioru zasad etyki zawodowej prokuratorów do Trybunału Konstytucyjnego.
