UCHWAŁA Nr 468 /2012
advertisement
Załącznik do uchwały Nr 468/2012 Krajowej Rady Prokuratury z dnia 19 września 2012 r. Zbiór zasad etyki zawodowej prokuratorów Rozdział I Zasady ogólne § 1. 1. Zasady zachowania określone w niniejszym Zbiorze zasad etyki zawodowej prokuratorów, zwanym dalej „Zbiorem”, uwzględniają szczególne obowiązki i ograniczenia osobiste w służbie oraz poza służbą, wiążące się ze sprawowaniem urzędu prokuratora. 2. Do zasad zachowania, o których mowa w ust. 1, każdy prokurator jest obowiązany stosować się także przy wykonywaniu swoich uprawnień i praw, wynikających z ustawy. 3. W rozumieniu Zbioru prokuratorem jest również Prokurator Generalny. 4. Postanowienia Zbioru mają odpowiednie zastosowanie do prokuratorów w stanie spoczynku oraz asesorów, którym powierzono pełnienie obowiązków prokuratorskich. § 2. W każdej sytuacji prokurator powinien: 1) zachowywać się nienagannie, zgodnie z dobrymi obyczajami; 2) kierować się zasadami uczciwości, godności i honoru oraz poczuciem obowiązku i odpowiedzialności; 3) pamiętać, że reprezentuje organ Rzeczypospolitej Polskiej stojący na straży praworządności, praw obywateli i interesu publicznego; 4) mieć na uwadze prawa człowieka i podstawowe wolności; 5) powstrzymywać się od demonstrowania swoich poglądów politycznych; 6) korzystać rozważnie z konstytucyjnej wolności słowa; 7) unikać zachowań i sytuacji, które mogłyby przynieść ujmę jego godności lub osłabić zaufanie do sprawowanego urzędu. § 3. 1. Prokurator nie powinien nadużywać stanowiska lub funkcji ani w interesie własnym, ani w interesie innej osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej. 2. Postanowienie ust. 1 dotyczy również przysługujących prokuratorowi immunitetów. § 4. 1. Prokurator przełożony powinien powstrzymywać się od wydawania poleceń, zarządzeń oraz wytycznych, których wykonanie naruszałoby jakąkolwiek zasadę etyki zawodowej prokuratorów. 2. Postanowienie ust. 1 stosuje się odpowiednio do udzielanej innemu prokuratorowi porady oraz prezentowania mu swojego punktu widzenia. § 5. 1. Prokurator powinien oczekiwać i wymagać od innych prokuratorów respektowania postanowień Zbioru bez względu na stosunek podległości służbowej. 2. Na naruszenie przez innego prokuratora postanowień Zbioru prokurator powinien reagować w każdym przypadku, w sposób odpowiedni do okoliczności. 3. Za odpowiednią reakcję uważa się również uzasadnioną odmowę wykonania, w całości albo w części, polecenia, zarządzenia lub wytycznych 2 prokuratora przełożonego, o których mowa w § 4 ust. 1. Odmowa taka następuje w formie pisemnej i wymaga wskazania powodów. § 6. 1. Prokurator, który naruszył jakąkolwiek zasadę etyki zawodowej, powinien niezwłocznie podjąć działania zmierzające do usunięcia skutków naruszenia lub zapobieżenia ich wystąpieniu. 2. W razie wyrządzenia naruszeniem, o którym mowa w ust. 1, szkody na osobie lub w mieniu, obowiązany prokurator dąży do jej naprawienia, zanim poszkodowana osoba lub jednostka organizacyjna wystąpi o zaspokojenie roszczenia we właściwym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy. Rozdział II Zasady pełnienia służby § 7. 1. Prokurator wykonuje czynności przewidziane w ustawie sumiennie, według swojej najlepszej woli i wiedzy, dbając o ich właściwy porządek, prawidłowy przebieg oraz odpowiedni poziom. 2. Czynności, o których mowa w ust. 1, prokurator podejmuje bez nieuzasadnionej zwłoki oraz bez narażania stron, innych uczestników postępowania i Skarbu Państwa na zbędne koszty. § 8. 1. Prokurator nie poddaje się jakimkolwiek wpływom zagrażającym jego niezależności, bez względu na ich źródło i przyczynę. 2. Prokurator unika zachowań i sytuacji, które mogłyby podważyć zaufanie do zasady niezależności prokuratury i prokuratorów. 3 3. W razie wystąpienia okoliczności mogących zagrażać niezależnemu sprawowaniu urzędu, prokurator niezwłocznie powiadamia właściwego prokuratora przełożonego. § 9. 1. Prokurator uwzględnia każdą istotną okoliczność mającą wpływ na sytuację stron i innych uczestników postępowania niezależnie od tego, czy leży to w ich interesie. 2. Przy wykonywaniu obowiązków służbowych prokurator jest związany zakazem dyskryminacji niepełnosprawność, przynależność rasę, związkową, kogokolwiek religię, ze względu narodowość, pochodzenie na płeć, przekonania etniczne, wyznanie, wiek, polityczne, orientację seksualną lub z innej podobnej przyczyny, chyba że ustawa nakazuje lub zezwala na uwzględnienie tych okoliczności w określonych wypadkach. § 10. Prokurator dba o podnoszenie kwalifikacji zawodowych w drodze samokształcenia, uczestnictwa w szkoleniach lub doskonalenia swoich umiejętności w innej formie organizacyjnej. § 11. 1. Prokurator zapewnia stronom i innym uczestnikom postępowania odpowiednią informację o ich sytuacji oraz o przysługujących im prawach i ciążących na nich obowiązkach. 2. Przy udzielaniu informacji, o której mowa w ust. 1, uwzględnia się stopień zdolności osoby informowanej do samodzielnego przedsiębrania czynności w postępowaniu, zważywszy na jej wiek, stan zdrowia, kondycję psychiczną i zaradność, a także możliwość korzystania z pomocy innych osób, w tym przedstawiciela ustawowego, obrońcy lub pełnomocnika. Osobom 4 niezdolnym do samodzielnego przedsiębrania czynności w postępowaniu lub pozostającym w ubóstwie prokurator udziela również innego rodzaju pomocy prawnej, w sposób odpowiedni do okoliczności. 3. Prokurator wyjaśnia stronom i innym uczestnikom postępowania kwestie proceduralne oraz podaje motywy podejmowanych czynności procesowych w sposób zrozumiały dla odbiorców. 4. W stosunku do pokrzywdzonych i poszkodowanych prokurator baczy, by prowadzone postępowanie nie potęgowało negatywnych odczuć spowodowanych czynem, którego ono dotyczy. 5. Prokurator respektuje prawo wszystkich osób uczestniczących w postępowaniu do prywatności, bezpieczeństwa osobistego i bezpieczeństwa osób dla nich najbliższych. 6. W odniesieniu do każdej osoby uczestniczącej w postępowaniu prokurator zachowuje godną postawę, cierpliwość, grzeczność oraz wymaga od takiej osoby właściwego zachowania. Reakcja na niewłaściwe zachowanie powinna ograniczać się do informacji o jego konsekwencjach prawnych lub przypomnienia odpowiednich, powszechnie akceptowanych reguł postępowania w stosunkach międzyludzkich, chyba że okaże się niezbędna pomoc lekarska lub interwencja Policji albo innego organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego. 7. W uzasadnieniu decyzji procesowej prokurator unika sformułowań wykraczających poza rzeczową potrzebę przedstawienia swojego stanowiska, zwłaszcza mogących bezpodstawnie naruszać godność, cześć lub dobre imię występujących w sprawie osób lub jednostek organizacyjnych, a także innych osób lub jednostek organizacyjnych. § 12. 1. Prokurator bez upoważnienia nie wypowiada się publicznie na temat toczącego się lub mającego się toczyć postępowania. 5 2. Upoważnienie, o którym mowa w ust. 1, nie zwalnia od obowiązku dochowania każdej tajemnicy prawnie chronionej. Z upoważnienia tego korzysta się z umiarem oraz wyłącznie w celu zaspokojenia prawa odbiorców do rzetelnej informacji o przedmiocie, postępach lub wyniku postępowania w danej sprawie lub w określonych sprawach. 3. W publicznych wypowiedziach na temat jakiegokolwiek postępowania prokuratorowi nie wolno dyskredytować przedstawicieli prowadzącego je organu, w tym składu sądu lub poszczególnych sędziów, ani używać sformułowań mylących. § 13. 1. Za wynik czynności w postępowaniu odpowiada prokurator, który ją wykonał lub miał wykonać, a także prokurator nadzorujący lub przełożony, który udzielił wytycznych lub instrukcji co do tej czynności albo wbrew obowiązkowi zaniechał ich udzielenia. 2. Niedopuszczalne jest nadużywanie instytucji wyłączenia prokuratora od udziału w sprawie oraz przekazania sprawy innej jednostce organizacyjnej prokuratury z pominięciem zasad właściwości miejscowej. § 14. 1. Prokurator utrzymuje relacje służbowe z innymi prokuratorami oraz pozostałymi współpracownikami w duchu wzajemnego poszanowania; dotyczy to również stosunków pomiędzy prokuratorami przełożonymi i prokuratorami podległymi. 2. Prokurator pełniący funkcję kierowniczą podejmuje działania przewidziane w ustawie, które zapewniają osiągnięcie dobrych rezultatów pracy, z szacunkiem dla niezależności podległych prokuratorów. 6 § 15. 1. Wykonując czynności przewidziane w ustawie, prokurator współdziała z sądem, prezesem sądu, przewodniczącym wydziału, upoważnionym sędzią, innym uprawnionym organem, obrońcą, pełnomocnikiem oraz funkcjonariuszami organów ścigania w duchu wzajemnego poszanowania i zrozumienia pełnionych ról. 2. Prokurator unika poufałości w relacjach zawodowych z przedstawicielami organów i osobami, o których mowa w ust. 1, oraz innych sytuacji z ich udziałem, które mogłyby nasuwać wątpliwości co do jego niezależności, obiektywizmu, bezstronności lub poczucia sprawiedliwości. 3. Postanowienia ust. 1-2 stosuje się odpowiednio w stosunkach ze stronami, innymi uczestnikami postępowania, a także z przedstawicielami innych organów władzy publicznej, instytucji, organizacji oraz mediów. Rozdział III Zasady postępowania poza służbą § 16. Prokurator wystrzega się zachowań mogących chociażby stwarzać pozory braku z jego strony poszanowania dla obowiązującego porządku prawnego lub postanowień Zbioru. § 17. Zakaz udziału prokuratora w jakiejkolwiek działalności politycznej dotyczy również wspierania oraz promowania działalności politycznej prowadzonej przez inną osobę lub jednostkę organizacyjną. 7 § 18. 1. Prokurator unika stosunków osobistych i majątkowych, które mogłyby w jakikolwiek sposób kolidować ze sprawowanym urzędem. 2. Zobowiązania majątkowe, w tym z tytułu danin publicznych, prokurator wykonuje ze szczególną starannością; dotyczy to również zobowiązań i innych ciężarów osobistych. § 19. Prokuratorowi nie wolno przyjmować ani wyrażać zainteresowania przyjęciem jakichkolwiek korzyści, jeżeli ich udzielenie lub obietnica udzielenia mogłyby być poczytane za próbę wywarcia wpływu na jego osobę w związku ze sprawowanym urzędem. § 20. Prokurator nie może świadczyć usług prawniczych. § 21. 1. Aktywność w życiu prywatnym nie może przeszkadzać w pełnieniu obowiązków prokuratora. 2. Prokurator rezygnuje z dodatkowego zatrudnienia, innego zajęcia lub sposobu zarobkowania, jeżeli okaże się, że ich kontynuacja mogłaby przeszkodzić w pełnieniu obowiązków służbowych. § 22. Prokuratorowi nie wolno brać udziału w związku, którego istnienie, ustrój lub cel nie mieszczą się w granicach obowiązującego porządku prawnego, ani wspierać i promować takiego związku. 8 § 23. Prokurator nie ubiega się o nienależne zaszczyty, nie zabiega o skupienie uwagi mediów na swojej osobie lub działalności oraz nie uprawia autoreklamy. § 24. 1. W stosunkach towarzyskich z udziałem osób wymienionych w § 15 stosuje się odpowiednio postanowienia ust. 2 tego paragrafu. 2. Związek osobisty z osobami wymienionymi w § 15 nie może przeszkadzać w pełnieniu obowiązków prokuratora. § 25. Z powierzonego mienia publicznego prokurator korzysta zgodnie z jego przeznaczeniem. Rozdział IV Postanowienia końcowe § 26. 1. W razie uzasadnionych wątpliwości co do tego, jak się zachować w danych okolicznościach, prokurator kieruje się najwyższymi, powszechnie akceptowanymi standardami moralnymi, bacząc jednocześnie, aby nie naruszyć żadnej z zasad etyki zawodowej określonych wprost w postanowieniach Zbioru. 2. Wątpliwości, o których mowa w ust. 1, prokurator rozstrzyga samodzielnie, na własne ryzyko. 3. Odpierając zarzut naruszenia zasad etyki zawodowej, prokurator nie może zasłaniać się poradą lub punktem widzenia innego prokuratora ani poleceniem, zarządzeniem lub wytycznymi prokuratora przełożonego. 9 § 27. 1. Na zasady etyki zawodowej określone w Zbiorze można powołać się w postępowaniu dyscyplinarnym o uchybienie godności urzędu prokuratora bez względu na czas popełnienia przewinienia. 2. Postanowienia Zbioru nie mogą jednak rozstrzygać o odpowiedzialności prokuratora za przewinienie dyscyplinarne popełnione przed wejściem w życie Zbioru. § 28. 1. Krajowa Rada Prokuratury może zmieniać lub uzupełniać postanowienia Zbioru, a także dokonywać ich wykładni, jeżeli pojawią się istotne wątpliwości co do natury lub zakresu obowiązywania danej zasady etyki zawodowej. 2. Prokurator może wystąpić o wykładnię postanowień Zbioru tylko wtedy, gdy ma w tym interes prawny. Przewodniczący Krajowej Rady Prokuratury Edward Zalewski 10
