System oparty na pokrewieństwie organizmów i ich wspólnym

Zadania systematyki
Opracowała Bożena Smolik
Konsultant Arleta Poręba-Konopczyńska
Co to jest systematyka?
Systematyka jest to dział biologii, zajmujący
się różnorodnością organizmów roślinnych
i zwierzęcych, ich rozróżnianiem,
porządkowaniem i opisywaniem.
Organizmy są porządkowane w sposób
hierarchiczny. Oznacza to, że grupuje się je
w jednostki systematyczne coraz wyższego
rzędu.
Karol Linneusz
Na świecie żyje prawdopodobnie nawet 50 milionów
różnych gatunków organizmów, z których do tej pory opisano
niespełna 2 miliony. Te organizmy trzeba odróżnić od
siebie, nazwać i opisać. Konieczne jest więc ustalenie
kryteriów podziału, czyli warunków przynależności do grupy.
Przy tej masie różnorodnych istot jest to zadanie bardzo
trudne.
Dopiero w XVIII w. szwedzki przyrodnik, K.Linneusz dokonał
podziału , który uporządkował organizmy roślinne i zwierzęce,
jak również ich nazewnictwo .
W miarę rozwoju nauk przyrodniczych zmieniały się kryteria i
sposób podziału. Dokonania Linneusza są jednak szczególnie
doceniane. Został uznany za ojca systematyki.
Zasługi Karola Linneusza
1.
2.
3.
4.
5.
Stworzył system podziału organizmów- dziś nazywany
sztucznym- w którym stosował kryterium podobieństwa
zewnętrznego.
Wprowadził jednostki systematyczne,
stosowane do dzisiaj.
Wprowadził podwójne nazewnictwo,
czyli nadanie każdemu organizmowi
nazwy, składającej się z dwóch wyrazów.
Wprowadził stosowanie nazw
gatunkowych w języku łacińskim.
Opisał wiele gatunków roślin i zwierząt.
System sztuczny
• K. Linneusz był twórcą sztucznego systemu
klasyfikacji organizmów,
• Oznacza to, że klasyfikował je ze względu na
wybrane przez siebie cechy.
• Zasady tworzenia sztucznych systemów są
wykorzystywane do dziś, np. gdy:
– klasyfikujemy rośliny ze względu na kolor kwiatów
(pospolite w atlasach)
– ogrodnicy klasyfikują rośliny ze względu na wymagania
glebowe
– dzielimy zwierzęta na dzikie, udomowione i służące
jako pokarm
Klucz do oznaczania organizmów
Botanicy ustalają nazwy roślin na podstawie
szczegółowych opisów cech budowy
zewnętrznej roślin, zawartych w kluczach do
oznaczania roślin. W takim kluczu znajdują
się opisy cech roślin ułożone w
przeciwstawne( wykluczające się) pary.
Obok każdego opisu znajduje się cyfra
odsyłająca do dalszych poszukiwań.
Klucz do oznaczania organizmów
System naturalny
• System oparty na
pokrewieństwie
organizmów i ich
wspólnym pochodzeniu
nazywamy naturalnym.
• Teorię dotyczącą
wspólnego pochodzenia
organizmów przedstawił
Karol Darwin. Nazywamy
ją teorią ewolucji.
• Organizmy obecnie
klasyfikuje się na
podstawie ich drzewa
rodowego.
System naturalny
Czy wiesz, że:
• Rok 2009ogłoszony jest ROKIEM DARWINOWSKIM
• W 2009 roku ewolucjoniści świętują dwie ważne rocznice:
– dwusetną rocznicę narodzin Karola Darwina,
– oraz sto pięćdziesiątą rocznicę
wydania jego dzieła
„O pochodzeniu gatunków
na drodze selekcji naturalnej”
(Darwin, 1859).
Nauki wspierające rozwój
systematyki
Obecnie, w ustalaniu stopnia pokrewieństwa
organizmów, pomaga genetyka i biochemia.
Odkrycia w obrębie tych nauk powodują, że
współczesna klasyfikacja ulega ciągłym
zmianom. Zwyczajowy podział świata
organizmów na rośliny i zwierzęta zastąpiono
nowymi podziałami.
Obecnie funkcjonuje podział na 5 grup, choć
wśród biologów nie ma pełnej zgody co do
tego podziału.
Nauki wspierające rozwój
systematyki
biochemia
morfologia
Współczesna
systematyka
ewolucjonizm
genetyka
Jednostki systematyczne- taksony
Układ hierarchiczny
KRÓLESTWO-zwierzęta
KRÓLESTWO-rośliny
TYP
GROMADA
RZĄD
RODZINA
RODZAJ
GATUNEK
GROMADA
KLASA
RZAD
RODZINA
RODZAJ
GATUNEK
Królestwa świata żywego
• Bakterie – jednokomórkowe, bezjądrowe organizmy
• Protisty –jedno- lub wielokomórkowe organizmy
jądrowe, nie mają cech typowych dla roślin, grzybów ani
zwierząt
• Grzyby – jądrowe, nie tworzące tkanek, cudzożywne
organizmy, niezdolne do aktywnego ruchu
• Rośliny – jądrowe organizmy samożywne,
wielokomórkowe lub tkankowe
• Zwierzęta – jądrowe, wielokomórkowe organizmy
cudzożywne, w większości zdolne do aktywnego ruchu
Gatunek
Systematycy, czyli naukowcy porządkujący
świat istot żywych, uznali, że do jednego
gatunku należą wszystkie organizmy, które:
- mają wspólnego przodka;
- są podobne do siebie pod względem budowy
zewnętrznej i wewnętrznej;
- są zdolne do wydawania płodnego potomstwa.
Gatunek?
• W celach hodowlanych człowiek
krzyżuje różne gatunki. Np. muł jest
potomkiem samca osła domowego
i samicy konia domowego. Muł sam
nie
wydaje potomstwa. Świadczy to o tym,
że osioł domowy i koń domowy są
odrębnymi gatunkami. Osłomuł to efekt krzyżowania samca
konia domowego i samicy osła domowego.
• W naturalnych warunkach krzyżówki międzygatunkowe
wśród zwierząt zdarzają się rzadko. Do wyjątków należą
płazy. Wśród polskich gatunków krzyżują się traszka
zwyczajna z traszką karpacką, kumak nizinny z kumakiem
górskim, żaba śmieszka z żabą jeziorową, ropucha zielona z
ropuchą paskówką.
Nazwy gatunkowe
• Każdy gatunek ma dwuczłonową nazwę łacińską i
polską
Canis
famillaris
nazwa rodzaju + epitet gatunkowy
pies
domowy
• Pierwszy człon naukowy nazwy określa rodzaj, do
którego należy dany organizm.
• Łacińską nazwę gatunkową należy pisać kursywą. Dzięki
nazwom łacińskim jest wspólny język międzynarodowy.
Nie dochodzi też do innych pomyłek. „Kania”, to nazwa
ptaka i grzyba, a „babka” to nazwa rośliny, grzyba i ryby
Zadania
1.
Wykaż różnicę w taksonach, stosowanych w królestwach roślin i
zwierząt.
2.
Uzasadnij potrzebę klasyfikowania organizmów.
3.
Dlaczego Karola Linneusza uznano ojcem systematyki ?
4.
Podaj nazwy rodzajowe 6 gatunków z tej prezentacji.
5.
Czym różni się naturalny system klasyfikacji organizmów od
systemu sztucznego?
Źródła:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
J. Loritz-Dobrowolska i wsp.,Biologia 1,Operon,2009r.
E. Kłos i wsp., Ciekawa biologia1,WSiP, 2002r.
B.Klimuszko, Żak, 2009r.
B.Klimuszko, Żak,2001r.
H.Lach,J.Ślósarczyk, Nowa Era, 1994r.
Z.Sendecka i wsp., Vademecum, Operon, 2008r.
E.Pyłka-Gutowska,E.Jastrzębska, Bliżej biologii 1, WSiP, 2009r.
D.Cichy,I.Żeber-Dzikowska, Biologia 1, DEBIT, 1999r.
B.Potocka,W.Górski, Biologia 1, MAC Edukacja S.A.,2002r.
Kto siedzi na tronie?
Zaproponuj…..