Klucz do oznaczania organizmów

1.10. Zasady klasyfikacji
organizmów
Opracowała Bożena Smolik
Konsultant Arleta Poręba-Konopczyńska
Co to jest systematyka?
Systematyka jest to dział biologii, zajmujący się
opisywaniem różnorodności organizmów
roślinnych i zwierzęcych, ich rozróżnianiem,
porządkowaniem i opisywaniem.
Ojciec systematyki
Na świecie żyje prawdopodobnie nawet 50
milionów różnych
gatunków organizmów, z których do tej pory opisano niespełna 2
miliony. Te organizmy trzeba odróżnić od siebie, nazwać i opisać.
Konieczne jest więc ustalenie kryteriów podziału, czyli warunków
przynależności do grupy. Przy tej masie różnorodnych istot jest to
zadanie bardzo trudne.
Dopiero w XVIII w. szwedzki przyrodnik, Karol Linneusz dokonał
podziału , który uporządkował organizmy roślinne i zwierzęce, jak
również ich nazewnictwo .
W miarę rozwoju nauk przyrodniczych zmieniały się kryteria i sposób
podziału świata żywego. Dokonania Linneusza są jednak szczególnie
doceniane. Został uznany za ojca systematyki.
Zasługi Karola Linneusza
1. Stworzył system podziału organizmówdziś nazywany sztucznym- w którym
stosował kryterium podobieństwa
zewnętrznego.
2. Wprowadził i zdefiniował jednostki
systematyczne stosowane do dzisiaj.
3. Wprowadził podwójne nazewnictwo,
czyli nadanie każdemu organizmowi
nazwy, składającej się z dwóch wyrazów.
4. Wprowadził stosowanie nazw
gatunkowych w języku łacińskim.
5. Opisał wiele gatunków roślin i zwierząt.
System sztuczny



K. Linneusz był twórcą sztucznego systemu klasyfikacji
organizmów,
Oznacza to, że klasyfikował je ze względu na wybrane
przez siebie cechy.
Zasady tworzenia sztucznych systemów są
wykorzystywane do dziś, np. gdy:



klasyfikujemy rośliny ze względu na kolor kwiatów (pospolite
w atlasach)
ogrodnicy klasyfikują rośliny ze względu na wymagania
glebowe
dzielimy zwierzęta na dzikie, udomowione i służące jako
pokarm
Klucz do oznaczania organizmów
Botanicy ustalają nazwy roślin na podstawie
szczegółowych opisów cech budowy zewnętrznej
roślin, zawartych w kluczach do oznaczania roślin.
W takim kluczu znajdują się opisy cech roślin
ułożone w przeciwstawne (wykluczające się) pary.
Obok każdego opisu znajduje się cyfra odsyłająca
do dalszych poszukiwań.
Oznacz
Posługując się zamieszczonym kluczem oznacz
drzewa na podstawie budowy liści
3
1
2
4
System naturalny



System oparty na
pokrewieństwie organizmów
i ich wspólnym pochodzeniu
nazywamy naturalnym.
Teorię dotyczącą wspólnego
pochodzenia organizmów
przedstawił Karol Darwin.
Nazywamy ją teorią ewolucji.
Organizmy obecnie
klasyfikuje się na podstawie
ich drzewa rodowego.
System naturalny
Czy wiesz, że:
 Rok 2009ogłoszony jest ROKIEM DARWINOWSKIM
 W 2009 roku ewolucjoniści świętują dwie ważne rocznice:
 dwusetną rocznicę narodzin Karola Darwina,
 oraz sto pięćdziesiątą rocznicę
wydania jego dzieła
„O pochodzeniu gatunków
na drodze selekcji naturalnej”
(Darwin, 1859).
Nauki wspierające rozwój
systematyki
Obecnie, w ustalaniu stopnia pokrewieństwa
organizmów, pomaga genetyka i biochemia.
Odkrycia w obrębie tych nauk powodują,
że współczesna klasyfikacja ulega ciągłym
zmianom. Zwyczajowy podział świata
organizmów na rośliny i zwierzęta zastąpiono
nowymi podziałami.
Obecnie funkcjonuje podział na 5 grup, choć
wśród biologów nie ma pełnej zgody co do
tego podziału.
biochemia
genetyka
Współczesna
systematyka
morfologia
ewolucjonizm
OOrganizmy są porządkowane w sposób
hierarchiczny. Oznacza to, że grupuje się je
w jednostki systematyczne coraz wyższego rzędu.
Jednostki systematyczne- taksony
Układ hierarchiczny
KRÓLESTWO-zwierzęta
KRÓLESTWO-rośliny
TYP
GROMADA
RZĄD
RODZINA
RODZAJ
GATUNEK
GROMADA
KLASA
RZAD
RODZINA
RODZAJ
GATUNEK
Współczesny podział systematyczny
Bakterie
Protisty
Rośliny
Grzyby
Zwierzęta
Królestwa świata żywego


Bakterie – jednokomórkowe, bezjądrowe organizmy
Protisty –jedno- lub wielokomórkowe organizmy jądrowe, nie
mają cech typowych dla roślin, grzybów ani zwierząt
 Grzyby – jądrowe, nie tworzące tkanek, cudzożywne
organizmy, niezdolne do aktywnego ruchu
 Rośliny – jądrowe organizmy samożywne, wielokomórkowe
lub tkankowe
 Zwierzęta – jądrowe, wielokomórkowe organizmy
cudzożywne, w większości zdolne do aktywnego ruchu
Gatunek
Systematycy, czyli naukowcy porządkujący świat
istot żywych, uznali, że do jednego gatunku należą
wszystkie organizmy, które:
-
-
mają wspólnego przodka;
są podobne do siebie pod względem budowy
zewnętrznej i wewnętrznej;
są zdolne do wydawania płodnego potomstwa.
Gatunek?


W celach hodowlanych człowiek krzyżuje
różne gatunki. Np. muł jest potomkiem
samca osła domowego i samicy konia
domowego. Muł sam nie wydaje potomstwa.
Świadczy to o tym, że osioł domowy i koń
domowy są odrębnymi gatunkami.
Osłomuł to efekt krzyżowania samca konia domowego i samicy osła
domowego.
W naturalnych warunkach krzyżówki międzygatunkowe wśród
zwierząt zdarzają się rzadko. Do wyjątków należą płazy. Wśród
polskich gatunków krzyżują się traszka zwyczajna z traszką karpacką,
kumak nizinny z kumakiem górskim, żaba śmieszka z żabą jeziorową,
ropucha zielona z ropuchą paskówką.
Nazwy gatunkowe

Każdy gatunek ma dwuczłonową nazwę łacińską i polską
Canis
famillaris
nazwa rodzaju + epitet gatunkowy
pies



domowy
Pierwszy człon naukowy nazwy określa rodzaj, do którego należy
dany organizm.
Łacińską nazwę gatunkową należy pisać kursywą.
Dzięki nazwom łacińskim jest wspólny język międzynarodowy.
Nie dochodzi też do innych pomyłek. W nazewinctwie
potocznym „kania”, to nazwa ptaka i grzyba, a „babka” to nazwa
rośliny, grzyba i ryby.
Zadania
1.
Podaj nazwę podstawowej jednostki systematycznej.
2.
Do którego królestwa zaliczamy pierwotniaki?
3.
Dlaczego Karola Linneusza uznano ojcem systematyki?
4.
Wyjaśnij, w jakim celu nadano organizmom nazwy łacińskie.
5.
Podaj nazwy drzew ze slajdu nr 8
1… 2…..3….4….
Źródła:









J. Loritz-Dobrowolska i wsp.,Biologia 1,Operon,2009r.
E. Kłos i wsp., Ciekawa biologia1,WSiP, 2002r.
B.Klimuszko, Żak, 2009r.
B.Klimuszko, Żak,2001r.
H.Lach,J.Ślósarczyk, Nowa Era, 1994r.
Z.Sendecka i wsp., Vademecum, Operon, 2008r.
E.Pyłka-Gutowska,E.Jastrzębska, Bliżej biologii 1, WSiP, 2009r.
D.Cichy,I.Żeber-Dzikowska, Biologia 1, DEBIT, 1999r.
B.Potocka,W.Górski, Biologia 1, MAC Edukacja S.A.,2002r.
Żegnam Was wierszem Marka
Głogowskiego przesłanym przez Paulę
Daniluk i Katarzynę Maksymiuk:
Kto powiedział, że jesień jest smutna,
Że ma kolor szarego płótna,
Że jej prawie nie widać we mgle?
Kto to wszystko powiedział?
Ja nie!
Dla mnie jesień to pora wesoła,
Roześmiana i gwarna jak szkoła.
Lśniąca skórką kasztana na trawie,
W odlot ptaków wpatrzona ciekawie.
Jesień-roztargniona malarkaGubi farby po lasach i parkach,
A ja biegam wciąż za nią z ochotą
I znajduję brąz, czerwień i złoto.