Samar 153 ulotka dla lekarzy

Terapia radioizotopowa bolesnych przerzutów do kości
Na czym polega radioizotopowa terapia przerzutów do kości ?
Radioizotopowa terapia przerzutów nowotworowych do kości polega na wykorzystaniu energii
promieniowania beta pierwiastków wybiórczo wychwytywanych przez miejsca przerzutowe w
kościach.
W terapii izotopowej przerzutów wykorzystuje się radiofarmaceutyki, wbudowujące się w tkankę
kostną. W przypadku przerzutów nowotworowych niektóre związki fosfonianowe kumulują się w
ognisku przerzutowym kilka razy intensywniej niż w zdrowej tkance. W leczeniu wykorzystuje się
związki fosfonianowe związane z izotopami, które są emiterami promieniowania β. Działanie lecznicze
polega na upośledzeniu przewodnictwa nerwowego i zahamowaniu wydzielania mediatorów bólu w
obszarze przerzutowym dzięki niszczącemu działaniu energii promieniowania beta emitowanej przez
izotop. Klinicznie objawia się to zmniejszeniem, a w niektórych przypadkach ustąpieniem dolegliwości
bólowych, poprawą sprawności ruchowej i poprawą jakości życia. Działanie przeciwbólowe rozpoczyna
się w 1-2 tygodniu po podaniu leku i utrzymuje się przez kilka miesięcy.
Radiofarmaceutyki wykorzystywane w terapii przeciwbólowej zawierają izotopy emitujące
promieniowanie beta o odpowiedniej energii. W leczeniu bolesnych przerzutów stosuje się
powszechnie dwa izotopy: samar-153 (Sm-153) i stront-89 (SR-89). Radiofarmaceutyk podaje się w
powolnej iniekcji dożylnej po nawodnieniu pacjenta. Stront-89 dostępny jest w stałych dawkach,
dawkę samaru-153 dobiera się do wagi pacjenta z możliwością modyfikacji.
Charakterystykę stosowanych izotopów przedstawia tabela poniżej.
Radioizotopowa terapia przeciwbólowa - pierwiastki
parametr
Stront - 89
(89Sr)
Samar-153
(153Sm)
Okres półtrwania T1/2 [dni]
50,5
1,93
Średnia energia promieniowania β
(MeV)
0,58
0,22
-
103
Średni (max) zasięg promieniowania
w mm
2,4
0,55
Zalecana aktywność
150 MBq
37 MBq/kg
Maksymalna energia promieniowania
gamma (keV)
Jacy pacjenci kwalifikują się do leczenia bolesnych przerzutów nowotworowych metodą izotopową?
Do leczenia izotopowego kwalifikują się pacjenci z silnymi bólami kostnymi pochodzenia
nowotworowego. Terapia jest skuteczna w przypadku przerzutów osteoblastycznych, widocznych w
scyntygrafii kości. Warunkiem koniecznym możliwości zastosowania leczenia izotopowego jest więc
wykazanie hipermetabolicznego charakteru ognisk w badaniu scyntygraficznym kości. Najczęściej
bolesne przerzuty do kości występują w przebiegu raka prostaty u mężczyzn, raka pęcherza
moczowego, raka piersi i raka jajnika u kobiet oraz w przebiegu szpiczaka, raka nerki, raka płuc, raka
tarczycy i raka jelita grubego.
Do leczenia mogą być zakwalifikowani pacjenci, którzy spełniają następujące warunki kliniczne:

przewidywany czas przeżycia – powyżej 4 tygodni

bez kompresyjnego złamania kręgów
Pod względem biochemicznym pacjent powinien spełniać następujące warunki:

leukocyty > 3 500/mm3; w tym granulocyty>1500/mm3

płytki > 100 tys. / mm3

hemoglobina > 9 ng/dl

kreatynina w surowicy < 1,5 mg/dl (< 180µmol/l) lub GFR >30 ml/min
Biorąc pod uwagę skojarzenie z innymi terapiami:

pacjent pozostaje na tym samym schemacie leczenia nie krócej niż przez ostatnie 3 miesiące

bez radioterapii przez ostatnie 8 tygodni

bez chemioterapii przez ostatnie 8 tygodni

możliwa jest kontynuacja leczenia hormonalnego

miesięczna przerwa w leczeniu bifosfonianami, następnie można kontynuować terapię

kontynuacja dotychczasowej farmakoterapii bólu i innych schorzeń poza nowotworowych
Przeciwwskazania do radiizotopowej tearpii przerzutów do kości
Z uwagi na zastosowanie pierwiastków promieniotwórczych leczenie izotopowe jest bezwzględnie
przeciwwskazane u kobiet w ciąży i karmiących piersią.
Nie należy leczyć pacjentów, którzy nie spełniają wyżej wymienionych kryteriów klinicznych i/lub
biochemicznych.
Przygotowanie pacjenta do podania radiofarmaceutyku
Pacjent nie wymaga specjalnego przygotowania, nie musi być na czczo, jeżeli przyjmuje leki z powodu
innych schorzeń nie musi ich odstawiać, powinien jednak powiadomić o tym lekarza kwalifikującego
do terapii izotopowej. Należy uprzedzić pacjenta, że pacjent będzie przebywał w zakładzie medycyny
nuklearnej kilka godzin, dobrze zatem być w luźnym ubraniu, z łatwym dostępem do żyły.
Jak przebiega zabieg terapii izotopowej kości?
W Poradni Nukleomed zazwyczaj stosuje się radiofarmaceutyk z izotopem samaru-153.
Po przybyciu do Poradni pacjent jest badany przez lekarza specjalistę medycyny nuklearnej. Następnie
jest zakładany wenflon i pacjent przechodzi do osobnego pokoju. We wlewie dożylnym podawane jest
500ml płynu (5% glukoza lub w przypadku cukrzycy – płyn wieloelektrolitowy), następnie w powolnej
jednominutowej iniekcji dożylnej – lek izotopowy, w po nim ponownie kroplówka z płynem
wielkoelektrolitowym. Pacjent pozostaje w lecznicy około 6 godzin lub do momentu trzykrotnego
oddania moczu.
W dniu zabiegu zalecane jest dodatkowe przyjmowanie jak największej ilości płynów doustnie, by
przyspieszyć wydalanie niezwiązanego w kościach izotopu. Zmniejsza to ogólnoustrojowe
napromieniowanie pacjenta. Zaleca się by przez dwie doby spłukiwać toaletę dwukrotnie.
Zalecenia po leczeniu izotopowym przerzutów do kości:
Z powodu potencjalnej możliwości przejściowej supresji szpiku, 2 tygodnie po podaniu leku
izotopowego należy wykonać kontrolne badanie morfologii krwi i wynik skonsultować z lekarzem
leczącym. Nie powinno się stosować radioterapii ani chemioterapii przez 8 tygodni od momentu
podania izotopu. Zaleca się osobne wypranie pościeli i bielizny osobistej. Prosi się o nieprzebywanie w
miejscach publicznych ani w środowisku dzieci i młodzieży przez tydzień po terapii.
Skuteczność radioizotopowej terapii przeciwbólowej.
Efekt przeciwbólowy i poprawa jakości życia pacjentów leczonych radiofarmaceutykiem samaru-153
zostały potwierdzone w licznych badaniach klinicznych.
Radioizotopowa terapia przeciwbólowa – skuteczność
Działanie przeciwbólowe po podaniu Sm-153 rozpoczyna się
po 1-2 tygodniach i utrzymuje przez okres 3-4 miesięcy
Od wielu lat radioizotopowa terapia bolesnych przerzutów do kości jest zalecana w wytycznych
leczenia pacjentów nowotworowych przez następujące towarzystwa naukowe:

Europejskie Towarzystwo Urologiczne i Amerykańskie Towarzystwo Urologiczne (EUA, AUA)

Europejskie Towarzystwo Onkologii Medycznej (ESMO)

Amerykańskie Towarzystwo Leczenia Bólu (IASP)

Europejskie Towarzystwo Radioterapii Onkologicznej (ASTRO)

Europejskie Towarzystwo Medycyny Nuklearnej (EANM)
Jakie są możliwe objawy niepożądane i powikłania w przebiegu terapii Sm-153
Z uwagi na działanie leku w bliskości szpiku kostnego, najczęstszym działaniem niepożądanym po
podaniu samaru-153 jest przejściowa supresja szpiku. W badaniu biochemicznym objawia się to
spadkiem parametrów morfologii krwi, głównie leukocytów (w tym granulocytów obojętnochłonnych).
Objaw ten jest przemijający i na ogół nie wymaga suplementacji elementów morfotycznych krwi.
Spośród niepożądanych objawów poza hematologicznych do najczęstszych należą (wg charakterystyki
produktu leczniczego Quadramet zawierającego Sm-153): uderzenia gorąca (16% pacjentów),
nudności (7%), wymioty, osłabienie, jadłowstręt, dyskomfort w jamie brzusznej (2%), zawroty głowy,
zaczerwienienia, krwawienia (1%).
Podsumowanie:
Radioizotopowa terapia bolesnych przerzutów do kości to jedna z alternatywnych metod leczenia
pacjentów z zaawansowaną chorobą nowotworową, wykorzystuje się w niej energię promieniowania
beta izotopów strontu-69 lub samaru-153.
Jest to metoda leczenia paliatywnego i może być stosowana u pacjentów z przerzutami
osteoblastycznymi, które uwidoczniły się w badaniu scyntygraficznym kości. Podanie leku izotopowego
może być przeprowadzone komplementarnie do terapii onkologicznej, przeciwbólowej czy
hormonalnej. Leczenie samarem-153 może być stosowane łącznie z leczeniem bifosfonianami.
Przed i po podaniu leku izotopowego należy monitorować funkcję nerek i szpiku kostnego.
Skuteczność leczenia izotopowego – uśmierzenie bólu, zmniejszenie dawek leków przeciwbólowych,
w tym opioidowych, poprawa jakości życia – występuje u 61-90% pacjentów w zależności od typu i
zaawansowania klinicznego nowotworu.
Efekt przeciwbólowy pojawia się najczęściej po 1-2 tygodniach od podania izotopu i utrzymuje się
przez 4-6 miesięcy. Terapię można powtórzyć po pół roku.
Najczęstsze działania niepożądane to przejściowa supresja szpiku, uczucie gorąca i nudności.
Pacjenci mogą być leczeni w ramach ubezpieczenia lub prywatnie. Leczenie jest refundowane przez
Narodowy Fundusz Zdrowia w ramach wysokospecjalistycznych procedur leczniczych odrębnie
kontraktowanych (kontrakt na leczenie jest zawierany bezpośrednio pomiędzy NFZ i jednostką leczącą
np. Nukleomedem). Skierować na terapię izotopową może każdy specjalista kliniczny prowadzący
leczenie (urolog, radioterapeuta, chemioterapeuta, specjalista medycyny paliatywnej).
Opracowała: dr n. med. Dorota Jurgilewicz
NUKLEOMED NZOZ ul. Żegańska 46 a, 04-736 Warszawa
www.nukleomed.pl
[email protected]
tel. 22/613-05-10
dojazd autobusami 525, 119, 125, 147, 305 (przystanek na żądanie „Bielszowicka”)