Ludność

Ludność

1.
2.
osoby fizyczne zamieszkujące
terytorium określonego państwa i
podlegających jego jurysdykcji
Obywatele
Cudzoziemcy
→osoby posiadające jedno lub więcej
obywatelstw
→apatrydzi (bezpaństwowcy) nie
mający żadnego obywatelstwa
Źródła





Europejska konwencja o obywatelstwie z
1997
Konwencja haska z 12.04.1930 o
rozstrzyganiu konfliktów ustaw o
obywatelstwie (!) nie weszła w życie ale
jest istotna dla zwyczajowego prawa
Konwencja RE z 06.05.1963 o
eliminowaniu przypadków podwójnego
obywatelstwa
Konwencja nowojorska z 20.02.1957 o
obywatelstwie kobiet zamężnych
Dla Polski: Ustawa o obywatelstwie
polskim z 15.02.1962



określenie położenia prawnego
ludności należy do kompetencji
wewnętrznej państwa
status prawny regulowany jest przez
ustawodawstwo wewnętrzne
poszczególnych państw
umowy międzynarodowe o
współpracy międzynarodowej w
sprawach dotyczących obywateli jak i
cudzoziemców
Obywatelstwo




trwały związek prawny łączący osobę
fizyczną państwem
powstaje wraz z powstaniem państwa i nie
jest uzależnione od wydawania ustaw o
obywatelstwie
wraz z ustaniem państwa przestaje istnieć
również jego obywatelstwo
nabycie obywatelstwa następuje
automatycznie wraz ze spełnieniem
przesłanek ustawowych (wyjątek
naturalizacja)
Obywatelstwo w Konstytucji RP
Art. 35
Rzeczpospolita Polska zapewnia
obywatelom polskim należącym do
mniejszości narodowych i etnicznych
wolność zachowania i rozwoju
własnego języka, zachowania
obyczajów i tradycji oraz rozwoju
własnej kultury.
Art. 52 ust. 4
Obywatela polskiego nie można
wydalić z kraju ani zakazać mu
powrotu do kraju.
Zasada prawa do obywatelstwa
1.
2.
3.
Zmiana obywatelstwa jednego z
małżonków nie wpływa
automatycznie na współmałżonka
Przepisy krajowe nie dyskryminują
ze względu na płeć, religię, rasę itd.
Niedyskryminacje między
obywatelami z urodzenia i z nabycia
Nabycie obywatelstwa
1.
2.
Charakter pierwotny – wskutek
urodzenia
Charakter pochodny – przez
naturalizację, zamążpójście,
reintegrację, służba wojskowa w
siłach zbrojnych danego państwa,
adopcję, opcję (wybór
obywatelstwa jednego z państw),
repatriację
Nabycie obywatelstwa przez
urodzenia
1.
2.
Prawo krwi (ius sanguinis) –
dziecko zrodzone z obywatela
danego państwa automatycznie
nabywa obywatelstwo
Prawo ziemi (ius soli) – wszystkie
dzieci narodzone na terytorium
danego państwa nabywają z mocy
prawa jego obywatelstwo
Naturalizacja



Nadanie obywatelstwa przez
właściwy organ państwowy
Wymogi określone w
ustawodawstwie wewnętrznym
OGRANICZENIE: nie wolno nadać
obywatelstwa osobie dorosłej wbrew
jej woli
Ułatwienia naturalizacji

1.
2.
3.
4.
5.
6.
Europejska Konwencja o obywatelstwie z
06.11.1997
Współmałżonek obywatela
Dzieci własne lub adoptowane
Dzieci urodzone na terytorium danego
państwa
Osoby mieszkające na stałe i legalnie na
terytorium danego państwa
Bezpaństwowcy
Uchodźcy
Utrata obywatelstwa



1.
2.
3.
4.
5.
6.
Pr. międz. przewiduje wprowadzenie takiej możliwości do
ustawodawstwa wewnętrznego (Konwencja Rady Europy
1997)
Można się zrzec (art. 34 ust 2 Konstytucji RP) – jedyny
sposób w Polsce
Ex lege można gdy:
Nabycie obcego obywatelstwa
Nabycie za pomocą oszustwa
Podjęcie służby wojskowej w siłach zbrojnych obcego
państwa
Zachowanie przynoszące poważne szkody państwu
obywatela
Braku rzeczywistej więzi
Adopcja dzieci przez obywateli innego państwa
Podwójne lub wielorakie
obywatelstwo
W przypadku konfliktu:
 zasada efektywnego obywatelstwa
 zasada wyłączności obywatelstwa
 prawo opcji
 Regulowane w Europejskiej
Konwencji o obywatelstwie z 1997
art. 14-17
Bezpaństwowcy




Na gruncie obowiązującego prawa osoba
nie posiadająca obywatelstwa żadnego
państwa
Konwencja nowojorska z 28.09.1954 o
statusie bezpaństwowców
Konwencja z 28.08.1961 w sprawie
zredukowania i wyeliminowania
przypadków bezpaństwowości
Szczególny sposób ochrony: Konwencja
nowojorska z 20.02.1957 o obywatelstwie
kobiet zamężnych
Cudzoziemcy





nie ma obowiązku wpuszczenia cudzoziemców
klauzula narodowa
klauzula największego uprzywilejowania
zobowiązany do respektowania ustawodawstwa i
zarządzeń regulujących jego pobyt w państwie
Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych 1966
Uchodźca
Konwencja genewska regulująca status uchodźców 28.07.1951
Protokół Nowojorski 31.01.1967

osoba, która na skutek uzasadnionej
obawy przed prześladowaniem z
powodu swej rasy, religii,
narodowości i przynależności do
określonej grupy społecznej lub z
powodu przekonań politycznych
przebywa poza granicami państwa,
którego jest obywatelem i nie może
bądź nie chce z tych powodów
korzystać z ochrony tego państwa.






Wyłączeni sprawcy zbrodni przeciwko
pokojowi, zbrodni wojennych, zbrodni
przeciwko ludzkości, sprawcy zamachów
terrorystycznych
Prawo krajowe reguluje sytuacje prawna
uchodźcy
Zasada traktowania narodowego
Klauzula największego uprzywilejowania
Zasada non-refoulment
zakaz wydalania uchodźców
zakaz zawracania ich do granic terytoriów,
na których groziłoby im niebezpieczeństwo
Ochrona tymczasowa





Osoby, które nie spełniają wymogów
określonych w artykule 1 Konwencji
Genewskiej z 1951
W wyniku masowych naruszeń praw
człowieka, wojen domowych
Prześladowania mają charakter masowy
Za zgodą państw-stron Konwencji
rozciągnięto mandat Wysokiego Komisarza
NZ do spraw uchodźców
Objęci ochroną na czas trwania przyczyn
ucieczki
Azyl terytorialny



udzielanie zezwolenia na wyjazd oraz
pobyt cudzoziemcom dyskryminowanych
czy prześladowanym za swe przekonania i
działalność polityczną, religijną lub
naukową
wyłączenie ekstradycji
nie przysługuje osobom winnym
popełnienia zbrodni przeciwko pokojowi,
zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko
ludzkości

Powszechna Deklaracja Praw
Człowieka z roku 1948
art.14, że: „każdy człowiek ma
prawo ubiegać się o azyl i korzystać
z niego w innym kraju w razie
prześladowania ”.
Azyl dyplomatyczny


wyjmuje osobę spod zwierzchnictwa
terytorialnego państwa pobytu
teren misji dyplomatycznej, pokład
okrętów wojennych/samolotów, bazy
wojskowe
Ekstradycja
Wydanie osoby podejrzanej o popełnienie
przestępstw na terytorium jakiegoś państwa
w celu przeprowadzenia postępowania
karnego lub wykonania kary
 W znacznej mierze regulowany umowami o
charakterze regionalnym
→ Europejska Konwencja o ekstradycji 13.12.1957
→ w UE Konwencja o uproszczonej procedurze
ekstradycyjnej 10.03.1995
→ w UE Konwencja dotycząca ekstradycji
→ Konwencja panamerykańska 1981
→ Konwencja Ligi Państw Arabskich 1952
→umowy dwustronne

Zasady ekstradycji







wydanie tylko w przypadku obowiązywania umowy
międzynarodowej
podstawę ekstradycji stanowić może tylko czyn, który
zagrożony jest karą w obu państwach (zasada
podwójnej karalności)
niewydawanie własnych obywateli
ne bis in idem
osobę wydaną można ścigać wyłącznie za
przestępstwa, które były podstawą wydania, jak
również wykonać wobec niego taką karę, do
wykonania której została wydana
nie podlegają wydaniu osoby, które w państwie
pobytu korzystają z prawa azylu
możliwe jest wyłączenie ekstradycji w przypadku
niektórych przestępstw oraz gdy osobie podlegającej
wydaniu groziła wzywającym kara śmierci lub
nieludzkie traktowanie
Europejski nakaz aresztowania





Decyzja ramowa UE w sprawie
europejskiego nakazu aresztowania
13.06.2002
Decyzja sądu upoważniająca do
aresztowania i przekazania podejrzanego
Postępowanie toczy się przed organami
wymiaru sprawiedliwości
Odejście od zasady podwójnej karalności
Możliwość wydawania własnych obywateli