obywatel w rzymie
advertisement
N ADAWANIE OBYWATESTWA RZYMSKIEGO zasada personalności prawa - każdy obywatel bez względu na to gdzie się znajdował posługiwał się prawem własnego państwa. Tylko obywatelom rzymskim prawo gwarantowało wiele uprawnień. W pierwszej epoce istnienia Rzymu tylko obywatele mogli być podmiotami prawa cywilnego. niezwykle silna pozycja ojca – głowy rodziny Tylko obywatel rzymski miał prawo uczestniczenia i głosowania na zgromadzeniach ludowych, prawo wybierania wyższych urzędników magistraturalnych ius honorum – bierne prawo wyborcze do wszystkich urzędów magistraturalnych, prawo do służby wojskowej w legionach rzymskich, możliwość korzystania z lex frumentaria. Tylko obywatele rzymscy korzystali z uprawnień prawa karnego, mogli mieć prawo własności, prawo sporządzać ważne testamenty jak i otrzymywać spadki, zawierać małżeństwa uznawane przez prawo ( ius conubii ), a także korzystali z ochrony w procesie cywilnym W okresie Królestwa rzymskiego, mocno strzeżono dostępu do nadania obywatelstwa, dlatego też decyzję o otrzymaniu przez obcych statusu obywatela podejmowano na zgromadzeniach ludowych. W 90 roku p.n.e. rozpoczęła się wojna ze sprzymierzeńcami Jesienią 90 r. p.n.e. uchwalono Lex Iulia de civitate Latinis et sociis danda, która nadawała obywatelstwo rzymskie wszystkim wiernym sprzymierzeńcom, którzy wysłali swoje wojska do armii rzymskiej przeciwko powstańcom. W 89 p.n.e. ogłoszono Lex Plautia Papiria, przyznającą obywatelstwo wszystkim sprzymierzeńcom którzy w ciągu 60 dni złożą broń i wystosują podanie do pretora w tej sprawie. Cenzorzy ograniczyli jednak nowym obywatelom możliwość zapisu tylko do 8 tribus, zmniejszając ich znaczenie polityczne. Zwiększeniu uległa liczba obywateli rzymskich, w 86 r. p.n.e., a więc już po zakończeniu wojny ze sprzymierzeńcami wynosiła ona 463 tys. Zgromadzenia ludowe mogły przenosić swoje uprawnienia związane z nadawaniem obywatelstwa na inne organy. Czasowo i na określonych warunkach przenoszono te kompetencje na senat, na triumwirów gdy ci zakładali kolonie, takie uprawnienia otrzymali także wodzowie, w ostatnim wieku istnienia Republiki Rzymskiej. W czasach Gajusza Mariusza (156 r. p.n.e. – 86 r. p.n.e.) zostały wydane pierwsze virtutis ergo, zwane tak od formuły występującej w tekście ustaw o nadaniu obywatelstwa. W wyżej wymienionym przedziale czasowym, duże znaczenie miał konflikt Rzymu z germańsko – celtyckimi plemionami. Kolejnym organem mającym, z woli ludu, moc nadawania obywatelstwa byli triumwirowie zakładający colonia Romana. Od IV wieku p.n.e. zakładane były najpierw w Italii, w szczególności nad brzegiem morza. Deductio takiej kolonii była oparta na lex coloniae deducendae. Ustawa oznaczała zawsze liczbę kolonistów (początkowo 300 osób), wielkość gruntów dla każdego obywatela (2-10 iugera) i komisję obywateli, którym powierzano misję zakładania kolonii, zazwyczaj składała się ona z 3 członków. Od roku 100 p.n.e. zaczęto też zakładać kolonie dla weteranów, by przez nadanie ziemi, aby wynagrodzić ich długotrwałą służbę w wojsku. Pierwszą z takich kolonii założył Mariusz w Eporedia w 100 roku. W najdawniejszych czasach kolonie zakładano na wniosek senatu, teraz na wniosek różnych osób - wodzów, którzy musieli dbać o wynagrodzenie swojego wojska. Z czasem zaczęto nadawać status kolonii całym miastom zamieszkałym przez ludność tubylczą. Cezar hojnie nadawał obywatelstwo rzymskie, nadał je, np. wszystkim mieszkańcom Galii Przedalpejskiej, podobnie postępował po jego śmierci Antoniusz. Oktawian w czasie triumwiratu postępował podobnie jak Cezar, ale po uzyskaniu jedynowładztwa stał się bardziej powściągliwy w nadawaniu obywatelstwa. Dopiero Klaudiusz, który zaczął nadawać obywatelstwo rzymskie całym narodom, wyraźnie nawiązał do polityki Cezara. Uczynił tak w roku 44 n.e. w stosunku do mieszkańców miasta Volubilis w Mauretanii. Polityka ta nie była jednak przez innych cesarzy kontynuowana. Nadawanie obywatelstwa mieszkańcom zakładanych kolonii, a następnie całym miastom czy plemionom prowadziło do stopniowej romanizacji Imperium Romanum. Przyznanie statusu obywatelskiego w formie nadania, zakończyło się z chwilą ogłoszenia Constitutio Antoniniana w 212 roku n.e. przez cesarza Karakalę.
