Szkolenie z zakresu stosowania nawozów

OKRĘGOWA STACJA
CHEMICZNO-ROLNICZA
GLIWICE
OKRĘGOWA STACJA
CHEMICZNO-ROLNICZA
W GLIWICACH
STAROSTWO POWIATOWE
PSZCZYNA
OKRĘGOWA STACJA
CHEMICZNO-ROLNICZA
W GLIWICACH
Oferuje rolnikom
i działkowiczom
usługi
w zakresie:
badania gleb na odczyn
i zasobność (makro
i mikroelementów) wraz
z ustaleniem zalecanych
dawek nawożenia
i wapnowania,
oznaczania skażenia
gleb i roślin metalami
ciężkimi,
oznaczania zawartości
azotanów w płodach
rolnych,
analizy nawozów
mineralnych,
organicznych, płodów
rolnych i pasz
gospodarskich.
Badania
przeprowadzane są
w Dziale
Laboratoryjnym
OSCH-R.
Potwierdzeniem
kompetencji Działu
Laboratoryjnego do
wykonywania
wymienionych badań
jest posiadany przez
niego od roku 2007
Certyfikat Akredytacji
Laboratorium
Badawczego Nr AB 798
wydany przez
PCA w Warszawie,
wg normy unijnej PN-EN
ISO/IEC 17025:2005.
PONADTO OSCH – R
W GLIWICACH
OPRACOWUJE:
zalecenia nawozowe
dla poszczególnych
upraw, także
ogrodniczych
i warzywniczych,
plany nawożenia,
mapy odczynu
i zasobności gleb
w makroi mikroelementy.
Prowadzi poradnictwo
nawozowe poszczególnych
upraw, szkolenia z zakresu
nawożenia i wapnowania,
badania na rzecz ochrony
środowiska rolniczego.
ROLNICTWO
EKOLOGICZNE
Z rolnictwem ekologicznym mamy do
czynienia wtedy gdy produkty rolne
wytwarzane są w gospodarstwach,
które stosują:
- naturalne metody uprawy i hodowli
- ochronę roślin bez użycia chemii
-nawożenie naturalne
- humanitarne metody chowu zwierząt
- dbają o różnorodność w przyrodzie
i bogactwo krajobrazu
Gospodarstwa ekologiczne
dostarczają żywności
wyprodukowanej w sposób
naturalny, bez użycia nawozów
sztucznych i chemicznych
środków ochrony roślin.
Wybierając żywność ekologiczną,
dokonujemy nie tylko wyboru
żywności wyższej jakości, ale
także wspieramy środowisko.
Rolnictwo ekologiczne zapewnia
większą różnorodność roślin
i zwierząt w środowisku, żyzność
gleby, nawożenie bez skażenia
wód i zachowanie
zróżnicowanego krajobrazu wsi.
Każdy z nas kupuje tygodniowo
kilka, kilkanaście kilogramów
warzyw, owoców, nabiału, mięsa,
produktów zbożowych.
Skąd ta żywność?
Gdzie została wyprodukowana?
Jakimi metodami?
Często nie mamy żadnej
gwarancji, czy w kupionej przez
nas marchewce nie ma nadmiaru
azotanów, w sałacie nie ma
metali ciężkich, w nabiale
pozostałości pestycydów,
w mięsie szkodliwych hormonów.
Wybór żywności ekologicznej jest wyborem
dla zdrowia i dla środowiska.
Gospodarstwa ekologiczne
zapewniają większą różnorodność
biologiczną, nawożenie bez skażenia
wód, naturalną żyzność gleby,
zachowanie zróżnicowanego
krajobrazu wsi. Gospodarowanie
ekologiczne sprzyja wzrostowi
biologicznej aktywności i
enzymatycznej czynności gleby.
. Brak równowagi pomiędzy produkcją
roślinną i zwierzęcą może
powodować jednostronne
wyczerpanie gleby ze składników
pokarmowych roślin.
W związku z tym w gospodarstwach
ekologicznych, podobnie
jak i konwencjonalnych, konieczna
jest okresowa kontrola zasobności
i odczynu gleb i w razie potrzeby
stosowanie odpowiednich nawozów
mineralnych.
Celem nawożenia użytków
rolnych jest:
- dostarczenie substratu
organizmom glebowym;
- stworzenie optymalnych
warunków rozwoju roślin.
Uzyskanie wysokich
o odpowiedniej jakości plonów
z uprawianych użytków rolnych
związane jest z zastosowaniem
właściwego nawożenia.
Podstawowe nawozy stosowane w
gospodarstwach ekologicznych
powinny być wytwarzane w
gospodarstwie. Zezwala się na
zakup dozwolonych w
rolnictwie ekologicznym
dodatków mineralnych oraz
nawozów organicznych. Zakup
nawozów organicznych z
gospodarstw konwencjonalnych -
pod warunkiem, że nie zawierają
w nadmiarze
niepożądanych substancji –
jest dopuszczalny do 30% masy
nawozowej, jaka mogłaby
być wytworzona w
gospodarstwie przy maksymalnie
dozwolonej obsadzie zwierząt.
Ograniczenie ilościowe nie
dotyczy specjalistycznych
gospodarstw ogrodniczych.
Każdy zakup nawozów musi być
odnotowany w księdze
gospodarstwa, wraz z podaniem
źródła zakupu. Nawozy
dokupowane w gospodarstwach
konwencjonalnych powinny
zostać przekompostowane w
gospodarstwie ekologicznym.
Podstawowymi nawozami w
gospodarstwie ekologicznym są:
komposty, obornik, gnojówka
i woda gnojowa, (te ostatnie
stosowane tylko w okresie od
kwietnia do końca sierpnia) oraz
nawozy zielone. W rejonach
górskich dopuszcza się
stosowanie gnojowicy, pod
kontrolą doradcy.
Nawozy uzupełniające stanowią:
- nawozy mineralne: mielone
skały takie jak: bazalt, bentonit,
gips, kizeryt, dolomit, kreda
nawozowa (pojeziorna, łąkowa,
margiel); boraks;
nawozy potasowe: kainit,
kalimagnezja, siarczan potasu;
skały fosforytowe (mączki);
popiół drzewny;
- nawozy organiczne: mączka z
kości, krwi, rogów, pierza,
mączka rybna, odpadki rzeźne;
płynne i stałe odpady z własnego
gospodarstwa; makuchy, kora
drzewna i trociny;
- muł i osady naturalnych
zbiorników wodnych;
- torf w ilości do 20% w
podłożach do produkcji rozsad.
Nawozy uzupełniające mogą być
stosowane pod warunkiem, że
nie wykazują skażeń. Na
ogół wykorzystuje się je jako
dodatki do kompostu.
Dozwolone nawozy fosforowe
i potasowe mogą być
zastosowane - w uzgodnieniu
z doradcą - jeśli w glebie
występuje stały niedobór
tych składników.
Zgodnie z umowami
zawartymi pomiędzy
Starostwem
Powiatowym w
Pszczynie i Okręgową
Stacją Chemiczno
Rolniczą w Gliwicach,
oraz na zlecenie rolników
indywidualnych i innych
podmiotów
gospodarczych
zajmujących się uprawą
roli Okręgowa Stacja
Chemiczno – Rolnicza
w Gliwicach pobrała
w latach 2005-2008
z użytków rolnych na
terenie powiatu
pszczyńskiego
i wykonała badanie
6413 próbek glebowych
z ogólnej powierzchni
ponad 10 000 ha.
Przedmiotem zlecenia było
przeprowadzenie badań w zakresie
określenia odczynu (pH) gleby i jej
zasobności w fosfor (P2O5), potas
(K2O), magnez (MgO).
Wyniki badań odczynu gleby
i zawartości makroelementów w
próbkach gleby pobranych w
powiecie pszczyńskim
przedstawiono w tabelach
zasobności gleby, oraz na
załączonych mapkach.
Kategoria agronomiczna
gleby:
Ilość
badanych
próbek/ha
6413/
10035
Gleba
bardzo
lekka
szt./ %
0/0
Gleba
lekka
szt./ %
Gleba
średnia
szt. / %
Gleba
ciężka
szt./ %
Gleba
organiczn
a szt./ %
163/3
5344/
83
906/14
0/0
Przebadane użytki rolne należą w przeważającej
większości do kategorii agronomicznej
średniej (83%)oraz w niewielkiej części
do ciężkiej (14%) i lekkiej (3%).
ZNACZENIE ODCZYNU
I ZAWARTOŚCI
MAKROELEMENTÓW
W GLEBIE NA WZROST
I ROZWÓJ ROŚLIN.
Odczyn gleby
Postępujący proces zakwaszenia gleb
prowadzi do powstania
niekorzystnych zmian w stanie
środowiska. Największy wpływ
na zakwaszenie gleb mają gazowe
zanieczyszczenia powietrza
dwutlenkiem siarki i tlenkami azotu,
docierające do szaty roślinnej, gleb
i wód w postaci kwaśnych deszczów
i tzw. suchego opadu. Średnio na
hektar opada rocznie do 200 kg
dwutlenku siarki.
Efektem tego jest postępujący z
dużym nasileniem proces
zakwaszania gleb. Ostatnie
badania wykazują, że w Polsce
60% użytków rolnych
(61% gruntów ornych i 52%
użytków zielonych) ma odczyn
kwaśny. Gleby o odczynie bardzo
kwaśnym, uznać należy za
chemicznie zdegradowane.
Oznaczony odczyn gleby pH
wskazuje, że z pobranych próbek
gleby stwierdzono :
Ilość
badanych
próbek/ha
Bardzo
kwaśny
szt./ %
6413/
10035
1092/
16
Lekko
Kwaśny
Obojętny Zasadowy
kwaśny
szt./ %
szt. / %
szt./%
szt. / %
2156/
34
2371/
37
680/
11
114
/2
Analiza odczynu gleby wykazała
zróżnicowanie kwasowości gleby
z przewagą gleb lekko kwaśnych
i kwaśnych (71%), bardzo
kwaśnych (16%) i obojętnych i
zasadowych 13%
Potrzeby wapnowania
(po uwzględnieniu grupy
mechanicznej gleb)
określono jako :
Ilość
Konieczne Potrzebne Wskazane Ograniczon
badanych
szt. / %
szt. / %
szt. / %
e szt. / %
próbek/ha
6413/
10035
2106/
33
1210/
19
1240/
19
1078/
17
Zbędne
szt. / %
779/
12
Potrzeby wapnowania użytków
rolnych określono jako
konieczne,
potrzebne i wskazane (71%), oraz
jako ograniczone i zbędne(29%).
Znaczenie fosforu dla roślin
Fosfor jest najdroższym z podstawowych
składników pokarmowych stosowanym
coraz częściej w niedostatecznych
ilościach, a pełni najbardziej uniwersalne
funkcje w życiu roślin oraz zwierząt.
Pobierany jest przez rośliny
równomiernie, w ilościach zgodnych z ich
wymaganiami pokarmowymi,
i w przeciwieństwie do azotu oraz potasu,
jest pierwiastkiem bezpiecznym, bo nie
jest przez rośliny akumulowany
w nadmiernych, często toksycznych
ilościach.
Pomimo że fosfor jest bardzo szybko
wbudowany w związki organiczne rośliny,
jest pierwiastkiem ruchliwym i może się
przemieszczać w dół i górę rośliny, czyli
miejsca, gdzie jest roślinie bardziej
potrzebny. Występuje w roślinie także w
formie mineralnej, głównie jako
ortofosforan, czyli związek powszechnie
stosowany w nawozach mineralnych.
Bierze udział w podstawowych procesach
życiowych rośliny.
Tworząc wysokoenergetyczne wiązania,
jest nośnikiem energii podczas
fotosyntezy i oddychania, a więc decyduje
o przebiegu tych podstawowych
procesów życiowych. Umożliwia również
czynne (wybiórcze) pobieranie
składników pokarmowych oraz syntezę
związków organicznych. Niedobór fosforu
ogranicza syntezę białka, co prowadzi do
akumulacji w roślinie
małocząsteczkowych, często toksycznych
związków azotu. Brak białka hamuje
wzrost roślin.
Decyduje o powstawaniu, transporcie
i akumulacji węglowodanów cukrów
i tłuszczu w roślinie. Jego związki są
podstawowym składnikiem błon
plazmatycznych. Jest także nośnikiem
informacji genetycznej. Akumulowany
w nasionach w formie fityny, decyduje
o tworzeniu się nasion, a później o ich
kiełkowaniu i metabolizmie młodych
roślin. Decyduje o wszystkich
podstawowych procesach życiowych.
Dobre odżywienie rośliny fosforem od
początku jej wegetacji, zgodnie z jej
wymaganiami pokarmowymi wpływa na:
• - aktywność biologiczną gleby,
powodując lepsze wykorzystanie innych
składników z gleby;
- prawidłowe ukorzenienie i krzewienie
roślin, czyli wyższe plony i mniejsze ich
wahania (wierność plonowania);
• - poprawę odporności roślin na niedobory
wody, na choroby i wyleganie np. zbóż;
- większą odporność roślin na przymrozki
i mrozy,
• - wzrost zawartości białka, cukrów, skrobi,
tłuszczu, witamin z grupy B, C i karotenu w
roślinach;
• - ograniczone akumulowanie szkodliwych form
azotu (np. azotanów) w roślinach i zapobiega
ujemnym skutkom wysokich dawek azotu;
• - prawidłowy i równomierny rozwój i
dojrzewanie roślin;
• - krótszy okres wegetacji, bardziej wyrównane
dojrzewanie łanu, lepsze wypełnienie i zdolność
do kiełkowania nasion;
• - poprawę wartości biologicznej i
technologicznej plonów, likwidując ujemne
skutki nawożenia azotem, a przede wszystkim
zwiększając efektywność jego działania.
Niedobór fosforu powoduje zahamowanie
wzrostu łodyg i liści, karłowacenie roślin, słaby
rozwój kwiatów; nie wytwarzają się prawidłowo
nasiona. Rośliny stają się drobne, strzeliste, o
cienkich łodygach i słabym systemie
korzeniowym. Zwalnia się proces ukorzenienia i
krzewienia rośliny. Ograniczone jest kwitnienie,
tworzy się mniej nasion
i owoców o
gorszej jakości, a przy głębokim niedoborze
roślina nie wytwarza nasion
i
owoców. Przybiera matowe, ciemnozielone
zabarwienie, przechodzące w fioletowe lub
czerwone. Zmiany te dotyczą liści starych,
dolnych, które następnie brunatnieją i
zasychają.
Ponieważ już od fazy kiełkowania nasion
fosfor pełni bardzo ważne funkcje,
akumulowany jest on w dużych ilościach
właśnie w nasionach. Do 80%
pobieranego przez zboża fosforu
gromadzone jest w ziarnie. Bardzo dużo
fosforu powinno znajdować się w
młodych roślinach. Zboża w fazie końca
krzewienia powinny zawierać 0,7 do
1,4% P2O5. W miarę wzrostu rośliny
pobieranie fosforu jest równomierne, a
jego koncentracja w roślinie zmniejsza
się, bo zwiększa się masa rośliny.
Natomiast od fazy kwitnienia i w fazie
formowania się ziarniaków tempo
pobierania fosforu maleje, a pierwiastek
ten wcześniej zakumulowany
przemieszcza się z liści i łodyg do kłosa.
W słomie znajduje się już tylko 0,25%
P2O5, to jest około 3,5 razy mniej jak w
ziarnie. Powyższe informacje wskazują,
że roślina powinna być dobrze
zaopatrzona w fosfor od początku swej
wegetacji.
Znaczenie potasu dla roślin
• Zakłócenie proporcji makroelementów w
przestrzeni korzeniowej szczególnie
ważne w przypadku potasu i magnezu,
gdyż przewaga jednego ze składników,
np. potasu prowadzi do ograniczenia
pobierania magnezu (antagonizm K:Mg),
ma negatywny wpływ na wzrost roślinszczególnie w przypadku stanowisk
ubogich w magnez co w rezultacie staje
się przyczyną spadku plonów.
Biorąc pod uwagę aspekt ilościowy , potas
jest najważniejszym składnikiem
pokarmowym roślin . Stanowi on 42%
wszystkich minerałów , jakie zawiera
popiół roślinny . Potas jest niezbędny dla
następujących procesów życiowych
w procesie fotosyntezy aktywuje
enzymy podczas asymilacji CO2 ,
wspiera transport cukru i skrobi z liści
do organów spichrzowych, zwiększa ilość
ziaren/kłosów, pozytywnie wpływa na
tworzenie ziarna i na masę 1000 nasion.
Potas jest niezbędny dla produkcji cukru w
liściach, jego transportu do korzenia i
magazynowania. Reguluje gospodarką wodną,
dzięki czemu roślina traci mniej wody podczas
parowania, a produkcja suchej masy zostaje
zwiększona, jest nieodzowny w procesie
tworzenia aminokwasów i białek, a więc dla
przemiany azotu nieorganicznego w organiczny,
zwiększa wykorzystanie azotu , wspiera
tworzenie i magazynowanie celulozy i ligniny,
przez co wzmacnia źdźbło, dzięki akumulacji
asymilatów potas obniża punkt zamarzania
komórki roślinnej, stabilizuje błonę
komórkową i redukuje podatność na choroby
i szkodniki.
Znaczenie magnezu dla roślin.
Magnez jest jednym z głównych
makroelementów, na który zapotrzebowanie
w przypadku większości roślin jest większe, niż
na fosfor mimo to rola magnezu w nawożeniu
jest często niedoceniana. Do najważniejszych
procesów, w których bierze udział magnez,
należy fotosynteza gdzie centralny atom
chlorofilu, magnez jest odpowiedzialny
za
przetwarzanie energii w biomasę. Magnez jest
składnikiem pektyny, strukturalnego elementu
ściany komórkowej, magnez jest silnie
ruchliwą, osmotycznie aktywną substancją.
Jako pozytywny jon reguluje ciśnienie
komórkowe oraz równowagę ładunków w
komórce roślinnej, jest odpowiedzialny za
agregację rybosomów, co warunkuje
syntezę białek. Podczas powstawania
skrobi oraz pobierania składników
pokarmowych magnez odgrywa rolę
elementu pomostowego w transporcie
energii na drodze substrat-enzym, jest
ważnym elementem kanałów
transportujących cukier od liści do
organów spichrzowych. Zapewnia
dostarczenie odpowiednich ilości
węglowodanów do owoców,ziaren,liści itd.
Wchłanianie substancji pokarmowych przez
korzeń odbywa się dzięki odpowiednim
kanałom, których funkcjonowanie
uzależnione jest od magnezu. Podczas
powstawania skrobi oraz pobierania
składników pokarmowych Mg odgrywa
rolę elementu pomostowego
w transporcie energii na drodze substratenzym. Niedobór magnezu podczas
wzrostu roślin powoduje spadek jakości
i obniżenie plonów. Mimo to jest on
często przez rolników niedoceniany i od
połowy lat 80-tych obserwuje się spadek
poziomu zasobności gleb Polski
w magnez.
Zawartość fosforu (P2O5),
potasu (K2O ) i magnezu (Mg)
w badanych próbkach
gleby przedstawia
się następująco:
Makro
-element
Ilość
badanych
próbek/ha
b. .niska
szt. / %
fosfor
6413/
10035
675/
11
potas
6413/
10035
magnez
6413/
10035
niska
szt. / %
średnia
szt. / %
1058/ 1179/
16
18
wysoka
szt. / %
b. wysoka
szt. / %
945
/15
2556/
40
1193/ 1432/ 1999/ 1377/
20
22
31
21
674/
11
412/
6
1250/ 1557/ 1071/ 1861/
19
24
17
29
Zawartości makroskładników
tj. fosforu, potasu i magnezu
są zróżnicowane z przewagą
bardzo wysokich, średnich
i wysokich (73%) w przypadku
fosforu, średnich, wysokich
i niskich (74%) w przypadku
potasu oraz bardzo wysokich,
średnich i niskich (72%)
w przypadku magnezu.
Poniżej przedstawiamy wskaźniki
bonitacji negatywnej wyliczone
procentowo dla odczynu, potrzeb
wapnowania oraz zawartości
fosforu, potasu i magnezu.
Graficznie uwidaczniają je
załączone do opracowania mapy.
wskaźniki bonitacji negatywnej
Gmina
Odczyn
(pH) w
%*)
Potrzeby
Zawartość Zawartość Zawartość
wapnowania
fosforu
potasu
magnezu
w%
w%
w%
w%
GoczałkowiceZdrój
65
54
38
46
59
Kobiór
74
61
31
72
41
Miedźna
66
57
42
58
44
Pawłowice
81
79
51
59
35
Pszczyna
55
42
19
47
40
Suszec
72
62
29
64
55
Średnia dla
Powiatu
70
62
36
57
42
*) obejmuje procent gleb b. kwaśnych, kwaśnych i 1/2lekko kwaśnych.
WNIOSKI
Gospodarowanie ekologiczne
wymaga większego nakładu
pracy i większej precyzji w
wykonywaniu odpowiednich
zabiegów agrotechnicznych.
Celowym wydaje się po podjęciu
decyzji
o przejściu na gospodarowanie
ekologiczne wykonanie badań
odczynu i zasobności gleby,
aby na podstawie wyników badań
doprowadzić parametry gleby do
właściwego poziomu przy użyciu
nawozów dopuszczonych do
stosowania w gospodarstwach
ekologicznych.
Wyniki badań wykonanych na
terenie Powiatu pszczyńskiego w
latach 2005-2008 umieszczono
w załączonych tabelach i
mapkach. Przebadane użytki
rolne należą w przeważającej
większości do kategorii
agronomicznej średniej
(83%)oraz w niewielkiej części
do ciężkiej (14%) i lekkiej (3%).
Celem badania odczynu gleby (pH)
jest określenie potrzeb jej
wapnowania, natomiast badanie
zawartości fosforu, potasu i
magnezu jest określenie ich ilości
w celu zastosowania
odpowiedniego nawożenia w
zależności od potrzeb roślin.
Analiza odczynu gleby wykazała
zróżnicowanie kwasowości gleby
z przewagą gleb lekko kwaśnych
i kwaśnych (71%), bardzo
kwaśnych (16%) i obojętnych
i zasadowych 13% w związku
z tym potrzeby wapnowania
użytków rolnych określono jako
konieczne, potrzebne i wskazane
(71%), oraz jako ograniczone
i zbędne(29%) .
Zawartości makroskładników
tj. fosforu, potasu i magnezu
są zróżnicowane z przewagą
bardzo wysokich, średnich
i wysokich (73%) w przypadku
fosforu, średnich, wysokich
i niskich (74%) w przypadku
potasu oraz bardzo wysokich,
średnich i niskich (72%)
w przypadku magnezu.
Podsumowując można stwierdzić
na podstawie wyników
przeprowadzonych badań , że
jakość gleb w powiecie
pszczyńskim jest właściwa do
rozwoju rolnictwa ekologicznego.
Dziękujemy
za uwagę