burmistrz gminy mońki - um

1
BURMISTRZ MONIEK
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PROJEKTU ZMIANY STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW
ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
MIASTA I GMINY MOŃKI
MOŃKI 2013 r.
2
Spis treści
1.
Informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego
powiązaniach z innymi dokumentami …............................................................................. 3
1.1.
Podstawa prawna i zakres opracowania …......................................................................... 3
1.2.
Powiązania opracowywanego dokumentu z innymi dokumentami i opracowaniami ….... 4
1.3.
Ustalenia i główne cele zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego ..................................................................................................................... 11
1.4.
Metody zastosowane przy sporządzaniu prognozy ............................................................. 14
1.5.
Propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień
projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania ............................... 14
1.6.
Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko .......................... 14
1.7.
Streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym ................................................... 15
2.
Istniejący stan środowiska ................................................................................................... 18
2.1.
Położenie fizyczno-geograficzne ........................................................................................ 18
2.2.
Budowa geologiczna ........................................................................................................... 19
2.3.
Wody powierzchniowe ........................................................................................................ 19
2.4.
Wody podziemne ................................................................................................................. 20
2.5.
Klimat .................................................................................................................................. 21
2.6.
Szata roślinna ….................................................................................................................. 22
2.7.
Warunki glebowe ................................................................................................................ 22
2.8.
Surowce mineralne …........................................................................................................
23
2.9.
Obszary i obiekty prawnie chronione ...............................................................................
23
2.10 Fauna i flora ….................................................................................................................... 25
2.11 Krajobraz …........................................................................................................................ 26
2.12. Dziedzictwo kulturowe ....................................................................................................... 26
3.
Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji ustaleń zmiany
studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego …...................... 27
4.
Stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem ... 27
5.
Istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji
projektowanego dokumentu ............................................................................................... 29
6.
Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i
krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu ........................................ 30
7.
Oddziaływanie ustaleń projektu na środowisko .................................................................. 30
8.
Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą
negatywnych oddziaływań na środowisko .......................................................................... 34
9.
Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie ........ 35
10.
Materiały źródłowe ............................................................................................................. 35
3
Informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego
powiązaniach z innymi dokumentami
1.1. Podstawa prawna i zakres opracowania
Prognozę oddziaływania na środowisko projektu zmiany studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Mońki, którego głównym celem
będzie:
1.
- wyznaczenie na obszarze gminy obszarów, na których mogą być rozmieszczone urządzenia
wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW w
postaci farm wiatrowych a także ich stref ochronnych związanych z ograniczeniami w
zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu, a także ustalenie warunków
realizacji tych urządzeń na terenach oznaczonych na jednolitym rysunku studium
(kierunki) symbolem EW i obejmujących następujące działki nr geodezyjny we wsiach:
• Kołodzież: 64/3,
• Kuczyn: 1/4, 2/3, 6, 13, 68/4, 69/1,
• Magnusze: 66, 70,
• Czekołdy: 108/3, 108/4,
• Boguszewo: 605, 606, 607, 608, 732, 733, 734, 738,
• Waśki: 6/1, 6/2, 6/18, 68/5, 68/14, 72/12,
• Sikory: 95, 209, 210, 211, 212, 216,
- wprowadzeniu terenów przestrzeni rolniczej – oznaczonych na rysunku studium symbolem
R – na terenach dotychczasowych terenów rolniczej przestrzeni produkcyjnej, położonych
w zasięgu stref ochronnych elektrowni wiatrowych (oznaczonych symbolem EW)
związanych z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu,
- dopuszczenie na obszarze gminy realizacji urządzeń wytwarzających energię z
odnawialnych źródeł energii o mocy nieprzekraczającej 100 kW z określeniem warunków
ich realizacji.
Prognozę opracowano zgodnie z art. 51 ust. 2 Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o
udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie
środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r. poz. 1235).
Celem prognozy jest wykazanie, w jaki sposób i w jakim zakresie zmiany wprowadzone
w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy
Mońki wpłyną na środowisko. Ze względu na dużą złożoność zjawisk przyrodniczych,
ograniczony zakres rozpoznania środowiska oraz ogólny charakter dokumentów
planistycznych, ocena potencjalnych przekształceń środowiska wynikających z
projektowanego przeznaczenia terenu ma formę prognozy.
Do pozostałych celów realizacji prognozy zalicza się:
a)
wyeliminowanie jeszcze na etapie sporządzania zmiany studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Mońki ustaleń
sprzecznych z zasadami zrównoważonego rozwoju analizowanego obszaru i jego
otoczenia,
b)
ocenę skutków oddziaływania na środowisko zmian przyjętych w studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego,
c)
ocenę na ile ustalenia zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego pozwolą na zachowanie istniejących wartości zasobów środowiska, na
ile wzbogacą lub odtworzą obniżone, czy też zdegradowane wartości oraz w jakim
stopniu spotęgują lub osłabią istniejące zagrożenia, a także na ile stwarzają możliwość
4
pojawienia się nowych szans dla ukształtowania wyższej jakości środowiska.
Zakres i stopień szczegółowości „prognozy” został uzgodniony przez:
- Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku pismem z dnia
6 września 2013 r., znak: WOOŚ.I.411.1.40.2013.AR,
- Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Mońkach Uzgodnienie
Nr NZ-4183-1/1/13.
1.2. Powiązania opracowywanego dokumentu z innymi dokumentami i opracowaniami
Opracowywany dokument ma powiązania z niżej wymienionymi opracowaniami i
dokumentami:
- Opracowaniem ekofizjograficznym sporządzonym na potrzeby „projektu miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Mońki”
- Studium uchwalone uchwałą Nr IV/32/98 Rady Miejskiej w Mońkach z dnia 29 grudnia
1998 r., zmiana- Uchwała Nr XXVII/130/08 Rady Miejskiej w Mońkach z dnia 20
października 2008 r., zmiana- Uchwała Nr XXIV/199/12 Rady Miejskiej w Mońkach z
dnia 30 października 2012 r.
- Program Ochrony Środowiska Województwa Podlaskiego na lata 2011-2014 (2011 r.).
- Program Ochrony Środowiska dla powiatu monieckiego na lata 2004-2011.
- Program Ochrony Środowiska miasta i gminy Mońki do 2014 r.
- Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mońki 2007-2013 r.
- Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami na lata 2012-2017.
Uwarunkowania wynikające z dokumentów strategicznych gminy wiejskiej Mońki
Opracowanie ekofizjograficzne
- utrzymanie wartości i walorów terenów aktywnych biologicznie, które tworzą system
ekologiczny w strukturze przestrzennej obszaru gminy,
- chronienie wód powierzchniowych i podziemnych, w szczególności ujęć wód
komunalnych i GZWP „Pradolina Biebrzy:,
- skuteczne rozwiązanie problemu unieszkodliwiania ścieków w rejonach grupowego
zwodociągowania wsi,
- stworzenie systemu gromadzenia, usuwania i unieszkodliwiania odpadów stałych w sposób
gwarantujący ochronę środowiska i maksymalne wykorzystanie składników użytkowych selektywna zbiórka odpadów,
- przestrzeganie zasady, aby uciążliwości istniejących i projektowanych zakładów
usługowych i rzemieślniczych mieściły się w granicach własnej działki, a ich działalność
nie pogarszała stanu środowiska,
- dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, na etapie decyzji o
warunkach zagospodarowania i zabudowy terenu, opracowywanie raportu oddziaływania
przedsięwzięcia na środowisko i zapewnienie możliwości udziału społeczeństwa w
postępowaniu,
- lokalizowanie zakładów stwarzających zagrożenia poważnych awarii w bezpiecznej
odległości od siebie, od osiedli mieszkaniowych, od obiektów użyteczności publicznej,
budynków zamieszkania zbiorowego i obszarów przyrodniczych objętych ochroną prawną,
- przestrzeganie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku .
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy
Mońki
- wartościowa, lepsza od średniej wojewódzkiej rolnicza przestrzeń produkcyjna, co stwarza
możliwości intensyfikacji produkcji rolniczej i rozwoju przetwórstwa rolno-spożywczego,
- położenie miasta i gminy na ciągu drogi krajowej o znaczeniu regionalnym Nr 669
5
-
-
Białystok - Mońki - Ełk, oraz linii kolejowej Białystok - Mońki - Ełk - co stwarza
możliwość rozwoju urządzeń obsługi komunikacyjnej i turystyki a także zakładów
produkcyjnych wymagających dobrych powiązań komunikacyjnych,
obszary przydatne dla rozwoju rekreacji i wypoczynku świątecznego oraz pobytowego o
zasięgu ponadlokalnym w dolinie rzeki Biebrzy,
walory środowiska przyrodniczego (czyste powietrze, gleby), co daje możliwość rozwoju
rolnictwa ekologicznego oraz turystyki i agroturystyki,
stosunkowo dobrze rozwinięta infrastruktura społeczna i techniczna w Mońkach oraz
niezłe warunki mieszkaniowe,
szansa na pełna gazyfikację gminy w związku z projektowanym przebiegiem gazociągu
wysokiego ciśnienia relacji Białystok - Mońki,
istniejące i udokumentowane złoża kruszyw,
brak większego przemysłu i miejsc pracy dla ludności pozarolniczej oraz ludności zbędnej
w rolnictwie,
przeludnienia i starzenia się ludności wiejskiej,
braki w systemie zaopatrzenia w wodę, kanalizacji sanitarnej, gazownictwie,
elektroenergetyce, telekomunikacji, utylizacji odpadów stałych,
trudności w zagospodarowaniu istniejącego niewykorzystanego majątku produkcyjnego,
obsługi rolnictwa i urządzeń usługowych,
bariera rozwoju wynikająca z podłoża socjologicznego, polegającego na fakcie, że wraz z
rozwojem demokracji potęgują się protesty mieszkańców przeciw lokalizacji obiektów lub
urządzeń o przeznaczeniu ogólnospołecznym lub uciążliwym dla mieszkańców,
uwarunkowania wynikające z ochrony środowiska a także z ochrony gruntów rolnych i
leśnych,
Program Ochrony Środowiska
a)
ochrona wód
- wysokie zasoby wód podziemnych,
- dobra jakość wód podziemnych,
- ograniczone zasoby wód powierzchniowych,
- niska jakość wód powierzchniowych,
- obniżanie się poziomu wód gruntowych,
- niedostateczna retencja wód,
b)
gospodarka wodno-ściekowa
- dobre i wysoceefektywne oczyszczalnie ścieków,
- wysoki stopień zwodociągowania,
- niski stopień skanalizowania,
c)
warunki glebowe
- niewielki odsetek gruntów zdewastowanych, wymagających rekultywacji i
zagospodarowania,
- niska zawartość metali ciężkich w glebach użytków rolnych,
- niski poziom chemizacji środowiska,
- degradacja zmeliorowanych terenów bagiennych,
- słabe warunki produkcji rolnej,
d)
środowisko przyrodnicze
- wysoka atrakcyjność przyrodnicza i turystyczna,
- wysoka różnorodność biologiczna, występowanie wielu gatunków i siedlisk rzadkich
w skali europejskiej,
- duże kompleksy leśne i bagienne,
6
e)
f)
- brak złóż kopalin o znaczeniu ponadlokalnym i ponadregionalnym,
- narastający problem hałasu komunikacyjnego,
ochrona atmosfery
- czyste powietrze,
- dostępność paliw ekologicznych,
- korzystne warunki dla rozwoju i wykorzystania odnawialnych źródeł energii,
- niewykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych,
- brak gazyfikacji gminy,
- brak zorganizowanego systemu zaopatrzenia w ciepło,
- wykorzystywanie węgla jako źródła energii,
- brak rozpoznania oddziaływania źródeł promieniowania elektromagnetycznego
gospodarowanie zasobami środowiska
- kształcenie na rzecz zrównoważonego rozwoju,
- powstawanie stowarzyszeń i związków gmin,
- programy edukacyjne,
- udział społeczeństwa w aktywnych działaniach na rzecz poprawy stanu środowiska,
- dobrze zorganizowany system oceny i ratownictwa zagrożenia pożarowego w lasach,
zagrożeń biologicznych i sanitarnych,
- niedostateczny stopień świadomości ekologicznej społeczeństwa.
Plan rozwoju lokalnego gminy Mońki 2007-2013
Kierunki rozwoju gminy Mońki
a)
funkcje podstawowe
- produkcja rolna dostosowana do uwarunkowań naturalnych na terenach wiejskich,
- gospodarka leśna w dostosowaniu do wymogów ochrony środowiska
- wielokierunkowa działalność gospodarcza w tym przemysłowa, jako funkcja
uzupełniająca w mieście Mońki,
b)
funkcje towarzyszące
- mieszkalnictwo,
- obsługa w zakresie rozwoju usług, komunikacji i infrastruktury technicznej,
c)
funkcja dodatkowa
- turystyka.
Przyjęte zasady zagospodarowania przestrzennego
- utrzymanie rolniczego użytkowania terenu, z zastosowaniem tzw. ekologicznych
(przyjaznych dla środowiska) technologii,
- koncentracja zabudowy w obrębie obecnych granic miejscowości, dążenie do zwiększenia
zwartości układów osadniczych,
- dopuszczenie nowej zabudowy zagrodowej i mieszkaniowej oraz zabudowy związanej z
obsługą rolnictwa i jego funkcjonowaniem (mieszalnie pasz, przechowalnie, magazyny) w
granicach miejscowości i w jej bezpośrednim sąsiedztwie, a także zabudowy usługowej na
rzecz obsługi ludności.
Rozwój proekologicznych kierunków gospodarki na terenach leśnych
- ochrona różnorodności biologicznej lasów, naturalne kierunki hodowli lasów z zachowaniem
zgodności siedliskowej,
- przeciwdziałanie monokulturom lasów,
- zwiększenie odporności biologicznej lasów poprzez wprowadzenie domieszek drzew
iglastych, zapobieganie masowemu pojawianiu się szkodników,
7
- zwiększanie lesistości poprzez zalesianie marginalnych terenów rolniczych.
Uwarunkowania wynikające z dokumentów strategicznych powiatu monieckiego
Program Ochrony Środowiska
a)
zachowanie, odtwarzanie i przywracanie walorów przyrodniczo-krajobrazowych
powiatu
- utrzymanie istniejących i powoływanie nowych obszarów i obiektów konserwatorskiej
ochrony przyrody,
- zachowanie i wzbogacanie istniejących oraz odtwarzanie zanikłych elementów
różnorodności biologicznej, w tym renaturalizacja cennych ekosystemów i siedlisk,
b)
ochrona zasobów i poprawa jakości wód powierzchniowych
- zwiększenie retencji wód,
- stałe ograniczanie zanieczyszczeń wprowadzanych do wód powierzchniowych,
c)
Uporządkowanie gospodarki odpadami
- systemowe rozwiązania w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi,
- rozwiązanie problemu odpadów gospodarczych,
d)
Ochrona powierzchni ziemi i zasobów kopalin
- racjonalna eksploatacja kopalin,
- rekultywacja terenów zdegradowanych,
e)
Ochrona wód podziemnych
- eliminacja czynników zagrożenia dla jakości wód podziemnych,
f)
Poprawa jakości powietrza atmosferycznego
- zapobieganie zanieczyszczeniom powietrza,
- wspieranie wzrostu wykorzystania odnawialnych źródeł energii,
- ograniczanie zanieczyszczeń komunikacyjnych powietrza,
g)
Zapobieganie hałasowi, promieniowaniu elektromagnetycznemu oraz nadzwyczajnym
zagrożeniom środowiska
- zmniejszanie i eliminowanie źródeł hałasu i promieniowania ze źródeł przemysłowych,
- ograniczanie oddziaływania hałasu komunikacyjnego,
- eliminowanie źródeł i ograniczanie ryzyka wystąpienia poważnych awarii oraz
zmniejszanie ich skutków,
- doskonalenie istniejącego systemu ratowniczego na wypadek zaistnienia awarii i klęsk
żywiołowych,
h)
Zmniejszanie materiałochłonności, wodochłonności i energochłonności gospodarki
- restrukturyzacja poboru wód dla celów użytkowych,
- zmniejszenie wodochłonności gospodarki,
- utrzymanie trendu zmniejszania zużycia energii na potrzeby produkcyjne,
i)
Rozwój form turystyki i rolnictwa zgodnych z walorami środowiska
- wspieranie rozwoju turystyki przyrodniczej, ekoturystyki i agroturystyki,
- wspieranie rozwoju rolnictwa integrowanego i ekologicznego,
j)
Podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców powiatu oraz wspieranie
inicjatyw społecznych i udziału społeczeństwa w ochronie środowiska
- rozwój formalnej edukacji ekologicznej,
- wspieranie działalności proekologicznych organizacji pozarządowych i ruchów
społecznych,
- zapewnienie dostępu do informacji o stanie środowiska i jego ochronie.
j)
Rozwój zarządzania środowiskowego
- doskonalenie monitoringu stanu środowiska i działań na rzecz jego ochrony,
- rozwój zarządzania środowiskiem i jego ochroną w jednostkach publicznych,
8
- stymulowanie rozwoju środowiskowych systemów zarządzania w przedsiębiorstwach
prywatnych,
- integrowanie polityki ekologicznej powiatu z innymi programami powiatowymi i
gminnymi,
- współpraca w zakresie ochrony przyrody i środowiska.
Uwarunkowania wynikające z dokumentów strategicznych województwa podlaskiego
Plan zagospodarowania przestrzennego województwa podlaskiego
Cel 2.4. Kształtowanie struktur przestrzennych tworzących warunki ekorozwoju z aktywną
ochroną, wzbogacaniem i racjonalnym wykorzystaniem środowiska przyrodniczego, a w
szczególności:
- prawnie chronionych, unikalnych w skali kraju i Europy walorów ekologicznych,
- zasobów wód powierzchniowych i podziemnych,
- złóż surowców mineralnych i organicznych,
- rolniczej przestrzeni produkcyjnej i zasobów leśnych.
Kierunki ochrony zasobów środowiska województwa
a)
Wdrożenie „Europejskiej sieci ekologicznej NATURA 2000”,
b)
Ochrona elementów systemu przyrodniczego województwa,
c)
Ochrona powierzchni ziemi,
- likwidacja źródeł zanieczyszczeń powierzchni,
- ograniczenie niekorzystnych skutków przemysłowej eksploatacji powierzchniowej
złóż surowców mineralnych,
- ochrona gleb przed erozją wietrzną i wodną oraz niekorzystnymi zmianami
stosunków wodnych,
- ochrona wartościowych gruntów rolnych przed nieuzasadnionym przeznaczeniem na
cele nierolnicze,
- ochrona powierzchni ziemi przed nadzwyczajnymi zagrożeniami środowiska, a
zwłaszcza katastrofami środków transportu przewożącymi ładunki niebezpieczne,
d)
Ochrona powietrza atmosferycznego
- ograniczenie emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych oraz jej skutków,
- ustalanie dopuszczalnego poziomu niektórych substancji określonych przepisami w
planach miejscowych i ich konsekwentne egzekwowanie
- uwzględnienie wyników monitoringu powietrza w procesach sporządzania
miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,
e)
Ochrona wód śródlądowych – powierzchniowych i podziemnych,
- utrzymanie ilości wód powierzchniowych na poziomie zapewniającym ochronę
równowagi biologicznej,
- doprowadzenie jakości wód powierzchniowych powyżej albo co najmniej na
poziomie wymaganym w przepisach,
- eliminowanie źródeł zanieczyszczeń, zwłaszcza w zlewniach rzek wchodzących w
skład obszarów prawnie chronionych,
- prowadzenie racjonalnej gospodarki zasobami wodnymi,
- wdrażanie dyrektyw UE w dziedzinie ochrony wód,
- opracowanie planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy,
- ustanowienie obszarów ochronnych zbiorników wód śródlądowych,
- realizowanie międzynarodowych porozumień z Białorusią i Litwą w sprawie kontroli
jakości i ochrony wód granicznych,
- przestrzeganie zakazów i nakazów zawartych w decyzjach administracyjnych
wyznaczających strefy ochrony pośredniej i bezpośredniej komunalnych ujęć wód,
9
f)
g)
h)
- prowadzenie stałego monitoringu wód śródlądowych w zakresie jakości i ich ilości,
Ochrona lasów i zadrzewień oraz wzbogacanie ich walorów,
- właściwe zagospodarowanie i użytkowanie lasów,
- sukcesywne zalesianie gruntów marginalnych dla potrzeb produkcji rolniczej,
zgodnie z optymalnymi granicami polno – leśnymi w planach miejscowych
Ochrona przed hałasem, wibracjami i elektromagnetycznym promieniowaniem
niejonizującym,
- eliminowanie z obszarów zamieszkałych ponadnormatywnych źródeł hałasu
przemysłowego poprzez zmianę technologii i urządzeń,
- ustalanie w studiach i planach miejscowych dopuszczalnych natężeń hałasu dla
terenów podlegających szczególnej ochronie, zwłaszcza centralnych części miast,
terenów mieszkaniowych i strefy rolno – osadniczej,
- określanie zasad i warunków sytuowania nowej zabudowy, w szczególności w
stosunku do: dróg krajowych i wojewódzkich, linii kolejowych,
- zabezpieczanie istniejącej zabudowy mieszkaniowej przed ponadnormatywnym
hałasem komunikacyjnym poprzez instalowanie zabezpieczeń technicznych lub
budowę obwodnic,
- obligatoryjne opracowywanie raportów oddziaływania na środowisko przedsięwzięć
znacząco oddziałujących na środowisko i uwzględnianie ich wniosków w decyzjach
administracyjnych.
Ochrona przed nadzwyczajnymi zagrożeniami środowiska poprzez
- stały monitoring obiektów zagrażających środowisku oraz tras przewozu
niebezpiecznych ładunków przez teren województwa,
- wyznaczenie tras przewozu niebezpiecznych ładunków przez tereny mało
zurbanizowane i pozbawione cennych obszarów przyrodniczych,
- lokalizację parkingów wyposażonych w odpowiednią infrastrukturę techniczną dla
pojazdów przewożących niebezpieczne substancje chemiczne, w których nastąpiła awaria,
- wyznaczenie wysypisk i oczyszczalni ścieków do przyjmowania tzw. odpadów
poakcyjnych,
- zaktualizowanie zasięgu fali powodziowej zbiornika Siemianówka i sposobu
zagospodarowania terenów położonych w tej strefie.
Program Ochrony Środowiska
1)
Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego
Cel długoterminowy do roku 2018
- kontynuacja działań związanych z poprawą jakości powietrza.
Cele krótkoterminowe do roku 2014
- wdrażanie i realizacja założeń Programów służących ochronie powietrza.
- spełnienie wymagań prawnych w zakresie jakości powietrza poprzez ograniczenie
emisji ze źródeł powierzchniowych, liniowych i punktowych.
2)
Gospodarka wodna
Cel długoterminowy do roku 2018
- osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych oraz ochrona jakości
wód podziemnych i racjonalizacja ich wykorzystania.
Cele krótkoterminowe do roku 2014
- zapewnienie dobrej jakości wody pitnej .
- racjonalizacja gospodarowania zasobami wód.
- poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych.
- zwiększenie retencji w zlewniach oraz zapobieganie suszy i skutkom wezbrań
10
powodziowych.
- odtworzenie ciągłości ekologicznej i renaturalizacja rzek.
3)
Ochrona przyrody i krajobrazu
Cel długoterminowy do roku 2018
- zachowanie, odtworzenie i zrównoważone użytkowanie różnorodności biologicznej na
różnych poziomach organizacji: na poziomie wewnątrzgatunkowym (genetycznym),
gatunkowym oraz ponadgatunkowym (ekosystemowym) oraz georóżnorodności.
Cele krótkoterminowe do roku 2014
- pogłębianie i udostępnianie wiedzy o zasobach przyrodniczych województwa.
- stworzenie prawno-organizacyjnych warunków i narzędzi dla ochrony przyrody.
- zachowanie lub odtworzenie właściwej struktury i stanu ekosystemów i siedlisk.
- ochrona różnorodności biologicznej i krajobrazowej na obszarach wiejskich.
- zapobieganie konfliktom ekologicznym na obszarach chronionych.
4)
Ochrona przed hałasem
Cel długoterminowy do roku 2018
- zmniejszenie zagrożenia hałasem poprzez obniżenie jego natężenia do poziomu
obowiązujących standardów.
Cele krótkoterminowe do roku 2014
- rozpoznanie i ocena stopnia narażenia mieszkańców województwa na
ponadnormatywny hałas.
- eliminacja narażenia mieszkańców na hałas.
5)
Ochrona przed polami elektromagnetycznymi
Cel długoterminowy do roku 2018
- ochrona przed polami elektromagnetycznymi.
Cel krótkoterminowy do roku 2014
- utrzymanie poziomów promieniowania elektromagnetycznego poniżej wartości
dopuszczalnych.
6)
Odnawialne źródła energii
Cel długoterminowy do roku 2018
- ograniczanie zużycia energii oraz zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii.
Cel krótkoterminowy do roku 2014
- zwiększenie wykorzystania niekonwencjonalnych źródeł energii.
7)
Poważne awarie przemysłowe
Cel długoterminowy do roku 2018
- zapobieganie powstawaniu poważnych awarii przemysłowych.
Cel krótkoterminowy do roku 2014
- monitoring obszarów zagrożonych wystąpieniem poważnych awarii przemysłowych.
8)
Kopaliny
Cel długoterminowy do roku 2018
- zrównoważona gospodarka zasobami naturalnymi.
Cel krótkoterminowy do roku 2014
- ograniczenie presji wywieranej na środowisko podczas prowadzenia prac
geologicznych i eksploatacji kopalin.
9)
Gleby i ich zanieczyszczenia
11
Cel długoterminowy do roku 2018
- ochrona powierzchni ziemi.
Cele krótkoterminowe do roku 2014
- zagospodarowanie powierzchni ziemi zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju.
- wskazanie obszarów zanieczyszczonych i ich rekultywacja.
Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami
- zapobieganie powstawaniu odpadów, ograniczenia ich ilości oraz negatywnego
oddziaływania na środowisko,
- wspomaganie prawidłowego postępowania z odpadami w zakresie zbierania, transportu,
odzysku i unieszkodliwiania.
Polska, podobnie jak wiele innych krajów europejskich zgodnie z Europejskim Programem w
Sprawie Zmiany Klimatu przyjęła krajowy program mając na celu redukcję emisji CO2.
Obejmuje on zróżnicowaną politykę przyjętą na poziomie europejskim, jak również na
poziomie krajowym, między innymi zawierającą:
- planowane zwiększenie zużycia energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych (wiatrowej,
słonecznej, biomasy),
- poprawę wydajności energetycznej, np. w budynkach, obiektach przemysłowych,
urządzeniach gospodarstwa domowego.
Rozwój energii wiatrowej to jedno z wdrażanych działań Prowadzi do ograniczenia
emisji do powietrza i zwiększenia produkcji energii ze źródeł odnawialnych.
1.3. Ustalenia i główne cele zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego
Prognoza oddziaływania na środowisko dotyczy uchwały Rady Gminy Mońki w
sprawie zmiany studium uwarunkowań i kierunków miasta i gminy Mońki uchwalonego
uchwałą Nr IV/32/98 Rady Miejskiej w Mońkach z dnia 29 grudnia 1998 r., zmiana Uchwała Nr XXVII/130/08 Rady Miejskiej w Mońkach z dnia 20 października 2008 r.,
zmiana- Uchwała Ne XXIV/199/12 Rady Miejskiej w Mońkach z dnia 30 października
2012 r.)
Elementy obowiązujące i nieobligatoryjne w zmianie studium, zawarte w art. 15, ust. 2 i 3
ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2012 r.
poz. 647, poz. 951, poz. 1445 z 2013 r. poz. 21, poz. 405) określone są w sposób następujący:
1.
Dopuszcza się na terenie gminy możliwość lokalizacji urządzeń energetyki odnawialnej,
zdefiniowanej w ustawie z dnia 10 kwietnia 1997r. Prawo energetyczne (Dz. U z 2012 r.
poz. 1059) z zakresu: przetwarzania energii wiatru, promieniowania słonecznego,
geotermalnej, spadku rzek oraz energii pozyskiwanej z biomasy, biogazu
wysypiskowego, a także z biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub
oczyszczania ścieków albo rozkładu składowanych szczątków roślinnych i zwierzęcych
w tym o mocy większej niż 100 kW - po sporządzeniu miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego.
2.
Elektrownie wiatrowe i biogazowe powinny być lokalizowane w odległości od
zabudowy przeznaczonej na stały pobyt ludzi, zgodnie z przepisami szczególnymi;
możliwość lokalizacji elektrowni wiatrowych i biogazowych określi miejscowy plan
zagospodarowania przestrzennego.
3.
Urządzenia energetyki odnawialnej o mocy do 100 kW mogą być lokalizowane na
podstawie przepisów prawa budowlanego:
a) bez konieczności pozwolenia na budowę lub z pozwoleniem na budowę – zgodnie z
Prawem budowlanym, i bez sporządzania miejscowego planu zagospodarowania
12
przestrzennego realizowane na użytek własny (np. ogniwa fotowoltaiczne
montowane na dachach budynków i na terenach zabudowy mieszkaniowej,
usługowej i przemysłowej i inne urządzenia wytwarzające energię),
b) po uzyskaniu pozwolenia na budowę dla obiektów budowlanych realizowanych w
celach komercyjnych - po sporządzeniu miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego,
c) lokalizacja urządzeń energetyki odnawialnej wymienionych pod lit. a i b, na
przyrodniczych obszarach chronionych wymaga uzgodnienia z organem do spraw
ochrony środowiska.
4.
Wszelkie projektowane na terenie gminy obiekty o wysokości równej i większej od 50
m n.p.t. muszą być zgłaszane do Szefostwa Ruchu Lotniczego Sił Zbrojnych RP,
każdorazowo przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę.
Tereny pod lokalizację urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii o
mocy przekraczającej 100 kW w postaci farm wiatrowych wraz z ich strefami ochronnymi
związanymi z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu;
dopuszczalne obszary przeznaczone na ten cel z uwzględnieniem obowiązku dokonania na
etapie sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego analizy
uwarunkowań środowiskowych niżej wymienionych terenów, oznaczonych na jednolitym
rysunku studium (kierunki) symbolem EW i obejmujących następujące działki nr geodezyjny
we wsiach:
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
Kołodzież: 64/4,
Kuczyn: 1/4, 2/3, 6, 13, 68/4, 69/1,
Magnusze: 66, 70 ,
Czekołdy: 108/3, 108/4,
Boguszewo: 605, 606, 607, 608, 732, 733, 734, 738,
Waśki: 6/1, 6/2, 6/18, 68/5, 68/14, 72/12,
Sikory: 95, 209, 210, 211, 216,
Na terenach oznaczonych symbolem EW ustala się kierunki i wskaźniki dotyczące
zagospodarowania oraz użytkowania terenów w sposób następujący:
- należy uwzględnić wymagania przepisów szczególnych w zakresie ochrony środowiska i
przyrody w szczególności: zapewnić przestrzeganie norm hałasu w środowisku,
przestrzegać obowiązujące ustalenia wynikające z przepisów dotyczących ochrony
Biebrzańskiego Parku Narodowego, obszarów Natura 2000 i innych obszarów
chronionych; poszczególne turbiny wiatrowe powinny być lokalizowane w odległości
minimum 200 m od szpalerów drzew, zagajników, cieków wodnych i innych elementów
mogących służyć przemieszczaniu się nietoperzy; w celu zachowania ciągłości korytarzy
ekologicznych zaleca się odsunięcie elektrowni wiatrowych od przedmiotowych obszarów,
- wszelkie projektowane obiekty o wysokości równej i większej od 50 m n.p.t. muszą być
zgłaszane do Szefostwa Ruchu Lotniczego Sił Zbrojnych RP, każdorazowo przed
wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę.
- w świetle art. 65, ust.1 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U z 2012 r. poz.
145, poz. 951, poz.1513, z 2013 r.poz.21, poz.165) zabrania się niszczenia lub uszkadzania
urządzeń wodnych; w przypadku zlokalizowania inwestycji na terenie, gdzie występuje
drenowanie oraz rowy należy opracować projekt przebudowy urządzeń, który po
uprzednim uzgodnieniu z gminna spółką wodną należy uzgodnić z Wojewódzkim
Zarządem Melioracji i urządzeń Wodnych,
- inwestowanie w granicach zabytków archeologicznych niewpisanych do rejestru zabytków,
ujętych w wojewódzkiej ewidencji zabytków powinno odbywać się na zasadach
13
-
-
-
-
określonych w art.. 31 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad
zabytkami (Dz. U. nr 162, poz. 1568 z późn. zm.),
w przypadku odkrycia – podczas prowadzenia robót budowlanych lub ziemnych –
przedmiotu, co do którego istnieje przypuszczenie, iż jest on zabytkiem, należy wstrzymać
wszelkie roboty mogące uszkodzić lub zniszczyć odkryty przedmiot, zabezpieczyć ten
przedmiot i miejsce jego odkrycia przy pomocy dostępnych środków i niezwłocznie
zawiadomić o tym Podlaskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Białymstoku i
Burmistrza Moniek,
wyłącza się z terenów przeznaczonych pod farmy wiatrowe tereny zalesione i
przeznaczone do zalesienia,
wprowadza się możliwość tymczasowych utwardzeń powierzchni, związanych z budową i
eksploatacją elektrowni wiatrowych oraz możliwość realizacji infrastruktury związanej z
elektrowniami (linie SN, stacje transformatorowe, drogi, zabudowa gospodarcza związana
z elektrowniami,
do czasu realizacji elektrowni wiatrowych dopuszcza się rolnicze i leśne wykorzystanie terenu,
po zrealizowaniu elektrowni wiatrowych dopuszcza się rolnicze i leśne wykorzystanie
części terenu, w sposób niekolidujący z funkcjonowaniem elektrowni,
zakazuje się lokalizowanie budowli rolniczych oraz innej zabudowy niezwiązanej z
elektrowniami wiatrowymi
należy unikać oświetlania elektrowni światłem białym i migającym (nie dotyczy to
oświetlenia wynikającego z przepisów szczególnych dotyczących bezpieczeństwa ruchu
powietrznego); nie należy stosować sztucznego oświetlania terenu inwestycji np. latarnie,
podświetlanie turbin i masztów
szczegółowe lokalizacje inwestycji i ich stref ochronnych oraz sposób zagospodarowania
terenu określi miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego.
Wprowadza się tereny przestrzeni rolniczej z zakazem zabudowy – oznaczone na rysunku
studium symbolem R – na terenach dotychczasowych terenów rolniczej przestrzeni
produkcyjnej, położonych w zasięgu stref ochronnych elektrowni wiatrowych (oznaczonych
symbolem EW), związanych z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i
użytkowaniu terenu; zasięg stref ochronnych ma charakter orientacyjny i może ulec
zmniejszeniu w zależności od dokładnej lokalizacji obiektów elektrowni wiatrowych, co
nastąpi w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.
Na terenach oznaczonych symbolem R ustala się kierunki i wskaźniki dotyczące
zagospodarowania oraz użytkowania terenów w sposób następujący:
- dokładny zasięg strefy ochronnej uwzględniającej odległość lokalizacji elektrowni
wiatrowych (uwzględniający izofony akustyczne) od zabudowy przeznaczonej na stały
pobyt ludzi, zgodnie z przepisami szczególnymi, ustalony zostanie w miejscowym planie
zagospodarowania przestrzennego,
- zakazuje się wprowadzania nowej zabudowy z wyjątkiem zabudowy związanej z
produkcją rolniczą (bez stałego pobytu ludzi),
- wprowadza się możliwość tymczasowych utwardzeń powierzchni, związanych z budową i
eksploatacją elektrowni wiatrowych oraz możliwość realizacji infrastruktury związanej z
elektrowniami (linie SN, stacje transformatorowe, drogi, zabudowa gospodarcza związana
z elektrowniami,
- w świetle art. 65, ust.1 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U z 2012 r. poz. 145, poz.
951, poz.1513, z 2013 r.poz.21, poz.165) zabrania się niszczenia lub uszkadzania urządzeń
wodnych; w przypadku zlokalizowania inwestycji na terenie, gdzie występuje drenowanie oraz
rowy należy opracować projekt przebudowy urządzeń, który po uprzednim uzgodnieniu z gminna
14
spółką wodną należy uzgodnić z Wojewódzkim Zarządem Melioracji i Urządzeń Wodnych
- inwestowanie w granicach zabytków archeologicznych niewpisanych do rejestru zabytków,
ujętych w wojewódzkiej ewidencji zabytków powinno odbywać się na zasadach
określonych w art.. 31 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad
zabytkami (Dz. U. nr 162, poz. 1568 z późn. zm.)
- w przypadku odkrycia – podczas prowadzenia robót budowlanych lub ziemnych –
przedmiotu, co do którego istnieje przypuszczenie, iż jest on zabytkiem, należy wstrzymać
wszelkie roboty mogące uszkodzić lub zniszczyć odkryty przedmiot, zabezpieczyć ten
przedmiot i miejsce jego odkrycia przy pomocy dostępnych środków i niezwłocznie
zawiadomić o tym Podlaskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Białymstoku i
Burmistrza Moniek,
- szczegółowe zasady zagospodarowania terenu stref ochronnych określi miejscowy plan
zagospodarowania przestrzennego.
Wspieranie stosowania odnawialnych i niekonwencjonalnych źródeł energii np. budowa
elektrowni wiatrowych i innych wraz z siecią linii elektroenergetycznych łączących te
elektrownie z siecią krajową.
1.4. Metody zastosowane przy sporządzaniu prognozy
W opracowaniu prognozy posłużono się opisową analizą prawdopodobnych rodzajów
skutków oddziaływania na środowisko, jakie mogą wystąpić w realizacji ustaleń projektu
zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. W procedurze
rozpatrywania oddziaływania uwzględniono wszystkie komponenty środowiska
przyrodniczego. Ocenę przeprowadzono kompleksowo dla jednego wariantu ustaleń
planistycznych zaproponowanych przez projektanta urbanistę.
W celu sporządzenia prognozy przeprowadzono następujące prace:
zaznajomiono się z projektem zmiany studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy Mońki,
zaznajomiono się z danymi ekofizjograficznymi oraz innymi dostępnymi
opracowaniami sozologicznymi obejmującymi obszar objęty prognozą,
dokonano oceny zmian w projekcie zmiany studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy Mońki i w odniesieniu do obowiązujących
aktów prawnych,
przeprowadzono wizję obszaru objętego prognozą,
dokonano analizy czynników potencjalnie mogących przynieść negatywne skutki dla
środowiska.
1.5. Propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień
projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania
Ustawowo określony jest obowiązek prowadzenia oceny zmian w zagospodarowaniu
przestrzennym gminy (raz w czasie jednej kadencji – Art. 32 ustawy o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym). Powiązanie tego monitoringu zagospodarowania
przestrzennego na szczeblu lokalnym (a więc również monitoringu stanu realizacji zmiany
studium i planów miejscowych) z odpowiednimi elementami państwowego monitoringu
środowiska (PMŚ) pozwoliłoby także na ewentualną ocenę wpływu realizacji zmiany studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego na środowisko.
1.6. Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko
Dla planowanych przedsięwzięć wynikających z realizacji ustaleń zmiany studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Mońki z uwagi na
15
miejscowy zasięg wyklucza się możliwość transgranicznego oddziaływania na środowisko
zgodnie z art. 104 ustawy „o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie” z dnia 3
października 2008 r.
1.7. Streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym
Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego części
gminy Mońki dotyczy m. in. wyznaczenia na obszarze gminy obszarów, na których mogą być
rozmieszczone urządzenia wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii o mocy
przekraczających 100kW w postaci farm wiatrowych oraz ich stref ochronnych związanych z
ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu, a także ustalenie
warunków realizacji tych urządzeń.
W zmianie studium wyznacza się 14 lokalizacji predestynowanych pod w/w funkcję i
znajdują się one na działkach:
a)
Kolodzież: 64/4,
b)
Kuczyn: 1/4, 2/3, 6, 13, 68/4, 69/1,
c)
Magnusze: 66, 70 ,
d)
Czekołdy: 108/3, 108/4,
e)
Boguszewo: 605, 606, 607, 732, 733, 734, 738,
f ) Waśki: 6/1, 6/2, 6/18, 68/5, 68/14,
g ) Sikory: 95, 209, 210, 211, 216,
Zgodnie z ustawą Prawo energetyczne pozyskiwanie energii odnawialnej na tych
terenach może dotyczyć:
- przetwarzania energii wiatru,
- promieniowania słonecznego,
- energii geotermalnej,
- spadku rzek,
- energii pozyskiwanej z biomasy,
- biogazu wysypiskowego,
- biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu
składowanych szczątków roślinnych i zwierzęcych.
Lokalizacja tych terenów nie koliduje z obszarami objętymi ochroną, w tym NATURA
2000, nie wiąże się również z oddziaływaniem transgranicznym.
Poza tym zmiana studium wprowadza tereny przestrzeni rolniczej (symbol R) związane
z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu oraz dopuszcza
realizację urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii o mocy nie
większej niż 100 kW (np. panele fotowoltaiczne na dachach budynków).
W dokumentach dotyczących obszaru objętego zmianą studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania przestrzennego (Opracowaniem ekofizjograficznym
sporządzonym na potrzeby „projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
miasta i gminy Mońki”, Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego miasta i gminy Mońki uchwalone uchwałą Nr IV/32/98 Rady Miejskiej w
Mońkach z dnia 29 grudnia 1998 r., zm.- Uchwała Nr XXVII/130/08 Rady Miejskiej w
Mońkach z dnia 20 października 2008 r., zm. - Uchwała Nr XXIV/199/12 Rady Miejskiej
w Mońkach z dnia 30 października 2012 r., Program Ochrony Środowiska Województwa
Podlaskiego na lata 2011-2014 (2011 r.), Program Ochrony Środowiska dla powiatu
monieckiego na lata 2004-2011, Program Ochrony Środowiska miasta i gminy Mońki do 2014
r., Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Mońki 2007-2013 r., Wojewódzki Plan Gospodarki
Odpadami na lata 2012-2017) zwraca się uwagę na konieczność zachowania walorów
16
przyrodniczych regionu i inwestycji wspierających ochronę środowiska, a za taką można
uznać produkcję energii ze źródeł odnawialnych.
Pomimo ekologicznych wartości urządzeń do produkcji energii ze źródeł odnawialnych,
to zgodnie z ustawą z dnia 03 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i
jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania
na środowisko (Dz. U. z 2013 r., poz. 1235) oraz rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 09
listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko
(Dz. U. Nr 213, poz. 1397, zm. 2013 r. poz. 817), to w zależności od ich typu budowę należy
uznać za przedsięwzięcie zawsze znacząco oddziaływujące na środowisko i wymagające
przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko:
- instalacje wykorzystujące do wytwarzania energii elektrycznej energię wiatru o łącznej
mocy nominalnej elektrowni nie mniejszej niż 100 MW oraz lokalizowane na obszarach
morskich Rzeczypospolitej Polskiej (farmy wiatrowe),
- zapory lub inne urządzenia przeznaczone do zatrzymywania i stałego retencjonowania
(gromadzenia) nie mniej niż 10 mln m3 nowej lub dodatkowej masy wody (energia spadku
rzek),
- budowle piętrzące wodę o wysokości piętrzenia nie mniejszej niż 5m (energia spadku
rzek),
- urządzenia lub zespoły urządzeń umożliwiające pobór wód podziemnych lub sztuczne
systemy zasilania wód podziemnych, o zdolności poboru wody nie mniejszej niż
1 1000 m3 na godzinę (energia geotermalna).
lub potencjalnie znacząco oddziaływujące na środowisko, dla których przeprowadzenia oceny
oddziaływania na środowisko może być wymagane:
- elektrownie wodne,
- instalacje wykorzystujące do wytwarzania energii elektrycznej energię wiatru inne niż
wymienione w § 2 ust. 1 pkt 5:
• lokalizowane na obszarach objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art.
6 ust. 1pkt 1–5, 8 i 9 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z
2013 r. poz. 627 i 628), z wyłączeniem instalacji przeznaczonych wyłącznie do zasilania
znaków drogowych i kolejowych, urządzeń sterujących lub monitorujących ruch
drogowy lub kolejowy, znaków nawigacyjnych, urządzeń oświetleniowych, billboardów
i tablic reklamowych,
• o całkowitej wysokości nie niższej niż 30 m;
- zabudowa przemysłowa, w tym zabudowa systemami fotowoltaicznymi, lub magazynowa,
wraz z towarzyszącą jej infrastrukturą, o powierzchni zabudowy nie mniejszej niż:
• 0,5 ha na obszarach objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1
pkt 1–5, 8 i 9 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, lub w otulinach
form ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1–3 tej ustawy,
• 1 ha na obszarach innych niż wymienione w lit. a – przy czym przez powierzchnię
zabudowy rozumie się powierzchnię terenu zajętą przez obiekty budowlane oraz
pozostałą powierzchnię przeznaczoną do przekształcenia w wyniku realizacji
przedsięwzięcia;
- budowle piętrzące wodę inne niż wymienione w § 2 ust. 1 pkt 35 i 36:
• na obszarach objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 15, 8,9 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, lub w otulinach form
ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 tej ustawy, z wyłączeniem
17
budowli piętrzących wodę na wysokość mniejszą niż 1 m realizowanych na podstawie
planu ochrony, planu zadań ochronnych lub zadań ochronnych ustanowionych dla danej
formy przyrody,
• jeżeli piętrzenie dotyczy cieków naturalnych, na których nie istnieją budowle piętrzące
wodę,
• jeżeli w promieniu mniejszym niż 5 km na tym samym cieku, lub cieku z nim połączonym
znajduje się inna budowla piętrząca wodę, na wysokość nie mniejszą niż 1 m,
- urządzenia lub zespoły urządzeń umożliwiające pobór wód podziemnych lub sztuczne
systemy zasilania wód podziemnych, inne niż wymienione w § 2 ust. 1 pkt 37, o zdolności
poboru wody nie mniejszej niż 10 m3 na godzinę,
- urządzenia lub zespoły urządzeń umożliwiające pobór wód podziemnych z tej samej
warstwy wodonośnej, o zdolności poboru wody nie mniejszej niż 1 m3 na godzinę, inne
niż wymienione w pkt 70, jeżeli w odległości mniejszej niż 500 m znajduje się inne
urządzenie lub zespół urządzeń umożliwiające pobór wód podziemnych o zdolności
poboru wody nie mniejszej niż 1 m3 na godzinę z wyłączeniem zwykłego korzystania z
wód,
- instalacje związane z odzyskiem lub unieszkodliwianiem odpadów, z wyłączeniem
instalacji do wytwarzania biogazu rolniczego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 10
kwietnia 1997 r – Prawo energetyczne o zainstalowanej mocy elektrycznej nie większej niż
0,5 MW lub wytwarzających ekwiwalentną ilość biogazu rolniczego wykorzystywanego
do innych celów niż produkcja energii elektrycznej, a także miejsca retencji
powierzchniowej odpadów oraz rekultywacja składowisk odpadów.
Powstaniu farm wiatrowych mogą towarzyszyć dwa główne negatywne efekty:
Zagrożenie, jakie niosą ze sobą latającym przedstawicielom fauny zwierzęcej – ptakom
i nietoperzom.
2.
Zmiana krajobrazu i powstanie widocznych z daleka dominant przestrzennych.
W przypadku pierwszego punktu szczególnie niesprzyjającą lokalizację mają tereny
oznaczone na mapce numerami 11, 12, 14 leżące w ciągu korytarza ekologicznego
łączącego Dolinę Narwi z Puszczą Knyszyńską, które są siedliskiem wielu cennych
gatunków zwierząt, szczególnie ptaków. Budowa farm na tym terenie wydaje się być
szczególnie niebezpieczna dla ptaków i nietoperzy i nie powinna się odbyć bez
wcześniejszego dokładnego monitoringu występowania gatunków i ilości osobników.
Taki monitoring powinien by przeprowadzany również w czasie eksploatacji by ocenić
wpływ farmy na śmiertelność i ewentualne zmiany populacji.
1.
Pozostałe tereny przewidziane pod farmy wiatrowe, choć nie zdają się być równie
niekorzystne, to ze względu na pobliskie obszary chronione – NATURA2000 (odległość
od 7 do 10 km) też powinny zostać objęte monitoringiem.
Farmom wiatrowym mogą towarzyszyć i inne uciążliwości, z których
najistotniejszymi są hałas i ruch śmigła mogący generować efekt „migotania”. Na
obecnym etapie, biorąc pod uwagę odległości od siedlisk ludzkich, nie wydają się one
istotne. Niemniej w chwili, gdy będą znane wielkość i typ instalacji, należy
przeprowadzić dokładne wyliczenia, a później monitoring eksploatacyjny.
Farmy fotowoltaiczne nie emitują hałasu, promieniowania, ani żadnych
szkodliwych dla zdrowia substancji i są neutralne dla ludzi. Ich negatywny wpływ na
środowisko sprowadza się do tego, ze zajmują duże obszary zmniejszając powierzchnię
biologicznie czynną i ograniczając bioróżnorodność. Ich obecność wpływa niekorzystnie
18
na krajobraz.
Pozyskiwanie energii geotermalnej przy poprawnym działaniu nie powoduje żadnych
emisji ani zanieczyszczeń. Pewnym zagrożeniem, jakie niesie ta forma pozyskiwania energii
jest niebezpieczeństwo awarii, co może doprowadzić do zanieczyszczenia atmosfery oraz wód
powierzchniowych i głębinowych szkodliwymi gazami i minerałami.
Pozyskiwanie energii z biomasy można podzielić na trzy rodzaje. Pierwszy z nich, to
bezpośrednie spalanie, drugi polega na pozyskaniu gazu (mieszaniny metanu i dwutlenku
węgla np. biogaz wysypiskowy, lub powstały w procesach rozkładu składowanych szczątków
roślinnych i zwierzęcych, bądź w procesie odprowadzania lub oczyszczania ścieków) a trzeci
na pozyskaniu z biomasy paliw płynnych. Na składowiskach odpadów biogaz wytwarza się
samoczynnie, stąd nazwa gaz wysypiskowy. Obecnie na wysypiskach instaluje się systemy
odgazowujące. Nowoczesne składowiska posiadają specjalne komory fermentacyjne lub
bioreaktory.
Celowa
produkcja
biogazu
następuje
również
w
komorach
fermentacyjnych biogazowni. Z wad związanych z biogazowniami największą jest możliwość
pojawienia się nieprzyjemnego zapachu, lecz dotyczy najbliższego sąsiedztwa i w związku z
tym są wyznaczane strefy buforowe.
Energia spadku rzek wiąże się z ingerencją w środowisko i zmianą struktury
biologicznej w rzekach i znacząco zmienia ekosystem i krajobraz otoczenia. W wodzie
stojącej rozwijają się inne organizmy niż obecne w cieku wodnym przed spiętrzeniem.
Wzrasta parowanie i zmienia wilgotność powietrza w sąsiadującym obszarze. Niekorzystnym
efektem jest również zmniejszenie napowietrzenia wody i zamulanie się zbiorników. W
zależności od warunków lokalnych pojawia się możliwość produkcji metanu (gazu
cieplarnianego).
2.
Istniejący stan środowiska
2.1. Położenie fizyczno-geograficzne
Według podziału fizycznogeograficznego Polski (J. Kondrocki, A. Rychling) gmina
Mońki położona jest w obrębie wysoczyzny Białostockiej wchodzącej w skład
makroregionu Niziny Północno-podlaskiej. Niewielki skrawek w północno - zachodniej
części gminy należy do Kotliny Biebrzańskiej.
Na terenie gminy Mońki dominuje urozmaicona morfologicznie wysoczyzna
polodowcowa z licznymi formami marginalnymi powstałymi podczas zanikania
zlodowacenia środkowo-polskiego.
Obszar wysoczyznowy gminy położony jest głównie na wysokości 130-170 m npm.
Najwyższe wzniesienie znajduje się w okolicy kol. Świerzbienia - 201,3 m npm., zaś teren
najniżej położony to użytki zielone znajdujące się pomiędzy wsiami Wilamówka i Kulesze
101,1, m npm.
Najbardziej charakterystycznymi formami rzeźby terenu są liczne wzgórza kemowe.
Między kemami występują płaty osadów wodnolodowcowych, a miejscami osadów
zastoiskowych (rejon wsi Hornostaje).
Powierzchnia osadów wodnolodowcowych opada łagodnie w kierunku południowowschodnim do rozległego obniżenia, w środku którego w XVI w. piętrząc wody rzeki Nereśl
utworzono jezioro Zygmunta Augusta (Czechowskie).
We wschodniej części obszaru gminy dominującym elementem rzeźby terenu jest dolina
rzeki Nereśl. Natomiast fragment obszaru zachodniej części gminy zaliczany do Kotliny
Biebrzańskiej charakteryzuje się płaskorówninną rzeźbą terenu i obejmuje głownie taras
nadzalewowy Biebrzy przykryty piaskami eolicznymi i wydmami, skrawki tarasu
zalewowego oraz część równin torfowych wypełniających rozległe obniżenie Kotliny
Biebrzańskiej. Obszar ten wyniesiony jest ca 110 m npm.
19
W układzie administracyjnym gmina Mońki położona jest w centralnej części
województwa podlaskiego i granicy od północnego-wschodu z gminą Jaświły, od
południowego-wschodu z gminą Knyszyn, od południa z gminą Krypno, od południowegozachodu z gminą Trzcianne i od północnego-zachodu z gminą Goniądz.
2.2. Budowa geologiczna
Obszar gminy Mońki położony jest w obrębie prekambryjskiej platformy
wschodnieuropejskiej na południowym skłonie wyniesienia mazursko-suwalskiego. Strop
utworów krystalicznych leży na głębokości około 1000m, na którym idąc od dołu do góry
zalegają osady:
• jury środkowej - iły, iłowce, mułowce, margle, wapienie muszlowe,
• kredy dolnej - osady wapienno-margliste,
• kredy górnej - wapienie piaszczysto-glaukonitowe z fosforytami, piaski i mułowce
kwarcowe glaukonitowe, wapienie z fauną i kreda pisząca,
• osady trzeciorzędowe - reprezentowane głownie przez piaski, mułki i iły oligoceńskie
oraz mioceńskie, stanowiące podłoże pokrywy czwartorzędowej.
Miąższość pokrywy czwartorzędowej na terenie gminy jest zróżnicowana i waha się od
ca 120 do 123 m. Utwory czwartorzędowe są reprezentowane przez osady zlodowacenia
począwszy od podlaskiego aż do środkowo-polskiego.
Osady zlodowacenia podlaskiego reprezentowane są przez gliny zwałowe zalegające w
obniżeniach podłoża czwartorzędowego Nie tworzą one jednak ciągłego poziomu. Gliny
zwałowe przykrywają recesyjne osady zastoiskowe i wodnolodowcowe, które z kolei są
przykryte przez gliny zwałowe dwóch stadiałów starszego i młodszego zlodowacenia
południowopolskiego. Gliny zwałowe młodszego stadiału występują prawie na całym
obszarze gminy w towarzystwie osadów wodno-lodowcowych i zastoiskowych.
W rejonie gm. Mońki osady zlodowacenia południowo-polskiego są oddzielone od osadów
zlodowacenia środkowo-polskiego osadami iłów, mułków, piasków jeziornych oraz torfu.
Głównym budulcem pokrywy czwartorzędowej na terenie gminy Mońki są utwory
zlodowacenia środkowo-polskiego reprezentowane przez gliny zwałowe, osady lodowcowe,
mułki, piaski i żwiry kemów, osady stożków zandrowych oraz osady zastoiskowe w rejonie
wsi Hornostaje.
Znaczne powierzchnie gminy zajmują pagóry kemowe zbudowane z piasków
drobnoziarnistych z wkładkami mułków oraz piaskami z wkładkami żwirów. Zbocza
pagórów kemowych często pokryte są warstwą gliny zwałowej lub piasków lodowcowych.
Miąższość osadów kemowych waha się w granicach 20 - 30 m.
Fragment Kotliny Biebrzańskiej znajdujący się na terenie gminy Mońki budują piaski
rzeczne zlodowacenia północno-polskiego. W okresie holocenu powierzchnie tarasu
nadzalewowego w wielu miejscach pokryte zostały piaskami eolicznymi oraz wydmami
(okolice wsi Kulesze).
Utwory holoceńskie wykształcone w postaci torfów występują głownie w dolinie rzeki
Biebrzy, a także w dolinach mniejszych cieków oraz obniżeniach bezodpływowych na
wysoczyźnie.
2.3.
Wody powierzchniowe
Pod względem hydrograficznym obszar gminy Mońki należy do dorzecza Wisły z czego
76% powierzchni gminy leży w obrębie zlewni rzeki Narwi, a 24% w zlewni Biebrzy.
Przez teren gminy przebiega wododział wód powierzchniowych III -rzędu oddzielający
zlewnię rzeki Nereśl i rzeki Biebrzy.
Sieć hydrograficzna na obszarze gminy jest słabo rozwinięta. Głównym elementem tej
20
sieci jest rzeka Nereśl. Płynie ona z północy na południe przez wschodnia i południową
część gminy. Głównymi jej dopływami z terenu całejgminy są niewielkie prawobrzeżne
cieki Wrzączka (Targonka) i Rumejka odwadniająca wschodnią i południową część gminy.
Natomiast północna i zachodnia część gminy odwadniana jest przez Czarną Strugę,
Kosówkę i Gołdę. Są to cieki wodne odprowadzające wody do rzeki Biebrzy, położonej na
zachód od gminy Mońki.
W układzie i funkcjonowaniu sieci hydrograficznej gminy istotną rolę odgrywa jezioro
Zygmunta Augusta leżące po zewnętrznej stronie południowo- wschodniej granicy gminy,
które oprócz funkcji retencyjnej pełni również rolę zbiornika przeciwpowodziowego.
Z obliczeń rzędnych zasięgu fali powodziowej dla rzek województwa podlaskiego
wynika, że zagrożenia powodziowe na terenie gminy Mońki nie występują.
Stan sanitarny wód rzeki Nereśl i Targonki kontrolowany jest przez WIOŚ w Białymstoku
w punktach pomiarowo-kontrolnych monitoringu regionalnego i podstawowego.
Przeprowadzone w 2001 r. badani wód rzeki Nereśl w przekroju Dudki wykazywały, iż stan
czystości rzeki nie odpowiada docelowej klasyfikacji wód, określonej w Zarządzeniu Nr 18/71 z
27.V.1971r. Prezydium WRN w Białymstoku tj. II kl. Nereśl na całej długości prowadzi wody
III kl. czystości. W porównaniu do badań z lat poprzednich pogorszyła się jakość wód w
przekroju Dudki, gdzie klasyfikacja uległa obniżeniu z wód II klasy do III kl. Stan czystości
dopływu Targonki nie odpowiada docelowej II kl. czystości. Nadal rzeka jest silnie
zanieczyszczona ściekami z Moniek. Nie zanotowano jednak wyraźnego pogorszenia wód
Nereśli poniżej ujścia Targonki. Ogólna klasyfikacja rzeki Targonki nie uległa zasadniczej
zmianie w porównaniu do lat poprzednich, nadal prowadzi wody klasy n.o.n. mimo działających
oczyszczalni ścieków - komunalnej i Monieckiej Spółdzielni Mleczarskiej.
W pozostałych mniejszych ciekach wodnych brak jest badań kontrolnych. Tym niemniej
nie obserwuje się jeszcze wpływu zanieczyszczeń ściekowych związanych z działalnością
gospodarczą. Zgodnie z wyżej cytowanym zarządzeniem wody tych rzek powinny
odpowiadać II kl. czystości.
Na obszarze objętym zmianą zagospodarowania nie występują wody powierzchniowe.
2.4.
Wody podziemne
Główne źródło ujmowania wód podziemnych dla celów użytkowych na obszarze gminy
Mońki stanowią utwory czwartorzędowe. Warunki hydrogeologiczne w utworach
czwartorzędowych na obszarze gminy są skomplikowane i niezbyt korzystne z uwagi na
dominację w budowie geologicznej glin.
W obrębie tych utworów wyróżnia się kilka poziomów wodonośnych
charakteryzujących się zróżnicowaną zasobnością i zasięgiem przestrzennym. Wyróżnione
poziomy wodonośne to:
- poziom wodonośny spągowy (najniższy),
- międzymorenowy poziom wodonośny - II b i II a,
- przypowierzchniowy poziom wodonośny.
Wody z ujęć czwartorzędowych, a w szczególności z poziomu wodonośnego
międzymorenowego są podstawowym źródłem zaopatrzenia ludności w wodę na terenie gminy
Mońki. Warstwy wodonośne tego poziomu tworzą naprzemianległe z glinami piaski i żwiry
znajdujące się na znacznych głębokościach. Poziom ten charakteryzuje się napiętym
zwierciadłem wody oraz zmienną wydajnością (40 - 80 m3/h) z poszczególnych ujęć,
uzależnioną od miąższości i wykształcenia litologicznego warstwy wodonośnej. Wody tego
poziomu charakteryzują się dobrymi parametrami fizyko-chemicznymi i bakteriologicznymi.
Wody poziomu przypowierzchniowego występują w poszczególnych utworach o dobrych
21
warunkach infiltracyjnych budujących dna dolin rzecznych oraz niektóre obszary wysoczyznowe.
Wody dolin rzecznych kontaktują się z wodami osadów plejostaceńskich obszarów
wysoczyznowych i są ze sobą hydrostatycznie powiązane, wykazując uzależnienie okresowych
wahań od okresowych stanów wody w rzekach. Im dalej od dolin powyższa zależność się
zmniejsza i wahania okresowe w większym stopniu są związane z wielkością i intensywnością
opadów atmosferycznych. Głębokość występowania zwierciadła wody gruntowej, wiąże się ściśle
z ukształtowaniem powierzchni terenu. Najpłycej woda zalega w holoceńskich torfach, namułach i
piaskach budujących dna dolin rzecznych i obniżeń terenowych. Zwierciadło wody układa się
tutaj płycej niż 2 m ppt. Na obszarach wysoczyznowych lustro wody w miarę wzrostu wysokości
bezwzględnych - obniża się do głębokości poniżej 8 m, wykazując przy tym dość ścisłą zależność
od konfiguracji terenu. Poziom przypowierzchniowy stanowi podstawowe źródło ujmowania wód
w studniach kopanych. Wody tego poziomu w znacznym stopniu są narażone na zanieczyszczenia
bakteriologiczne.
Przy wysokim stanie wód gruntowych, po okresie roztopów lub długotrwałych opadów
w stropie osadów trudnoprzepuszczalnych, zwłaszcza na terenach płaskich, istnieje
możliwość występowania płytkich wód powierzchniowych zwanych „wierzchówkami”.
Gmina Mońki należy do obszarów o ograniczonych, lokalnie dobrych zasobach wód
podziemnych - jednostkowe zasoby wód podziemnych w m3/24h/km2 wynoszą od 50 do 200.
Zaopatrzenie ludności w dobrą wodę pitną powinno odbywać się na bazie ujęć wód z
poziomu międzymorenowego i spągowego, względnie z ujęć wód oligoceńskich.
2.5.
Klimat
W podziale byłego województwa białostockiego na krainy klimatyczne (wg. S.J. Pióro 1973r.) obszar gminy Mońki zaliczony został do Krainy Wysoczyzn Północnopodlaskich
(Wysoczyzna Białostocka). Tereny bezpośrednio przylegające do Kotliny Biebrzańskiej
(zachodnia część gminy) ulegają jej wpływom klimatycznym, co uwidocznia się przez
zwiększoną wilgotność powietrza, niższe temperatury wiosny i lata oraz nieco niższe
temperatury w listopadzie i grudniu.
Poniższą charakterystykę klimatu obszaru gminy oparto głownie o dane
meteorologiczne ze stacji: Mońki, Knyszyn, Białystok, Osowiec i Biebrza z okresu lat 1948
-1967 wg. opracowania S.J. Pióro .Klimat województwa białostockiego” i okresu 1961 1995 wg. opracowania A. Górniaka .Klimat województwa podlaskiego"
Średnia roczna temperatura na terenie gminy jest niższa od średniej krajowej i wynosi
6,2 °C. Średnia temperatura lipca 17 °C, zaś stycznia - 6,3 °C. Średnia roczna amplituda
wynosi 23,3 °C. Najwyższe temperatury występują w lipcu (średnia temperatura max 22,8
°C. Najniższe temperatury występują w styczniu (średnia temperatura min - 9,7 °C). Okres
wegetacji (średnia temperatura powyżej 5 °C) trwa około 210 dni, rozpoczyna się on w
pierwszej dekadzie kwietnia i kończy się pod koniec października lub na początku listopada.
Średnia wilgotność względna powietrza na obszarze gminy wynosi 82%. Najwyższa
wartość wilgotności względnej przypada na okres od października do marca, najniższa w
czerwcu. W przebiegu dobowym stosunkowo wyższe wartości obserwuje się nocą i nad
ranem, natomiast najniższe przypadają na godziny południowe.
Rejon gminy Mońki otrzymuje około 587 mm opadów w skali rocznej, z czego na okres
wegetacyjny (IV - X) przypada około 410 mm. Maksimum opadów w ciągu roku obserwuje
się w maju, czerwcu, lipcu, sierpniu i wrześniu, zaś minimum w styczniu i marcu. Opady
letnie różnią się od opadów zimowych długotrwałością i intensywnością. Latem są one
zazwyczaj krótkotrwałe o dużym natężeniu, zaś zimą długotrwałe o niewielkim natężeniu.
Pokrywa śnieżna zalega na badanym terenie dość długo - średnio 92 dni. Obserwowana
jest ona od listopada do kwietnia . Najwięcej dni z pokrywą śnieżna notuje się w styczniu.
22
Na terenie opracowania dominują wiatry południowo-zachodnie i zachodnie.
Najrzadziej notowane są wiatry północno - wschodnie i północne. Zimą zaznacza się duży
udział wiatrów południowych i południowo-wschodnich. Średnia prędkość wiatru wynosi ca
3,8 m/sek. Największe prędkości osiągają wiatry południowo-zachodnie oraz zachodnie.
Najmniejsze prędkości osiągają wiatry północno-wschodnie oraz południowe.
2.6.
Warunki glebowe
W podziale województwa podlaskiego na regiony glebowo-rolnicze obszar gminy
Mońki położony jest w obrębie regionu Moniecko-Dąbrowskiego.
Region ten charakteryzuje się niskofalistą, miejscami pagórkowatą rzeźbą terenu z licznymi
obniżeniami dolinnymi. Cechą charakterystyczną regionu jest silna kamienistość nie tylko
gruntów ornych, lecz także użytków zielonych położonych w obniżeniach śródpolnych.
Skałą macierzystą gleb obszaru gminy Mońki są utwory czwartorzędowe pochodzenia
lodowcowego i wodnolodowcowego, wykształcone w postaci piasków naglinowych i
piasków zwałowych całkowitych, a także glin monieckich silnie spiaszczonych oraz w
dolinach rzecznych i zagłębieniach piasków rzecznych i utworów organicznych. Na taki
podłożu wykształciły się gleby mało typologicznie zróżnicowane.
Na obszarze gminy dominują dwa typy gleb:
- gleby brunatne wyługowane i kwaśne (Bw) - tworzą one znaczne zasięgi powierzchniowe
i koncentrują się głównie w pasie środkowej części gminy (nieco poniżej miasta Mońki)
wzdłuż osi NE - SW wyznaczonej miejscowościami Waśki, Moniuszeczki, Magnuszewo i
Kołodzież oraz na terenach północno-zachodniej części gminy.
Gleby te w przeważającej mierze zaliczane są do 5 kompleksu przydatności rolniczej
gleb tj. do kompleksu żytnio dobrego, a dominującą klasą bonitacyjną gruntów ornych
jest ki. IVa i IV/b,
- gleby piaskowe różnych typów genetycznych (AB) - zachowują one identyczny układ do
powyższego z tym, że zajmują pas terenów (nieco powyżej miasta Mońki) na linii
miejscowości Hornostaje, Zbłutowo, Oliszki, Dzieźki, Masie oraz na terenach w
południowo-wschodniej części gminy.
Gleby te to głównie 6 i 7 kompleks przydatności rolniczej gleb (żytni słaby i żytni
bardzo słaby) z dominacją V i VI kl. bonitacyjnej gruntów ornych o niewielkiej przydatności
do produkcji rolnej.
Gleby pseudobiełicowe (A) występują lokalnie. Zajmują one nieco większe
powierzchnie w okolicy wsi Czekołdy - Dziękonie, Kropiwnica, Jaśki i Ołdaki. Gleby te
zaliczone są do 4 kompleksu przydatności rolniczej tj. do kompleksu żytniego bardzo
dobrego z dominującą lllb i IV* kl. bonitacyjną gruntów ornych.
Czarne ziemie, gleby murszowo-mineralne oraz gleby torfowe i murszowo- torfowe
występują w rozproszeniu na obszarze całej gminy, głownie na użytkach zielonych
położonych w dolinach cieków wodnych i obniżeniach terenowych. Wśród użytków rolnych
dominuje kompleks 2z - użytki zielone średnie. Na terenie gminy Mońki użytki zielone w
większości maja uregulowane stosunki wodne.
2.7.
Surowce mineralne
Na terenie gminy Mońki surowce mineralne występują przeważnie w
przypowierzchniowej warstwie utworów czwartorzędowych i są eksploatowane metodą
odkrywkową na lokalne potrzeby gminy i jej mieszkańców.
Na terenie gminy Mońki zostały udokumentowane występujące złoża:
- Kruszywa naturalnego grubego „Mońki - Hornostaje” o zasobach bilansowych w kat. Ci + B 620 ton. Stan zasobów na dzień 31.12.2000r. wynosił (bilansowe + przemysłowe) - 598 tys. ton.
23
- Kruszywa naturalnego piasków ze żwirem Sikory I i Sikory II o zasobach na dzień
1.01.1991r. - 246 tys. ton.
- Piasków kwarcowych „Mońki - Żodzie” o zasobach na dzień 1.01.1991 r. - 387 tys. m3 karta rejestracyjna.
- Gytii wapiennej złoże .Żodzie” o zasobach szacunkowych 272 tys. m3.
- Gytii ilastej złoże „Kulesze” o zasobach szacunkowych 960 tys. m3.
Z dostępnych materiałów wynika, iż na terenie gminy Mońki są obszary
perspektywicznego występowania surowców mineralnych stałych i tak:
- złoża kruszywa naturalnego pisków ze żwirem i piasków z domieszką żwiru w rejonie
wsi Zblutowo, Koleśniki i Przytualnki,
- złoża piasków w rejonie wsi Kiślaki i Zalesie.
Na obszarze gminy występuje 84 punkty eksploatacji surowców mineralnych w tym: 12
punktów obecnie nieczynnych, 70 punktów eksploatowanych dorywczo, 2 punkty
(Hornostaje, Sikory) są eksploatowane stale, a 11 wyrobisk ze względu na złą jakość
surowca, małe zasoby lub całkowity brak możliwości rozszerzenia eksploatacji kruszywa
kwalifikuje się do rekultywacji.
Na terenach objętych opracowaniem nie występują punkty eksploatacji surowców
mineralnych.
2.8.
Środowisko przyrodnicze
Obszar gminy Mońki z uwagi na swoje centralne położenie w województwie podlaskim
ma połączenie z ważnymi obszarami dla funkcjonowania systemu ekologicznego
województwa. Dolina rzeki Nereśl jest elementem wielkoprzestrzennym systemu
przyrodniczego województwa stanowiącym ciąg powiązań przyrodniczych o znaczeniu
regionalnym, połączony z systemem przyrodniczym rzeki Narew.
Doliny mniejszych cieków (Czarna Struga, Gołda, Kosówka) są elementami
drobnoprzestrzennymi systemu przyrodniczego województwa, powiązanymi z systemem
przyrodniczym doliny rzeki Biebrzy, objętej statusem Biebrzańskiego Parku Narodowego i z uwagi
na swoje wyjątkowe walory przyrodnicze ujętej w projektowanej europejskiej sieci ekologicznej
NATURA 2000, której głównym celem jest utrzymanie bioróżnorodności państw Unii Europejskiej
poprzez ochronę najcenniejszych siedlisk oraz gatunków fauny i flory na ich terytorium.
Z uwagi na powyższe, wszelka działalność gospodarcza na terenie gminy Mońki, która
mogłaby być szkodliwa dla środowiska przyrodniczego miałaby również wpływ na stan
środowiska poza granicami gminy.
2.9.
Obszary i obiekty prawnie chronione
Na terenie gminy Mońki nie ma obszarów o szczególnych wa lorach przyrodniczych i
krajobrazowych, które byłyby objęte ochronną prawną.
Najbliżej położonymi prawnie chronionymi terenami są znajdujące się około 7 km w
kierunku zachodnim od przewidywanej lokalizacji najbardziej wysuniętego na zachód pod
urządzenia wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100
kW Biebrzański Park Narodowy, Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków NATURA 2000
„Ostoja Biebrzańska” (PLB20006) oraz Obszar Specjalnej Ochrony Siedlisk „Dolina
Biebrzy” (PLH200008). W kierunku południowo-wschodnim, w odległości około 10
kilometrów od przewidzianej lokalizacji pod urządzenia wytwarzające energię z
odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW najbardziej wysuniętej w tym
kierunku, znajduje się granica Parku Krajobrazowego Puszcza Knyszyńska, wraz z
Obszarem Specjalnej Ochrony Ptaków NATURA 2000 „Puszcza Knyszyńska”
24
(PLB200003) i Obszarem Specjalnej Ochrony Siedlisk „Puszcza Knyszyńska”
(PLH200006). Analizując tereny wyznaczone pod urządzenia wytwarzające energię z
odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW można stwierdzić, że są
zlokalizowane mniej więcej w połowie odległości pomiędzy obszarami objętymi ochroną.
Obszarami nieobjętymi ochroną prawną, lecz istotnymi z punktu widzenia sieci
ekologicznej NATURA 2000, są korytarze ekologiczne. przez teren gminy Mońki
przebiegają dwa z nich: KPn-3B Dolina Biebrzy - Puszcza Knyszyńska - Zachodni oraz
KPn 3A Dolina Biebrzy - Puszcza Knyszyńska Południowo-Zachodni. Na terenie KPn-3B
znalazła się lokalizacja 3 farm, a Kpn-3A przebiega się w odległości niecałego kilometra od
najbliższych terenów objętych opracowaniem.
Tereny wyznaczone w zmianie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
na tle sieci NATURA2000
25
Na terenie gminy Mońki uznano za pomniki przyrody:
- aleję 38 drzew - lip drobnolistnych w dawnym parku podworskim w miejscowości kol.
Hornostaje (nr ewidencyjny 419) - uznane za pomniki przyrody Zarządzeniem Nr 86/82
Wojewody Białostockiego z dnia 31 grudnia 1982r. (Dz. Urz. WB Nr 1, poz.2),
- dąb szypułkowy we wsi Kulesze na posesji Nr 52 (nr ewidencyjny 1152) - uznany za
pomnik przyrody rozporządzeniem Nr 3/94 Wojewody Białostockiego z dnia 17 listopada
1994r. (Dz. Urz. WB Nr 18, poz. 93)
i żaden z powyższych nie występuje na terenach wyznaczonych pod urządzenia
wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW.
2.10.
Fauna i flora
Zgodnie z regionalizacją faunistyczną Kostrowickiego obszar, na którym położona jest
gmina przynależy do okręgu sarmackiego, podregionu wschodniego regionu
środkowoeuropejskiego. Okręg sarmacki jest najdalej na zachód wysuniętą częścią biomu
podtajgowego. Wyróżnia go występowanie 26 gatunków, wśród których gatunkami
charakterystycznymi są: smużka, orlik grubodzioby, karaś srebrzysty, motyl – perłowiec
wschodni. Fauna lokalna tego terenu jest słabo poznana. Na terenie Gminy Mońki nie
występują duże i zwarte kompleksy leśne, brakuje też rozległych obszarów bagiennych,
które to stanowią naturalne ostoje wielu gatunków rodzimej fauny. Nie mniej jednak każda z
gromad ma swoich przedstawicieli na opisywanym terenie.
Ssaki kopytne reprezentowane są głównie przez sarnę i dzika. Stosunkowo często
widywany jest lis, dużo rzadziej jenot, kuna domowa, tchórz. Okoliczne pola i łąki
zamieszkuje zając szarak. Populacja zająca nie jest w ostatnich latach zbyt liczna, jednak
spotkania nie należą do rzadkości. Z pozostałych ssaków z grupy Micromammalia na
badanym obszarze występują między innymi: jeż wschodni, kret, nornica ruda, nornik
zwyczajny, mysz domowa, mysz polna, szczur wędrowny.
Ornitofauna występująca na omawianym terenie jest zróżnicowana gatunkowo i
ilościowo. Do gatunków ptaków występujących na obszarze gminy należą: bocian biały,
myszołów zwyczajny, myszołów włochaty (zimą), kuropatwa, żuraw, czajka, grzywacz,
synogarlica turecka, dzięcioł duży, skowronek polny, dzierlatka, dymówka, oknówka,
świergotek polny, świergotek łąkowy, pliszka siwa, słowik szary, rudzik, kopciuszek, kos,
kwiczoł, piecuszek, zaganiacz, sikora bogatka, sikora modra, dzierzba gąsiorek, sroka, kruk,
kawka, wrona siwa, szpak, jemiołuszka, wróbel, zięba, dzwoniec, szczygieł, gil, trznadel.
Dość uboga jest fauna płazów. Jednak dość często spotkać można na łąkach żabę
trawną, a na terenach bardziej wilgotnych żabę moczarową. W niewielkich zbiornikach
wodnych gody odbywają kumaki nizinne. Stosunkowo często spotkać można ropuchę szarą.
Gromada gadów reprezentowana jest przez zaskrońca zwyczajnego, jaszczurkę zwinkę.
Według podziału Polski na regiony przyrodniczo-leśne lasy Gminy Mońki znajdują się
w Krainie Mazursko-Podlaskiej Dzielnicy Wysoczyzny Bielsko-Podlaskiej (Dzielnicy
Puszcz Podlaskich) charakteryzujących się występowaniem prawie wszystkich typów
siedliskowych lasu oraz bardzo zróżnicowanym drzewostanem. W podziale
administracyjnym lasów województwa podlaskiego, lasy należą do Nadleśnictwa Knyszyn z
siedzibą w Mońkach - obręb Mońki. Lasy państwowe, które zajmują 12,6% (2035 ha)
ogólnej powierzchni lasów występują w znacznym rozdrobnieniu na obszarze całej gminy.
Lasy prywatne stanowią 87,2% (1775 ha) ogólnej powierzchni lasów. Zajmują one 10,9%
ogólnej powierzchni obszaru gminy. Są znacznie rozdrobnione i występują na obszarze całej
gminy, zajmując głownie kulminacje form marginalnych - kemów i moren czołowych
zbudowanych z utworów piaszczysto-żwirowych. Większe kompleksy występują w obrębie
Kotliny Biebrzańskiej na plejstoceńskich tarasach nadzalewowych lub w postaci lasów
26
olchowych na tarasie zalewowym. Ponadto większe kompleksy leśne występują w okolicy
wsi: Oliszki, Jaski, Koleśniki, kol. Krzeczkowo, Przytulanka, Dziękonie i Zalesię. W
układzie typów siedliskowych lasów dominuje Bór Mieszany Świeży (BMśw) i Las
Mieszany Świeży (KMśw) oraz Ols (OL) w dolinach rzecznych i obniżeniach terenowych.
Na siedliskach boru mieszanego świeżego (BMśw) drzewostan tworzy głównie sosna z
niewielką domieszką brzozy i świerku. Na siedliskach lasowych występują głównie
drzewostany sosnowo – dębowo - świerkowe ze znaczną domieszką grabu, brzozy, osiki,
lipy i innych.
W siedliskach olsowych występują głównie drzewostany olchowe z domieszką świerku,
osiki i brzozy. Dominująca klasą drzewostanu jest II klasa (21 - 40 lat) i III klasa wieku (4160 lat).
Na terenie Gminy Mońki brak jest lasów ochronnych stanowiących własność Skarbu
Państwa będących z Zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego - Lasy Państwowe
Nadleśnictwa Knyszyn. Występują tylko lasy gospodarcze (II kategoria), których
podstawową funkcją jest produkcja surowca drzewnego na potrzeby własne gospodarstw
wiejskich. Gospodarka leśna prowadzona jest głównie w oparciu o uproszczone plany
urządzania lasów poszczególnych obrębów wsi.
2.11.
Krajobraz
Według podziału fizycznogeograficznego Polski (J. Kondrocki, A. Rychling) gmina
Mońki położona jest w obrębie wysoczyzny Białostockiej wchodzącej wskład makroregionu
Niziny Północno-podlaskiej. Niewielki skwerek w północno- zachodniej części gminy
należy do Kotliny Biebrzańskiej.
Na terenie gminy Mońki dominuje urozmaicona morfologicznie wysoczyzna
polodowcowa z licznymi formami marginalnymi powstałymi podczas zanikania
zlodowacenia środkowo-polskiego.
Obszar wysoczyznowy gminy położony jest głównie na wysokości 130=170 m npm.
Najwyższe wzniesienie znajduje się w okolicy kol. Świerzbienia - 201,3 m npm., zaś teren
najniżej położony to użytki zielone znajdujące się pomiędzy wsiami Wilamówka i Kulesze
101,1, m npm.
Najbardziej charakterystycznymi formami rzeźby terenu są liczne wzgórza kemowe.
Między kemami występują płaty osadów wodnolodowcowych, a miejscami osadów
zastoiskowych (rejon wsi Hornostaje).
Powierzchnia osadów wodnolodowcowych opada łagodnie w kierunku południowowschodnim do rozległego obniżenia, w środku którego w XVI w. piętrząc wody rzeki Nereśl
utworzono jezioro Zygmunta Augusta (Czechowskie).
We wschodniej części obszaru gminy dominującym elementem rzeźby terenu jest dolina
rzeki Nereśl. Natomiast fragment obszaru zachodniej części gminy zaliczany do Kotliny
Biebrzańskiej charakteryzuje się płaskorówninną rzeźbą terenu i obejmuje głownie taras
nadzalewowy Biebrzy przykryty piaskami eolicznymi i wydmami, skrawki tarasu
zalewowego oraz część równin torfowych wypełniających rozległe obniżenie Kotliny
Biebrzańskiej. Obszar ten wyniesiony jest ca 110 m npm.
Tereny objęte opracowaniem dzielą się na dwie główne kategorie. Pierwsza, to tereny
typowo wiejskie, uprawne, otoczone podobnymi terenami i niegraniczące z zabudową
mieszkalną, czy przemysłową. Drugą kategorię stanowią tereny leśne, częściowo graniczące
z zabudową mieszkalną jedno- i wielorodzinną.
2.12.
Dziedzictwo kulturowe
Na terenie Gminy Mońki znajdują się obiekty zabytkowe wpisane do rejestru zabytków
27
na podstawie decyzji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz obiekty o wartościach
kulturowych nieobjętych decyzjami konserwatorskimi:
- Kościół parafialny p.w. Matki Boskiej Częstochowskiej i św. Kazimierza w Mońkach,
- Młyn wodny drewniany w Sikorach,
- Grodzisko wraz z osadą przyzagrodową w Sikorach.
Na terenie gminy znajduje się 37 stanowisk archeologicznych. Reprezentują one szeroki
przekrój chronologiczny: od epoki kamienia po okres nowożytny. Koncentrują się nad rzeką
Kosówka i Nereślą oraz bezimiennymi ciekami. Na terenie stanowiska wpisanego do
Rejestru Zabytków Archeologicznych nie można prowadzić żadnej działalności naruszającej
strukturę obiektów, podlegają one ochronie prawnej (Ustawa o Ochronie Dóbr Kultury i
Muzeach). Wszystkie inwestycje planowane na terenie pozostałych stanowisk archeologicznych lub w ich sąsiedztwie należy każdorazowo uzgodnić z Wojewódzkim
Konserwatorem Zabytków w Białymstoku.
W przypadku odkrycia podczas prowadzenia robót budowlanych lub ziemnych przedmiotu, co do którego istnieje przypuszczenie, iż jest on zabytkiem, należy wstrzymać
wszelkie roboty mogące uszkodzić lub zniszczyć odkryty przedmiot, zabezpieczyć ten
przedmiot i miejsce jego odkrycia przy pomocy dostępnych środków i niezwłocznie
zawiadomić o tym Podlaskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków lub Burmistrza.
3.
4.
Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji projektowanego
dokumentu.
W przypadku braku realizacji ustaleń zmiany studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego części gminy Mońki stan środowiska przyrodniczego nie
ulegnie większym przekształceniom.
Stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem
Planowana zmianą Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego miasta i gminy Mońki dotyczy przedsięwzięcia polegające na budowie
instalacji wykorzystujących do wytwarzania energii elektrycznej energię wiatru. Zgodnie z
ustawą z dnia 03 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na
środowisko (Dz. U. z 2013 r. poz. 1235) oraz rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 09
listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko
(Dz. U. Nr 213, poz. 1397, zm. z 2013 r. poz. 817), planowane przedsięwzięcie należy uznać
za potencjalnie znacząco oddziaływujące na środowisko, dla którego przeprowadzenie oceny
oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko może być wymagane - §3 ust. 1 pkt 6b ww.
rozporządzenia.
Planowane przedsięwzięcie nie jest zlokalizowane na terenach, które podlegałyby
zapisom Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów
specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz.U. Nr 229, poz. 2313 z późn. zm.) oraz
Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010 r. w sprawie siedlisk
przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także
kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako obszary
Natura 2000 (Dz.U. Nr 77, poz. 510).
Teren inwestycji znajduje się w znacznym oddaleniu od obszarów:
- wodno-błotnych oraz innych obszarów o płytkim zaleganiu wód podziemnych,
- obszarów wybrzeży,
- obszarów górskich i leśnych,
- obszarów objętych ochroną, w tym strefach ochronnych ujęć wód i obszarów ochronnych
zbiorników wód śródlądowych,
28
- obszarów, na których standardy, jakości środowiska zostały przekroczone,
- obszarów przylegających do jezior.
Środowisko przyrodnicze na obszarze objętym przewidywanymi znaczącymi
oddziaływaniami wywołanymi zmianą studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego jest w dużym stopniu zantropizowane w efekcie dominacji rolniczego
użytkowania ziemi. Obok terenów rolnych występują lasy gospodarcze, których podstawową
funkcją jest produkcja surowca drzewnego na potrzeby własne gospodarstw wiejskich.
Charakterystyka terenów wyznaczonych w zmianie studium pod elektrownie wiatrowe - rejon
wsi Kołodzież, Kuczyn, Czekołdy i Boguszewo
29
Charakterystyka terenów wyznaczonych w zmianie studium pod elektrownie wiatrowe - rejon
wsi Waśki i Sikory
5.
Istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji
projektowanego dokumentu w szczególności dotyczące obszarów podlegających
ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody
W granicach projektu zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego nie występują obszary lub projekty podlegające ochronie na podstawie ustawy
z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. Realizacja ustaleń zmiany studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego nie wpłynie negatywnie na
30
obszary NATURA 2000.
Najbliżej położonymi prawnie chronionym terenem jest znajdujące w kierunku
zachodnim, w odległości około 7 km od przewidywanej lokalizacji famy wiatrowej
wysuniętej najbardziej na zachód Biebrzański Park Narodowy, Obszar Specjalnej Ochrony
Ptaków NATURA 2000 „Ostoja Biebrzańska” (PLB20006) oraz Obszar Specjalnej Ochrony
Siedlisk „Dolina Biebrzy” (PLH200008). W kierunku południowo-wschodnim, w odległości
około 10 kilometrów od przewidzianej lokalizacji farmy najbardziej wysuniętej w tym
kierunku, znajduje się granica Parku Krajobrazowego Puszcza Knyszyńska, wraz z
Obszarem Specjalnej Ochrony Ptaków NATURA 2000 „Puszcza Knyszyńska”
(PLB200003) i Obszarem Specjalnej Ochrony Siedlisk „Puszcza Knyszyńska”
(PLH200006). Analizując położenie terenów wyznaczonych pod farmy wiatrowe można
stwierdzić, że są zlokalizowane mniej więcej w połowie odległości pomiędzy obszarami
objętymi ochroną.
Obszarami nieobjętymi ochroną prawdą, lecz istotnymi z punktu widzenia sieci
ekologicznej NATURA 2000, są korytarze ekologiczne. Przez teren gminy Mońki przebiegają
dwa z nich: KPn-3B Dolina Biebrzy - Puszcza Knyszyńska - Zachodni oraz KPn 3A Dolina
Biebrzy - Puszcza Knyszyńska Południowo-Zachodni. Na terenie KPn-3B znalazła się
lokalizacja trzech farm, a Kpn-3A przebiega się w odległości niecałego kilometra od
najbliższych terenów objętych opracowaniem. W związku z tym, że korytarz Kpn-3B łączy ze
sobą obszary ochronne dla wielu gatunków ptaków i nietoperzy to lokalizacja farm wiatrowych
na jego terenie jest potencjalnie niekorzystna.
Wprowadzone ustalenia zmiany Studium uwarunkowań i kierunków uwzględniają
przepisy prawa dotyczące ochrony środowiska.
6.
Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i
krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu
W projekcie zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego znajduje odzwierciedlenie podstawowa zasada krajowej polityki ekologicznej
przyjętej w Polityce ekologicznej państwa – zasada zrównoważonego rozwoju. Założenia
Polityki ekologicznej państwa nawiązują do ustaleń przyjętych podczas Konferencji Narodów
Zjednoczonych „Środowisko i Rozwój” w Rio de Janeiro w 1992 roku (Konwencja w sprawie
różnorodności biologicznej) i obowiązujących deklaracji, rezolucji i zaleceń.
W strukturze przyrodniczej obszaru objętego projektem zmiany studium uwarunkowań
i kierunków zagospodarowania przestrzennego nie stwierdzono obszarów, które
kwalifikowałyby się do objęcia ochroną w ramach europejskiej sieci obszarów chronionych
(ECONET, NATURA 2000, CORINE Biotops, EMERALD).
7.
Oddziaływanie ustaleń projektu na środowisko
Wpływ projektowanego zagospodarowania obszaru objętego projektem rozpatrzony
został poprzez zbadanie zagrożeń środowiska takich jak:
- zanieczyszczenie powietrza,
- zanieczyszczenie wód powierzchniowych i podziemnych,
- zanieczyszczenie gleb,
- emisję hałasu,
- promieniowanie elektromagnetyczne.
31
Prognozowane oddziaływanie i natężenie zagrożeń środowiska
Lp
Elementy
środowiska
1
Etap budowy i likwidacji
2
Etap eksploatacji
3
4
1.
Bioróżnorodnośc
Przepłoszenie
lokalnych Możliwośc wypłoszenia zwierząt,
gatunków zwierząt i zniszczenie zmianę wzorców wykorzystania
roślinności – nieznaczne – lokalne terenu – potencjalnie istotny.
i ograniczone czasowo
2
Ludzie
hałas,
pylenie,
zakłócenie Hałas generatora i łopat –
dotychczasowych
warunków nieznaczne,
promieniowanie
życia – małoznaczące ze względu elektromagnetyczne – nieistotne,
na
odległości
od
terenów
zabudowanych
3.
Zwierzęta
zniszczenie miejsc przebywania,
kryjówek, żerowisk i tras migracji
zwierząt
oraz
zakłócenia
funkcjonowania ich populacji –
małoznaczące, lokalne
4
Rośliny
Zniszczenie
siedlisk Brak oddziaływania
przyrodniczych – małoznaczące,
lokalne
5.
Woda
Zanieczyszczenie
wód
w Możliwość zanieczyszczenia wód
przypadku
awarii
maszyn powierzchniowych w trakcie prac
budowlanych - małoznaczące
konserwacyjnych – mało znaczące
6.
Powietrze i klimat Ewentualne pylenie w trakcie Brak oddziaływania
lokalny
budowy - małoznaczące
7.
Powierzchnia ziemi
Usunięcie gleby na terenie Brak oddziaływania
budowy, zajęcie pod drogi
tymczasowe i place manewrowe.
Możliwość
zanieczyszczenia
gleby - małoznaczące
8.
Krajobraz
powstanie nowych dominant w Dominanty
krajobrazie - znaczące
znaczące.
9.
Dobra materialne
Nie występują
-----------------
10.
Obszary
chronione
prawnie Nie występują
-----------------
Ze względu na położenie na
terenie korytarza ekologicznego,
bądź w jego pobliżu i bliskość
obszarów NATURA2000 możliwy
niekorzystny
wpływ
na
ornitofaunę i chiropterofaunę.
w
krajobrazie
–
Budowa farm wiatrowych szczególnie dużo zagrożeń niesie w przypadku ornito- i
chirepterofauny. Z pośród proponowanych w zmianie studium lokalizacji najbardziej
niekorzystna pod tym względem lokalizację mają farmy oznaczone na rysunku numerami 11,
12 i 14, które znajdują się bezpośrednio na terenie korytarza ekologicznego łączącego Park
32
Krajobrazowy Puszczę Knyszyńską (wraz z Obszarem Specjalnej Ochrony Ptaków NATURA
2000 „Puszcza Knyszyńska” (PLB200003) i Obszarem Specjalnej Ochrony Siedlisk „Puszcza
Knyszyńska” (PLH200006)) z Biebrzańskim Parkiem Narodowym (Obszar Specjalnej
Ochrony Ptaków NATURA 2000 „Ostoja Biebrzańska” (PLB20006) oraz Obszar Specjalnej
Ochrony Siedlisk „Dolina Biebrzy” (PLH200008)), które są siedliskami cennych gatunków
ptaków (batalion, wodniczka, dubelt, kszyk, kulik wielki, biegus zmienny, żuraw, rybitwa
białoskrzydła i białowąsa, puchacz, orlik krzykliwy oraz sowa błotna) i nietoperzy (mopek,
nocek łydkowłosy).
Istotnym w tej lokalizacji farm wiatrowych jest również położenie pomiędzy „Twierdzą
Osowiec” - miejscem występowania wielu gatunków nietoperzy a dużym zbiornikiem
wodnym – jeziorem Augusta, oraz pobliska rzeczka Targonka, które mogą służyć jako
żerowisko.
Wysokie wieże i obracające się śmigła mogą również działać odstraszająco dla innych
gatunków fauny, a przez to ograniczać możliwości ich przemieszczania się korytarzem.
Pozostałe lokalizacje farm wiatrowych nie wydają się niekorzystne, lecz bez
przeprowadzenia monitoringu nie da się ustalić ich wpływu na ornito- i chiropterofaunę.
W przypadku, gdy na terenie objętym zmianą zagospodarowania występuje gatunek
chroniony, należy natychmiast przerwać prace mogące negatywnie wpłynąć na jego
przedstawicieli. Podstawy prawne ochrony gatunkowej ustala ustawa o ochronie przyrody, a
szczegółowe jej zasady oraz wykazy gatunków chronionych określa minister właściwy do
spraw środowiska w drodze rozporządzenia publikowanego w Dzienniku Ustaw (dodatkowe
gatunki mogą być objęte ochroną w danym województwie przez Regionalnego Dyrektora
Ochrony Środowiska.
W stosunku do gatunków objętych ochroną gatunkową obowiązują określone zakazy
(zabijania, zbierania, przetrzymywania, niszczenia ich siedlisk, handlowania, wywożenia za
granicę, płoszenia itp.). Na odstępstwa od zakazów zezwolenie wydaje Generalny Dyrektor
Ochrony Środowiska lub regionalny dyrektor ochrony środowiska.
Farma wiatrowa powstanie na obszarze wyłącznie rolniczym, tj. lokalny krajobraz
został już zmieniony przez działalność człowieka. Budowa farmy wiatrowej wprowadzi nowe
dominanty wizualne (turbiny wiatrowe i nowo wybudowane drogi) do krajobrazu. Na
podstawie obserwacji przeprowadzonych na terenie inwestycji można stwierdzić, że turbiny
wiatrowe będą widoczne z dużej odległości z uwagi na względnie płaski teren obszaru.
Szczególnie może to dotyczyć mieszkańców miasta Mońki, którego granice znajdują się w
odległości 2 km od najbliższych przewidzianych lokalizacji farm (Strefa II, w odległości od 2
do 4,5 km od farmy wiatrowej – elektrownie wiatrowe wyróżniają się w krajobrazie i łatwo je
dostrzec, ale nie są elementem dominującym. Obrotowy ruch wirnika jest widoczny i
przyciąga wzrok człowieka). Nowe dominanty znacząco wpłyną na okoliczny krajobraz.
Ze względu na odległości od zabudowy mieszkalnej problem wpływu hałasu oraz
promieniowania elektromagnetycznego generowanych przez elektrownię wiatrową nie
powinien być istotny. Jednak, po wyborze przez inwestora konkretnego typu urządzeń
należałoby przeliczyć konkretne wartości, a po uruchomieniu przeprowadzić monitoring
powykonawczy. Projektowana inwestycja w trakcie eksploatacji nie będzie miała
negatywnego wpływu na powierzchnię ziemi oraz walory zabytkowe.
Zmianie ulegnie krajobraz w związku z pojawieniem się dominujących w otoczeniu
wież elektrowni wiatrowych. Jednak nie naruszy ona przedpoli ekspozycji obiektów o
wartościach kulturowych. W bezpośrednim otoczeniu inwestycji nie występują wody
powierzchniowe ani ujęcia wody pitnej.
33
W zasięgu istotnego oddziaływania elektrowni wiatrowych nie występują cenne
elementy flory, fauny, grzybów oraz siedlisk i w związku z tym nie przewiduje się na nie
negatywnego oddziaływania planowanej inwestycji na etapie eksploatacji.
Farmy fotowoltaiczne są urządzeniami neutralnymi dla ludzi. Nie emitują hałasu,
promieniowania, ani żadnych innych szkodliwych dla zdrowia substancji.
Największy negatywny wpływ tego rodzaju pozyskiwania energii wiąże się z
bioróżnorodnością. Instalacje fotowoltaiczne zajmują znaczne powierzchnie, ograniczając
przez to powierzchnie biologicznie czynną.
Zmniejszenie powierzchni biologicznie czynnej zajętej przez instalacje fotowoltaiczne
może powodować wzrost temperatury podłoża oraz zmniejszenie wilgotności powietrza w
skali lokalnej. Oddziaływanie to nie będzie miało istotnego wpływu na klimat.
Negatywny wpływ farm fotowoltaicznych może dotyczyć również krajobrazu. By
ograniczyć ten wpływ należy korzystać z lokalizacji oddalonych od siedzib ludzkich oraz
zwiększać zagęszczenie roślinności w ciągach dróg znajdującej się w bezpośredniej bliskości
do farm.
Realizacja budowy farmy fotowoltaicznej nie powinna zmienić stosunków gruntowowodnych, a tym samym wpłynąć negatywnie na wody powierzchniowe i podziemne. Ich
eksploatacja nie wiąże się ani z emisją zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego, ani z
emisją hałasu. Wykorzystywanie energii słonecznej przyczynia się do zmniejszenia
zapotrzebowania na energię opartą na paliwach stałych, przez co ogranicza emisje gazowe i
pyłowe do atmosfery.
Proces spalania biomasy tak jak każde spalanie powoduje emisję spalin. Zawartość
siarki w biomasie jest niższa niż w paliwach kopalnych, również bilans CO2 korzystniejszy w
przypadku biomasy (ze względu na pochłanianie dwutlenku węgla z atmosfery w procesie
fotosyntezy). Przeróbka i transport biomasy sprawia, że bilans ten staje się mniej korzystny.
Dlatego najbardziej sprzyjającym dla środowiska przyrodniczego rozwiązaniem jest spalanie
biomasy wytwarzanej lokalnie, na własne potrzeby. Jest to korzystne również dla sieci
przesyłowych, gdyż ze względu na lokalny charakter ta energia ich nie obciąża.
Jako biomasę wykorzystuje się najczęściej:
- drewno i odpady pochodzące z jego przeróbki (np. wióry, trociny, zrębki, kora),
- rośliny energetyczne (np. wierzba, topola),
- pozostałości z produkcji rolniczej (np. słoma) oraz plony z tej produkcji (np. zboża),
- niektóre organiczne odpady komunalne i przemysłowe.
Mogą one być stosowane do ogrzewania w formie nieprzetworzonej, jednak bardziej
efektywne ich wykorzystanie wymaga odpowiedniej obróbki. W zależności od zastosowanej
technologii, produkuje się brykiety lub pelet. Do spalania biomasy najlepiej nadają się
specjalne kotły, których konstrukcja gwarantuje pełne wykorzystanie możliwości tego paliwa
oraz wygodę obsługi.
Biomasa płynna wykorzystywana głównie, jako dodatek do paliw w transporcie. Są to
między innymi alkohole (etanol i metanol) wytwarzane z trzciny cukrowej lub kukurydzy
(biopaliwa) oraz olej otrzymywany z roślin oleistych (biodiesel), które następnie mogą być
dodawane do tradycyjnych paliw.
Biogaz - gazowa postać biomasy – powstaje na składowiskach odpadów organicznych
oraz przy oczyszczalniach ścieków. Powstały gaz jest mieszaniną metanu i dwutlenku węgla.
Nie wymaga dodatkowego przetwarzania. Do jego wykorzystania potrzebna jest sieć przesyłu
oraz urządzenia do jego spalania.
Z wad związanych z biogazowniami największą jest możliwość pojawienia się
34
nieprzyjemnego zapachu związana z obecnością odpadów komunalnych, lub produkcji
rolniczej. Dotyczy to najbliższego sąsiedztwa i w związku z tym w projekcie zmiany studium
są wyznaczane strefy buforowe.
Energia spadku rzek wiąże się z ingerencją w środowisko i zmianą struktury
biologicznej w rzekach i znacząco zmienia ekosystem i krajobraz otoczenia. W wodzie
stojącej rozwijają się inne organizmy niż obecne w cieku wodnym przed spiętrzeniem.
Wzrasta parowanie i zmienia wilgotność powietrza w sąsiadującym obszarze. Niekorzystnym
efektem jest również zmniejszenie napowietrzenia wody i zamulanie się zbiorników. W
zależności od warunków lokalnych pojawia się możliwość produkcji metanu (gazu
cieplarnianego).
Pozyskiwanie energii geotermalnej przy poprawnym działaniu nie powoduje żadnych
emisji ani zanieczyszczeń. Pewnym zagrożeniem, jakie niesie ta forma pozyskiwania energii
jest niebezpieczeństwo awarii, co może doprowadzić do zanieczyszczenia atmosfery oraz wód
powierzchniowych i głębinowych szkodliwymi gazami i minerałami i w związku z tym
należy stosować zawsze najlepsze możliwe rozwiązania techniczne i technologiczne.
8.
Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą
negatywnych oddziaływań na środowisko
W trakcie realizacji inwestycji należy stosować działania eliminujące i ograniczające
możliwość wystąpienia negatywnych oddziaływań tj.:
- prowadzić roboty budowlane w sposób pozwalający na uniknięcie zanieczyszczenia
odpadami stałymi i ciekłymi,
- zastosować w trakcie prac budowlanych farby, smary i inne substancje chemiczne o
niskiej szkodliwości dla środowiska, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki i
Pracy z dnia 05 lipca 2004 r. w sprawie ograniczeń, zakazów lub warunków produkcji,
obrotu lub stosowania substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych oraz
zawierających je produktów (Dz.U. Nr 168, poz. 1762 z późn. zm.),
- należy dobrać materiały budowlane spełniające warunki wytrzymałościowe budowli i
jednocześnie nieszkodliwe dla środowiska, zgodnie z ww. rozporządzeniem Ministra
Gospodarki i Pracy.
Szczegółowe informacje dotyczące wpływu energetyki wiatrowej na ptaki, w tym
wymagania dotyczące zawartości prognoz oddziaływania na środowisko i Raportów OOŚ,
wykonywanych na ich potrzeby badań przed- i porealizacyjnych (wraz z ich metodyką),
możliwe środki minimalizujące, uregulowania związane z przepisami ochrony gatunkowej,
sposób oszacowania wpływu planowanego przedsięwzięcia w odniesieniu do ornitofauny,
powinny zostać przedstawione w oddzielnym opracowaniu przygotowanym na zlecenie
Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska.
Podobnie jak w przypadku oddziaływania na ornitofaunę, ze względu na istotność i
specyfikę problematyki, szczegółowe informacje dotyczące wpływu energetyki wiatrowej na
nietoperze, w tym wymagania dotyczące zawartości prognoz oddziaływania na środowisko i
Raportów OOŚ, wykonywanych na ich potrzeby badań przed- i porealizacyjnych (wraz z ich
metodyką) możliwe środki minimalizujące, uregulowania związane z przepisami ochrony
gatunkowej, sposób oszacowania wpływu planowanego przedsięwzięcia w odniesieniu do
chiropterofauny, powinny zostać przedstawione w oddzielnym opracowaniu przygotowanym
na zlecenie Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska.
Podstawowym sposobem na ograniczenie uciążliwości hałasu generowanego przez
elektrownie wiatrowe jest utrzymanie odpowiedniej odległości tych instalacji od terenów, dla
których wyznaczono normy w zakresie klimatu akustycznego. Odległość ta powinna wynikać
35
z przeprowadzonych przez ekspertów analiz.
W celu zmniejszenia negatywnego potencjalnie wpływu farmy na krajobraz należy
przyjąć wytyczne:
- stosowanie w obrębie jednej farmy wiatrowej lub 3 kilku sąsiadujących ze sobą farm
wiatrowych elektrowni wiatrowych o tej samej wielkości,
- jasne kolory wież i łopat wirnika (np. szary, beżowy, ewentualnie biały) lub kolor
elektrowni wiatrowych dopasowany do otoczenia,
- wybór elektrowni wiatrowych, których wirniki składają się z trzech łopat,
- farma wiatrowa jest bardziej „przyjazna”, gdy składa się na nią mniejsza liczba
turbin, ale o większej mocy niż większa liczba turbin o małej mocy,
- należy unikać lokalizowania elektrowni wiatrowych w pobliżu miejsc, dla których
wyznaczono normy w zakresie klimatu akustycznego i w miejscach gdzie będą
dominującym składnikiem w krajobrazie przedstawiającym szczególne walory widokowe
Na terenie objętym zmianą studium nie występują zabytki nieruchome ujęte w
wojewódzkiej ewidencji zabytków, ani też stanowiska archeologiczne – jeżeli jednakże, w
trakcie prowadzenia robót budowlanych lub ziemnych, odkryty zostanie przedmiot (obiekt),
co do którego istnieje przypuszczenie, iż jest on zabytkiem należy:
- wstrzymać wszelkie roboty mogące uszkodzić lub zniszczyć odkryty przedmiot (obiekt),
- zabezpieczyć przy użyciu dostępnych środków ten przedmiot (obiekt) i miejsce jego
odkrycia,
- niezwłocznie zawiadomić o tym właściwe wojewódzkie służby konserwatorskie, a jeżeli
jest to niemożliwe Burmistrza Moniek.
Podczas realizacji inwestycji należy korzystać z najlepszych dostępnych rozwiązań i
najbezpieczniejszych dla środowiska naturalnego.
9.
Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z
uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru
albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych
trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy.
Na etapie sporządzania projektu zmiany studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego części gminy Mońki przyjęto rozwiązanie zaproponowane
przez zainteresowane strony i uwzględnione w „Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy Mońki.
W trakcie sporządzania projektu zmiany studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego części gminy Mońki istotną trudnością w opracowaniu
prognozy był niedostatek informacji dotyczących gatunków ptaków obecnych na terenach
planowanych farm wiatrowych oraz przelotów ptaków i nietoperzy przez te tereny. By ocena
wpływu zmian wprowadzanych do studium uwarunkowań i kierunków była kompletna,
należałoby dokonać inwentaryzacji oraz okresowych obserwacji.
10.
Materiały źródłowe
- Opracowanie ekofizjograficzne sporządzone na potrzeby zmiany miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Mońki,
- Program Ochrony Środowiska Województwa Podlaskiego na lata 2011-2014 (2011 r.).
- Program Ochrony Środowiska dla powiatu monieckiego.
- Program Ochrony Środowiska dla gminy Mońki
- Strategia Rozwoju Gminy Mońki, 2000 r.
36
-
-
Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami na lata 2012-2017,
ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – „Prawo ochrony środowiska”
ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. „o ochronie przyrody”;
rozporządzenie Ministra Środowiska z 27 października 2008 r. zmieniające rozporządzenie
w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000;
Plan zadań ochronnych dla obszaru NATURA2000 Dolina Biebrzy. Zeszyt nr 7
Dokumentacja dla gatunków nietoperzy będących przedmiotem ochrony, Warszawa 2013;
Wytyczne w zakresie prognozowania oddziaływań na środowisko farm wiatrowych,
Maciej Stryjecki, Krzysztof Mielniczuk, Warszawa 2011
Wytyczne dotyczące oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na nietoperze – Projekt,
Andrzej Kepel, Mateusz Ciechanowski, Radosław Jaros, Warszawa 2011
ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. „o ochronie gruntów rolnych i leśnych”;
pozostałe dokumenty, materiały planistyczne, w tym programy zawierające zadania służące
do realizacji ponadlokalnych celów publicznych, materiały przyrodnicze, inwentaryzacyjne
i studialne dotyczące środowiska,
ze stron internetowych: www.mos.gov.pl, www.wrotapodlasia.pl, www.zumi.pl,
www.wios.bialystok.pl; www.bialystok.lasy.gov.pl;
własne wizje terenowe,
Opracował
Piotr Piotrowski