Finanse jednostek samorządu terytorialnego

Finanse jednostek samorządu terytorialnego –
opracowywane zmiany w prawie
Dr Jerzy Kwieciński, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rozwoju, Członek Rady Ministrów,
Pełnomocnik Prezesa Rady Ministrów ds. Funduszy Europejskich
Zmiany w zakresie finansowania jst
Obecnie trwają prace nad nowym systemem korekcyjno-wyrównawczym dla
samorządów. W tym celu powołany został zespół roboczy w skład którego wchodzą
również przedstawiciele wszystkich korporacji samorządowych, w tym reprezentacja
województw.
Takie rozwiązania zagwarantują wypełnienie zaleceń Trybunału Konstytucyjnego
zawartych w wyroku z 4 marca 2014r., który zakwestionował przepisy dotyczące wpłat
województw.
Planuje się kolejne spotkanie zespołu roboczego, którego tematem będzie zakres
dochodów, w tym źródła danych, stanowiących podstawę do określenia potencjału
dochodowego poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego (informacje ma Dep.
Finansów Samorządu Terytorialnego w MF).
Cele zespołu roboczego
• określenie jednolitych kryteriów identyfikacji samorządów najbogatszych oraz
najbiedniejszych;
• przyjęcie do wyrównywania dochodów potencjału dochodowego ustalanego na
mieszkańca przeliczeniowego. Faktyczna liczba mieszkańców będzie korygowana ze
względu na wartość wag odnoszących się do potrzeb wydatkowych;
• uwzględnienie nie tylko sytuacji dochodowej, ale również różnic w potrzebach
wydatkowych, znajdujących odzwierciedlenie w systemie wag;
• ustalenie jednostek zobowiązanych do dokonywania wpłat z uwzględnieniem dochodów
podatkowych na jednego mieszkańca przeliczeniowego;
• wprowadzenie progu ograniczającego wysokość wpłat, co zabezpieczy jednostki
wpłacające przed nadmiernym ubytkiem dochodów (obecnie takie rozwiązanie funkcjonuje
tylko w odniesieniu do województw);
• uwzględnienie bieżącej sytuacji finansowej jednostek samorządu terytorialnego
dokonujących wpłat w okresie dekoniunktury poprzez możliwość obniżenia wpłat w trakcie
roku budżetowego;
• wprowadzenie jednolitego systemu integrującego środki pochodzące bezpośrednio
z budżetu państwa z wpłatami dokonywanymi przez najbogatsze samorządy
Reforma procesu budżetowego
Rada Ministrów przyjęła w lipcu 2016 r. założenia do reformy systemu budżetowego,
który wspierałby realizację celów strategicznych i priorytetów rozwojowych w
perspektywie wieloletniej. Reforma systemu budżetowego będzie obejmować:
• wprowadzenie średniookresowych ram budżetowych;
• integrację procesów planowania wieloletniego i rocznego - zmiana przebiegu
procesu budżetowego,
• redefinicję roli rządu, ministra finansów i pozostałych ministrów w procesie
ustalania budżetu,
• zniesienie podwójnego sposobu klasyfikowania wydatków (w układzie zadaniowym i
tradycyjnym) oraz wprowadzenie jednolitej klasyfikacji o charakterze
zadaniowym (programowym) i nowego podziału budżetu państwa,
• uporządkowanie systemów zbierania danych - sprawozdawczości budżetowej
i sprawozdawczości finansowej,
• instytucjonalizację i włączenie do procesu budżetowego przeglądów wydatków
ze środków publicznych oraz innych instrumentów zwiększających efektywność
wydatkowania tych środków.
Udostępnienie narzędzia informatycznego wspomagającego JST w
procesie planowania nowych przedsięwzięć
• W systemie informatycznym BeSTi@ , służącym m.in. do opracowania wieloletnich
prognoz finansowych, udostępniony dla samorządów zostanie moduł pt.
„Symulacja Wieloletniej Prognozy Finansowej" umożliwiający analizę wpływu
planowanych do realizacji wieloletnich przedsięwzięć na sytuację finansową jednostki
samorządu terytorialnego.
• Narzędzie wspierać będzie optymalizację doboru projektów do realizacji w
kolejnych latach i sposobu ich finansowania z uwzględnieniem długoterminowych
skutków finansowych zrealizowanych przedsięwzięć dla budżetów JST.
• Planuje się szersze zastosowanie ww. narzędzia do wsparcia procesu planowania
przyszłych przedsięwzięć i analizy ich wpływu na główne pozycje budżetu jednostki
samorządu terytorialnego ( dochody, wydatki, wynik, dług ).
Prace analityczne w zakresie możliwości
zadłużania się JST
Aktualnie przedmiotem pogłębionych analiz MF jest kwestia zadłużania się JST, w tym
funkcjonowania indywidualnego limitu spłaty zadłużenia.
Analizowane są w szczególności różne propozycje zmiany limitu spłaty zadłużenia,
zgłaszane przez RIO, NIK oraz przedstawicieli JST.
Dochody, wydatki oraz wynik województw za 3
kwartały w latach 2015-2016
Wyszczególnienie
3 kwartały 2015 r.
Plan
Wykonanie
3 kwartały 2016 r.
Plan
Wykonanie
tys. zł
DOCHODY
17 821 412
11 760 670
14 552 223
9 678 361
WYDATKI
19 212 200
10 424 604
14 943 712
7 736 571
WYNIK
-1 390 789
1 336 066
-391 489
1 941 790
Realizacja budżetów województw za 3 kwartały
2016 r. z udziałem środków UE
Wyszczególnienie
Wykonanie
za 3 kw. 2015
1
2
Dochody ogółem województw,
w tym:
- na finansowanie
projektów i programów
unijnych
- na współfinansowanie
projektów i programów
unijnych
- płatności w zakresie
budżetu środków
europejskich
Wydatki ogółem województw,
w tym:
- na finansowanie
projektów i programów
unijnych
- na współfinansowanie
projektów i programów
unijnych
- płatności w zakresie
budżetu środków
europejskich
Plan 2016
tys. zł
3
Wykonanie
za 3 kw. 2016
4:3
4
5
4:2
%%
6
11 760 670
14 552 223
9 687 361
66,6
82,4
477 179
884 146
535 431
60,6
112,2
1 076 805
887 695
425 940
48,0
39,6
2 358 285
1 800 981
902 148
50,1
38,3
10 424 604
14 943 712
7 736 571
51,8
74,2
437 992
842 363
423 317
50,3
96,6
1 413 933
1 290 624
448 134
34,7
31,7
2 189 400
1 349 932
342 556
25,4
15,6
Zadłużenie JST i województw
Wyszczególnienie
1
Zadłużenie JST ogółem, w tym:
WOJEWÓDZTWA,
w tym na projekty unijne
Zadłużenie jednostek samorządu terytorialnego
3 kwartały 2016
Dynamika
3 kwartały 2015 r.
r.
3:2
tys. zł
%%
2
3
4
70 247 947
68 023 354
96,8%
6 975 549
6 754 490
96,8%
560 803
535 283
95,4%
Zadłużenie województw w relacji do ich planowanych dochodów na 2016 r. stanowi
46,4%.
Według danych z WPF województwa planują spadek zadłużenia z 7.079.301 tys. zł
w 2017 r. do 5.865.829 tys. zł w 2020 r.
Indywidualny wskaźnik spłaty zadłużenia
jednostek samorządu terytorialnego (1)
Od 2014 r. obowiązuje indywidualny wskaźnik spłaty zadłużenia jednostek samorządu
terytorialnego. Ma on za zadanie zabezpieczyć JST przed:
• nadmiernym poziomem zadłużenia, bowiem limit spłaty zadłużenia uzależniony jest od
indywidualnej sytuacji ekonomicznej,
• nadmierną kumulacją płatności z tytułu obsługi zadłużenia w stosunku do ich
zdolności ekonomicznych.
Indywidualny wskaźnik spłaty zadłużenia
jednostek samorządu terytorialnego (2)
Przy wyliczeniu tego wskaźnika nie uwzględnia się:
1. Spłaty zobowiązań na realizację projektów UE z tytułu:
•
rat kapitałowych wraz z odsetkami i dyskontem od zobowiązań zaciągniętych na realizację
projektu UE
•
rat kapitałowych od zobowiązań na wkład krajowy zaciągniętych na realizację projektu
finansowanego w co najmniej 60% środkami UE
•
odsetek i dyskonta od zobowiązań zaciągniętych na wkład krajowy, niezależnie od
stopnia dofinansowania środkami UE
•
poręczeń i gwarancji udzielonych samorządowym osobom prawnym realizującym
zadania jednostki samorządu terytorialnego w ramach programów finansowanych z
udziałem środków UE,
2.
Spłat zobowiązań związków JST, na które JST udzieliła poręczeń i gwarancji
3.
Wykupu obligacji wyemitowanych przed 1.01.2010
4.
Spłaty zobowiązań zaciągniętych na spłatę przejętych zobowiązań przekształcanego SP ZOZu
5.
Obligacji przychodowych
Dane województw z Wieloletniej Prognozy
Finansowej
Wyszczególnienie
1
2017
2
2018
tys. zł
3
2019
4
DOCHODY
17 627 454
17 458 147 15 423 764
WYDATKI
17 733 896
16 954 359 14 826 455
w tym wydatki
majątkowe:
WYNIK
7 872 911
7 018 539
5 241 223
-106 442
503 787
597 309
Podsumowanie
1. Opracowujemy nowy system korekcyjno-wyrównawczy dla samorządów z
udziałem przedstawicieli województw.
2. Reformujemy system budżetowy, by pozwolić na lepszy monitoring realizacji celów
strategicznych i priorytetów rozwojowych (średniookresowe ramy, budżetowanie
zadaniowe, zmiana kompetencji MF).
3. Udostępnimy narzędzie IT do symulacji wydatków, które pozwoli lepiej
prognozować sytuację finansową JST.
4. Analizujemy możliwości zadłużania się JST, w tym zmiany limitu spłaty zadłużenia.
5. Liczymy na wzrost wydatków inwestycyjnych województw, które spadły w 2016 r.
r/r. wobec poprawy wyniku finansowego.
Dziękuję za uwagę