Początki Państwa Polskiego

POCZĄTKI PAŃSTWA
POLSKIEGO
PANOWANIE MIESZKA I
SPIS TREŚCI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Skąd wzięły się plemiona polskie
Początki państwa polskiego
Mieszko I
Chrzest Mieszka I
Chrystianizacja kraju Mieszka
Walki z Wieletami
Walki z Niemcami
Koniec panowania Mieszka
Dagome iudex
Bolesław I Chrobry
Skąd się wzięły plemiona Polskie ?
Według najbardziej w chwili obecnej wiarygodnej teorii, przyjmowanej najczęściej w archeologii polskiej,
ukraińskiej i rosyjskiej, obszaru wyjściowego migracji Słowian można doszukiwać się w dorzeczu
środkowego i górnego Dniepru, na obszarze, na którym w pierwszych wiekach naszej ery (I-IV w. n.e.)
archeolodzy wyróżniają archeologiczną kulturę kijowską.
Po rozbiciu przez Hunów w r. 375 państwa Gotów, zajmującego rozległe tereny od stoków karpackich i
dolnego Dunaju na zachodzie aż po Dniepr na wschodzie, powstała możliwość przesunięcia się
protosłowiańskich grup z obszaru dorzecza środkowego i górnego Dniepru na znacznie bardziej
atrakcyjne (zarówno ze względu na dogodne warunki do uprawiania rolnictwa, jak i ze względu na
bliskość Cesarstwa Bizantyjskiego) tereny dzisiejszej zachodniej Ukrainy i Mołdawii. Osadnictwo
słowiańskie w tym okresie (schyłek V - początek VI w.) mogło sięgać na tereny dzisiejszej Polski do linii
górnej Wisły.
Na ziemiach polskich początkowo podstawową komórką społeczną była rodzina wraz z krewnymi.
Grupa rodzin z danego terytorium tworzyła małą społeczność zwaną opolem. Opola z
poszczególnych terenów (zazwyczaj oddzielonych od siebie barierami naturalnymi jak rzeki, góry czy
bory) tworzyły plemiona (np. Polanie, Wiślanie, Bobrzanie, Goplanie itp.). Na co dzień opolem
zarządzał wiec plemienny, który w razie zagrożenia wybierał dowódcę (księcia lub wojewodę). Z
czasem jednak tymczasowi wodzowie chcieli utrzymać władzę nad coraz liczniejszymi wspólnotami.
Właśnie ich ambicje przyczyniły się do jednoczenia całych plemion we wspólnoty.
Na terenach Polski mieszkało wiele plemion słowiańskich, z których największe to Wiślanie (nad
górną Wisłą), Polanie (nad Wartą), liczne plemiona śląskie, plemiona pomorskie, Mazowszanie (nad
środkową Wisłą), Goplanie (na Kujawach), czy Lędzianie (nad Sanem i Wieprzem). Wiele z nich
zapewne zaczęło się jednoczyć, lecz największy sukces odnieśli Polanie
Początki państwa polskiego
Około VIII wieku w
Polanie
Wielkopolsce powstało
państwo Polan , które jednoczyło kilka mniejszych
plemion osiadłych wokół grodów : Gniezna ,
Poznania , Kruszwicy i Kalisza . Legenda
zapisana w XII wieku przez anonimowego
kronikarza zwanego Gallem opowiada o rządach
w Kruszwicy księcia Popiela właśnie ok. VIII
wieku. Po Popielu na tronie mieli kolejno zasiadać
potomkowie ubogiego rolnika Piasta : Siemowit ,
Leszek ,Ziemomysł i Mieszko . Ten ostatni jest już
postacią historyczną , dobrze znana ze swej
działalności . Państwo Polan zdołało do połowy X
wieku objąć swym zasięgiem kraj między górną
Wartą a Pilicą i górną Bzurą znany później jako
ziemia łęczycko-sieradzka . Kolejną zdobyczą było
Mazowsze i ziemie między Wisłą a Bugiem , a
książę Mieszko I panujący około 960-992 roku ,
opanował Ziemię Lubuską i Pomorze . Pod koniec
swego niewątpliwie długiego panowania Mieszko I
zdołał oderwać od Czech Śląsk i kraj Wiślan ,
łącząc je z państwem Polan i kończąc w ten
sposób budowę terytorialną państwa polskiego.
Mieszko Pierwszy
Mieszko I ( urodzony w roku 922-945, zmarł 25 maja
992 roku ) – książę Polan z dynastii Piastów, sprawujący
władzę od ok. 960 r. Syn Siemomysła, wnuk Lestka.
Mieszko I to pierwszy historyczny władca Polan,
uważany zarazem za faktycznego twórcę państwowości
polskiej. Kontynuował politykę swojego ojca i dziadka,
którzy jako władcy pogańskiego księstwa znajdującego
się na terenach obecnej Wielkopolski, poprzez sojusze
lub siłę militarną podporządkowali sobie Kujawy oraz
prawdopodobnie Pomorze Wschodnie i Mazowsze.
Zachowane źródła pozwalają twierdzić, że Mieszko I był
sprawnym politykiem, utalentowanym wodzem i
charyzmatycznym władcą. Prowadził zręczne działania
dyplomatyczne, zawierając sojusz wpierw z Czechami, a
następnie ze Szwecją i cesarstwem. W polityce
zagranicznej kierował się przede wszystkim racją stanu,
wchodząc w układy nawet ze swoimi wcześniejszymi
wrogami. Synom pozostawił państwo o znacznie
wyższej pozycji w Europie i przynajmniej podwojonym
terytorium.
Chrzest Mieszka I
Dobrawa (lub Dąbrówka) księżniczka czeska, księżna
polska, żona Mieszka I. Córka
księcia czeskiego Bolesława I
Okrutnego, w 965 została
wydana za Mieszka I. Wraz z
orszakiem duchownych
przybyła do Gniezna, gdzie ,jak
podaje Gall nakłoniła Mieszka I
do przyjęcia chrztu w 966 roku.
Obecnie sądzi się, że zmiana
wyznania Mieszka I była
jednym z punktów
porozumienia polskoczeskiego. W ramach
wypełnienia warunków sojuszu,
Mieszko uzyskał pomoc
zbrojną od Czechów.
Chrystianizacja kraju Mieszka
Zaprowadzenie
chrześcijaństwa
965 (Jan Matejko).
Misjonarze, przybywający do kraju Mieszka, chrzcili jego mieszkańców. W 968 roku w państwie
polańskim rozpoczął działalność pierwszy biskup – Jordan , mający swą siedzibę w Poznaniu.
Poprzez chrystianizację kraj Mieszka stawał się jednym z państw świata chrześcijańskiego i
otwierał na różnorakie oddziaływanie kultury tego świata.
Walki z Wieletami
Ten plemienny związek państwowy w latach 60tych X wieku przeżywał swój szczyt świetności. Lud
ten nie znał władzy monarszej, a czcił pogańskie
bóstwo Swarożyca. Walczący z nimi Mieszko
ponosił z początku klęski - w jednej z bitew w 965
roku zginął nawet jego brat nieznany z imienia.
Decyzja Mieszka o przyjęciu chrztu spowodowała
liczne zmiany w tej wojnie. Z jednej strony Czechy
opowiedziały się po stronie Polaków, a tym samym
Wieleci stracili sojusznika. Z drugiej jednak strony
wprowadzenie nowej wiary mogło doprowadzić do
buntu, szczególnie na terenach Wielkopolski i na
Pomorzu gdzie kult boga Swarożyca był silny.
Rok po Chrzcie (967r.) doszło do nowego starcia z
Wieletam a w szcególności Wolinianamii. Na ich
czele stanął Wichman - saski graf, wygnany z
Niemiec za przestępstwa polityczne. Wtargnął on
głęboko w państwo Polan i 26 IX 967 roku doszło
do walnej bitwy na lewym brzegu Warty. Czesi,
wraz z 2 hufcami jazdy, byli jednak po polskiej
stronie. Wojska Wieletów zostały zniszczone a sam
Wichman zginął w walce. Skutkiem wygranej
Mieszka było umocnienie się państwa polskiego
u ujścia Odry, oraz zajęcie Wolina, a być może
Wołogoszczy i Uznamia.
Walki z Niemcami
Nadszedł rok 972. Żywioł germański przybiera
w swej ekspansji na sile. Margrabia Hodon
postanawia wyprawić się na ziemię Polan.
Germańska armia przeszła bez oporu przez
ziemię Obodrytów i Wieletów. Oddziały Polan
zgrupowane w Cedyni oczekiwały napastników.
Sama Cedynia strzegła przeprawy na ważnym
szlaku, który z głębi Niemiec wiódł na wybrzeże
środkowe.
"...Kiedy w dzień św. Jana Chrzciciela starli się
z Mieszkiem, odnieśli zrazu zwycięstwo, lecz
potem w miejscowości Cedynia brat jego
Czcibor zadał im klęskę kładąc trupem
wszystkich najlepszych rycerzy...".
Thietmar
Zwycięstwo Mieszka I pod Cedynią umocniło
polskie wpływy na Pomorzu Zachodnim,
a także było poważnym ostrzeżeniem dla
plemion zachodnio-słowiańskich. Zwycięstwo
pod Cedynią jest wspaniałym epizodem
z historii Polski.
Koniec panowania Mieszka I
W 990 roku Mieszko I zerwał
przymierze z Czechami, przyłączając
na stałe ziemie Śląska zajmowany
niegdyś między innymi przez plemię
Ślężan do terenów Polski. Nie
wiadomo czy to on, czy dopiero
Bolesław Chrobry przyłączył ziemie
krakowską. W każdym razie pozostaje
faktem, ze Mieszko I pozostawił
dobrze rozwinięte, zjednoczone i
bogate ziemie państwa polskiego
swojemu następcy, Bolesławowi
Chrobremu.
Polska za pierwszych Piastów
Dagome iudex
Testament Mieszka I - 992
Mimo,
iż tak długo dążył do zjednoczenia wszystkich ziem w jeden kraj, to na
.
podstawie swojego testamentu, zwanego Dagome iudex. (Dagome iudex
(dagome - nowe imię Mieszka) (iudex - być może spis ziem lub sędzia)
książe dzieli Polskę: dla Bolesława oddaje Śląsk i Mazowsze, a dla
pozostałych synów - resztę ziem, nad którymi władzę miała sprawować ich
matka, Oda, aż do uzyskania przez nich pełnoletniości. Określa także w nim
granice Polski oraz, co najważniejsze, oddaje siebie i Polskę pod opiekę
papieżowi i zobowiązuje się do płacenia mu w zamian za opiekę, daniny. W
tym samym roku umiera 25.05.992, a na czele państwa staje Bolesław
Chrobry, po uprzednim wygnaniu macochy i przyrodnich braci.
Bolesław I Chrobry
Bolesław I Chrobry (Wielki) (urodzony 967r. w Poznaniu,
zmarł 17 czerwca 1025r.) – książę Polski od 992 roku,
pierwszy koronowany król Polski (od 1025 roku) z dynastii
Piastów, w latach 1003-1004 był także księciem czeskim.
Bolesław Chrobry w pierwszych latach panowania utrzymywał przyjazne stosunki z cesarzem
Ottonem III, starając się jednocześnie o zdobycie wpływów wśród pogańskich wciąż Słowian
Połabskich (Wieletów) oraz plemion pruskich i jaćwieskich. Służyć temu miały wysyłane przez
niego misje, mające za zadanie szerzenie tam chrześcijaństwa. Nie przyniosły one większych
efektów. W 997 roku podczas wyprawy misyjnej na ziemie pruskie został zabity były biskup praski
i osobisty przyjaciel cesarza - Wojciech Sławnikowic ( imię zakonne, pod którym jest znany na
zachodzie, - Adalbertus). Pochowano go uroczyście w stolicy księstwa - Gnieźnie. Został on już
w nastepnym roku kanonizowany (uznany za świętego) jako męczennik za wiarę. W roku 1000 z
wielką pielgrzymką do grobu świętego przybył cesarz Otton III (zjazd gnieźnieński). W roku
poprzednim wspólnie z papieżem zatwierdził powołanie w Gnieźnie metropolii (samodzielnej
prowincji kościelnej) czyli arcybiskupstwa, oraz podległych mu biskupstw w Krakowie, Wrocławiu
i Kołobrzegu. W skład metropolii weszło później także dotychczasowe biskupstwo misyjne w
Poznaniu. Pierwszym arcybiskupem gnieźnieńskim został brat świętego Wojciecha - Radzim
(Gaudenty).
Quiz
1). Wymień przynajmniej 3 plemiona polskie.
2). W jakim kraju pierwszym historycznym władcą był
Mieszko I ?
3). W którym roku Mieszko I przyjął Chrzest?
4). Jak nazywał się biskup, który przybył do Poznania w
celu chrystianizacji pogan w kraju Mieszka?
5). Czego skutkiem była ostatnia bitwa z Wieletami?
6). Z kim Mieszko I stoczył bitwę pod Cedynią?
7). Czym było Dagome Iudex?
8). Co stanowiło zalążek plemienia?
9). Jakie ziemie odebrał Mieszko I Czechom?