SLE

TOCZEŃ RUMIENIOWATY
UKŁADOWY
LUPUS ERYTHEMATOSUS SYSTEMICUS
SYSTEMIC LUPUS ERYTHEMATOSUS - SLE
zalicza się do układowych chorób tkanki
łącznej o charakterze
autoimmunologicznym, w której w
surowicy krwi, w różnych narządach i
tkankach stwierdza się obecność
przeciwciał, kompleksów
immunologicznych i/lub komórek
immunologicznie kompetentnych
skierowanych przeciwko własnym
antygenom
Uogólnione zmiany
narządowe w przebiegu
tocznia
 polegają
 są
na zapaleniu naczyń
wynikiem
wielu
zaburzeń
odpowiedzi układu immunologicznego
ETIOPATOGENEZA
Przyczyny choroby nieznane
 Możliwe czynniki etiopatogenetyczne:

– genetyczne
-rodzinne występowanie choroby
 -dominacja antygenów zgodności tkankowej

HLA-DR2, -DR3, -DR8, HLA-A1, HLA-B8
– hormonalne

-estrogeny nasilają, testosteron hamuje wytwarzanie przeciwciał
– środowiskowe
zakażenia wirusowe, retrowirusy, wirus Epsteina-Barr, CMV
– indukcja lub zaostrzenie choroby pod wpływem
leków
– Antybiotyki - penicyliny, tetracyklina, streptomycyna
– Sulfonamidy - Co-trimoksazol
– Leki hipotensyjne - hydralazyna, rezerpina, metyldopa
– Leki przeciwzapalne - fenylbutazon
– Leki przeciwprątkowe - PAS, izoniazyd
– Leki przeciwarytmiczne - chinidyna, prokainamid, praktolol
– Leki przeciwtarczycowe - metylotiouracyl, propylotiouracyl
– Leki przeciwdrgawkowe - fenytoina
– promieniowanie nadfioletowe - zaostrzenie
objawów skórnych
TOCZNIOWE ZAPALENIE NEREK
następstwo współdziałania wielu
zaburzeń układu immunologicznego
– Autoprzeciwciała
– Kompleksy immunologiczne

autoantygen - autoprzeciwciało
–
–
in situ
z krążenia
uszkodzenie tkanki obwodowej lub
narządu
Autoprzeciwciało anty-DNA i kompleksy
immunologiczne DNA - anty DNA

uszkodzenie nerek w toczniu
Anty - ds DNA - przeciwciała skierowane
przeciwko własnemu dwuniciowemu
kwasowi deoksyrybonukleinowemu
– wiązanie in situ z antygenami DNA
związanymi z histonami nukleosomów lub
chromatyną jąder komórek i innymi
składnikami błony podstawnej kłębuszków
– tworzenie kompleksów z nukleosomami o
ładunku dodatnim i osadzanie w ujemnie
naładowanych odcinkach błony podstawnej
kłębuszków
Przeciwciała przeciwko komórkom
śródbłonka
łączenie przeciwciał z antygenami na
powierzchni komórek śródbłonka
kompleks immunologiczny
tworzenie gęstych złogów pod
śródbłonkiem
częściej u chorych z ciężkim przebiegiem choroby
Przeciwciała antyfosfolipidowe - aPL
(30% chorych)

skierowane przeciw składnikowi błon
komórkowych, kompleksowi fosfolipidowo
- białkowemu
(ściana naczyń, płytki krwi )
Inne przeciwciała

P/ciała ENA anty Sm - p/ciała p/ko antygenom
rozpuszczalnym jądra

P/ciała p/jądrowe ANA

P/ciała p/ko antygenom
własnych komórek

P/ciała skierowane p/ko obcym antygenom
cytoplazmatycznym
MORFOLOGIA

Zmiany w nerkach:
kłębuszki,
tkanka
śródmiąższowa, rzadziej drobne naczynia

Najczęściej
KZN

Immunohistochemia:
różne postacie rozplemowego
– złogi immunoglobulin IgG, rzadziej IgM, składowe
dopełniacza C3 i C1, włóknik
TOCZNIOWE ZAPALENIE NEREK
ZMIANY MORFOLOGICZNE wg WHO
Klasa I
Klasa II
Klasa III
Klasa IV
Klasa V
Klasa VI
prawidłowy obraz w mikroskopie świetlnym
mezangialne KZN
ogniskowe rozplemowe KZN
rozplemowe rozlane KZN
błoniaste KZN
zaawansowane szkliwienie
OBRAZ KLINICZNY
Choroba występuje w każdym wieku,
częściej K 15 - 40 r.ż.
 Stosunek płci K : M. = 5 : 1



SLE jest nazywany „chorobą młodych kobiet”
Częstość rozwoju nefropatii toczniowej nie
zależy od wieku i płci chorego
Początek choroby u dzieci:

zazwyczaj ostry
– stany gorączkowe
– zajęcie kilku narządów i / lub układów

30% dzieci - początek skąpoobjawowy
Czynniki wpływające na przebieg,
objawy i powikłania:
– rodzaj zmian morfologicznych w
kłębuszkach nerkowych
– towarzyszące objawy ze strony innych
narządów
– wiek chorego
– okresy zaostrzeń i remisji
OBJAWY KLINICZNE SLE:
 Układ
kostno - stawowy:
– zapalenie stawów i mięśni

bez zniekształceń
OBJAWY KLINICZNE SLE:

Zmiany skórne:
–
–
–
–
–
zapalenie skóry twarzy „motyl”
zespól Reynauda
łysienie
zapalenie żył powierzchownych skóry
nadwrażliwość na światło
OBJAWY KLINICZNE SLE:

Zmiany hematologiczne:
– niedokrwistość, w tym hemolityczna
– leukopenia < 4000 w mm3
– trombocytopenia < 100 000 w mm3
OBJAWY KLINICZNE SLE:

Ośrodkowy układ nerwowy:
–
–
–
–
psychozy
porażenie nerwów czaszkowych
polineuropatia
drgawki
OBJAWY KLINICZNE SLE:

Układ oddechowy i krążenia:
– zapalenie błon surowiczych
– zapalenie mięśnia sercowego
– zapalenie płuc
OBJAWY KLINICZNE SLE:
 Zapalenie

nerek
ZAJĘCIE NEREK W TOCZNIU 50-80%
przypadków SLE
Zapalenie nerek
Manifestacja kliniczna
 zespół nerczycowy
 niewydolność nerek ( szybko lub powoli rozwijająca się )
 zmiany w moczu
– białkomocz
– krwinkomocz
– osad teleskopowy - często

erytrocyty i wałeczki erytrocytarne świadczą o ostrości procesu

wałeczki woskowe (ciała tłuszczowe, kryształy dwułomnych lipidów) przy ZN
wałeczki niewydolności nerek
histuria - obecność w moczu białka tkankowego nie pochodzącego z krwi
( z uszkodzonych koórek nekowych)


ROZPOZNANIE

obraz kliniczny

wyniki badań serologicznych

badanie immunohistochemiczne
skóry zdrowej


skrawka
obecność złogów immunoglobulin na granicy skórnonaskórkowej w skórze nie zmienionej u chorych na
SLE
badanie morfologiczne nerki
Zaburzenia immunologiczne:
–
–
–
–
obecność komórek LE
czynnik LE (kompleks DNA-histon)
p/ciała anty-nDNA
p/ciała ENA anty Sm - p/ciała p/ko antygenom
rozpuszczalnym jądra
– p/ciała p/jądrowe ANA
– nieswoiste dodatnie odczyny kiłowe
– inne autoprzeciwciała:
p/ciała przeciw erytrocytom, leukocytom wielojądrzastym, limfocytom, krwinkom
płytkowym, czynnikom krzepnięcia, przeciwciała antykardiolipinowe, reaginy typu
waserrmanowskich odpowiedzialne za nieswoiście dodatnie klasyczne
serologiczne odczyny kiłowe, czynnik reumatoidalny klasy IgM
LECZENIE

Cel leczenia zmian nerkowych:
 zmniejszenie
aktywności procesu
immunologicznego
 osłabienie
reakcji zapalnej
 ustąpienie
czynnych zmian histologicznych
Zalecany przez WHO schemat leczenia nefropatii
toczniowej:


Klasa
Klasa
I
II
prawidłowy obraz w mikroskopie św.
mezangialne kzn


Klasa III
ogniskowe rozplemowe KZN
Klasa IV
rozplemowe rozlane KZN
Klasa
błoniaste KZN







V
- leczenie objawowe
- leczenie objawowe
ew. biopsja nerki
- leczenie objawowe
(biopsja nerki)
ZN:prednison+cytostatyki
(zwł.Cyklofosfamid)
- agresywne leczenie
prednison+cytostatyki
- Prednison, przy
braku poprawy
inne leki i-s
ROKOWANIE

Niepomyślne w nefropatii toczniowej:
–
–
–
–
aktywny proces zmian kłębuszkowych (typ IV i V)
ciężki zespół nerczycowy
aktywny osad moczu
szybki rozwój niewydolności nerek