Ćwiczenie zachowań asertywnych

Ćwiczenie zachowań asertywnych
ASERTYWNOŚĆ – to umiejętność pełnego wyrażania siebie w kontakcie z innymi
osobami. Zachowanie asertywne oznacza bezpośrednie, uczciwe i stanowcze wyrażanie
swoich uczuć, postaw, opinii lub pragnień w sposób respektujący uczucia, postawy, opinie,
prawa i pragnienia drugiej osoby. Zachowanie asertywne rożni się od zachowania
agresywnego tym, że oznacza korzystanie z osobistych praw bez naruszania praw innych.
Różni się też od zachowania uległego tym, iż zakłada działanie zgodne z własnym interesem
oraz stanowczą obronę siebie i swoich praw – bez nieuzasadnionego poczucia lęku i winy.
U dzieci i dorosłych można znaleźć setki przykładów naruszania własnych praw i
godności osobistej. Banalne różnice przekształcają się w konflikty, które trzeba
umieć
łagodzić. Międ agresja a uległością istnieje trzeci możliwy sposób zachowania – zachowanie
asertywne. Problem asertywności wiąże się z umiejętnościami komunikacyjnymi., z
poczuciem własnej wartości oraz poczuciem sprawstwa.
Poniższe ćwiczenia pomogą uświadomić sobie własne prawa w kontaktach
społecznych. Uczą, co to znaczy być asertywnym. Jak realizować swoje potrzeby i interesy,
jak bronić granic własnego terytorium psychologicznego.
Ćw. 1
To mi przeszkadza ….
Cele: Ćwiczenie umiejętności asertywnego zachowania w różnych sytuacjach społecznych.
Pomoce: scenariusze sytuacji społecznych do ćwiczenia zachowań asertywnych.
Np. 1. Czytasz książkę w czytelni. Obok dwie osoby głośno rozmawiają, śmieją się.
Przeszkadzają ci.
2. Podczas rozmowy twój kolega poklepuje cie po ramieniu. Denerwuję cię takie
zachowanie.
3. Jesteś bardzo głodny. Stoisz w długiej kolejce w szkolnej stołówce. Nagle ktoś
wchodzi przed ciebie.
Przebieg zajęć
1. Uczestnicy dobierają się w trójki. Dokonują analizy jednej z trzech sytuacji i
przygotowują odpowiednią scenkę.
2. Chętni prezentują swoje scenki przed klasą. Uczniowie klasyfikują przedstawione
zachowania do jednej z trzech kategorii: zachowania uległe, zachowania agresywne,
zachowania służące obronie własnych praw bez używania agresji. Nauczyciel
tłumaczy pojęcie „asertywności” jako umiejętności obrony własnych interesów w
kontaktach z innymi bez naruszania ich praw. Przypomina też, że przysługuje nam
prawo do zachowań nieasertywnych. Istnieje wiele sytuacji, w których w imię
wyznawanych wartości bądź uczuć żywionych do bliskich osób, świadomie
rezygnujemy z własnych interesów na rzecz potrzeb innych ludzi.
3. Uczniowie wybierają modelowe zachowanie asertywne dla każdej sytuacji życiowej.
4. Trójki ćwiczą modelowe zachowania. Dwie osoby odgrywają scenkę, jedna jest
obserwatorem- ekspertem udzielającym informacji zwrotnych „aktorom”. Następnie
uczestnicy zamieniają się rolami.
Omówienie
Warto zwrócić uwagę na następujące zagadnienia:
- po czym rozpoznajemy zachowania asertywne, uległe, agresywne;
- jak uczniowie czuli się, zachowując się asertywnie, a jak – zachowując się
nieasertywnie, jak partnerzy reagowali w każdej z tej sytuacji,
- jakie korzyści daje zachowywanie się w sposób nieasertytwny.
Ćw. 2
Asertywny uczeń
Cele: uświadomienie uczniom ich praw w kontaktach z nauczycielami. Ćwiczenie
umiejętności wyrażania i obrony swoich praw.
Pomoce: wewnątrz szkolny system oceniania i PSO, scenariusze lekcji. Przykładowe
sytuacje.
1.
twoje wypracowanie zostało ocenione ndst.. Uważasz taką ocenę za niesprawiedliwą.
2.
Chcesz poprawić semestralną ocenę na bdb. Uważasz, że znasz przedmiot, choć raz nie przygotowałeś się
do lekcji dostałeś jedynkę.
3.
nauczyciel zapowiada klasówkę, która byłaby drugą w ciągu tego samego dnia.
4.
nauczyciel polecił zapoznać się w domu z trudnym tematem. Mimo, że czytałeś odpowiedni rozdział z
podręcznika, nie zrozumiałeś istoty problemu. Na następnej lekcji nauczyciel odpytuje na stopnie z tego
tematu.
5.
w waszej pracowni jest dobrze wyposażona pracownia chemiczna. Jednak na lekcjach nie wykonujecie
żadnych doświadczeń - nie korzystacie jedynie z podręcznika.
Przebieg
1. Korzystając z WSO i PSO szkoły uczniowie wymieniają swoje prawa. Następnie
zastanawiają się, jakie jeszcze prawa wynikają z faktu, że ponoszę odpowiedzialność
za własne uczenie się.
2. Na forum klasy ochotnicy odgrywają przykładowe scenki, w których nauczyciele nie
respektują praw ucznia. Po każdej z nich pozostali uczniowie komentują zachowania
„aktorów”, starając się określić, czy zachowali się oni ulegle. Asertywnie czy
agresywnie. Ustalają modelowe zachowania, w których uczeń domaga się swoich
praw, zachowując się uprzejmie ale stanowczo.
3. W małych grupach uczniowie ćwiczą modelowe zachowania.
Omówienie
- jakie są doświadczenia uczniów w zakresie respektowania ich praw przez nauczycieli oraz
naruszania praw nauczycieli przez uczniów.
- jak zazwyczaj zachowują się uczniowie, gdy nauczyciele naruszają ich prawa; jakie
zachowania wg nich są najbardziej skuteczne,
- czy domaganie się respektowania praw uczniowskich sprawia uczniom kłopoty i dlaczego;
- jakie konsekwencje mogą wynikać z asertywnego zachowywania się uczniów w kontaktach
z nauczycielami;
Ćw. 3
Kiedy mówić „nie”?
Cele: uświadomienie sobie prawa do odmawiania innym osobom. Stworzenie okazji do
analizy sytuacji, w których należy mówić „nie”.
Pomoce: kartki A4, długopisy
Przebieg
1. Uczniowie przypominają sobie 5 sytuacji, w jakich ostatnio ktoś poprosił ich o
przysługę, a oni zgodzili się, choć nie mieli na to ochoty.
2. Każdy uczeń dzieli kartę na 4 części. W pierwszej rubryce krótko opisuje sytuacje, w
drugiej – co zyskał dzięki temu, że nie odmówił prośbie, w trzeciej – co stracił, w
czwartej – co by się stało, gdyby w poszczególnych sytuacjach odmówił spełnienia
prośby.
3. Uczniowie najpierw indywidualnie, a potem w parach lub grupkach analizuja swoje
bilanse „zysków i strat”, zastanawiają się, czy słusznie postąpili, jak zachowaliby się
teraz, gdyby te sytuacje się powtórzyły.
Opracowała: A. Kłys
Literatura pomocnicza:
M. Król – Fijewska, Trening asertywności, Warszawa PTP 1992
M. Chomczyńska – Miliszkiewicz, D. Pankowska, Polubić szkołę, WSiP Warszawa 1995