Asertwyność

Scenariusz porady grupowej
1. Nazwa porady grupowej:
„Asertywność w poszukiwaniu pracy”
2. Zakres porady grupowej
Główne zagadnienia:
● Typy zachowań w komunikacji interpersonalnej: asertywność, uległość, agresja,
● Pojęcie asertywności
● Prawa asertywności
● Obszary asertywności
● Asertywne zachowania:
 reagowanie na krytykę,
 przyjmowanie pochwał,
● Zatrudnianie asertywnych pracowników,
● Trening zachowań asertywnych
Warsztat przeznaczony jest dla osób, dla których wyrażanie własnych uczuć, opinii,
poglądów czy sądów sprawia trudność. Celem warsztatu jest poznanie praw asertywności
oraz nabycie wiedzy w zakresie kształtowania umiejętności stosowania zachowań
asertywnych w procesie poszukiwania zatrudnienia.
3. Czas trwania i sposób organizacji porady grupowej
4 godziny zegarowe: 09:00 - 13:00;
Zajęcia jednodniowe warsztatowe odbywające się w siedzibie PUP w Nidzicy
ul. Traugutta 23, sala nr 23.
4. Wymagania wstępne dla uczestników porady grupowej
Osoby bezrobotne/poszukujące pracy zarejestrowane w PUP w Nidzicy. Grupa
różnorodna pod względem płci, wieku, wykształcenia, liczebność grupy nie więcej, jak –
16 osób.
5. Cele porady grupowej:
W rezultacie udziału w zajęciach warsztatowych uczestnik nabędzie wiedzę z zakresu:
- poznania praw asertywności,
- kształtowania umiejętności stosowania zachowań asertywnych w procesie poszukiwania
zatrudnienia,
6. Opis przebiegu porady grupowej
09:00- 09:10Powitanie uczestników porady grupowej, omówienie przebiegu zajęć- ogólne zapoznanie
z celami i tematem spotkania, jego organizacją i czasem trwania.
09:10- 09:25Zapoznanie uczestników z pojęciem asertywności, omówienie znaczenia i roli zachowań
interpersonalnych w procesie poszukiwania pracy: uległe, asertywne, agresywne.
09:25- 10:00
Ćwiczenie: „Motywacja zachowań”
Opis ćwiczenia:
I. Prowadzący dzieli uczestników na 3 zespoły i rozdziela zadania:
- zespół 1 – „Powody zachowań agresywnych”
- zespół 2 – „Powody zachowań asertywnych”
- zespól 3 – „Powody zachowań uległych”
II. Poszczególne grupy zastanawiają się nad powodami zachowań, zapisują je na połowie
kartki, a wybrana z każdej grupy osoba prezentuje na forum wyniki pracy zespołowej.
III. Doradca uzupełnia wypowiedzi o istotne, a niewymienione przyczyny konkretnych
zachowań.
IV. Następnie w grupach uczestnicy wypełniają drugą połowę tabeli, wpisując potencjalne
konsekwencje danego zachowania. Przedstawiają wyniki na forum grupy.
V. Podsumowanie: doradca zadaje pytanie Które zachowanie jest najbardziej skuteczne i
właściwe?” Następnie uczestnicy wypełniają kwestionariusz „Mapa asertywności”
10:00-10:20
Praca w zespołach z wykorzystaniem ćwiczenia- „Dlaczego warto być asertywnym?”
Odpowiedzi uczestników doradca zapisuje na flipcharcie, a następnie grypa wspólnie
analizuje wypowiedzi
Przykład:
Pracownik mimo częstego zwracania uwagi, wciąż popełnia w pracy te same błędy.
Komunikaty „ty”
Jest Pan nieodpowiedzialny . jak długo będzie Pan tak partaczył robotę?
Komunikat „ja”
Proszę pana , zwracałem się już kilkakrotnie uwagę, ze tak wykonana poduszka nie jest
zgodną z obowiązującymi normami jakości. Jestem zdenerwowany, bo bardzo zależy mi ,
żeby Pan jak najszybciej poprawił jakość swojej pracy. Duża ilość braków powoduje
zaangażowanie innych osób do robienia poprawek.
10:20- 10:40Zapoznanie uczestników z Prawami i obszarami Asertywności – plakat
1. Masz prawo do robienia tego, co chcesz – dopóki twoja działalność nie rani kogoś
innego.
2. Masz prawo do zachowania swojej godności poprzez asertywne zachowanie - nawet
jeśli rani to kogoś innego – dopóki twoje intencje nie są agresywne, lecz asertywne.
3. Masz prawo do przedstawiania innym swoich próśb – dopóki uznajesz, że druga osoba
ma prawo odmówić.
4. Istnieją takie sytuacje między ludźmi, w których prawa nie są oczywiste. Zawsze
jednak masz prawo do przedyskutowania i wyjaśnienia problemu z druga osobą.
5. Masz prawo do korzystania ze swoich prawa. Jeśli z nich nie korzystasz, to godzisz się
na odebranie ich sobie.
H. Fensterheim radził: „Jeżeli masz wątpliwości, czy dane zachowanie jest asertywne,
sprawdź, czy choćby odrobinę zwiększa ono Twój szacunek do samego siebie. Jeżeli
tak jest, jest to zachowanie asertywne. Jeżeli nie – nie jest ono asertywne.
10:40-10:50Przerwa
10:50-11:30-
Ćwiczenie „Moje prawa”- praca zespołowa
Opis ćwiczenia:
1. Uczestnicy wspólnie ustalają obszary w swoim życiu, za które są odpowiedzialni, np.
życie rodzinne, własny rozwój, znalezienie pracy, panowanie nad emocjami itd.
2. Doradca wybiera 4 obszary najbardziej istotne w poszukiwaniu pracy i na tyle grup
dzieli uczestników porady grupowej. Każda grupa na arkuszu pisze zdanie: „Jestem
odpowiedzialny/a za ………….., wobec tego mam prawo do ……………… ,
np. „Jestem odpowiedzialny/ a za własny rozwój , wobec tego mam prawo do
decydowania czego, kiedy i w jaki sposób będę się uczyć”
3. Zespoły wymieniają swoje prawa związane z danym obszarem i zapisują je na
flipcharcie.
4. Wybrana osoba prezentuje rezultaty pracy swojej grupy.
5. Podsumowanie- doradca przy użyciu plakatu przedstawia wybrane prawa
asertywności.
11:30- 12:10
Asertywne zachowanie
Ćwiczenie: „Asertywna reakcja na krytykę”
Opis ćwiczenia:
1. Uczestnicy wypisują na małych kartkach krytyczne uwagi, jakie kiedyś usłyszeli na
swój temat.
2. Doradca zbiera zapisane karteczki i przykleja je na dużym arkuszu, a następnie dzieli
uczestników w pary.
3. Każda para wybiera 2 uwagi i próbuje na nie asertywnie odpowiedzieć.
4. Doradca obserwuje pracę i pomaga w trudniejszych przypadkach, kiedy para ma
problem z asertywnym formułowaniem odpowiedzi.
5. Podsumowanie: doradca przy współudziale uczestników wymienia korzyści
wynikające ze zmiany zachowań agresywnych na asertywne.
12:10- 12:20
Ćwiczenie: „Upominki”
Doradca prosi aby każdy uczestnik obrysował na kartce swoja dłoń i podpisał ją.
Następnie wszyscy nawzajem wymieniają się rysunkami i wpisują w nie coś miłego dla
adresata.
Doradca: „Jak się czujecie po tym ćwiczeniu? Czy miło jest otrzymywać tyle
prezentów?”
Przedstawienie plakatów: „Asertywne reagowanie na krytykę” , „Asertywne
przyjmowanie pochwał”
Doradca: Zarówno asertywnego reagowania na krytykę jak i asertywnego przyjmowania
pochwał można się nauczyć.
12:20-12:50
Zatrudnianie asertywnych pracowników – mini wykład
Ćwiczenie: „Asertywny rozmówca”
Opis ćwiczenia:
1. Doradca dzieli uczestników na pary i przedstawia im następującą sytuację: Podczas
rozmowy kwalifikacyjnej rozpoczyna się dyskusja pomiędzy pracodawcą a osobą
bezrobotną, która ubiega się o stanowisko przedstawiciela handlowego. Pracodawca
myśli przede wszystkim o własnych zyskach, a poglądy i wartości kandydata wcale go
nie obchodzą. Kandydat tak ma poprowadzić rozmowę, by zachować się asertywnie –
niezależnie od reakcji pracodawcy. Rozmowa zaczyna się od zdania pracodawcy:
- „No wie Pan jak to w tym zawodzie jest – czasami trzeba trochę oszukać. Ale kto
dzisiaj nie oszukuje, ten nie zarabia. Taka jest prawda!
2. Uczestnicy w parach odgrywają swoje role: pracodawcy i bezrobotnego
3. Doradca obserwuje pracę i pomaga w trudniejszych sytuacjach
4. Chętne pary prezentują swoje scenki na forum, a grupa je omawia
5. Podsumowanie – wspólna rozmowa na temat korzyści z zastosowaniem zachowań
asertywnych podczas poszukiwania pracy.
12:50 – 13:00
Podsumowanie warsztatu.
7. Wykaz niezbędnych środków i materiałów dydaktycznych wykorzystanych
podczas porady grupowej
Proponowane narzędzia do wykorzystania w trakcie zajęć:
- Typy zachowań w komunikacji interpersonalnej – plakat
- Prawa asertywności – prawa Herberta Fensterheima –plakat
- Asertywne reagowanie na krytykę – plakat
- Asertywne reagowanie na pochwałę – plakat
- Kwestionariusz „Mapa asertywności”
- Materiał do samokształcenia - Asertywność
- Wykład ilustrowany był foliogramami wyświetlanymi na ekranie za pomocą urządzenia
projekcyjnego służącego do wyświetlania obrazów na ścianie.
Sporządził: Małgorzata Łaszczych
……………………………………………….
Zatwierdził
Data i podpis osoby upoważnionej
ZAŁĄCZNIKI DO
Scenariusza porady „ASERTYWNOŚĆ”
WSTĘP
Sytuacja poszukiwania pracy należy do tzw. sytuacji trudnych, gdyż często kandydat do
pracy spotyka się z odmową lub krytyczną oceną swojej osoby. Zachowanie w takiej sytuacji
niesie ze sobą wiele informacji na jego temat i pozwala otoczeniu poznać indywidualny
sposób na wyrażanie własnych myśli, uczuć i przekonań. Od ponad dwudziestu lat uczy się
w Polsce zachowań asertywnych, które mają pomóc w takim wyrażaniu własnych uczuć,
opinii czy sądów, by pozostając z nimi w zgodzie nie naruszać godności i praw innych ludzi.
Słowo „asertywność” pojawiło się w Polsce z języka angielskiego (assertiveness), gdzie
znaczy „stanowczy, nie znoszący sprzeciwu”. Potocznie w języku angielskim używane jest w
znaczeniu „pewność siebie” i w takim znaczeniu używane jest także w języku polskim.
Oznacza to, że osoba asertywna to ktoś pewny siebie, z adekwatnym poczuciem własnej
wartości. To człowiek, który realizuje własny program życiowy w oparciu o swoje potrzeby,
w odpowiedniej zgodzie z potrzebami innych.
Na ogół asertywność kojarzona jest z umiejętnością mówienia NIE, z umiejętnością
odmawiania. Ale to tylko niewielki fragment obszaru zachowań asertywnych.
TYPY ZACHOWAŃ
Poszukiwanie pracy wymaga od potencjalnego kandydata opanowania umiejętności
planowania, organizowania, motywowania siebie i innych do określonego działania,
monitorowania
sytuacji
oraz
oceniania
efektów
poczynań
własnych
oraz
osób
zaangażowanych
w ten proces. Poszukujący zatrudnienia swoją postawą, poprzez konkretne zachowanie,
wywierają wpływ na swoje otoczenie i dzięki temu zwiększają bądź zmniejszają swoje szanse
na pracę i osiągnięcie celów zawodowych.
W poszukiwaniu pracy szczególnie istotne są trzy cechy zachowań:
1. skuteczność w realizacji własnych projektów i celów zawodowych;
2. życzliwość w relacjach z ludźmi, także z tymi, którzy mają odmienne zdanie i którzy
w danym momencie nie zamierzają zatrudnić określonej osoby;
3. poszanowanie praw własnych do wyrażania opinii, uwag czy obaw bez naruszania przy
tym praw innych ludzi.
Cechy te należą do pożądanych zachowań asertywnych, których można się nauczyć.
Z praktyki wynika, że zachowania asertywne nie występują w czystej postaci i każdy musi
je trenować, by móc posługiwać się nimi swobodnie. Aby jednak rozpocząć trening w tym
zakresie, każdy powinien uświadomić sobie, jakiego typu zachowania nieasertywne często
prezentuje.
Zachowania nieasertywne określają najczęściej 2 typy zachowań:
1. Zachowania uległe /plakat nr 11.1/ – postępuje tak ktoś, kto jest mało skuteczny,
ustępuje innym, nie zawsze potrafi bronić swoich interesów, ale ustępuje innym w imię
dobrej atmosfery i życzliwych relacji z ludźmi. To podporządkowanie się innym,
ograniczenie praw własnych, brak wiary w siebie, ucieczka od podejmowania decyzji,
obawa przed reakcją innych, poczucie krzywdy i niedowartościowanie.
2. Zachowania agresywne /plakat nr 11.2/ – reprezentuje je ktoś, kto skutecznie dąży do
realizacji swoich celów, ale robi to nieżyczliwie, konfliktowo, dając odczuć drugiej osobie
swoją wyższość. To groźby, wrogość, traktowanie innych ludzi jak przeciwników,
łamanie cudzych praw, złość, konflikty z otoczeniem, ale także brak wiary w siebie i chęć
zwrócenia uwagi na własną osobę. Gdy agresywna osoba spotyka silniejszą lub
sprytniejszą od siebie jednostkę – albo ostro walczy, albo przechodzi na pozycję uległą,
często w jednym i drugim przypadku ponosząc duże straty.
ĆWICZENIE 1
Motywacja zachowań
Środki dydaktyczne: papier flipchart, markery, taśma mocująca, plakat lub prezentacja
multimedialna /do wyboru/
/patrz
/
Opis ćwiczenia
1. Prowadzący dzieli uczestników na 3 zespoły i rozdziela zadania:
-
zespół 1 – „Powody zachowań agresywnych”;.
-
zespół 2 – „Powody zachowań asertywnych”;.
-
zespół 3 – „Powody zachowań uległych”.
2. Grupy zastanawiają się nad powodami zachowań, zapisują je na połowie
przygotowanego flipchartu, a wybrana z każdej grupy osoba prezentuje na forum
wyniki
pracy
zespołowej.
3. Prowadzący uzupełnia wypowiedzi
o istotne, a niewymienione
przyczyny
konkretnych zachowań.
4. Następnie w grupach uczestnicy wypełniają drugą połowę tabeli „Potencjalne
konsekwencje” i podobnie przedstawiają wyniki pracy pozostałym uczestnikom.
5. Podsumowanie – prowadzący zadając pytanie: „Które zachowanie jest najbardziej
skuteczne i właściwe?” skłania uczestników do wyrażenia własnych opinii i
przekonań. Do podsumowania lider wykorzystuje plakat /plakat nr 11.3/
Ćwiczenie 2
„Dlaczego warto być asertywnym?”
Odpowiedzi uczestników lider zapisuje na flipcharcie, a następnie grupa wspólnie analizuje
wypowiedzi.
PRAWA I OBSZARY ASERTYWNOŚCI
Zachowanie asertywne to umiejętność, dzięki której ludzie otwarcie wyrażają swoje myśli,
preferencje, uczucia, przekonania, poglądy, wartości, bez odczuwania wewnętrznego
dyskomfortu i nie lekceważąc rozmówców. W sytuacjach konfliktowych, umiejętności
asertywne pozwalają osiągnąć kompromis, bez poświęcania własnej godności i rezygnacji
z uznanych wartości. Ludzie asertywni potrafią powiedzieć „nie”, bez wyrzutów sumienia,
złości czy lęku.
Być asertywnym – znaczy domagać się swoich lub czyichś praw lub występować w ich
obronie, nie ograniczając przy tym praw kogoś innego. Teoria asertywności oparta jest na
przekonaniu, że każda osoba posiada pewne podstawowe prawa.
Aby zachowywać się asertywnie trzeba nauczyć się:

nie atakować innych ludzi,

bronić się, gdy jesteś atakowany,

otwarcie używać słów „tak” i „nie”,

mówić jasno i wprost, o co ci chodzi,

szczerze wyrażać swoje oczekiwania,

używać komunikatów „ja” zamiast „ty”,

pytać, gdy czegoś nie wiesz, nie rozumiesz,

nie usprawiedliwiać, tylko wyjaśniać powody,

respektować prawa innych do asertywnego zachowania.
W zachowaniach asertywnych dominuje komunikat typu „ja”, który informuje drugą stronę
co myśli, co sądzi, jak się czuje w konkretnej sytuacji dana osoba, ale bez oceniania
i ingerencji w czyjeś postępowanie. Komunikat ten opisuje i informuje rozmówcę o jakie
dana sytuacja wzbudziła u nadawcy.
ZACHOWANIACH + UCZUCIACH + SKUTKACH
Zachowanie – krótki opis zachowania, które się podoba lub które nie jest akceptowane.
Uczucia – prawdziwe uczucia, które odczuwa konkretna osoba w danej sytuacji.
Skutek – tzn. bezpośredni, uchwytny skutek określonego zachowania.
PRAWA ASERTYWNOŚCI
1. Masz prawo do robienia tego, co chcesz – dopóki twoja działalność nie rani kogoś
innego.
2. Masz prawo do zachowania swojej godności poprzez asertywne zachowanie – nawet
jeśli rani to kogoś innego – dopóki twoje intencje nie są agresywne, lecz asertywne.
3. Masz prawo do przedstawiania innym swoich próśb – dopóki uznajesz, że druga osoba
ma prawo odmówić.
4. Istnieją takie sytuacje między ludźmi, w których prawa nie są oczywiste. Zawsze
jednak masz prawo do przedyskutowania i wyjaśnienia problemu z drugą osobą.
5. Masz prawo z korzystania ze swoich praw. Jeśli z nich nie korzystasz, to godzisz się
na odebranie ich sobie.
H. Fensterheim radził: „Jeżeli masz wątpliwości, czy dane zachowanie jest asertywne,
sprawdź, czy choćby odrobinę zwiększa ono Twój szacunek do samego siebie. Jeżeli tak jest,
jest to zachowanie asertywne. Jeżeli nie – nie jest ono asertywne”.
ĆWICZENIE 3
„Moje prawa”
ĆWICZENIE 4
Asertywna reakcja na krytykę”
Środki dydaktyczne: papier flipchart, małe kartki samoprzylepne, markery, taśma
mocująca
Opis ćwiczenia
1. Uczestnicy wypisują na małych kartkach krytyczne uwagi, jakie kiedyś usłyszeli na
swój temat.
2. Prowadzący zbiera zapisane kartki i przykleja je na dużym arkuszu, a następnie dzieli
uczestników na pary.
3. Każda para wybiera 2 uwagi i próbuje na nie asertywnie odpowiedzieć.
4. Lider obserwuje pracę i pomaga w trudniejszych przypadkach, kiedy para ma problem
z asertywnym formułowaniem odpowiedzi.
5. Podsumowanie – lider przy współudziale uczestników wymienia korzyści wynikające
ze zmiany zachowań agresywnych na asertywne.
Ważne jest uświadomienie sobie, że czasem wystarczy miłe słowo, by wzajemne
relacje między ludźmi zmieniły charakter. Są osoby, które nie potrafią powiedzieć nic
sympatycznego, nie wiedzą jak podziękować za komplement, który usłyszą, ponieważ
mają problem nie tylko z mówieniem innym pochwał, ale równie wielką trudność
sprawia im swobodne ich przyjmowanie.
ZATRUDNIANIE ASERTYWNYCH PRACOWNIKÓW
Asertywny pracownik to taka osoba, która zdaje sobie sprawę ze swoich praw, szanuje prawa
innych, więc w konsekwencji łatwiej jest nawiązać z nim kontakt i można od niego oczekiwać
lepszych efektów pracy. Pracownik uległy będzie miał problem z kreatywnością
i niewiele nowych rozwiązań czy pomysłów wniesie dla firmy. Natomiast agresywny może zniechęcić klientów, popadać ciągle w konflikty, może być twórcą i przyczyną trudnych
sytuacji.
Postawa asertywna u pracownika nie daje gwarancji idealnego wykonywania pracy, ale daje
pewność trzech istotnych korzyści:
-
stwarza szansę uzyskania przez pracodawcę tego, na czym mu zależy,
-
zapewnia pozytywny klimat i charakter rozmów,
-
buduje fundament życzliwych relacji na przyszłość.
Zarówno w kontaktach z klientami jak i we wzajemnych relacjach ze współpracownikami
osoba o postawie asertywnej będzie wyróżniać się:
-
utrzymywaniem odpowiedniego kontaktu wzrokowego,
-
naturalnym tonem głosu,
-
otwartą postawą,
-
używanym słownictwem i komunikatami typu „ja”.
Pamiętając jednak, że asertywność to nie wyuczone techniki i profesjonalne formułki,
tylko postawa i nastawienie do ludzi warto zastanowić się jak np. będzie się wyrażać
asertywność u kandydata do pracy podczas rozmowy kwalifikacyjnej.
Jeżeli chcesz zachowywać się asertywnie musisz nauczyć się:
 nie atakować innych ludzi,
 bronić się, gdy jesteś atakowany,
 otwarcie używać słów „tak” i „nie”,
 mówić jasno i wprost, o co ci chodzi,
 szczerze wyrażać swoje oczekiwania,
 używać komunikatów „ja” zamiast „ty”,
 pytać, gdy czegoś nie wiesz, nie rozumiesz,
 nie usprawiedliwiać, tylko wyjaśniać powody,
 respektować prawa innych do asertywnego zachowania.
PRAWA ASERTYWNOŚCI
Asertywność wyrażana jest prawem do:
 wyrażania własnych myśli i opinii, nawet jeśli różnią się one od poglądów
innych ludzi,
 wyrażania własnych uczuć i brania za nie odpowiedzialności,
 mówienia „tak” bez poczucia winy,
 mówienia „nie” bez poczucia winy,
 mówienia „nie wiem” bez konieczności usprawiedliwiania się,
 mówienia „nie rozumiem” bez konieczności usprawiedliwiania się,
 zmiany zdania bez konieczności usprawiedliwiania się,
 popełniania błędów i do ponoszenia za nie odpowiedzialności,
 proszenia o to, czego się chce,
 szacunku u innych ludzi oraz ich szanowania,
 wysłuchania i poważnego potraktowania,
 niezależności,
 odnoszenia sukcesów,
 odmówienia sobie i innym asertywnego zachowania.
KWESTIONARIUSZ- MAPA ASERTYWNOŚCI
Odpowiedz szczerze na pytania, zakreślając przy każdym z nich odpowiednio TAK lub NIE.
Obrona swoich praw w sytuacjach społecznych
1. Czy zdarza Ci się kupić jakąś rzecz na którą właściwie nie masz ochoty, jedynie
dlatego, że trudno Ci odmówić sprzedawcy?
2. Czy wahasz się przed zwróceniem towaru do sklepu, nawet jeśli towar ten jest
najwyraźniej wadliwy i nieużyteczny?
3. Jeżeli ktoś rozmawia głośno w trakcie filmu lub sztuki teatralnej, koncertu
– czy prosisz go, aby był cicho?
4.
Jeżeli ktoś potrąca lub stuka w Twoje krzesło, w kinie, teatrze, itp. – czy prosisz
tę osobę aby przestała?
5.
Jeżeli przeszkadza Ci, gdy ktoś pali papierosa blisko Ciebie – czy
potrafisz to
powiedzieć?
6. Jeżeli sprzedawca niesłusznie obsługuje przed Tobą kogoś, kto przyszedł
do
sklepu po Tobie – czy zwracasz głośno uwagę na tę sytuację?
7.
W przypadku jakiejś niedogodności lub awarii technicznej w Twoim
mieszkaniu
– czy nalegasz, aby odpowiedni pracownik administracji przyszedł
naprawić
usterkę?
8.
Jeżeli taksówkarz, któremu płacisz za kurs, traktuje – wbrew Twoim
intencjom –
należną Ci resztę jako napiwek – czy upominasz się o swoje?
Obrona swoich praw w kontaktach osobistych
9. Jeżeli ktoś zachowuje się wobec Ciebie w sposób niesprawiedliwy lub
krzywdzący czy zwracasz na to uwagę?
10. Jeżeli ktoś pożyczył od Ciebie pieniądze (lub jakąś rzecz) i od dłuższego
czasu zalega z oddaniem, czy wspominasz mu o tym?
11. Jeżeli ktoś poprosi Cię o przysługę, która wiąże się z poniesieniem przez
Ciebie (w Twoim odczuciu) nadmiernego trudu lub niewygody – czy
odmawiasz mu?
12. Czy masz wrażenie, że inni ludzie mają tendencję do wykorzystywania
Ciebie lub rządzenia Tobą?
13. Czy często zdarza Ci się robić coś, na co nie masz ochoty, tylko dlatego,
że nie potrafisz przeciwstawić się otoczeniu?
Podejmowanie inicjatywy i kontakty towarzyskie
14. Czy jesteś w stanie rozpocząć rozmowę z obcą osobą?
15. Czy często odczuwasz trudności w podtrzymywaniu rozmowy w sytuacji
towarzyskiej?
16. Czy sprawia Ci trudność podtrzymywanie kontaktu wzrokowego z osobą,
z którą rozmawiasz?
TAK NIE
17. Czy swobodnie uczestniczysz w spotkaniu towarzyskim, gdzie nie znasz
nikogo oprócz gospodarzy?
Wyrażanie i przyjmowanie krytyki i pochwał
18. Gdy ktoś Cię chwali, czy wiesz jak się zachować?
19. Czy zdarza Ci się chwalić znajomych, przyjaciół, członków rodziny?
20. Gdy ktoś Cię krytykuje – czy wiesz jak się zachować?
21. Czy masz trudności w krytykowaniu swoich znajomych, przyjaciół,
członków rodziny?
Wyrażanie próśb
22. Czy potrafisz zwrócić się do nieznajomej osoby o potrzebną Ci pomoc?
23. Czy potrafisz prosić swoich znajomych, przyjaciół, członków rodziny
o przysługę, pomoc?
Wyrażanie uczuć
24. Czy potrafisz być otwarty i szczery w wyrażaniu ciepła, sympatii,
zaangażowania wobec mężczyzn?
25. Czy potrafisz być otwarty i szczery w wyrażaniu niezadowolenia i złości
wobec mężczyzn?
26. Czy potrafisz być otwarty i szczery w wyrażaniu ciepła, sympatii,
zaangażowania wobec kobiet?
27. Czy potrafisz być otwarty i szczery w wyrażaniu niezadowolenia i złości
wobec kobiet?
28. Czy często zdarza Ci się unikać pewnych ludzi lub sytuacji z obawy przed
własnym zakłopotaniem?
28. Czy często zdarza Ci się dzielić swoimi odczuciami z jakąś inną osobą?
Wyrażanie opinii
30. Jeżeli w rozmowie z kimś uświadomisz sobie, że masz odmienne zdanie –
czy zwykle decydujesz się wyrazić swój pogląd?
31. Czy często przezywasz taką sytuację, że inni atakują Twoje zdanie, a Ty
masz kłopot z jego obroną?
32. Czy masz zwyczaj reagować niepokojem i napięciem, gdy rozmówca ma
odmienne zdanie od Twojego?
Wystąpienia publiczne
33. Czy odczuwasz trudność w zabieraniu głosu w dyskusji w większej grupie
osób?
34. Czy odczuwasz trudności w podejmowaniu występów publicznych
(np. przemówienie, pogadanka, itp.) wobec szerszego forum?
Kontakty z autorytetem
35. Jeżeli masz odmienne zdanie niż ktoś, kto jest dla Ciebie autorytetem –
czy otwarcie wyrażasz swoje stanowisko?
36. Czy często zdarza Ci się w kontakcie z osobą, która jest dla Ciebie
autorytetem, rezygnować ze swoich interesów i preferencji na korzyść tej
osoby?
Naruszanie cudzego terytorium
37. Czy zdarza Ci się kończyć zdania za inne osoby?
38. Czy masz zwyczaj używać krzyku, jako techniki zmuszania innych do
zrobienia tego, czego Ty nie chcesz?
39. Czy złoszcząc się masz zwyczaj używania wyzwisk i niecenzuralnych
słów?
40. Czy kontynuujesz prowadzenie sprzeczki mimo, że druga osoba od
dłuższego czasu ma jej dosyć?
41. Czy masz zwyczaj podejmować decyzje za inne dorosłe osoby?
Zacienione kratki wskazują na obszary twoich trudności.
Wróć teraz do tych punktów Mapy, przy których Twój znak „X” znalazł się w zacienionej
kratce. Przypomnij sobie, o jakich sytuacjach z twojego życia myślałeś, odpowiadając na dane
pytanie. Spisz na kartce te sytuacje, z którymi masz kłopot, uwzględniając nie tylko
okoliczności, ale przede wszystkim osoby, których dotyczy trudność.