Stowarzyszenia zawodowe i formy ich działania

Stowarzyszenie – organizacja społeczna (zrzeszenie) powoływana przez grupę osób
mających wspólne cele lub zainteresowania.
Specjalnymi odmianami stowarzyszeń, oddzielnie skodyfikowanymi i mającymi specjalne
cele, są w Polsce partie polityczne, komitety wyborcze, związki wyznaniowe, organizacje
pracodawców, związki zawodowe, cechy rzemieślnicze. Cechą wspólną wszystkich tych
organizacji jest działalność niezarobkowa.
Organizacja pracodawców - samorządny i niezależny w swej działalności statutowej od
administracji państwowej i samorządowej związek pracodawców, którego celem jest obrona
interesów i praw pracodawców wobec związków zawodowych, organów władzy i
administracji.
W Polsce działalność organizacji pracodawców reguluje ustawa z dnia 23 maja 1991.
Związek pracodawców powstaje z mocy uchwały o jego założeniu, podjętej na zgromadzeniu
założycielskim przez co najmniej 10 pracodawców. Następnie zgromadzenie uchwala statut i
wybiera komitet założycielski liczący co najmniej 3 osoby. Związek pracodawców podlega
obowiązkowi rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym. Związki pracodawców mają
prawo uczestniczenia w sporach zbiorowych i zawierania układów zbiorowych pracy. Dalej
idące uprawnienia posiadają organizacje pracodawców reprezentatywne w skali kraju (np.
uczestniczenie w obradach Komisji Trójstronnej, opiniowanie projektów aktów prawnych).
W Polsce istnieje 4 organizacje pracodawców reprezentatywnych w skali kraju:

Business Centre Club - Business Centre Club istnieje od 1991 r. Jest prestiżowym
Klubem przedsiębiorców i największą w kraju organizacją indywidualnych
pracodawców. Do BCC należy 2500 członków (osób i firm). Członkowie BCC,
reprezentujący blisko 250 miast, skupiają się w 24 lożach regionalnych na terenie całej
Polski. Do BCC należą przedstawiciele wszystkich branż, międzynarodowe
korporacje, instytucje finansowe i ubezpieczeniowe, firmy telekomunikacyjne,
najwięksi polscy producenci, uczelnie wyższe, koncerny wydawnicze i znane
kancelarie prawne.
Członkowie BCC akceptują Statut organizacji zobowiązujący ich do reprezentowania
wysokich norm etycznych, przestrzegania zasad kodeksu kupieckiego i działania zgodnie z
ideą społecznej odpowiedzialności biznesu. BCC prowadzi aktywny lobbing gospodarczy na
rzecz rozwoju gospodarki wolnorynkowej, tworzenia dobrego prawa, obrony interesów
polskich przedsiębiorców. Z członkami Klubu konsultowali się dotychczas wszyscy
prezydenci i szefowie rządu RP. Eksperci BCC współtworzą i opiniują ustawy gospodarcze,
uczestniczą w pracach komisji parlamentarnych, przekonują do swoich rozwiązań ministrów i
posłów. Prace rządu na bieżąco ocenia grupa wybitnych fachowców tworzących
Monitorujący Komitet BCC.


Pracodawcy Rzeczypospolitej Polskiej (dawniej Konfederacja Pracodawców Polskich)
– organizacja niezależna i niedochodowa, grupuje związki i federacje pracodawców,
jak również przedsiębiorstwa będące pracodawcami o ogólnokrajowym znaczeniu.
Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan (PKPP Lewiatan) – jest
organizacją dobrowolną, samorządną, niezależną, o charakterze gospodarczym oraz
społecznym, zrzeszającą związki pracodawców, federacje związków pracodawców

oraz pracodawców posiadających szczególną pozycję gospodarczą i znaczenie w
stosunkach pracy.
Związek Rzemiosła Polskiego (ZRP) – jest ogólnopolska społeczno-zawodowa i
gospodarcza organizacja samorządu rzemiosła.
Inne:





Polski Przemysł Spirytusowy (PPS) - związek pracodawców branży spirytusowej
Związek Pracodawców Kolejowych
Związek Pracodawców Przedsiębiorstw Społecznych - www.pracodawcyspoleczni.pl
Związek zawodowy – organizacja społeczna zrzeszająca na zasadzie dobrowolności
ludzi pracy najemnej.
Podstawowym zadaniem związków zawodowych jest obrona interesów pracowników
i działanie na rzecz poprawy ich sytuacji ekonomicznej i społecznej. Związki próbują
więc przeciwdziałać zwolnieniom, kontrolują przestrzeganie kodeksu pracy przez
pracodawców, zabiegają o wyższe pensje i lepsze warunki pracy dla pracowników.
Często prowadzą również działalność samopomocową (np. fundusze strajkowe),
edukacyjną (np. kursy przekwalifikowujące) i oświatową (np. kampanie informacyjne
o prawach przysługujących pracownikom). Związki zawodowe nie muszą się
kierować dobrem firmy, w której pracują przez co czasem firma z powodu
negatywnych działań może upaść lub ponieść dotkliwe straty zarówno finansowe ale
też wizerunkowe. Związki zawodowe powstały w Wielkiej Brytanii w roku 1824.
Związki zawodowe w Polsce
W Polsce, zgodnie z ustawą z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych, związek
zawodowy jest dobrowolną i samorządną organizacją ludzi pracy, powołaną do
reprezentowania i obrony ich praw, interesów zawodowych i socjalnych. Jest on niezależny w
swojej działalności statutowej od pracodawców, administracji państwowej i samorządu
terytorialnego oraz od innych organizacji, a organy państwowe, samorządu terytorialnego i
pracodawcy obowiązani są traktować jednakowo wszystkie związki zawodowe.
Założenie i członkostwo
Związek zawodowy powołuje co najmniej 10 osób, którym prawo nadaje taką możliwość.
Zanim zostanie dokonana rejestracja członkowie związku muszą uchwalić statut, wybierany
jest także komitet założycielski w liczbie od 3 do 7 osób. Następnie składany jest wniosek o
rejestrację w Krajowym Rejestrze Sądowym. Związek zawodowy oraz jego jednostki
organizacyjne wskazane w statucie nabywają osobowość prawną z dniem zarejestrowania
Prawo tworzenia lub wstępowania do związków zawodowych mają:





pracownicy bez względu na podstawę stosunku pracy
członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych
osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej, pod warunkiem, że nie są
pracodawcami
osoby wykonujące pracę nakładczą – w związkach zawodowych działających w
zakładzie pracy, z którym nawiązały umowę o pracę
osoby bezrobotne – na zasadach określonych statutami związków


osoby skierowane do odbywania służby zastępczej w danym zakładzie
emeryci lub renciści
Statut związku zawodowego powinien w szczególności zawierać:
nazwę związku,
siedzibę związku,
terytorialny i podmiotowy zakres działania,
cele i zadania związku oraz sposoby i formy ich realizacji,
zasady nabywania i utraty członkostwa,
prawa i obowiązki członków,
strukturę organizacyjną związku ze wskazaniem, które z jednostek organizacyjnych
związku mają osobowość prawną,
8. sposób reprezentowania związku oraz osoby upoważnione do zaciągania zobowiązań
majątkowych w imieniu związku,
9. organy związku, tryb ich wyboru i odwołania, zakres ich kompetencji oraz okres
kadencji,
10. źródła finansowania działalności związku oraz sposób ustanawiania składek
członkowskich,
11. zasady uchwalania i zmian statutu,
12. sposób rozwiązania związku i likwidacji jego majątku.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Uprawnienia związków zawodowych
Nikt nie może ponosić ujemnych następstw z powodu przynależności do związku
zawodowego lub pozostawania poza nim albo wykonywania funkcji związkowej. W
szczególności nie może to być warunkiem nawiązania stosunku pracy i pozostawania w
zatrudnieniu oraz awansowania pracownika. Ponadto:










prawo reprezentowania interesów pracowniczych na forum międzynarodowym,
współuczestnictwo w tworzeniu korzystnych warunków pracy, płacy i wypoczynku,
prawo tworzenia ogólnokrajowych zrzeszeń (federacji) związków zawodowych,
opiniowanie założeń i projektów aktów w zakresie objętym zadaniami tego związku,
opiniowanie dokumentów konsultacyjnych Unii Europejskiej w zakresie zadań
objętych zadaniami związków zawodowych,
występowanie z wnioskami o wydanie lub zmianę ustawy albo innego aktu prawnego
w zakresie spraw objętych zadaniami związku zawodowego,
prowadzenie rokowań zbiorowych,
zawieranie układów zbiorowych pracy i innych porozumień przewidzianych
przepisami prawa pracy
kontrola nad przestrzeganiem prawa pracy,
uczestnictwo w nadzorze nad przestrzeganiem przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i
higieny pracy.
Związki zawodowe w Polsce
Organizacje zrzeszone w centralach związkowych

Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Solidarność

Forum Związków Zawodowych, łącznie 75 organizacji związkowych
o Federacja Związków Zawodowych Maszynistów Kolejowych, Warszawa
o Federacja Związków Zawodowych Pracowników PKP, Warszawa
o Federacja Związków Zawodowych Służb Mundurowych, Warszawa
o Konfederacja Związków Zawodowych Pracowników Telekomunikacji w
Polsce
o Krajowy Wolny Związek Zawodowy Pracowników Gospodarki Wodnej i
Ochrony Środowiska
o Krajowy Związek Zawodowy Ciepłowników
o Krajowy Związek Zawodowy Inspektorów Kontroli Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych
o Mazowiecki Związek Zawodowy Pracowników Drogownictwa RP
o Międzyzakładowa Organizacja Związku Zawodowego Pracowników Ochrony
Zdrowia przy Szpitalu Specjalistycznym im. Łukowicza w Chojnicach
o Międzyzakładowy Młodzieżowy Związek Zawodowy Pracowników Ispat
Polska Stal S.A.
o Międzyzakładowy Niezależny Związek Zawodowy „Hutnik” przy ZGH
„Bolesław” w Bukownie
o Międzyzakładowy Związek Zawodowy Pracowników Oświaty „Forum”
o Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Funkcjonariuszy Straży
Granicznej
o Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Kierowców Autobusów
Komunikacji Miejskiej Rzeczpospolitej Polskiej
o Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Listonoszy Poczty Polskiej
o Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność '80”
o Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność 80” KWK "Jas Mos" w Jastrzębiu Zdroju
o Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Solidarność '80 Małopolska
o Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Policjantów
o Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Pracowników Policji
o Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Pracowników Pożarnictwa
o Niezależny Związek Zawodowy Kierowców
o Ogólnokrajowe Zrzeszenie Związków Zawodowych Pracowników Ruchu
Ciągłego
o Ogólnokrajowy Związek Zawodowy „Forum”
o Ogólnopolski Związek Zawodowy Oficerów i Marynarzy
o Ogólnopolski Związek Zawodowy Pielęgniarek i Położnych
o Ogólnopolski Związek Zawodowy Położnych
o Ogólnopolski Związek Zawodowy Pracowników Administracji i Obsługi
Służby Zdrowia
o Ogólnopolski Związek Zawodowy Pracowników Bloku Operacyjnego
Anestezjologii i Intensywnej Terapii
o Ogólnopolski Związek Zawodowy Straż Pocztowa
o Ogólnopolski Związek Zawodowy Pracowników Wojewódzkich Ośrodków
Ruchu Drogowego, Wrocław
o Porozumienie Związków Zawodowych „Kadra”
o Wolny Związek Zawodowy „Solidarność - Oświata”
o Zakładowy Związek Zawodowy Pracowników British - American Tobacco
Polska S.A
o Związek Zawodowy Inżynierów i Techników
Związek Zawodowy Techników Farmaceutycznych Rzeczypospolitej Polskiej
Związek Zawodowy Kapitanów i Oficerów
Związek Zawodowy Kierowców PeKaeS Transport S.A.
Związek Zawodowy Kierowców w Polsce
Związek Zawodowy Liga Pracy
Związek Zawodowy Marynarzy i Rybaków Kontraktowych
Związek Zawodowy „Okrętowiec”
Związek Zawodowy Pracowników Komunalnych Regionu KujawskoPomorskiego
o Związek Zawodowy Pracowników Komunikacji Autobusowej w Gdyni
o Związek Zawodowy Pracowników Komunikacji Miejskiej w RP
o Związek Zawodowy Pracowników Lotnictwa Cywilnego
o Związek Zawodowy Pracowników Policji
o Związek Zawodowy Pracowników Przedsiębiorstwa Państwowego "Porty
Lotnicze" Pracowników Spółek z Udziałem Przedsiębiorstwa i Lotnisk
Niekomunikacyjnych
o Związek Zawodowy Pracowników RUCH S. A. „Kadra”
o Związek Zawodowy Pracowników Technicznych i Ekonomicznych
Bydgoskich Zakładów Przemysłu Gumowego Stomil S.A.
o Związek Zawodowy Pracowników Totalizatora Sportowego Sp. z o.o.
„Forum”
o Związek Zawodowy Pracowników Warsztatowych (PKP), Warszawa
o Związek Zawodowy Pracowników Zakładu Szybkiej Kolei Miejskiej
"Cisowa", Gdynia
Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych (OPZZ)
o Związek Nauczycielstwa Polskiego (ZNP)
o Związek Zawodowy Pracowników Przemysłu Poligraficznego
o Autonomiczne Związki Zawodowe Transportu Kolejowego, Słupsk
o Federacja Związków Zawodowych Pracowników Automatyki i
Telekomunikacji PKP, Warszawa
o Federacja Związków Zawodowych Pracowników Dróg Żelaznych, Warszawa
o Konfederacja Kolejowych Związków Zawodowych, Warszawa
 Związek Zawodowy Maszynistów Kolejowych w Polsce, Warszawa
 Związek Zawodowy Dyżurnych Ruchu PKP, Warszawa
 Związek Zawodowy Drużyn Konduktorskich w RP, Warszawa
 Związek Zawodowy Dyspozytorów PKP, Warszawa
 Związek Zawodowy Kolejarzy w Przemyślu, Przemyśl
o Międzyzakładowy Wolny Związek Zawodowy Kolejarzy, Kędzierzyn-Koźle
o Międzyzakładowy Związek Zawodowy Rewidentów Taboru, Katowice
o Ogólnopolski Związek Zawodowy Pracowników Transportu, Ostrołęka
o Ogólnopolski Związek Zawodowy Straży Ochrony Kolei, Warszawa
o Związek Zawodowy Administracji PKP, Katowice
o
o
o
o
o
o
o
o

Organizacje niezrzeszone





Krajowy Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność '80”
Krajowy Związek Zawodowy Techników i Inżynierów BHP
MWZZ "Centrum" przy Dyrekcji Generalnej Poczty Polskiej w Warszawie
Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Rolników Indywidualnych Solidarność
Ogólnopolski Związek Zawodowy "Inicjatywa Pracownicza"












Ogólnopolski Związek Zawodowy Lekarzy
Ogólnopolski Związek Zawodowy Położnych
Wolny Związek Zawodowy Kierowców Rzeczypospolitej Polskiej
Wolny Związek Zawodowy Pracowników Poczty
Wolny Związek Zawodowy "Sierpień 80" - Konfederacja
Związek Zawodowy Bibliotekarzy i Pracowników Bibliotek "Bibliotekarze Polscy"
Związek Zawodowy Oświata
Związek Zawodowy Rolnictwa "Samoobrona"
Związek Zawodowy Pracowników Gospodarki Komunalnej i Terenowej w Polsce
Związek Zawodowy Techników Farmaceutycznych Rzeczypospolitej Polskiej
Związek Zawodowy Pracowników Telekomunikacji Polskiej SA oraz Firm
Pracujących na rzecz TP „Błekitna Linia”
Zakładowy Związek Zawodowy "Lepsza Przyszłość" przy Avista Media sp. z o.o.
http://www.cech.katowice.pl/
http://katalog.wp.pl/stowarzyszenia-zawodowe/