Moduł 4B: Planowanie biznesowe a własność intelektualna

Planowanie biznesowe
a własność intelektualna
Moduł 4B
Nazwisko prelegenta
www.ip4inno.eu
Miejsce i data
Fundatorami ip4inno są:
• Komisja Europejska, DG ds. Przedsiębiorstw i
Przemysłu
• Europejski Urząd Patentowy
• 19 partnerów konsorcjum pierwszego projektu ip4inno
• Niniejszy moduł opracował/zaktualizował:
• Dr Istvan MOLNAR rzecznik patentowy
• Regionalna Agencja Innowacyjności Region Wielkiej
Równiny Południowej
• WĘGRY
• www.darinno.hu
• przy finansowaniu Komisji i EPO
www.ip4inno.eu
Wyłączenie odpowiedzialności!
Niniejsze materiały szkoleniowe dotyczą własności
intelektualnej i strategii biznesowych wyłącznie w
ujęciu ogólnym.
Niniejsze materiały szkoleniowe nie powinny służyć
jako podstawa do podejmowania konkretnych
decyzji biznesowych lub prawnych. Zaleca się
uzyskanie dostosowanej do okoliczności,
profesjonalnej porady.
www.ip4inno.eu
Spis treści
I. Zasady innowacji
II. Cykl innowacyjny
III. Dopasowywanie modelu biznesowego do
własności intelektualnej
IV. Tworzenie biznesplanu
www.ip4inno.eu
1. Zasady innowacji
• Proces korzystania z pomysłów:
– korzystanie
– z czegoś nowego
– Innowacje to nie B+R
• Proces innowacji to nie to samo, co po prostu
wynalezienie czegoś
Problem do
rozwiązania
Wynalazek
www.ip4inno.eu
Nowe pomysły
(proces lub produkt)
Innowacja
Zysk
2.1. Definicja: Zamknięty model innowacyjny
Projekty
badawcze
Rynek
Nowe produkty/usługi
Badanie
Rozwój
Granice firmy są nieprzepuszczalne
Innowacyjność to zindywidualizowany, odosobniony proces
www.ip4inno.eu
2.2. Zamknięty model innowacyjny
•
•
•
•
baza naukowa i technologiczna firmy
wewnętrzny proces rozwoju
„Zamknięte” środki, brak zewnętrznej wiedzy
Zgromadzona własność intelektualna. Podstawowym
celem jest uniknięcie sporów o prawa własności
intelektualnej
• Większości patentów nigdy nie wykorzystuje się w
produktach
www.ip4inno.eu
3.1. Definicja: Otwarty model innowacyjny
Projekty
badawcze
Rynek
Badanie
Rozwój
Innowacyjność rozkłada się na szeroki wachlarz uczestników,
którzy muszą współpracować, wymieniać się technologiami itd.
www.ip4inno.eu
3.2. Otwarty model innowacyjny
• Projekt może rozpocząć się w obrębie lub poza zasobami
technologicznymi firmy, a nowy projekt może również stać się
częścią procesu na dowolnym etapie
• Pomysł może stać się elementem procesu innowacyjnego lub
przestać nim być na kilka sposobów
• W otwartym modelu innowacyjnym prawa własności
intelektualnej oznaczają nowe aspekty kapitału firmy, dalsze
źródła dochodu przekraczające sprzedaż produktu. Ponadto
mogą one otworzyć dostęp do nowych rynków i modeli
biznesowych.
• Firmy są jednocześnie czynnymi nabywcami i sprzedawcami na
rynku własności intelektualnej.
www.ip4inno.eu
4.1. Najważniejsze podmioty innowacyjności
• Publiczne organizacje badawcze
• Biznes i przemysł
• Fundatorzy
www.ip4inno.eu
4.2. Interakcje najważniejszych podmiotów
innowacyjności – model „potrójnej spirali”
Uniwersytet
Państwo
Sieci trójstronne
Przemysł
www.ip4inno.eu
Organizacje
hybrydowe
Spis treści
I. Zasady innowacji
II. Cykl innowacyjny
III. Dopasowywanie modelu biznesowego do
własności intelektualnej
IV. Tworzenie biznesplanu
www.ip4inno.eu
1. Cykl innowacyjny
Badanie
Wspólne
porozumienia
badawczo-rozwojowe
Podstawowe
Stosowane
(przemysł)
Ujawnienie w
Urzędzie transferu
technologii
Ponowne
inwestowanie w
badania
Eksperyment
alne
Ocena
technologii
Ochrona
i zarządzanie
prawami własności
intelektualnej
Udzielanie licencji
liczącym się firmom
Produkt i
sprzedaż
Marketing /
Rejestracja
www.ip4inno.eu
Rozwój
produktu
Założenie spółki typu
„spin-off”
2. Ochrona praw własności intelektualnej i
zarządzanie portfolio praw własności intelektualnej
• szereg działań i decyzji, dzięki którym organizacja
posiadająca prawa własności intelektualnej będzie
dysponować najbardziej dochodowym portfolio
patentów i znaków towarowych
• Zasada: zaleca się, by strategia ochrony była zgodna z
celami i czynnikami biznesowymi
• Zarządzanie portfolio praw własności intelektualnej
obejmuje również ciągłe uwzględnianie zmian w
portfolio konkurencji.
www.ip4inno.eu
3.1. Założenie spółki typu „spin-off”
• Spółka typu „spin-off”: start-up na potrzeby
komercjalizacji określonej technologii;
• Najważniejsze aktywa: prawa własności
intelektualnej przeniesione na spółkę;
www.ip4inno.eu
3.2. Nabycie praw własności intelektualnej przez spin-off
Wkład rzeczowy
Licencja
Przeniesienie po założeniu, gdy spin-off już
istnieje
Metody przenoszenia określone w umowie
Metody przenoszenia określone w umowie
korporacyjnej i prawie spółek
licencyjnej
Własność intelektualna pozostaje własnością
Własność intelektualna staje się własnością
licencjodawcy, przenoszone jest wyłącznie
spin-offu
prawo do korzystania
Własność intelektualna jako wkład rzeczowy Prawa do korzystania to aktywa wymienione
stanowi część kapitału
w bilansie
Licencjodawca nie zyskuje znaczącego
Wnoszący wkład ma udział w działalności
wpływu
Przeniesienie w chwili zakładania spin-offu
Wartość jest określana przez partnerów
Zastosowanie mają przepisy dotyczące
postępowania korporacyjnego, sfera
publiczna
Zmiana wartości praw własności
intelektualnej
wpływa na kapitał akcyjny spin-offu
www.ip4inno.eu
Wartość odzwierciedlają warunki płatności
Prywatna umowa znana wyłącznie
partnerom, informacje nieujawniane
Zmiana wartości praw własności
intelektualnej
wpływa tylko na umowę licencyjną
3.3. Wpływ zmian wartości praw własności
intelektualnej na spółkę typu „spin-off”
• Wartość handlowa praw własności intelektualnej
zależy od wielu czynników, np. od statusu i zakresu
ochrony prawnej.
• Wszystkie te czynniki mogą zmieniać się w czasie.
• Skutki są różne, zależnie od tego, czy prawa
własności intelektualnej zostały przeniesione na
„spin-off” w wyniku dokonania wkładu
rzeczowego lub na mocy umowy licencyjnej.
www.ip4inno.eu
4.1. Źródła finansowania
1.
2.
3.
4.
5.
Finansowanie osobiste
Finansowanie publiczne
Fundusze kapitału ryzyka
Finansowanie bankowe
Inne potencjalne źródła finansowania
www.ip4inno.eu
4.2. Finansowanie osobiste: FFF
FFF: Friends, Family & Founders, czyli przyjaciele,
rodzina i fundatorzy(lub głupcy!)
•
•
•
•
Inwestowanie na bardzo wczesnym etapie
Nie powinno się go lekceważyć
Niewielkie kwoty
Największe ryzyko otrzymania środków od przyjaciół i
rodziny:
• Upadek firmy  niepowodzenie w relacji
www.ip4inno.eu
4.3. Finansowanie publiczne
a) Dotacje: Krajowe, regionalne agencje udzielające
dotacji publicznych / fundacje typu „non-profit”
b) Dotacje europejskie: PR7
c) Inkubatory
www.ip4inno.eu
4.4. Finansowanie bankowe
a) Pożyczki bankowe
• Tradycyjne pożyczki to zazwyczaj nieodpowiednie
źródło finansowania technologii na wczesnym etapie
• Dotyczą późniejszych etapów rozwoju, mniej
ryzykownych
• Pożyczka związana z własnością intelektualną:
pożyczka bankowa wykorzystująca jako
zabezpieczenie aktywa własności intelektualnej
www.ip4inno.eu
4.5. Kapitał ryzyka
a) Aniołowie biznesu
b) Inwestorzy kapitału zalążkowego
Wspólne cechy:
Maksymalizacja stopy zwrotu
Tworzenie wartości
Maksymalizacja kontroli
Minimalizacja ryzyka
Dostęp do informacji wrażliwych
www.ip4inno.eu
4.6. Inne potencjalne źródła
finansowania
•
•
•
•
Sekuryzacja IP
Sprzedaż i leasing zwrotny IP
Zastaw na rzecz IP
Aukcje IP
ALE
• Trudno określić uczciwą wartość
• Brak prawdziwego rynku
 Może kiedyś?
www.ip4inno.eu
4.7. Podsumowanie źródeł
finansowania
Dotacje
<50000 euro
Aniołowie biznesu
50000 – 500000 euro
Przyjaciele, rodzina i głupcy
<20000 euro
Inkubatory
<50000 euro
www.ip4inno.eu
Kapitał ryzyka/
Private Equity
2 mln – 25 mln euro
Pożyczkodawca bankowy
Wczesny etap
+ 250000 euro+
Kapitał ryzyka
500000 – 2000000 euro
5.1. Cykl życia produktu, macierz BCG
www.ip4inno.eu
5.2. Macierz BCG
www.ip4inno.eu
5.3. Etap znaku zapytania
www.ip4inno.eu
5.4. Etap gwiazdy
www.ip4inno.eu
5.5. Etap dojnej krowy
www.ip4inno.eu
5.6. Etap psa
www.ip4inno.eu
Spis treści
I. Zasady innowacji
II. Cykl innowacyjny
III. Dopasowywanie modelu biznesowego do
własności intelektualnej
IV. Tworzenie biznesplanu
www.ip4inno.eu
1.1. Firma z branży high-tech
Zarejestrowane
znaki
Zarejestrowane
wzory
Znaki
(niezarej.)
Wzory
użytkowe
Wzory
(niezarej.)
Prawa
własności
intelektualnej
Patenty
Prawa
autorskie
Prawo do bazy
danych
Know-How
Przewaga
pierwszego
oferenta
Tajemnice
handlowe
Poufne
informacje
www.ip4inno.eu
1.1. Firma z branży high-tech
Informacje
poufne
Wzory
użytkowe
Tajemnice
handlowe
Prawa
własności
intelektualnej
Patenty
www.ip4inno.eu
Know-How
1.2. Zróżnicowane portfolio własności
intelektualnej
• Należy dostosować formę praw własności
intelektualnej do charakteru wynalazku.
• Poziom kreatywności decyduje o optymalnej formie
ochrony (zob. nowość i poziom wynalazczy):
– Patent
– Wzór użytkowy
– Know-how objęte tajemnicą
www.ip4inno.eu
1.3. Patentowanie a tajemnice handlowe
•
•
•
•
•
Utrzymanie czegoś w tajemnicy może okazać się bardziej pożądane niż
patentowanie, gdy:
Wynalazek trudno jest poddać inżynierii wstecznej, a co za tym idzie –
skopiować (np. składy chemiczne, napoje, kompozyty, procesy)
Egzekwowanie patentu byłoby trudne, ponieważ
– Łatwo jest tworzyć wynalazki oparte na patencie
– Brakuje łatwego sposobu wykrywania naruszeń
– Istnieją niewystarczające środki egzekwowania patentu
Koszt patentowania prawdopodobnie przekroczyłby wartość handlową patentu,
ponieważ:
– Łatwo jest tworzyć wynalazki oparte na patencie
– Wynalazek szybko staje się przestarzały
– Wynalazek odwołuje się do bardzo małej niszy rynkowej
Wynalazku nie można opatentować
www.ip4inno.eu
1.4. Wiele patentów – wiele kosztów
• Koszty ochrony praw własności intelektualnej mogą
być dosyć wysokie.
• Aby utrzymać wydatki związane z prawami własności
intelektualnej na rozsądnym poziomie, w zarządzaniu
portfolio praw własności intelektualnej należy
uwzględnić (między innymi) następujące fakty:
– Patentujemy tylko taki wynalazek, który można
wykorzystywać
– Korygujemy portfolio praw własności intelektualnej i
porzucamy to, co jedynie generuje niepotrzebne wydatki
– Jesteśmy świadomi strategii terytorialnej
www.ip4inno.eu
1.5. Swoboda działalności
• Możliwość legalnego wykorzystania własnej technologii
• Analiza swobody działalności określa czyjąś swobodę w
zakresie prowadzenia pewnej działalności i często dokonywana
jest w ramach należytej staranności.
• Jeśli naszą swobodę działalności ograniczają patenty, możemy:
–
–
–
–
Doprowadzić do unieważnienia blokujących patentów,
Kupić licencję,
Obejść je
lub zignorować.
• Opatentowanie wynalazku lub ujawnienie, uniemożliwiając tym
samym opatentowanie tego wynalazku gdziekolwiek na świecie,
tzw. defensive publication
www.ip4inno.eu
1.6. Utrzymywanie przewagi technologicznej
• Szczególnie istotne w sektorze high-tech
• Można zapewnić poprzez:
– Wewnętrzne B+R
– Zlecanie B+R
– Pozyskiwanie licencji i transfer technologii
• W przypadku MŚP działających na rynku produktów
najwyższej jakości B+R może nawet zastąpić
egzekwowanie prawne
• Jest również istotne dla dużych firm
farmaceutycznych
www.ip4inno.eu
1.7. Licencjodawcy i licencjobiorcy
• Większość MŚP nie posiada środków na zakładanie
fabryk i sieci dystrybucji na potrzeby skutecznego
korzystania z technologii.
• Udzielanie licencji na prawa własności intelektualnej
dużym firmom daje im możliwość większych zysków z
własności intelektualnej.
• W niektórych sektorach, np. środków farmaceutycznych,
własność intelektualna w większości generowana jest
przez MŚP, choć duże firmy kupują licencje na wiele
technologii, a co za tym idzie ostatecznie to duże firmy
korzystają z własności intelektualnej.
www.ip4inno.eu
2.1. Projektant strony internetowej
Zarejestrowane
znaki
Zarejestrowane
wzory
Znaki
(niezarej.)
Wzory
użytkowe
Wzory
(niezarej.)
Prawa
własności
intelektualnej
Patenty
Prawa
autorskie
Prawo do bazy
danych
Know-How
Przewaga
pierwszego
oferenta
Tajemnice
handlowe
Poufne
informacje
www.ip4inno.eu
2.1. The web-site designer
Zarejestrowane
znaki
Prawo do bazy
danych
Prawa
własności
intelektualnej
Prawo autorskie
www.ip4inno.eu
Znaki
(niezarej.)
2.2. Główne dylematy projektanta strony internetowej
•
•
•
•
•
•
Czy projektant posiada konieczne licencje (na oprogramowanie, tekst,
zdjęcia, znaki towarowe itd.)?
Czy projektant zachowuje prawa autorskie do tego, co przygotowuje
dla klientów, czy też przekazuje te prawa klientom?
Czy projektant może korzystać z baz współpracujących ze stroną
internetową, np. udzielając na nie licencji stronom trzecim?
Czy działania projektanta względem klienta są legalne?
Czy projektant umieścił w pracy delikatne ślady swojej działalności, aby
wykryć kopiowanie przez innych?
Czy projektant wie, jak skutecznie przeciwdziałać piratom
domenowym?
www.ip4inno.eu
3.1. Innowacyjny usługodawca
Zarejestrowane
znaki
Zarejestrowane
wzory
Znaki
(niezarej.)
Wzory
użytkowe
Wzory
(niezarej.)
Prawa
własności
intelektualnej
Patenty
Prawa
autorskie
Prawo do bazy
danych
Know-How
Przewaga
pierwszego
oferenta
Tajemnice
handlowe
Poufne
informacje
www.ip4inno.eu
3.1. Innowacyjny usługodawca
Zarejestrowane
znaki towarowe
Know-How
Znaki towarowe
(niezarej.)
Prawa
własności
intelektualnej
Przewaga
pierwszego
oferenta
Tajemnice
handlowe
Informacje
poufne
www.ip4inno.eu
3.2. Przykłady przewagi pierwszego oferenta
• Fred Butler Dry Cleaning Services
–
–
–
–
Pomysł
Marka
Marketing
Franszyza
• I am moving.com
– Darmowa usługa
– Zyski z reklam
www.ip4inno.eu
4.1. Projektant mody
Zarejestrowane
znaki
Zarejestrowane
wzory
Znaki
(niezarej.)
Wzory
użytkowe
Wzory
(niezarej.)
Prawa
własności
intelektualnej
Patenty
Prawa
autorskie
Prawo do bazy
danych
Know-How
Przewaga
pierwszego
oferenta
Tajemnice
handlowe
Poufne
informacje
www.ip4inno.eu
4.1. Projektant mody
Zarejestrowane
znaki towarowe
Zarejestrowane
wzory
Znaki
(niezarej.)
Prawa
własności
intelektualnej
Przewaga
pierwszego
oferenta
www.ip4inno.eu
Wzory
(niezarej.)
4.2. Niezarejestrowany wzór
• Rejestracja może okazać się nierozsądna ze względu na
– niewielki zakres lub niewielki potencjał finansowy
przedsięwzięcia;
– lub krótki czas trwania cyklu produktu.
• Aby udowodnić pochodzenie wzoru, można zastosować
inne strategie, np. systematyczną ochronę rysunków,
archiwów i innej dokumentacji procesu wzorniczego.
• Prowadzenie odpowiednich archiwów dokumentacji
biznesowej jest równie ważne, ponieważ pozwala na
udowodnienie celowego kopiowania.
www.ip4inno.eu
4.3. Zarejestrowany wzór
• Rejestracja zapewnia wyłączne prawa do wzoru:
umożliwia podjęcie środków przeciwko wszelkim
podobnym wzorom, nie tylko celowo kopiowanym.
• Ochrona może trwać przez 25 lat.
• W porównaniu do braku rejestracji jest to proces
kosztowny i czasochłonny.
• Rejestracja jest najskuteczniejszym sposobem ochrony
interesów. Jednak nie może zagwarantować
zapobiegania wszelkim naruszeniom.
www.ip4inno.eu
5.1. Projektant produktu
Zarejestrowane
znaki
Zarejestrowane
wzory
Znaki
(niezarej.)
Wzory
użytkowe
Wzory
(niezarej.)
Prawa
własności
intelektualnej
Patenty
Prawa
autorskie
Prawo do bazy
danych
Know-How
Przewaga
pierwszego
oferenta
Tajemnice
handlowe
Poufne
informacje
www.ip4inno.eu
5.1. The product designer
Wrozy
(niezarej.)
Zarejestrowane
wzory
Informacje
poufne
Prawa
własności
intelektualnej
Tajemnice
handlowe
Wzory użytkowe
Patenty
www.ip4inno.eu
Know-How
5.2. Jeden produkt – wiele praw
własności intelektualnej
image © NOKIA®
Zarejestrowany wzór – kształt telefonu
Zarejestrowany znak towarowy –
„NOKIA” i dźwięk ekranu początkowego
Prawo autorskie – oprogramowanie,
dzwonki i obrazy
Patenty – na technologię, produkcja i
działanie. Niektóre dzielone lub wzajemnie
licencjonowane, inne wyłączne
Tajemnice handlowe – wiedza techniczna
zachowywana przez firmę, niepublikowana
www.ip4inno.eu
5.3. Związek wzoru i zawartości technicznej
• Istnieje silny związek miedzy zawartością techniczną a wyglądem
zewnętrznym. Jednak pewne rozwiązania techniczne wiążą się z
pewnymi ograniczeniami.
• Wygląd nie może być chroniony jako wzór, jeśli jest bezpośrednim
rezultatem funkcji. Można go jednak opatentować.
Duży zakres swobody
www.ip4inno.eu
Ograniczona swoboda
Nie podlega ochronie jako wzór
5.4. O wzorze produktu
• 5.4. O wzorze produktu
• Wzór produktu stanowi o różnicy między sukcesem lub
porażką produktu.
• Aby stworzyć wzór produktu, który podoba się klientom,
projektant (zespół) musi:
– znać potencjalnych klientów – ludzi – ogólnie (antropologia);
– znać pragnienia, sposób myślenia i zachowanie klientów
(psychologia);
– i wreszcie musi być kreatywny, by tworzyć rzeczy estetyczne,
oraz posiadać wiedzę techniczną, by tworzyć rzeczy przydatne.
• Zaprojektowanie
produktu
interdyscyplinarny.
www.ip4inno.eu
to
złożony
proces
5.5. Zarejestrowana a niezarejestrowana własność
intelektualna z uwzględnieniem cyklu życia produktu
•
•
•
Charakter techniczny produktu (lub jego brak) określa rodzaj ochrony:
– patent, wzór użytkowy lub tajemnica dla wynalazków technicznych;
– ochrona wzoru dla cech estetycznych.
Długość cyklu życia produktu pomaga w podjęciu decyzji co do konkretnej
formy ochrony:
– W przypadku produktów o krótkim cyklu życia (kilka lat lub mniej)
najlepsze wydają się wzory użytkowe, tajemnica i niezarejestrowane
wzory
– W przypadku produktów o dłuższym cyklu życia: patent i zarejestrowany
znak
Wybór między ochroną zarejestrowaną lub niezarejestrowaną to decyzja
strategiczna.
www.ip4inno.eu
5.6. Zgłoszenia wzorów Daimler AG (pojazd)
Zgłoszenie
wzoru
Zalety
Wady
Haga
Największy zakres pod względem państw,
Jedna opłata za zgłoszenie i badanie,
Oszczędność,
Skutek krajowy w każdym państwie.
Brak jednolitych
przepisów
dotyczących okresów
karencji, odroczenia,
czasu trwania itd.
Jednolita ochrona we wszystkich
państwach członkowskich Unii z
jedną opłatą za badanie i zgłoszenie,
Język zgłoszenia – niemiecki,
jednolite przepisy dotyczące odroczenia i
okresu karencji (30 i 12 miesięcy)
Przeszkoda w jednym
z państw
członkowskich
uniemożliwia
uzyskanie ochrony
Własny język,
Niewielka odległość wysyłki,
Możliwość odroczenia na 30 miesięcy, 12
miesięcy okresu karencji,
pełna ochrona części zamiennych
Ogranicza się do
terytorium Niemiec
Wspólnota
Krajowe w
Niemczech
www.ip4inno.eu
Liczba
zgłoszeń
120
119
142
6.1 Wspólne dla wszystkich – posiadanie
praw własności intelektualnej
• Własny wytwór, niezależny wynalazca zachowuje własność
• Wynalazek stworzony w ramach umowy, prawa własności
intelektualnej automatycznie przenoszone na klienta
• Stworzony w stosunku zatrudnienia:
– Wynalezienie w ramach usługi – prawa automatycznie w rękach
pracodawcy
– Wynalazek pracownika – prawa zachowuje pracownik, choć
pracodawca automatycznie zyskuje prawa do korzystania z
wynalazku.
– Brak – podobnie jak w przypadku niezależnego wynalazcy
www.ip4inno.eu
6.2. Wspólne dla wszystkich
• Model biznesowy musi wspierać ochronę własności
intelektualnej.
• Podstawowe metody:
–
–
–
–
Porozumienia o poufności z personelem
Polityka własności intelektualnej
Zapobieganie wyciekom informacji/odejściu personelu
Hierarchia, poziomy bezpieczeństwa
• Tworzenie marki i ochrona dobrego imienia
www.ip4inno.eu
Spis treści
I. Zasady innowacji
II. Cykl innowacyjny
III. Dopasowywanie modelu biznesowego do
własności intelektualnej
IV. Tworzenie planu biznesowego
www.ip4inno.eu
1. Zasady przed rozpoczęciem planowania
Kwestie do uwzględnienia w pomyśle na biznes:
• rentowne produkty;
• Własność intelektualna, którą można chronić; inni
partnerzy nie mogą zablokować komercjalizacji;
• klarowny model biznesowy, który generuje zyski;
• duży oraz/lub szybko rosnący rynek;
• zarządzanie i umiejętności realizacji biznesplanu.
www.ip4inno.eu
2. „Ślepe uliczki”
•
•
•
•
•
•
Pomysłu na technologię nie da się skomercjalizować;
Zbyt mały rynek;
Klienci nie potrzebują produktu;
Patenty są nieważne ze względu na stan techniki;
Blokowanie patentów; ograniczone FTO;
Ignorowane kwestie prawne.
www.ip4inno.eu
3. Dlaczego należy sporządzić biznesplan?
- Odpowiedź na cztery pytania:
co, dlaczego, kiedy, kto
- Biznesplan pomaga:
• określić cele
• przewidzieć problemy
• znaleźć finansowanie
• dostrzegać firmę jako całość
www.ip4inno.eu
Szczegóły
streszczenia
Misja, wizja
Wprowadzenie
Linia produktów
Załacznik
4. Proces planowania
Rynek
Finanse
Marketing i sprzedaż
Wniosek o finansowanie
Organizacja i zarządzanie
www.ip4inno.eu
Opis firmy
Streszczenie
Wizja, misja
Analiza zewnętrzna
Analiza wewnętrzna
SWOT
Możliwości wynikające z
modelu biznesowego,
konkurencja
technologiczna, własność
intelektualna, strategia
wyjścia, ludzie, finanse
www.ip4inno.eu
Załączniki
5. Projektowanie biznesplanu
•
•
•
•
•
•
•
Zwięzłe przedstawienie celów firmy
Ocena rynku przez firmę
Umiejętności, doświadczenie i finanse
Korzyści płynące z produktu / usługi
Jak założyć działalność
Wizja długoterminowa
Cele finansowe
www.ip4inno.eu
Streszczenie
Wizja, misja
Analiza zewnętrzna
Analiza wewnętrzna
SWOT
Możliwości wynikające z
modelu biznesowego,
konkurencja
technologiczna, własność
intelektualna, strategia
wyjścia, ludzie, finanse
www.ip4inno.eu
Załączniki
7.1.1. Skuteczna przemowa przed inwestorami
• Przemowa = streszczenie
• Przygotuj po zakończeniu biznesplanu
• Niewykluczone, że będzie to jedyna rzecz, z którą
zapozna się inwestor
• Postaraj się uwzględnić wszystkie najważniejsze
tematy biznesplanu: model biznesowy, możliwości,
produkt, technologia, rynek, konkurencja, własność
intelektualna, zespół zarządzający i strategia wyjścia.
www.ip4inno.eu
7.1.2. Streszczenie I.
• “„Dobre streszczenie pokazuje, dlaczego przedsięwzięcie
jest interesujące. Szukam bardzo klarownego wskazania
długoterminowej misji firmy, opisu ludzi, technologii i
przystosowania do rynku. Odpowiedz na następujące
pytania: „Co to jest? Kto to stworzy? Dlaczego ktokolwiek
miałby to kupić?” Parafrazując film „Pole marzeń”, chcemy
znać odpowiedź na pytanie: „Jeśli znajdziesz, czy
(nabywcy) przyjdą?””
• Ann Winblad, inwestorka dysponująca kapitałem
podwyższonego ryzyka
www.ip4inno.eu
7.1.3. Streszczenie II.
•
•
•
•
•
abstrakt
tutaj zaczynają inwestorzy – przykuj ich uwagę
napisz na końcu
najlepiej dwie strony
elementy:
–
–
–
–
wizja i misja
możliwości biznesowe
produkt, technologia
rynek, konkurencja
www.ip4inno.eu
•własność intelektualna
•model biznesowy
•zespół zarządzający
•strategia wyjścia
Streszczenie
Wizja, misja
Analiza zewnętrzna
Analiza wewnętrzna
SWOT
Możliwości wynikające z
modelu biznesowego,
konkurencja
technologiczna, własność
intelektualna, strategia
wyjścia, ludzie, finanse
www.ip4inno.eu
Załączniki
7.2.1. Wizja firmy
• Przedstawienie tego, czym organizacja chce się stać
• Wizja długoterminowa
• Skuteczna wizja:
–
–
–
–
–
–
Przejrzystość i brak niejasności
Przejrzysty obraz
Opis przyszłości
Sformułowania „wpadające w ucho”
Realistyczne aspiracje
Spójna z wartościami organizacyjnymi i kulturą
www.ip4inno.eu
7.2.2. Przykład:
Wizja Coca Coli
•
•
•
•
•
•
•
Ludzie (People): Świetne miejsce do pracy, gdzie ludzie inspirowani
są do tego, by być najlepsi.
Portfolio (Portfolio): Przedstawić światu portfolio wysokiej jakości
napojów, które przewidują i spełniają pragnienia i potrzeby ludzi.
Partnerzy (Partners): Pielęgnowanie najlepszej sieci klientów i
dostawców. Razem tworzymy wspólną, trwałą wartość.
Planeta (Planet): Bądź odpowiedzialnym obywatelem, który stara się
wspierać budowanie trwałej społeczności i nieść jej pomoc.
Zysk (Profit): Maksymalizacja długoterminowych zysków właścicieli
udziałów, pamiętając o ogólnych obowiązkach.
Wydajność (Productivity): Wysoka wydajność, prosta i szybka
organizacja.
Oto przykład wizji. Wizja Coca Coli.
www.ip4inno.eu
Streszczenie
Wizja, misja
Analiza zewnętrzna
Analiza wewnętrzna
SWOT
Możliwości wynikające z
modelu biznesowego,
konkurencja
technologiczna, własność
intelektualna, strategia
wyjścia, ludzie, finanse
www.ip4inno.eu
Załączniki
7.2.3. Misja
•
•
•
•
Krótka
Określenie celu firmy
Pięćdziesiąt lub mniej słów, 1-2 zdania
Odpowiedź na następujące pytania:
– Co robi firma?
– Kim są klienci?
– Czym różni się od konkurencji?
www.ip4inno.eu
7.2.4. Przykład: Misja
•
•
•
•
•
•
Coca Cola:
„Odświeżyć świat…
Inspirować chwile optymizmu i szczęścia…
Tworzyć wartość i dążyć do zmiany.”
Microsoft:
„Być światowym liderem, jeśli chodzi o dostarczanie innowacyjnych
rozwiązań technologicznych, które wspierają wykorzystanie pełnego
potencjału zróżnicowanych klientów i partnerów na całym świecie.”
Nike:
„Inspiracje i innowacje dla każdego sportowca na świecie.”
www.ip4inno.eu
Streszczenie
Wizja, misja
Analiza zewnętrzna
Analiza wewnętrzna
SWOT
Możliwości wynikające z
modelu biznesowego,
konkurencja
technologiczna, własność
intelektualna, strategia
wyjścia, ludzie, finanse
www.ip4inno.eu
Załączniki
7.3.1. Środowisko w skali makro
Analiza PESTEL
www.ip4inno.eu
Obszar polityczny Obszar
•polityka podatkowa
ekonomiczny
•prawo pracy
•prawo środowiskowe
•ograniczenia w handlu
•taryfy
•stabilność polityczna
•wzrost gospodarczy
•stopy procentowe
•kursy walutowe
•stopa inflacji
Obszar
Obszar
środowiskowy
technologiczny
•działalność B+R
•inicjatywy
technologiczne
•stopa zmiany
technologicznej
www.ip4inno.eu
•pogoda
•klimat
•zmiana klimatu
Obszar społeczny
•stopa przyrostu
ludności
•struktura wiekowa
•kariera nacisk na
bezpieczeństwo
•świadomość
zdrowotna
Obszar prawny
•prawo
antydyskryminacyjne
•prawo konsumenta
•prawo
antymonopolowe
•prawo zatrudnienia
•prawo ochrony
własności
7.3.2. Mikrośrodowisko
Pięć sił
www.ip4inno.eu
www.ip4inno.eu
Streszczenie
Wizja, misja
Analiza zewnętrzna
Analiza wewnętrzna
SWOT
Możliwości wynikające z
modelu biznesowego,
konkurencja
technologiczna, własność
intelektualna, strategia
wyjścia, ludzie, finanse
www.ip4inno.eu
Załączniki
7.4. Analiza wewnętrzna
• Zasoby:
–
–
–
–
fizyczne
finansowe
ludzkie i
organizacyjne
www.ip4inno.eu
Analiza łańcucha wartości
www.ip4inno.eu
The proces
Łańcuch
wartości
www.ip4inno.eu
Czynniki
wartości
Wymagane
zmiany
Działania wspierające
Infrastruktura firmy
Zarządzanie zasobami ludzkimi
Rozwój technologii
Zamówienia
Logistyka Operacje
wewnętrzna
Logistyka Marketing
zewnętrzna i sprzedaż
Działania podstawowe
www.ip4inno.eu
Usługi
Streszczenie
Wizja, misja
Analiza zewnętrzna
Analiza wewnętrzna
SWOT
Możliwości wynikające z
modelu biznesowego,
konkurencja
technologiczna, własność
intelektualna, strategia
wyjścia, ludzie, finanse
www.ip4inno.eu
Załączniki
7.5.1. Analiza SWOT
www.ip4inno.eu
Przykłady I:
 Potencjalnie mocne strony :
dobrze znana nazwa marki, zastrzeżona
technologia, opatentowane procesy, niższe koszty
surowców, wybitny talent menadżerski,
zaangażowani pracownicy
 Potencjalne słabe strony :
brak kierunku strategicznego, ograniczone zasoby
finansowe, niewielkie finansowanie B+R, nieaktualne
produkty i technologie, niedoszkoleni pracownicy
www.ip4inno.eu
Przykłady II:
 Potencjalne szanse :
szybki rozwój rynku, zmiany potrzeb klientów,
nowa technologia, lekceważące podejście firm
konkurencyjnych
 Potencjalne zagrożenia :
pojawienie się zagranicznych konkurentów,
schyłkowa faza cyklu życia projektu, spowolnienie
gospodarcze, nowa technologia, bariery na drodze
handlu zagranicznego
www.ip4inno.eu
7.5.2. Aspekty biznesowe
Poziom ryzyka
Niski
Rynkowy
Techniczny
Produkt
zatwierdzany
wiodących klientów;
przez
kliku
Duży, potwierdzony rynek docelowy;
Potwierdzona gotowość nabywców;
Działający prototyp produkcyjny;
Potwierdzona niezawodność;
Spełnia wymogi regulacyjne;
Ekonomiczny
Potwierdzone
zainteresowanie
inwestorów przekazaniem koniecznego
kapitału
zalążkowego
lub
można
finansować z operacji;
Szansa dla inwestorów we właściwym
czasie;
Związany z zarządzaniem
Większość stanowisk dyrektorskich w
rękach doświadczonego kierownictwa
odnoszącego potwierdzone sukcesy w
start-upach;
Średni
Skromne
produktu;
lub
niepełne
zatwierdzenie
Kilka rynków docelowych;
Konieczne działania na kilku rynkach
docelowych
w
celu
odpowiedniego
zwiększenia szans;
Działający prototyp produkcyjny;
Wyzwania techniczne prawie całkowicie
ograniczają się do skalowania lub
możliwości wytworzenia;
Inwestorzy wykazują zainteresowanie,
choć mogą skłaniać się ku konsorcjum
ze względu na odczuwane ryzyko
oraz/lub zakres inwestycji;
Wczesny etap;
Doświadczone i odnoszące sukcesy
kierownictwo, choć trzeba wypełnić luki
na innych kluczowych stanowiskach;
Prawdopodobieństwo zapełnienia innych
stanowisk kierowniczych jest duże;
Wysoki
Słabe lub nieistniejące zatwierdzenie
produktu, być może tylko pomysł;
Rynki docelowe rozwijają się, niepewność
co do wielkości;
www.ip4inno.eu
Prototyp laboratoryjny spełnia jedynie
kryteria w zakresie weryfikacji koncepcji;
Niewielkie
lub
nieistniejące
zainteresowanie inwestorów;
Przewidywania związane z wyzwaniami
inżynieryjnymi w zakresie stworzenia
prototypu;
Czas nie jest optymalny;
Wymaga znacznego kapitału;
Niewielkie doświadczenie w bieżącym
zespole zarządzającym;
Niewielkie
prawdopodobieństwo
zapełnienia stanowisk kierowniczych do
czasu sfinansowania szansy oraz/lub
podniesienia jej atrakcyjności.
Streszczenie
Wizja, misja
Analiza zewnętrzna
Analiza wewnętrzna
SWOT
Możliwości wynikające z
modelu biznesowego,
konkurencja
technologiczna, własność
intelektualna, strategia
wyjścia, ludzie, finanse
www.ip4inno.eu
Załączniki
7.6.1. Model biznesowy I.
• narzędzie koncepcyjne
• grupa elementów i powiązania między nimi
• umożliwia wyrażanie logiki biznesowej konkretnej
firmy
• wartość oferowana segmentom klientów
• architektura firmy oraz sieć jej partnerów
• tworzenie, wprowadzenie na rynek i osiąganie tej
wartości
• generowanie rentownych i zrównoważonych
strumieni przychodów.
www.ip4inno.eu
7.6.1. Model biznesowy II.
Perspektywa biotechnologiczna
• Farmakogenomika: ograniczenie zakresu i kosztów
prób klinicznych
• Inkubacja produktów: wykorzystanie środków
publicznych dla stworzenia zatwierdzonych leków
• Repozycjonowanie produktów: licencja, zmiana
składu, rozwój
www.ip4inno.eu
7.6.2. Szanse
• Powody:
– rozpoczęcia działalności i nadziei
• Gdzie szukać nowych szans?
• Pytania:
–
–
–
–
–
–
–
W jaki sposób firma wydajnie wygeneruje istotny zysk?
Jaki sprzedaje produkt?
Jaki jest rynek produktu?
Kim są klienci?
Jakie są wielkość i wskaźnik wzrostu tego rynku?
Jakie kryteria stosują klienci przy wyborze produktu?
Dlaczego konkurencja nie jest istotną przeszkodą?
www.ip4inno.eu
7.6.3. Technologia
• Aspekty techniczne powinny pozwolić ekspertom na
zrozumienie działania technologii;
• wystarczą dokumenty dotyczące publikacji patentów;
• konieczne mogą okazać się umowy o zachowaniu
poufności (CDA, NDA);
• prototypy.
www.ip4inno.eu
7.6.4. Konkurencja I.
• Zawsze jest jakaś konkurencja.
• Przeszkody
• Główne pytania:
–
–
–
–
Kim są konkurenci?
Jakie są zalety naszego produktu?
Dlaczego konsument miałby kupić nasz produkt?
Jak konkurencja zareagowałaby na nasze wejście na rynek, a jak my
zareagowalibyśmy na wejście konkurencji?
– Jeśli nie istnieje konkurencja, dlaczego inne firmy nie weszły na nasz rynek
docelowy?
www.ip4inno.eu
7.6.4. Konkurencja II.
• Analiza swobody działalności:
Testowanie lub komercjalizacja produktu bez
naruszenia ważnych praw własności intelektualnej?
• Blokujący patent, ale:
– Ochrona terytorialna
– Ograniczony czas obowiązywania
– Ograniczenie zakresu
www.ip4inno.eu
7.6.5. Własność intelektualna
• Podsumowanie praw własności intelektualnej firmy;
• Podsumowanie praw własności intelektualnej
konkurencji;
• Sposoby zapobieżenia kopiowaniu naszych
produktów;
• Inne zalety, gdy możliwości związane z prawami
własności intelektualnej są kiepskie.
www.ip4inno.eu
7.6.6. Strategia wyjścia
• Nie jest to plan na wypadek porażki
• Wymagają jej inwestorzy
• Strategie wyjścia to np.:
– Sprzedaż działalności
– Likwidacja aktywów na spłatę długów
– Sprzedaż części działalności innemu inwestorowi.
www.ip4inno.eu
7.6.7. Ludzie
• Biznesplan obejmuje:
– opis struktury organizacyjnej, w tym:
– zespołu zarządzającego oraz
– zasobów ludzkich
• Zacznijmy od doświadczenia i umiejętności
www.ip4inno.eu
Ludzie wewnątrz
• Założyciele
• Zespół zarządzający
– Dyrektor Generalny
– Dyrektor Finansowy
• Doradcza Rada Naukowa
• Zarząd
www.ip4inno.eu
Ludzie z zewnątrz
•
•
•
•
Rzecznik patentowy
Licencjonowany biegły księgowy
Adwokat
Dyrektor ds. licencjonowania technologii (Dyrektor
ds. Technologii)
www.ip4inno.eu
7.6.8. Finanse
Plan finansowy:
• Analiza progu rentowności,
• Rachunki zysków i strat,
• Sprawozdanie z przepływów pieniężnych oraz
• Bilans.
www.ip4inno.eu
Analiza progu rentowności
www.ip4inno.eu
Rachunki zysków i strat
Podstawy:
Przychody ze sprzedaży [R]
Koszty sprzedaży [S]
Zysk brutto [GP=R-S]
Koszty sprzedaży i marketingu [SM]
Koszty badań i rozwoju [RD]
Koszty ogólne i administracyjne [GA]
Koszty operacyjne [OE=SM+RD+GA]
Zysk na operacjach [Q=GP-OE]
Inny zysk [OI]
Podatki [T]
Zysk netto [NP=Q+OI-T]
www.ip4inno.eu
Sprawozdanie z przepływów pieniężnych
• Odzwierciedla faktyczne potrzeby finansowe
• Przepływ pieniężny do i z działalności
• Trzy obszary:
– Przepływ operacyjny
– Przepływ Inwestycyjny
– Przepływ finansowy
www.ip4inno.eu
Bilans
Przykładowa firma
Bilans
31.12.2010
Zobowiązania i kapitał
Aktywa
Środki pieniężne
10 000
Należności
13 000
Sprzęt i wyposażenie
25 000
Ogółem
48 000
www.ip4inno.eu
Zobowiązania
18 000
Kapitał
30 000
Ogółem
48 000
Zalety sprawozdań dotyczących
własności intelektualnej
Dla kierowników:
–
–
–
–
Informacje na temat wartości własności intelektualnej dla inwestorów
Prezentacja własności intelektualnej należącej do firmy
Nadawanie własności intelektualnej wartości
Wyjaśnienie relacji własności intelektualnej i segmentów działalności
Dla inwestorów:
– Uzyskanie informacji na temat tego, jak własność intelektualna napędza
rozwój
– Otrzymanie stosownych danych na temat prognoz zysków/sprzedaży
– Możliwość lepszego oszacowania ryzyka/przychodów z inwestycji
– Możliwość lepszego zrozumienia charakteru działalności
– Zwiększenie przewidywalności przy ograniczeniu nieprzewidywalności
www.ip4inno.eu
http://www.wipo.int/sme/en/documents/ip_accounting.html
Przykładowe zestawienie finansowe
dla start-upu
1000 EUR
Przychody
Koszty sprzedaży
Marża brutto
Marża brutto %
Koszty operacyjne
Zysk netto (strata)
Koszty kapitałowe
Pozyskany kapitał
Saldo środków pieniężnych
Personel naukowy
www.ip4inno.eu
2001
0
0
0
0%
1,955
(1,955)
95
1,000
1,059
5
2002
750
0
750
100%
4,357
(3,607)
520
10,000
6,932
10
2003
3,250
150
3,100
95%
7,380
(4,280)
1,506
0
1,146
17
2004
2,000
545
1,455
73%
7,574
(6,119)
620
20,000
14,407
23
2005
10,215
4,659
5,556
54%
9,403
(3,847)
405
0
10,155
24
Streszczenie
Wizja, misja
Analiza zewnętrzna
Analiza wewnętrzna
SWOT
Możliwości wynikające z
modelu biznesowego,
konkurencja
technologiczna, własność
intelektualna, strategia
wyjścia, ludzie, finanse
www.ip4inno.eu
Załączniki
7.7. Załączniki
Przykłady:
• materiały dodatkowe,
• szczegółowe specyfikacje produktu,
• szczegółowa analiza finansowa,
• pełne CV założycieli.
www.ip4inno.eu
8. Ćwiczenie na przykładzie
Innowacyjny Producent
www.ip4inno.eu
Prognoza rynkowa
2010
Dania
Niemcy
2
2011 2012 2013
1
1
4
5
1
Grecja
6
2014
1
2015
1
Total
6
8
31
1
3
1
4
Węgry
3
4
4
5
6
7
29
Liechtenstein
1
1
1
1
1
1
6
Monako
1
2
1
2
1
2
9
4
6
7
9
9
1
1
1
3
3
3
3
12
4
6
8
18
31
34
41
150
Rosja
Słowenia
1
Szwecja
2
ZEA
Ogółem
www.ip4inno.eu
7
17
20
35
8. Ćwiczenie na przykładzie
Proszę określić kluczowe elementy własności
intelektualnej firmy!
II. Proszę sformułować wizję i połączyć ją ze strategią
firmy dotyczącą własności intelektualnej. Proszę
skupić się na wypełnianiu różnych zgłoszeń
dotyczących własności intelektualnej oraz na
kwestiach terytorialnych.
III. Proszę przygotować analizę SWOT dla firmy.
IV. Proszę napisać przemowę pozwalającą na
sprzedaż pomysłu!
I.
www.ip4inno.eu
Dziękuję za uwagę!
<wpisać imię i nazwisko prezentera oraz dane
kontaktowe>
Ponad 50 godzin lekcyjnych materiałów, studiów
przypadku, ćwiczeń, linków i wiele więcej można
znaleźć na www.ip4inno.eu
www.ip4inno.eu