Konspekt zajęć dr Kubarek "Kultura świata arabsko

Nazwa przedmiotu: Kultura świata arabsko-muzułmańskiego.
Cele dydaktyczne:
Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z kulturą świata arabsko-muzułmańskiego. W efekcie
zajęć student powinien znać złożony proces formowania się kultury arabsko-muzułmańskiej i jej
oddziaływania na region Bliskiego Wschodu i Afryki, jak również rozumieć swoistości tej kultury na tle
kultury europejskiej.
Skrócony opis przedmiotu:
Na treść wykładu składa się: analiza mechanizmów powstania kultury arabsko muzułmańskiej,
przedstawienie dorobku kulturalnego islamu: literatura, nauka, sztuka, prezentacja historycznego
wpływu kultury arabsko –muzułmańskiej na rozwój cywilizacji światowej oraz najważniejszych zjawisk
kulturowych we współczesnym świecie arabsko-muzułmańskim.
W efekcie zajęć student powinien znać złożony proces formowania się kultury arabskomuzułmańskiej i jej oddziaływania na region Bliskiego Wschodu i Afryki, jak również rozumieć
swoistości tej kultury na tle kultury europejskiej.
Pełny opis przedmiotu:
1. Świat arabski przed pojawieniem się islamu – królestwa Sabejskie, Nabatejskie, Ghassanidów i
Lachmidów, kultura beduińska, środowisko, formy wierzeń, struktura plemienna, język arabski,
literatura ustna.
2. Powstanie islamu – doktryna i praktyka nowej religii, posłannictwo proroka Muhammada, Koran
jako dzieło literackie i jego wpływ na rozwój nauki, kultury i sztuki arabskiej, nakazy i zakazy religijne,
etyczne i socjokulturowe, islam wobec wartości beduińskich.
3. Ekspansja islamu – arabizacja i islamizacja, z beduińskiego namiotu do pałacu kalifa, powstanie i
rozwój nowej wspólnoty arabsko-muzułmańskiej, przemiany społeczne i kulturowe, różnorodność
religijna i etniczna mieszkańców kalifatu.
4. Kultura kalifatów –złoty okres kultury arabsko-muzułmańskiej, okres tłumaczeń, rozwój nauki i
literatury, ruch szu’ubijja, modernizm, klasycyzm, sztuka muzułmańska - ikonoklazm, kaligrafia.
5. Kontakty Wschodu z Zachodem, okres wojen krzyżowych, świat zachodni w oczach
średniowiecznych podróżników arabskich, chrześcijanie, Żydzi i muzułmanie w średniowiecznej
Andaluzji, ekspansja kolonialna w świecie arabsko-muzułmańskim oraz jej skutki społeczne i
kulturowe.
6. Przemiany społeczne, obyczajowe i polityczne w Regionie w XIX i XX wieku - XIX wieczni
reformatorzy islamu, wpływ cywilizacji zachodniej na odrodzenie kulturalne w świecie arabskim,
Muhammad Abduh – pierwszy reformator współczesnego islamu, panislamizm - Dżamal ad-Din alAfghani, panarabizm, powstanie nowych organizmów państwowych w XX w., problem tożsamości,
nacjonalizm arabski, tradycja a nowoczesność, świat arabski wobec globalizacji, wartości i normy.
Literatura zalecana:
J. Danecki, Arabowie, PIW, Warszawa 2001.
J. Danecki, Podstawowe wiadomości o islamie, t. 1-2, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa
2002.
J. Danecki, Kultura i sztuka islamu, Elipsa, Warszawa 2003.
J.D. Sourdel, Cywilizacja islamu, PIW, Warszawa 1980.
M.M. Dziekan, Dzieje kultury arabskiej, PWN, Warszawa 2008.
M.M. Dziekan, Cywilizacja islamu w Azji i Afryce, Książka i Wiedza, Warszawa 2007.
Ph. Hitti, Dzieje Arabów, przekł. W. Dembski, PWN, Warszawa 1969.
A. Hourani, Historia Arabów, Marabut, Gdańsk 1995, 2003.
M.R. Menocal, Ozdoba świata. Jak muzułmanie, Żydzi i chrześcijanie tworzyli kulturę tolerancji w
średniowiecznej Hiszpanii, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006.
Armour Rollin, Islam, chrześcijaństwo i Zachód. Burzliwe dzieje wzajemnych relacji, Wydawnictwo
WAM, Kraków 2004.
Bernard Lewis, Co się właściwie stało, O kontaktach Zachodu ze światem islamu, Wydawnictwo
Dialog, 2003.
Edward. W. Said, Orientalizm, Zysk i Ska, Poznań 2005.
J. Zdanowski, Globalizacja a tożsamość, Askon, Warszawa 2003.