Zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencji

Zuzanna Krząkała
psycholog
opracowanie:
Zuzanna Krząkała
1
Plan prezentacji
 Wprowadzenie-specyfika, typologia
 Omówienie poszczególnych typów zaburzeń
 Zaburzenia emocjonalne
Reaktywne zaburzenie przywiązania, Lęk separacyjny, Fobia
szkolna
 Całościowe zaburzenia rozwoju
 Zespół Aspergera
 Upośledzenie umysłowe, Płodowy Zespół Alkoholowy
 Zaburzenia odżywiania i nawyków
 Anoreksja i bulimia
 Destrukcyjne zaburzenia zachowania
 Zaburzenia zachowania, Zaburzenia opozycyjnobuntownicze, ADHD

opracowanie:Zuzanna Krząkała
2
Specyfika zaburzeń dziecięcych
 Dzieci rozwijają się w różnym tempie-ważne jest
odróżnienie normalnego zróżnicowania tempa
rozwoju od problemów psychicznych (np. trening
czystości)
 Dzieci wykazują dużą dynamikę rozwoju (przejściowy
regres)
 Dzieci nie mówią jak dorośli o swoich problemachniepokój objawia się bezpośrednio w ich zachowaniu
opracowanie:Zuzanna Krząkała
3
Jak rozumieć zaburzenie
u dzieci ? (wg DSM-IV)
 Zachowania stanowiące odstępstwo od tego, czego
oczekuje się od dziecka w określonym wieku i
kontekście kulturowym (lęk separacyjny, napady złości
uwzględniając aktualną fazę rozwoju)
 Zachowania te mają charakter trwały i uciążliwy oraz
wpływają na rozwój i codzienne funkcjonowanie
dziecka (ADHD-zarówno w domu jak i w szkole)
 Jest dla dziecka lub jego otoczenia źródłem cierpienia
(dziecko jest paraliżowane strachem na skutek fobii,
krzywdzenie kolegów).
opracowanie:Zuzanna Krząkała
4
Klasyfikacja zaburzeń występujących u dzieci i
młodzieży-inne podejście
(klasyfikacja oparta o opracowanie Philipa C. Kendalla)
 Zaburzenia zachowania
 Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem
uwagi
 Zaburzenia lękowe
 Depresja
 Upośledzenie umysłowe i zaburzenia uczenia się
 Całościowe zaburzenia rozwojowe
 Tiki i zaburzenia wydalania
opracowanie:Zuzanna Krząkała
5
Podstawowe typy zaburzeń
dziecięcych
 Zaburzenia emocjonalne (reaktywne zaburzenie
przywiązania, lęk separacyjny, fobie, depresja dziecięca, lęk
uogólniony)
 Zaburzenia rozwojowe (znaczący niedobór zdolności
intelektualnych, komunikacyjnych czy społecznychupośledzenie, Zespół Aspergera, zaburzenia uczenia się)
 Zaburzenia odżywiania i nawyków (anoreksja, bulimia,
moczenie, tiki)
 Destrukcyjne zaburzenia zachowania (zaburzenia
zachowania, zaburzenia opozycyjno-buntownicze, ADHD,
opracowanie:Zuzanna Krząkała
6
I.Podstawowe typy zaburzeń
dziecięcych
Zaburzenia emocjonalne
reaktywne zaburzenie przywiązania, lęk
separacyjny, fobie, depresja dziecięca, lęk
uogólniony
opracowanie:Zuzanna Krząkała
7
Zaburzenia emocjonalne
 stany lękowe

lęk separacyjny (od wieku przedszkolnego do 18 rż)
 zaburzenia nastroju

depresja dziecięca (do 17 rż),
 natręctwa myślowe i czynności przymusowe

(obsesjno-kompulsyjne),
 fobie

(zwierzęce-okres przedszkolny, agorafobia-dorastanie),
 reaktywne zaburzenie przywiązania

(od urodz. do 5rż)
opracowanie:Zuzanna Krząkała
8
Zaburzenia lękowe – mechanizm
powstawania
 Przyczyny wielowymiarowe: urazy, traumy, relacje
rodzinne, „nadopiekuńczość”, przemoc, postawa
lękowa matki, choroba przewlekła, konflikty
rodzinne, czynniki konstytucjonalne
 Predyspozycja
czynnik wyzwalający
podtrzymywanie objawów
opracowanie:Zuzanna Krząkała
9
Jak rozpoznać lęk u dzieci?
 Objawy somatyczne lęku: kołatanie serca,
przyśpieszony i spłycony oddech, dławienie się, objawy
skórne, bóle mięśniowe, trudności w połykaniu
żoładkowo-jelitowe (biegunki,wymioty, bóle brzucha),
częstomocz, zaburzenia snu
 Objawy psychologiczne: werbalizowany lęk,
przewlekłe myślenie na jakiś temat, poczucie
zmęczenia, niepokój, koszmary senne, drażliwość,
bezradność, niemożność rozluźnienia, pobudzenie i
napady złości, trwożne oczekiwanie, „nie czuję się
sobą”
opracowanie:Zuzanna Krząkała
10
Jak rozpoznać lęk u dzieci?-cd
 Objawy poznawcze lęku-”pustka w głowie”,
upośledzenie funkcji intelektualnych, sztywność
myślenia, myślenie „”tunelowe”, nadmierne
uogólnianie „zawsze-nigdy”, ruminacje
 Oznaki społeczno-behawioralne lęku: wycofanie,
przesiadywanie przed komputerem, brak aktywności,
bycie wstydliwym, unikanie
OBJAWY WĘDRUJĄ - PRZECHODZĄ Z JEDNYCH
W DRUGIE
opracowanie:Zuzanna Krząkała
11
Lęki normatywne w rozwoju
 Lęki dziecięce w różnych etapach rozwoju:
 Do 2 rż-obcy ludzie, hałas, ciemność, zwierzęta
 3-6 lat-separacja, maski, ciemność, zwierzęta, owady, źli
ludzie, nocne hałasy-duże znaczenie wyobraźni
 7-12 lat-istoty i zjawiska nadprzyrodzone, ciemność,
krzywda fizyczna, klasówki, wygląd zewnętrzny,
błyskawice, śmierć, włamywacze, węże, niemożność
oddychania
 13 i więcej-problemy w domu, niepokoje polityczne,
przyszłość, wygląd osobisty, kontakty społeczne, szkoła,
węże
opracowanie:Zuzanna Krząkała
12
Zaburzenia emocjonalne
słów kilka.....na temat
 Jak brak przywiązania w pierwszym okresie życia
wpływa na rozwój dziecka ?
 Czym jest lęk separacyjny i fobia szkolna ?
 Na czym polega terapia zaburzeń emocjonalnych
?
opracowanie:Zuzanna Krząkała
13
Reaktywne zaburzenie przywiązania
 Zakłócone zdolności dziecka do nawiązania relacji z innymi,
które mają źródło i są związane z deprywacją (zaniedbania
lub nadużycia) opieki rodzicielskiej w pierwszych latach
życia.
 Dzieci mają problem z okazaniem przywiązania społeczniego
typowego dla wieku
 typ zahamowany (obserwuje innych, przeciwstawia się
kontaktowi i przytulaniu, czujne i ambiwalentne w
reakcjach, bezruch)
 typ odhamowany (rozproszone przywiązanie)-obcych
traktuje tak samo jak osoby bliskie, potrzeba nadmierna
przytulania)
opracowanie:Zuzanna Krząkała
14
Lęk separacyjny – F.93.0
 Niewłaściwy pod względem rozwojowym
(czyli powyżej 4 roku życia)
nadmierny lęk dotyczący oddzielenia od domu i tych,
którzy stanowią obiekt przywiązania
 coś strasznego zdarzy się rodzicom- opieranie się przed
rozdzieleniem od nich
 Dotyczy ok 4% populacji przed okresem dojrzewania
opracowanie:Zuzanna Krząkała
15
Lęk separacyjny – czym skutkuje ?
 Niepokój, że nieprzewidziane zdarzenie doprowadzi do






oddzielenia od rodziców (porwanie, zgubienie się)
Odmowa pójścia np. do szkoły spowodowana lękiem
Lęk i niechęć do pozostania samemu w domu
Trwała niechęć do chodzenia spać bez rodziców, poza domem
Koszmary senne na temat separacji
Zaburzenia fizjologiczne: bóle głowy, żołądka, mdłości,
wymioty (w sytuacji separacji)-jako pretekst do pozostania w
domu, skutek: wielokrotna diagnoza medyczna
z czasem mogą pojawić się napady paniki (w efekcie
agorafobia jako strategia unikania)
opracowanie:Zuzanna Krząkała
16
Lęk separacyjny –cd.
 Czynnik wyzwalający: trauma, śmierć kogoś bliskiego,
przeprowadzka, pobyt w szpitalu
 Czas trwania – 4 tygodnie
 Ponadto:
 częściej dzieci rodziców cierpiących na depresję czy
zaburzenia lękowe, agorafobię (czynnik genetyczny,
środowiskowy -modelowanie)
 Diagnoza różnicująca z fobią społeczną
opracowanie:Zuzanna Krząkała
17
Fobia szkolna
Dziecko odczuwa silny strach przed pójściem do
szkoły, myśli o szkole wyzwalają silne napięcie
(nadmierna konieczność korzystania z toalety, pocenie
się)
Czynniki wyzwalające:
 Zagrożenie poczucia własnej wartości (dzieci z
dysfunkjcami)
 Bardzo wysoki poziom aspiracji
 Podłożem może być lęk separacyjny
Dziecko chodzi do szkoły-nie nauczanie indywidualne !
opracowanie:Zuzanna Krząkała
18
Leczenie zaburzeń emocjonalnych
Terapia poznawczo-behawioralna (depresja)
Psychoedukacja rodziców-uczenie technik
wzmacniania poczucia niezależności i pewności
siebie u dzieci ( lęk separacyjny)
Techniki behawioralne- odczulanie (desensytyzacja)
fobie
Terapia systemowa -rodzinna
Farmakoterapia- Leki psychotropowe(przeciwdepresyjne)- SSRI inhibitory powtórnego
wychwytu serotoniny
opracowanie:Zuzanna Krząkała
19
II. Podstawowe typy zaburzeń
dziecięcych
Całościowe zaburzenia
rozwojowe
znaczący niedobór zdolności intelektualnych,
komunikacyjnych czy społecznych
upośledzenie, Zespół Aspergera,
zaburzenia uczenia się
opracowanie:Zuzanna Krząkała
20
Całościowe zaburzenia rozwojowe
 (F84) Całościowe zaburzenia rozwojowe
jakościowe odchylenia od normy w zakresie :
interakcji społecznych i wzorców komunikacji;
ograniczony i stereotypowy repertuar
zainteresowań i aktywności.
Te jakościowe nieprawidłowości stanowią
podstawową cechę funkcjonowania jednostki
we wszystkich sytuacjach.
opracowanie:Zuzanna Krząkała
21
Całościowe zaburzenia rozwojowe
Poważna dezorganizacja funkcjonowania
dziecka w dziedzinach:
poznawczej, społecznej, behawioralnej
i emocjonalnej,
powodującej poważne komplikacje w
procesie rozwoju
opracowanie:Zuzanna Krząkała
22
Zaburzenia rozwojowe to:
 Autyzm
 Dziecięce zaburzenie dezintegracyjne
 Zespół Retta
 Zespół Aspergera
 Uogólnione zaburzenia rozwoju-niespecyficzne
 Upośledzenie umysłowe
 Zaburzenia uczenia się
opracowanie:Zuzanna Krząkała
23
F84.5 -Zespół Aspergera
Jest to zaburzenie o niepewnej wartości nozologicznej
charakteryzujące się tymi samymi nieprawidłowościami w
zakresie interakcji społecznych, jak autyzm oraz
ograniczonym, stereotypowym repertuarem zainteresowań
i aktywności. Od autyzmu różni się ono przede wszystkim
brakiem ogólnego opóźnienia lub upośledzenia rozwoju
mowy i funkcji poznawczych. Zaburzeniu temu często
towarzyszy wyraźna niezgrabność i tendencja do
utrzymywania się zaburzeń w wieku młodzieńczym i w
życiu dorosłym. w początkach wieku dojrzałego pojawiają
się sporadycznie epizody psychotyczne.
opracowanie:Zuzanna Krząkała
24
Zespół Aspergera
I. Upośledzenie interakcji społecznych objawiających się:
 Upośledzeniem form zachowań niewerbalnych takich
jak: wpatrywanie się, wyrażenia mimiczne,
przyjmowanie postaw ciała i gestów regulujących
kontakty społeczne
 Niezdolnością nawiązywania kontaktów rówieśniczych
 Brakiem spontanicznego dążenia do dzielenia radością,
zainteresowaniami, osiągnięciami z innymi ludźmi
 Brak wzajemności społecznej lub emocjonalnej
opracowanie:Zuzanna Krząkała
25
Zespół Aspergera -cd
II. Ograniczone monotonne lub stereotypowe wzorce
zachowania, zainteresowań i czynności:
 Całkowite zaabsorbowanie przez jeden lub więcej
stereotypowych wzorców zainteresowań, nienormalne,
pod względem poziomu intensywności lub skupienia
 Widoczny brak elastyczności, przywiązanie do
specyficznych działań rutynowych
 Stereotypowy, monotonny manieryzm ruchowy
 Trwałe zainteresowanie elementami przedmiotów
Nie ma istotnego opóźnienia zdolności językowych,
zdolności poznawczych
opracowanie:Zuzanna Krząkała
26
Wskazówki dla nauczycieli-Zespół
Aspergera
 Unikaj zadawania niejasnych, opisowych pytań,idiomów „podaruj




sobie!”, „nie bądź taki szybki Bill!” czy „nie taki diabeł straszny”
Podwójnych znaczeń i sarkazmu (np. nie mów „Wspaniale!" po tym jak
uczeń właśnie rozlał butelkę keczupu na stole), określeń typu.
„Chłopcze”, „Koleś”, czy „Mądralo”.
Pamiętaj, że niuanse emocjonalne, rozmaite poziomy znaczeniowe,
odczytywanie mowy niewerbalnej są niezrowumiałe
Stwórz „bezpieczne miejsce”, kiedy uczeń czuje się zagrożony zmianą,
utratą poczucia kontroli
Przygotowuj ucznia na wszelkie zmiany w otoczeniu lub w rozkładzie
zajęć (takie jak zastępstwa nauczycieli czy zmiany sal)
opracowanie:Zuzanna Krząkała
27
Upośledzenie umysłowe-definicja
 (F70) Upośledzenie umysłowe lekkie Przybliżona
wartość II od 50 do 69 -może powodować pewne trudności
w nauce szkolnej.
Wielu dorosłych będzie w stanie pracować i utrzymywać
dobre relacje społeczne oraz wnosić swój wkład w rozwój
społeczeństwa.
opracowanie:Zuzanna Krząkała
28
Upośledzenie umysłowe
 Znacznie niższe od średniego funkcjonowanie
intelektualne : iloraz inteligencji poniżej 70
(przeciętny 85-115)
 Upośledzenie w stopniu lekkim: zdolności społeczne i
komunikacyjne nie odbiegają bardzo wyraziście od
rówieśników- są bardziej widoczne ok 8-9 roku życia
(pojawiają się problemy edukacyjne)
 Niedobór lub upośledzenie funkcjonowania
adaptacyjnego w zakresie oczekiwanym dla wieku
 Konieczność objęcia kształceniem specjalnym
opracowanie:Zuzanna Krząkała
29
Płodowy Zespół Alkoholowy
Zespół umysłowych i fizycznych
zaburzeń, które mogą wyrażać
się jako opóźnienie umysłowe,
dysfunkcja mózgu, anomalia
rozwojowe, zaburzenia w
uczeniu się i zaburzenia
psychologiczne ; stwierdzonych
u dzieci matek spożywających
alkohol w okresie ciąży, który
przenika przez łożysko i jest
wchłaniany w całości przez
dziecko, uszkadzając płód
nieodwracalnie.
opracowanie:Zuzanna Krząkała
30
Wygląd dzieci z FAS
Charakterystyczny
wygląd:
 zmarszczka kącika oka;
małe, szeroko
rozstawione oczy;
 płaska środkowa część
twarzoczaszki; krótki,
zadarty nos;
wygładzona rynienka
podnosowa; cienka
górna warga;
małożuchwie.
opracowanie:Zuzanna Krząkała
31
Płodowy Zespół Alkoholowy -FAS
I to czego nie widać na pierwszy rzut oka....
Zaburzony rozwój mózgu
 móżdżek -koordynacja ruchu
 płaty czołowe -procesy planowania czy kontroli emocji
 hipokamp -pamięć
 ciało modzelowate -łączączy obie półkule
opracowanie:Zuzanna Krząkała
32
Dziecko z FAS w szkole
 Opóźnienie rozwojowe i IQ niższy od normalnego
 Ośrodkowy Układ Nerwowy
 zwiększone pobudzenie, nadwrażliwość na bodźce,
 deficyt uwagi; deficyt pamięci;
 nadaktywność; słaba kontrola impulsów
 trudności z rozumieniem pojęć abstrakcyjnych (matematyka,
czas, pieniądze);
 nieumiejętność rozwiązywania problemów;
 trudność w uczeniu się na błędach;
 słaba ocena sytuacji; niedojrzałe zachowanie;
opracowanie:Zuzanna Krząkała
33
III.Podstawowe typy zaburzeń
dziecięcych
Zaburzenia odżywiania i
nawyków
(anoreksja, bulimia, moczenie
nocne, tiki, jąkanie)
opracowanie:Zuzanna Krząkała
34
Anoreksja
opracowanie:Zuzanna Krząkała
35
Zaburzenia odżywiania i nawyków anoreksja
 Anoreksja
 odmowa utrzymania wagi ciała na
poziomie minimalnej normy (poniżej
85%oczekiwanej), niezdolność do
przybrania na wadze
 Silny lęk przed przybraniem, pomimo
niedowagi
 Zaburzenie sposobu spostrzegania wagi i
kształtu własnego ciała, ich zasadniczy
wpływ na samoocenę, negowanie
znaczenia obecnego niskiego ciężaru ciała
 Zaburzenia miesiączkowania
opracowanie:Zuzanna Krząkała
36
wpływ mediów na
postrzeganie
kształtu ciała
utrata kontroli nad
odchudzaniem
(paniczny lęk przed
przytyciem)
odchudzanie
(drakońskie diety,
wegetarianizm)
ANOREKSJA
zmiany
hormonalne w
okresie
dojrzewania
intensywny
wysiłek
opracowanie:Zuzanna Krząkała
dokładne liczenie
kalorii
37
sucha
skóra
utrata warstwy
tłuszczu izolującej
ciało
wypadanie włosów
zaparcia, bóle
brzucha
zimne ręce i stopy
obniżone
ciśnienie
meszek na twarzy,
plecach i ramionach
zawroty głowy,
omdlenia
łamliwe włosy
zaburzenia
miesiączkowania
opracowanie:Zuzanna Krząkała
38
http://pro-ana-anoreksja.blog.onet.pl/
Zajmę się bieganiem znowu :D Dzisiaj ze 300 kcal, ilę ważę nie wiem, boje
sie wejść na wagę. W kazdym razie ostatnio bylo ze 46..
Chcę być kimś w życiu...Chcę czegoś dokonać... Jednak akurat na to
najważniejsze brak mi motywacji...Co zrobić żeby wszystko było dobrze?
Muszę wziąźć się w garść...Jestem sama dla siebie i nikt inny za mnie życia
nie przejdzie...
Z moimi aspiracjami powinnam mieć dużo siły jednak ona słabnie z dnia
na dzień. Niecierpiee tego xD.
Coś trzeba zmodyfikować. Kto zna sie na kodach DNA? :D
Za oknem śnieg, gęsty dym wydostaje się z kominów... Niszczy warstwę
ozonową xD.Lubię zimę.
Ma w sobie to coś czego innym porom roku brakuje. Klimacik :D.
Zrobiłam sobie taka sliczną motylkową mozaike na obraz i powieszę na
ścianie <3
Jestem sobą i jestem z tego dumna
opracowanie:Zuzanna Krząkała
39
Zaburzenia odżywiania i nawyków bulimia
 Powracające epizody nieumiarkowanego spożywania
pokarmów: epizody obżarstwa, brak kontroli nad ilością
spożywanych pokarmów (nie można się powstrzymać od
tego co i w jakich ilościach się je)
 Powracające niewłaściwe zachowania kompensacyjne
mające na celu zapobieganie przybraniu na wadze:
wymioty, środki przeczyszczające, głodówki, ćwiczenia
 Kształt i waga ciała ma nadmierny wpływ na samoocenę
 Przez 3 miesiące -dwa razy w tygodniu
opracowanie:Zuzanna Krząkała
40
Podstawowe typy zaburzeń
dziecięcych
Destrukcyjne zaburzenia
zachowania
zaburzenia zachowania,
zachowania opozycyjnobuntownicze, ADHD
opracowanie:Zuzanna Krząkała
41
Destrukcyjne zaburzenia
zachowania
 Zaburzenia zachowania
Trwałe zachowanie polegajacym na pogwałceniu praw innych
osób i podstawowych norm społecznych
 Zachowania opozycyjno-buntownicze
 Wzorzec zachowań negatywistycznych, wrogich, bunt wobec
osób autorytetu, sprzeciwianie się i odmowa wypełnienia
próśb, celowe zachowania mające na celu zdenerwowanie
innych ludzi (także rówieśników), „zagniewanie i noszenie
urazy”, złośliwość i mściwość, przypisywanie innym złych
intencji
 Zespół deficytu uwagi z nadruchliwością (ADHD)
 Impulsywność, brak uwagi i nadpobudliwość

opracowanie:Zuzanna Krząkała
42
Zaburzenia zachowania - definicja
 Powtarzający się i trwały wzór zachowania obejmujący
łamanie podstawowych praw innych i ważnych norm
społecznych stosowanych dla danego wieku
 obejmuje więcej niż jedną sytuację (dotyczy szkoły,
domu, sytuacji rówieśniczych)
 Poważne działania antyspołeczne
 Trzy lub lub więcej spośród poniżej wymienionych
kryteriów Występują w ostatnich 12 miesiącach
opracowanie:Zuzanna Krząkała
43
Zaburzenia zachowania - definicja
 Powtarzający się i trwały wzór zachowania obejmujący
łamanie podstawowych praw innych i ważnych norm
społecznych stosowanych dla danego wieku
 obejmuje więcej niż jedną sytuację (dotyczy szkoły,
domu, sytuacji rówieśniczych)
 Poważne działania antyspołeczne
 Trzy lub lub więcej spośród poniżej wymienionych
kryteriów Występują w ostatnich 12 miesiącach
opracowanie:Zuzanna Krząkała
44
Zaburzenia zachowania –
kryteria diagnozy
 Agresja w stosunku do ludzi i zwierząt

znęcanie się, grożenie, zastraszanie, wszczynanie bójek,
użycie broni czy narzędzia (np.kija,butelki), okrucieństwo,
kradzież, zmuszanie do czynności seksualnych
 Niszczenie własności innych (wandalizm)

podpalenia, niszczenie
 Oszustwo lub kradzież

włamania, kłamstwa w celu zdobycia dóbr lub przysług,
kradzież, „kantowanie”
 Poważne naruszenie zasad

niewracanie na noc, ucieczki, wagarowanie
opracowanie:Zuzanna Krząkała
45
Zaburzenia zachowania-parę
informacji
 Występuje trzy razy częściej u chłopców (6-16% populacji), wzorzec
zachowania u dziewcząt jest odmienny (wagary i kłamstwa)
 Zmiana wzorca zachowania wraz z wiekiem :
 Kłamstwa, bójki i agresja wobec zwierząt
 Konflikty z prawem (rozboje, kradzieże, gwałty)
 Aspołeczna zaburzenie osobowości (30-40%), problemy
adaptacyjne, przemoc domowa
 Prawdopodobieństwo konfliktu z prawem w wieku dorosłym zwiększa:
 Liczba aktów dewiacji
 Różnowodność problemów z zachowaniem
 Problemy z zachowaniem w różnych środowiskach

Wczesny wiek pojawienia się dewiacji
 Współwystępowanie z impulsychnością i niedoborem poznawczym
 Zaburzenia zachowania ujawniające się w wieku dojrzewania-lepsze rokowanie,
opracowanie:Zuzanna Krząkała
46
Społeczne źródła zaburzenia
zachowania-badania
 Czynniki biologiczne




Niski poziom serotoniny sprzyja zachowaniom agresywnym (również depresji)
Nieprawidłowości w obrębie płata czołowego mózgu-obniżenie zahamowań,
impulsywność
Deficyt uczenia się (słabe warunkowanie na bodźce) społecznego
Zredukowane pobudzenie fizjologiczne -niski poziom pobudzenia
emocjonalnego (niska empatia)-potrzeba większej sytmulacji
 Środowisko rodzinne





Deprywacja potrzeb we wczesnym okresie życia dziecka
Niski status socjoekonomiczny ze słabym przystosowaniem rodziców,
patologia społeczna (bezrobocie, alkoholizm)
Agresja jednego z członków rodziny, eskalacja tych zachowań,
Uleganie przez rodziców przymusowi ze strony dziecka, brak wzmocnienia
zachowań prospołecznych
Niespójna dyscyplina, wysoki poziom niezgody, brak uczucia
opracowanie:Zuzanna Krząkała
47
Zachowania opozycyjno-buntownicze
 Wzorzec negatywistycznego zachowania
 Traci panowanie nad sobą
 Kłóci sie z dorosłymi
 Aktywnie buntuje się lub odmawia stosowania się do póśb dorosłych i reguł
 Z rozwagą denerwuje innych ludzi
 Obwninia innych za własne błędy i złe zachowanie
 Drażliwy i łatwo się denerwuje
 Jest zagniewany i urażony
 Jest zawzięty i mściwy
Zachowanie pojawia się częściej niż u rowieśników i utrzymuje się
przez 6 miesięcy.
Nie ma łamania prawa i aktów agresji
opracowanie:Zuzanna Krząkała
48
(F90) Zaburzenia hiperkinetyczne
(zespoły nadpobudliwości ruchowej)
 Grupa zaburzeń charakteryzujących się wczesnym początkiem (zazwyczaj w




pierwszych pięciu latach życia),
brakiem wytrwałości w realizacji zadań wymagających zaangażowania
poznawczego,
tendencją do przechodzenia od jednej aktywności do drugiej bez ukończenia żadnej
z nich
oraz zdezorganizowaną, słabo kontrolowaną, nadmierną aktywnością.
Inne nieprawidłowości: Dzieci z zaburzeniami hiperkinetycznymi są często
lekkomyślne i impulsywne, skłonne do wypadków. Popadają w kłopoty z dyscypliną
raczej z powodu bezmyślnego łamania zasad, niż z powodu przemyślanego
nieposłuszeństwa. Ich stosunki z dorosłymi są często pozbawione dystansu, brak im
normalnej ostrożności i rezerwy. Są niepopularne wśród innych dzieci i mogą być
izolowane. Często pojawia się osłabienie funkcji poznawczych i specyficzne
opóźnienia zarówno w rozwoju ruchów jak i mowy. Wtórne komplikacje obejmują
zachowania aspołeczne oraz niską ocenę własnej wartości.
opracowanie:Zuzanna Krząkała
49
Zespół deficytu uwagi z
nadruchliwością
 Nietypowe pod względem rozwojowym problemy dotyczące uwagi,
impulsywności i nadpobudliwości ruchowej (3-5% populacji)
 Objawy:
 Niezdolność do zainteresowania się konkretnym zadaniem
 Trudność ze zorganizowaniem, zaplanowaniem i wykonaniem
pracy
 Sprawiają wrażenie, że nie słuchają lub nie usłyszały ci się do nich
mówiło
 Nie potrafią „usiedzieć spokojnie na miejscu”
 Są niezdarne i niezorganizowane
Dzieci z ADHD są podatne na zaburzenia zachowania
opracowanie:Zuzanna Krząkała
50
Zespół nadpobudliwości
psychoruchowej z deficytem uwagi
Zaburzenia koncentracji
uwagi
Impulsywność
Nadruchliwość
opracowanie:Zuzanna Krząkała
51
Zaburzenia koncentracji uwagi










Nie zwraca uwagi na szczegóły (błędy z niedbałości)
Trudność z utrzymaniem uwagi podczas rozmów i zabaw
Wydaje się że nie słucha tego się do niego mówi
Nie stosuje się do poleceń i nie kończy pracy szkolnej, zadań
Ma trudności z organizowaniem swoich zadań i zajęć
Silna niechęć do zadań wymagających wytrwałego wysiłku
umysłowego
Gubi rzeczy
Łatwo rozprasza się pod wpływem zewnętrznych bodźców
Jest roztwargniony w trakcie codziennej aktywności
Przechodzi z jednej aktywności (prze jej ukończeniem) w drugą
opracowanie:Zuzanna Krząkała
52
Impulsywność
 „Wyrywa się” z odpowedzią zanim pytanie zostanie do
końca sformułowane
 Ma trudności z doczekaniem się swojej kolejki
 Działa bez zastanowienia
 Przerywa lub przeszkadza innym
 „Wyrzuca” z siebie pytania i odpowiedzi bez czekania
na swoją kolej
opracowanie:Zuzanna Krząkała
53
Nadruchliwość
 Niespokojnie porusza rękami lub stopami, wierci się
na krześle
 Opuszcza miejsce w sytuacjach, w których wymagane
jest pozostanie na miejscu
 Biega lub wspina się bez potrzeby, kiedy jest to
niewłaściwe
 Ma trudności ze spokojnym bawieniem się lub
odpoczynkiem (jest to dla dziecka „wysiłek”)
opracowanie:Zuzanna Krząkała
54
Kryteria diagnostyczne
Objawy przed 7 rokiem życia –nadal się utrzymujące
Więcej niż jedno środowisko
Powoduje cierpienie i upośledza funkjconwanie dziecka
opracowanie:Zuzanna Krząkała
55
Przyczyny występowania ADHD
 Czynniki genetyczne
 Nieprawidłowości na poziomie receptorów dopaminy
(mała aktywnośćtych receptorów) Niedostateczne pobudzenie (co utrudnia dluższą
koncentrację)-leki uspokajające –pogarszają stan
dziecka!
opracowanie:Zuzanna Krząkała
56
Wskazówki dla nauczycieli -ADHD
Nie wzmacniaj niewłaściwych zachowań , ale tylko te które chcesz
utrwalić
 Czas poświęcony przez nauczyciela jest
Mów tak, aby dziecko z ADHD cię usłyszało
 Słyszy tylko kilka pierwszych słów kierowanego do niego komunikatu,
ma kłopot ze zrozumieniem złożonych poleceń
 Z bliska, kontakt wzrokowy, powtórzenie, forma pozytywna –łatwiej
gdy ma coś zrobić,
Zaznacz początek nowej czynności
 Dziecko łatwo przechodzi do nieuporzadkowanej i bezsensownej
czynności (wydłubywanie dziur w gumce)
Ustal sygnał rozpoczęcia pracy
opracowanie:Zuzanna Krząkała
57
Wskazówki cd.
Dziel pracę dziecka na krótkie etapy
 Zaburzona uwaga nie pozwala skupić się dziecku na dłużej
Przypominaj
 Często zapomina-można zapytać czy pamięta co jest zadane, co ma
przynieść
Zachęcaj dziecko do sprawdzania swoich prac, sprawdzianów
 Popełniają błędy z nieuwagi, „czeskie błędy”, pierwsze kończą zadanie
Stwórz uporządkowany świat
 Regulaminy, plan zajęć
Mądrze usadź dziecko z ADHD w klasie
 Nadpobudliwa kanapka, z dala od okna i drzwi
Ucz dziecko organizowania sobie pracy
 Pytania pomocnicze, od czego zacząć, co jest najważniejsze, miejsce
pracy,
Zaakceptuj lub zagospodaruj nadruchliwość
opracowanie:Zuzanna Krząkała
58
Dziękuję za uwagę
i wspólną pracę
opracowanie:Zuzanna Krząkała
59