ZESPÓŁ ASPERGERA
advertisement
ZESPÓŁ ASPERGERA - przyczyny, objawy, funkcjonowanie Opracowała : Karolina Dyrda Wprowadzenie W 1944 r. psychiatra Hans Asperger pochodzący z Austrii opisał dziwne zachowania kilkorga dzieci przebywających w jego klinice. Dzieci te, według niego były do siebie podobne pod kątem pewnych wzorców zachowania i wyglądu. Artykuł Lorny Wing opublikowany w 1981 roku opisywał dzieci, przypominające według niej te, które opisał wcześniej Asperger. Wprowadzenie przypadki opisane przez Kannera w 1943r. przypadki opisane przez Aspergera w 1944r. ZA jako jednostka chorobowa we wstępnej wersji Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób WHO z 1990r. Opracowała: Joanna Grochowska ZA/Autyzm Jakościowe nieprawidłowości w zakresie: rozwoju społecznego, zwłaszcza do uczestnictwa w naprzemiennych interakcjach społecznych, komunikacji (słownej i bezsłownej), zachowań, aktywności i zainteresowań (od 5% do 15% badanej populacji HFA i ZA, w normie intelektualnej nie wykazuje żadnych szczególnych zainteresowań – za: A. Rynkiewicz „Zespół Aspergera”) Autystyczne spektrum (ASD) AUTYZM DZIECIĘCY Głęboki poziom zaburzeń ZESPÓŁ ASPERGERA Niski poziom zaburzeń Diagnoza a funkcjonowanie językowe Zaburzenia języka Zaburzenia funkcjonowania poznawczego Ograniczenia w myśleniu werbalnym (meta-myślenie) Różnice w diagnozowaniu Zespołu Aspergera i autyzmu dziecięcego Różnica w diagnostyce obu zespołów odnosi się również do wieku diagnozowanych dzieci średni wiek diagnozy dzieci z zespołem Aspergera wynosi osiem lat autyzm dziecięcy wykrywany jest około trzeciego roku życia. Diagnoza różnicowa i współwystępowanie zaburzenia zachowania, ADHD/ADD, dysleksja (trudności z nauką oraz płynnym pisaniem i czytaniem pojedynczych wyrazów) dysgrafia (mało staranne, nieczytelne pismo), zaburzenia psychiczne (depresje, nerwice, zaburzenia obsesyjnokompulsywne, zaburzenia lękowe), zaburzenia osobowości, inne. Inne kryteria diagnostyczne Szwedzki badacz Christopher Gillberg zajmujący się Zespołem Aspergera na podstawie kryteriów diagnostycznych DSM IV oraz własnych obserwacji dzieci z tym zaburzeniem, określił sześć kryteriów diagnostycznych. Kryteria diagnostyczne zespołu Aspergera wg Christophera Gillberga 1. Zaburzenia w sferze relacji społecznych (skrajny egocentryzm) (przynajmniej dwa z następujących): niezdolność do interakcji z rówieśnikami brak chęci do nawiązywania kontaktów z rówieśnikami; słabe rozumienie sygnałów społecznych niewłaściwe społeczne i emocjonalne zachowania Kryteria diagnostyczne zespołu Aspergera wg Christophera Gillberga 2. Całkowicie pochłaniające wąskie zainteresowania (przynajmniej jedno z następujących): wykluczenie innych działań powtarzające się zaangażowanie w daną aktywność więcej odtwarzania niż działań celowych 3. Narzucanie codziennych zajęć i zainteresowań (przynajmniej jedno z następujących): sobie, w różnych aspektach życia innym Kryteria diagnostyczne zespołu Aspergera 4. Zaburzenia mowy i języka (przynajmniej trzy z następujących): opóźniony rozwój powierzchownie doskonały, ekspresyjny język formalny, pedantyczny język dziwna prozodia, osobliwe cechy głosu upośledzenie rozumienia, obejmujące błędną interpretację znaczeń dosłownych i ukrytych Kryteria diagnostyczne zespołu Aspergera 5. Zaburzenia komunikacji niewerbalnej (przynajmniej jedno z następujących): ograniczona gestykulacja niezdarna lub niezręczna mowa ciała ograniczona mimika twarzy niewłaściwa ekspresja osobliwe, chłodne spojrzenie 6. Niezdarność ruchowa. Sławne osoby z ZA Albert Einstein Izaak Newton Eric Satie INNE SŁAWNE OSOBY POSIADAJACE CECHY ZESPOŁU ASPERGERA: ANDY WARHOL ARTUR SCHOPENHAUER CHARLES DE GAULLE INNE SŁAWNE OSOBY POSIADAJACE CECHY ZESPOŁU ASPERGERA: ARCHIMEDES MICHAŁ ANIOŁ CHARLES DARWIN Problemy charakterystyczne dla osób z zespołem Aspergera - Deficyty w zakresie odbioru i przetwarzania bodźców sensorycznych - Problemy w zakresie rozwoju czynności poznawczych: • zaburzenia w zakresie teorii umysłu • zaburzenia w zakresie centralnej koherencji - Zaburzenia funkcji wykonawczych Integracja sensoryczna • organizacja wszystkich odbieranych bodźców proces, w którym mózg człowieka otrzymując informacje ze zmysłów dokonuje ich: rozpoznania, segregowania, interpretacji, integruje je ze sobą i z poprzednimi doświadczeniami, i na tej podstawie tworzy odpowiednią reakcję (celowe, efektywne działanie) Czy więc są zaburzenia sensoryczne? •są to zaburzenia odbioru i integracji bodźców sensorycznych (zmysłowych) w mózgu • powstają gdy informacje pochodzące z różnych zmysłów nie łączą się w jasną i spójną całość Dotyczą następujących zmysłów: • równowaga – układ przedsionkowy w uchu wewnętrznym, rejestruje ruch i zmiany pozycji głowy, związany z siłą grawitacji • propriocepcja (czucie głębokie: dotyk, nacisk, ból, temperatura) – receptory w mięśniach, ścięgnach i stawach, dają nam poczucie pozycji ciała • dotyk (czucie powierzchniowe) - receptory w skórze, błonie śluzowej jamy ustnej i nosa • słuch - receptory w uchu wewnętrznym w narządzie Cortiego • wzrok - receptory w siatkówce oka • smak - receptory w błonie śluzowej języka, gardła, krtani • węch - receptory w błonie śluzowej nosa i w jamie ustnej Model poziomów integracji sensorycznej wg Violet F.Maas (na podstawie J.Ayres) Poziom I: Rozwój percepcji wrażeń: dotykowych, proprioceptywnych, przedsionkowych, wzrokowych i słuchowych Poziom II: Planowanie ruchu, duża motoryka Integracja dwóch stron ciała Poziom III: Bardziej precyzyjna/różnicująca percepcja wrażeń dotykowych, wzrokowych, Planowanie-mała motoryka, Rozwój lateralizacji kinestetycznych i percepcji przestrzeni Poziom IV: Czytanie, pisanie, liczenie, myślenie koncepcyjne Schemat ciała PROFIL SENSORYCZNY Osoby z ZA/HFA wykazują: przeciążenia sensoryczne na dotyk, dźwięk, światło, smak lub zapach, chwilowe niedosłyszenia lub niedowidzenia, osłabioną wrażliwość lub nadwrażliwość ciała na ból lub temperaturę zniekształcenia głębokości obrazu – obrazy mogą wydawać się bliżej lub dalej niż są w rzeczywistości, mogą być także postrzegane jakby się poruszały, trudność z przekazywaniem informacji za pomocą kilku zmysłów jednocześnie, współtowarzyszące wrażenia uczuciowe, tak zwane synestezje, na przykład widzenie różnych kolorów lub odczuwanie różnych zapachów w reakcji na różne dźwięki muzyki Za: Agnieszka Rynkiewicz „Zespół Aspergera” (Harrison, Hare, 2004) Występowanie zaburzeń w odbiorze i integrowaniu bodźców zmysłowych powoduje: - dysfunkcje w rozwoju poznawczym, - motorycznym - oraz w zachowaniu dziecka. czynności poznawcze teoria umysłu Teoria umysłu 1. rozpoznawanie i rozróżnianie własnych stanów umysłowych (emocjonalnych i motywacyjnych) - wiedza kiedy i o czym się myśli, czego się pragnie, do czego się zmierza. - umiejętność określenia czynników, które wpływają na motywację (np. czyjeś krytyczne oceny czy uwagi), na myślenie (np. brak lub posiadanie jakiś informacji) i na działanie (np. posiadane umiejętności), 2. obserwacja własnej aktywności umysłowej , 3. wnioskowanie o analogicznych stanach umysłowych występujących u innych ludzi w określonych okolicznościach (na podstawie obserwacji zachowań oraz wiedzy o ludzkim umyśle), 4. przewidywanie zachowania ludzi w określonych okolicznościach (na podstawie obserwacji zachowań oraz wiedzy o ludzkim umyśle). Opracowanie: Małgorzata Młynarska „Autyzm w ujęciu psycholingwistycznym” Simon Baron-Cohen (ur. 1958) brytyjski psychopatolog, profesor na Wydziale Psychiatrii i Psychologii Eksperymentalnej Uniewrsytetu w Cambridge. „The essential difference” (Istotna różnica”) Hipersystematyzacyjna teoria autyzmu Zaburzenia ze spektrum autyzmu są stanem nierównowagi między dwoma rodzajami inteligencji: empatyzacji (potrzebnej do rozumienia ludzi) i systematyzacji (potrzebnej do klasyfikowania przedmiotów) „The essential difference” (Istotna różnica”) Autyzm = „skrajnie męski” sposób patrzenia na rzeczywistość, w przeciwieństwie do kobiecego (więcej zdolności empatycznych) Inne spojrzenie na autyzm – jako na odmienny styl myślenia Badania prof. Simona Barona - Cohena Badania: podwyższony poziom testosteronu w okresie płodowym powoduje zaburzenia ze spektrum autyzmu Nie wiadomo co jest przyczyną podwyższonego poziomu testosteronu Badania wskazują, że odpowiadają za to czynniki genetyczne i środowiskowe Testosteron może wpływać na mózg, zmieniając układ połączeń między neuronami i neuroprzekaźniki Badania prof. Simona Barona - Cohena Badacze określali stężenie testosteronu, badając próbki wód płodowych po urodzeniu przyglądano się nadal rozwojowi dzieci W wieku 18 i 46 miesięcy, przebadano je testami na zaburzenia autystyczne (jak często dziecko spogląda na twarz matki, jak rozbudowany jest jego słownik) Udało się wykazać istnienie związku między zachowaniem malucha na tak wczesnych etapach rozwoju a stężeniem testosteronu w okresie prenatalnym Badania prof. Simona Barona - Cohena Badania powtórzono w wieku 8 lat matki wypełniały kwestionariusz AQ Barona Cohena Korelacja nie jest idealna ale wynik okazał się istotny statystycznie Planowane jest rozszerzenie zakresu badań centralna koherencja Zaburzenia w zakresie centralnej koherencji o niezdolność do zrozumienia głównej idei zadania; o postrzeganie wszystkich szczegółów jako równie ważnych; o przewaga pamięci odtwórczej (słuchowej, wzrokowej) nad pamięcią deklaratywną; o uczenie się schematyczne, bez wychwytywania sensu; o Opracowała: Joanna Grochowska Zaburzenia w zakresie centralnej koherencji o preferowanie uczenia się sekwencjami, krok po o kroku, często tracąc z oczu sens całości zadania; trudności z nowymi sytuacjami i nauką; powolne przetwarzanie informacji; „sztywny” sposób myślenia; interpretowanie dosłowne; skupianie się na nieistotnym detalu. o Opracowała: Joanna Grochowska o o o o Zaburzenia w zakresie centralnej koherencji Zaburzenia funkcji wykonawczych o Trudności z planowaniem; o Niezdolność do przełączania się między zadaniami; o Niezdolność do generowania nowych pomysłów; o Nieumiejętność inicjowania i podtrzymywania działań zmierzających do osiągnięcia określonego celu; o Nieumiejętność elastycznego dostosowywania się do charakteru zadania, utrzymania koncentracji na zadaniu i pobudzenia poznawczego potrzebnego do jego wykonania Autyzm i zespół Aspergera – J. Komender, G. Jagielska, A. Bryńska Zespół Aspergera zaburzenie pojawia się we wczesnym dzieciństwie pierwsze objawy zaobserwować można już w pierwszym roku życia pełna gama zachowań ujawnia się do 36 miesiąca życia Przyczyny Zespołu Aspergera Przyczyny powstawania Zespołu Aspergera jaki i autyzmu nie są dokładnie znane Wiadomo, że istotą tych zaburzeń są dysfunkcje mózgowe, jednak mechanizm ich powstawania nie został jednoznacznie określony Głównym nurtem poszukiwań są teorie biologiczne i poznawcze Przyczyny Zespołu Aspergera • • • Teorie biologiczne Przyczyny genetyczne Uszkodzenie układu nerwowego Urazy okołoporodowe Inne przyczyny na podłożu biologicznym • • • • • • zmiana w sposobie myślenia o zaburzeniach ze spektrum autystycznego aktualnie rozpatruje się te problemy nie jako chorobę zlokalizowaną w mózgu ale jako zaburzenie całego ustroju podatność genetyczna i czynniki środowiskowe, które hamują i zaburzają rozwój dzieci do dodatkowych czynników będących przyczyną zaburzeń należą: zaburzenia metaboliczne, przede wszystkim nietolerancja glutenu i kazeiny oraz niedobory metaboliczne i niedobory substancji odżywczych zespół nieszczelnego jelita szczepienia w okresie niemowlęcym infekcje w okresie niemowlęcym i kuracje antybiotykowe alergie i obniżona odporność zmiany biochemiczne – nieefektywne usuwanie substancji toksycznych „Mogłabym opowiedzieć Ci dużo więcej, ale zamiast tego, na zakończenie, podzielę się z Tobą tylko jeszcze jedną refleksją. Nie roztkliwiaj się nade mną za bardzo, nie próbuj mnie leczyć lub zmieniać. Gdybyś przeżył z moim umysłem zaledwie jeden dzień, mógłbyś wzruszyć się do łez na widok piękna, jakie ja odczuwam swoimi zmysłami, patrząc na nasz świat. I chociaż siła tego piękna przytłacza mnie czasami, nie zamieniłabym najdrobniejszej jej części na to, co nazywamy potocznie „normalnością””. Za: Agnieszka Rynkiewicz „Zespół Aspergera. Innymózg. Inny umysł”. Autorka jest 48 letnia kobieta z ZA dziękuję [email protected]
