Uploaded by matuszewska.ilona

zaliczenie = notatki

advertisement
ZAGADNIENIA NA ZALICZENIE
WSPÓŁCZESNE PROBLEMY PSYCHOLOGII
(2018/2019)
1. Koncepcja człowieka w postmodernizmie.
2. Cyberdryfowanie (pojęcie, funkcjonowanie psychologiczne).
Cyberdryfowanie – poświęcanie czasu zarezerwowanego na pracę lub naukę na rzecz niezwiązanymi
z nimi aktywności w cyberprzestrzeni. Warto podkreślić, że o cyberdryfowaniu możemy więc mówić
tylko wtedy, kiedy owa praca lub nauka jest dokonywana na komputerze z dostępem do internetu.
Zachowania będące cyberdryfowaniem są aktywnościami złożonymi, które podzielić można na różne
kategorie, a także przewidywać ich występowanie na podstawie wielu je determinujących czynników.
W polskich opracowaniach tego tematu cyberdryfowanie niekiedy tłumaczy się również jako
„cyberpróżniactwo”, „cyberbumelanctwo” lub „nadużywanie internetu w pracy”. W niniejszym
artykule przyjmujemy, że osią zjawiska cyberdryfowania jest przerwanie aktualnie wykonywanego
zadania na rzecz swobodnego korzystania z internetu w celach prywatnych. Może to być zarówno
przerwanie pracy zawodowej, jak i także nauki – najistotniejsze, że dokonuje się w środowisku
cyfrowym. Cyberdryfowanie przypomina nieukierunkowaną, przypadkową wędrówkę po zasobach
internetu, będącą wirtualną ucieczką od aktualnie wykonywanej czynności, w której to wędrówce
sam użytkownik nie ma precyzyjnego planu tego, co chce w internecie robić ( Kenyon, 2008). Askew,
Buckner, Taing, Ilie, Bauer i Coovert (2014), opierając się na Teorii Planowanego Działania (ang. TPB –
Theory of Planned Behavior), powiązali cyberdryfowanie z innymi, podobnymi „zachowaniami
wycofującymi” (ang. withdrawal behavior) opisywanymi w ramach wspomnianej teorii. Zachowania
wycofujące są definiowane jako działania minimalizujące ilość czasu poświęconego pracy. Jako jeden
z głównych czynników wywołujących cyberdryfowanie, RuningSawitri (2012) podaje doświadczanie
stresu powiązanego z pracą. wyróżnia trzy główne czynniki wywołujące tego typu stres. Pierwszy
związany jest z niejasnością zakresu obowiązków pracownika, w wyniku której pracownik doświadcza
niepokoju i niezadowolenia. Drugi czynnik jest związany z doświadczaniem sprzeczności w
powierzonych zadaniach, zasobach, zasadach pracy czy innych sytuacjach z nią związanych. Ostatni z
czynników wiąże się zaś z przeciążeniem pracownika nadmiarem zadań, brakiem wsparcia ze strony
przełożonego oraz presją czasu. Wyniki przeprowadzonych analiz statystycznych wykazały, że
odczuwanie dwuznaczności oraz sprzeczności w wykonywanej pracy może wpływać na oddawanie się
cyberdryfowaniu, niezależnie od doświadczenia w poruszaniu się po sieci. Jednakże w przypadku
wpływu przeciążenia obowiązkami na cyberdryfowanie, to umiejętności sprawnego korzystania z
internetu pełni funkcję moderatora tej relacji.
3. Trollowanie (pojęcie, charakterystyka psychologiczna, ochrona).
Trollowanie jest umyślnym zachowaniem i działaniem w celu skłócenia pewnej grupy (społeczności)
internetowej.
CHARAKTERYSTYKA PSYCHOLOGICZNA
Troll to osoba wyróżniająca się z otoczenia dzięki następującym elementom zachowania:
















podporzadkowaniu i bronieniu jakiejś idei
zadawaniu pytań niezwiązanych z określoną grupą dyskusyjną
wielokrotnemu zadawaniu tych samych pytań (wprowadzenie zamieszania na forum)
nieumiejętności przyznania się do własnego błędu
nieumiejętności prowadzenia dyskusji
stosowaniu argumentów ad personam np.: doprawdy pojąć nie mogę jak mogą państwo
dawać wiarę temu idiocie?
Nieprawidłowemu przestrzeganiu zasad netykiety
Cechom narcystycznym i megalomanii oraz poniżaniu drugiego człowieka
Nazywaniu TROLLAMI innych użytkowników
Zwracanie uwagi na własną osobę przez przedstawienie siebie jako ofiary lub przedstawienie
siebie jako specjalisty z dużym doświadczeniem
Stosowaniu różnych sposobów przeszkodzenia innym w dyskusji
Rozpoczynaniu i kończeniu dyskusji za pomocą tego samego zwrotu , często obraźliwego/
wulgarnego
Stosowaniu filtrów killfile
Ogłaszaniu swojego odejścia z forum
Częstemu zmienianiu swoich danych lub nazw użytkownika
Klonowaniu, czyli występowaniu trolla pod różnymi nazwami użytkownika co umożliwia
popieranie własnych wypowiedzi i skuteczniejsze zwalczanie oponentów.
OCHRONA
Zwykły użytkownik forum może bronić się przed trollem, po prostu go ignorując i nie
odpowiadając na zaczepki. Najważniejsze zadanie spada na administratora lub moderatora
serwisu, który powinien umiejętnie filtrować wypowiedzi przez blokowanie trollowanych
treści. W nadzorowaniu powinni pomagać również zwykli użytkownicy, informując
administratora o podejrzanym zachowaniu.
4. Człowiek jako przedsiębiorca własnego self i własnego ciała (pojęcie tożsamości, ciało
społeczne, ekonomia psychiczna, pedagogika regulacyjna).
5. Uzależnienie behawioralne (i jego cechy).
Terminem „uzależnienia behawioralne” określa się formy zaburzeń (nałogów) nie związanych
z przyjmowaniem substancji psychoaktywnych, a z niekontrolowanym wykonywaniem pewnych
czynności (np. graniem w gry hazardowe). Formalnie, do grupy tych zaburzeń możemy zaliczyć
jedynie zaburzenie uprawiania hazardu, natomiast nieformalnie – szereg zachowań, które stanowią
przejaw patologii ze względu na intensywność ich podejmowania (i na konsekwencje, jakie ponosi
jednostka), a nie sam fakt angażowanie się w nie. To właśnie odróżnia tzw. uzależnienia
behawioralne od zachowań problemowych czy ryzykownych, do których możemy zaliczyć np.
porzucanie szkoły (Jessor, 1998). Zatem, poza uprawianiem hazardu, do tzw. uzależnień
behawioralnych należą również zachowania przystosowawcze, np. robienie zakupów czy uprawianie
ćwiczeń fizycznych, jeśli wykonywane są kompulsywnie i niosą negatywne konsekwencje dla
jednostki i jej otoczenia. Termin „uzależnienia behawioralne” oficjalnie nie funkcjonuje w żadnej
z klasyfikacji chorób i zaburzeń, tj. ani w ICD 10 (Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób, Urazów
i Przyczyn Zgonów, ang. The International Statistical Classification of Diseases and Related Health
Problems)1, ani w DSM–IV (Klasyfikacja Zaburzeń Psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa
Psychiatrycznego, ang. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders). Natomiast,
w klasyfikacji DSM–V pojawiła się nowa podgrupa zaburzeń, do których zostało włączone zaburzenie
uprawiania hazardu. Hazard patologiczny (klasyfikacja wg DSM–IV) został zastąpiony przez
zaburzenie uprawiania hazardu i znalazł się w kategorii „zaburzeń używania substancji i nałogów” .
Resumując, tzw. uzależnienia behawioralne od maja 2013 (data opublikowania klasyfikacji DSM–V)
obejmują zaburzenie uprawiania hazardu (dawniej hazard patologiczny). Kolejnym obszarem, który
był rozpatrywany jako potencjalnie możliwy do włączenia (do kategorii uzależnień behawioralnych)
był obszar związany z zaburzeniem korzystania z internetu. Jednak w związku z niewystarczającymi
danymi empirycznymi, zaburzenie korzystania z internetu nie znalazło się w klasyfikacji. Natomiast,
do obszaru wymagającego dalszych badań (APA, 2013), włączono zaburzenie związane z graniem
w gry internetowe. Do podstawowych kryteriów służących do opisu (i diagnozy) uzależnień
behawioralnych należą: (1) zaabsorbowanie; (2) modyfikacja nastroju; (3) tolerancja; (4) symptomy
odstawienne; (5) konflikt (na trzech wymiarach); (6) nawroty (por. Griffiths, 2005).
Zaabsorbowanie oznacza, że dane zachowanie zaczyna dominować nad pozostałymi, że staje się
najważniejszą aktywnością. Modyfikacja nastroju odnosi się do efektu, jaki przynosi dane zachowanie
– najczęściej stanowi przejaw (nieprzystosowawczych) mechanizmów radzenia sobie (ang. coping
mechanisms) np. z problemami czy z negatywnym nastrojem. Tolerancja natomiast odnosi się do
rosnącego zapotrzebowania na dane zachowania w celu uzyskania podobnego poziomu gratyfikacji –
taką gratyfikacją jest najczęściej modyfikacja nastroju. Wskaźnikiem rosnącego zapotrzebowania
może być wydłużanie się czasu poszczególnych epizodów zachowania i/lub wzrost częstości epizodów
czy ich intensywności (jakości). Symptomy odstawienne oznaczają symptomy psychiczne i/lub
fizyczne w przypadku utrudnienia lub uniemożliwienia wykonania pożądanego zachowania (np.
poirytowanie, złość, smutek czy drżenie rąk). Kryterium konfliktu opisuje rozdźwięk na trzech
poziomach – pomiędzy osobą a jej najbliższym otoczeniem, np. rodziną czy przyjaciółmi (tzw. konflikt
interpersonalny), pomiędzy osobą a jej innymi aktywnościami, np. pracą, nauką czy
zainteresowaniami, i konflikt intra-psychiczny (tzw. intrapersonalny), który można opisać jako
przeżywanie negatywnych emocji na skutek angażowania się w dane zachowania (lub na skutek
subiektywnego wrażenia utraty kontroli nad nim). Kryterium nawrotu opisuje tendencję do
powracania do tych samych czy podobnych wzorców danego zachowania po okresach całkowitej lub
częściowej abstynencji.
cechy:






Brak detoksykacji;
Bardzo małe ryzyko przedawkowania;
Poszczególne uzależnienia behawioralne prowadzą do konsekwencji dla zdrowia i życia np. :
uzależnienie behawioralne od jedzenia prowadzi do otyłości;
Występowanie zaburzeń funkcji poznawczych;
uzależnienia behawioralne są traktowane jako fanaberia, a osoby uzależnione od czynności –
jako niepoważne;
uzależnienia behawioralne traktuje się coraz częściej jako pewne kontinuum intensywności
danego zachowania, na którego krańcu znajduje się forma wysoce nieprzystosowawcza.
6. Zaburzenia grania w gry komputerowe w DSM-V.
Kryteria diagnostyczne:







zaabsorbowania jest krytykowane ze względu na próbę patologizacji codziennego grania,
podczas gry być może staje się ono częścią codziennego życia dla nowego pokolenia
obecność symptomów odstawiennych. W przypadku uzależnienia od substancji do
symptomów odstawiennych należą zmiany neurobiologiczne i mimo iż część badań
potwierdza obecność takich zmian także w przypadku nagłego zaprzestania grania, to należy
pamiętać, że negatywne emocje i być może brak umiejętności radzenia sobie z nimi, które
utrzymują się przez kilka godzin po odseparowaniu od gry, nie mogą stanowić symptomów
odstawiennych (Griffiths i in., 2016
Kryterium tolerancji także było krytykowane, głównie z powodu sformułowania: „Czy masz
poczucie, że powinieneś grać mniej, ale nie jesteś w stanie ograniczyć czasu spędzanego na
graniu?”, które nie sugeruje indywidualnej potrzeby ograniczenia grania, ale np. wymagania
ze strony rodziców
związane z porzucaniem innych aktywności na rzecz grania również było krytykowane
związane z angażowaniem się w granie na skutek nieradzenia sobie z negatywnym nastrojem,
które może mieć większą moc w diagnozowaniu pierwotnych zaburzeń nastroju, takich jak
depresja czy zaburzenia lękowe.
kontynuowania grania mimo świadomości negatywnych konsekwencji jest chyba jedynym, co
do którego panuje konsensus
związane z utratą lub narażeniem na szwank ważnych relacji lub szans nie znalazło
wystarczającego potwierdzenia w literaturze
Co więcej, zaburzenie grania bardzo często współwystępuje z depresją, lękiem czy ADHD.
Kierunek zależności pozostaje pod znakiem zapytania, tzn. czy to zaburzenie grania prowadzi do
depresji, lęku czy ADHD, czy też odwrotnie, choć w przypadku samego ADHD spodziewamy się, że
to zaburzenie jest pierwotne, a granie wtórne.
7. Współczesne wyzwania w wychowaniu nastolatka (wzorce społeczne, zachowania
nastolatków i rodziców, relacje z adolescentami).
8. Trudności komunikacyjne w relacjach nastolatków z dorosłymi (projekcja, pomieszczanie,
empatia, autonomia, dostępność).
9. Mentalizowanie (pojęcie, cechy, zastosowanie w praktyce).
mentalizowanie wymaga uwagi i wysiłku psychicznego. Jest rodzajem uważności – kierowaniem
uwagi na to co myślą i czują inni, a także na własne uczucia i myśli. Jest więc pod tym względem
podobne do empatii. Mentalizowanie to zdrowy rozsądek. Przypomina język, ponieważ jest
zdolnością wrodzoną. Mentalizowanie przychodzi nam naturalnie jak mówienie – przeważnie nie
musimy o tym myśleć. Niemniej mentalizowanie jest umiejętnością, którą można w różnym stopniu
doskonalić. Musimy mentalizować wtedy kiedy:

pocieszamy przyjaciela w potrzebie,






wyjaśniamy nieporozumienie z dobrym znajomym,
uspokajamy dziecko w napadzie złości,
opracowujemy strategie, dzięki którym przestaniemy się objadać
prosimy pracodawcę o podwyżkę
prosimy kogoś o rękę
opisujemy objawy i problemy w rozmowie z psychiatra
mentalizowanie polega na swiadomości siebie i innych osób.
10. Neuronauka (epigenetyka, neuroplastyczność, neurogeneza, asymetria afektywna,
psychoneuroimmunologia, kształtowanie nawyków).
Neuronauka – szybko rozwijająca się dziedzina epgenetyki, oznaczająca to, co jest „ponad
genomem”, badająca interakcje w środowisku genów, które doprowadzają do ekspresji określonych
genów (tworzących indywidualny fenotyp). Epigenetyka obejmuje badania procesu molekularnego
metylacji cytozyny budującej DNA i modyfikacji histonów przez acetylacje. Neuroplastyczność jak
sama nazwa wskazuje oznacza, że neurony są podatne na wpływy i plastyczne w taki sposób, że
zmieniają się pod wpływem nauki płynącej z doświadczeń. Neuroplastyczność wymaga miękkich i
elastycznych komórek, które potrafią zmieniać kształt, aby umożliwić synapsom nowe połączenia. Na
neuroplastyczność składa się wiele zmian w mózgu, które są wynikiem uczenia się, włączając w to:
rozwój nowych połączeń synaptycznych, powstawanie nowych dendrytów i neurogeneza.
Neuroplastycznośc wpływa na zwiększenie aktywności różnych układów neuroprzekaźnikowych.
Asymetria afektywna - obie półkule mózgowe odmiennie przetwarzają emocje. Wzory aktywacji
poszczególnych neuronów związane są z konkretnym stanem lub nastrojem, dlatego kiedy ludzie są
zalęknieni albo przygnębieni, ich ciało migdałowate i prawa komora przedczołowa są bardziej
aktywne niż lewa. Kształtowanie nawyków - Str.12 neuronauki
Uwaga: zagadnienia 2, 3, 4, 6, 7, 8, 9, 10 na podstawie tekstów i dyskusji na zajęciach.
Lektura do zagadnień 1 i 5:
Ad.1. Łukaszewski W. (2003) Psychologiczne koncepcje człowieka, w: Jan Strelau (red.)
Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 1, Gdańsk: GWP – rozdział 2.2.7
Postmodernistyczna (ponowoczesna) koncepcja człowieka, s. 84-87.
Ad.5. Rownicka M. (2015) Uzależnienia behawioralne. Terapia i Profilaktyka. Warszawa:
Fundacja Praesterno. – R. 1. Wprowadzenie do problematyki uzależnień behawioralnych (s.
6-17), R. 3. Zespół uzależnienia od Internetu (s. 33-43)
(książka dostępna w Internecie: https://www.kbpn.gov.pl/portal?id=15&res_id=4618289)
Download