Prawo Def. Zespół norm ustanowionych lub uznanych przez państwo, których realizacja zabezpieczona jest możliwością użycia przymusu państwowego System prawa – uporządkowany zbiór wszystkich obowiązujących w danym państwie norm prawnych. Rodzaje norm społecznych Zasady systemu prawa – hierarchiczność, niesprzeczność , Źródła prawa: >krajowe: konstytucja, ustawy, rozporządzenia , ratyfikowane umowy międzynarodowe , prawo miejscowe >UE : prawo pierwotne i wtórne (rozporządzenia, dyrektywy, zalecenia i opinie Publikacja aktów prawnych Norma prawna i przepis prawny Stosunek prawny Przestrzeganie i stosowanie prawa. Wykładnia prawa Luki w prawie Gałęzie prawa Kryteria podziału norm prawnych na gałęzie – przedmiot i metoda regulacji Gałęzie podstawowe i kompleksowe Prawo konstytucyjne – zespół norm regulujących podstawowe urządzenia ustroju państwa Prawo administracyjne – zespół norm regulujących strukturę organów administracyjnych oraz stosunki prawne wynikające w toku władczej działalności tych organów Prawo finansowe – zespól norm regulujących gromadzenie środków pieniężnych przez państwo oraz ich rozdział i wydatkowanie, a także określających strukturę oraz tryb działania organów i instytucji finansowych Prawo cywilne zespół norm regulujących stosunki majątkowe i niektóre stosunki osobiste pomiędzy równorzędnymi w danej sprawie podmiotami prawa Prawo rodzinne – zespól norm regulujących osobiste i majątkowe stosunki między małżonkami , krewnymi oraz stosunki wynikające z przysposobienia, opieki i kurateli Prawo pracy - zespól norm regulujących stosunki między pracodawcą i pracownikiem na tle świadczonej pracy Prawo karne – zespól norm określających jakie czyny są przestępstwami,, ustalających kary za te przestępstwa ora określających ogólne zasady odpowiedzialności karnej Prawo procesowe – cywilne i karne Prawo międzynarodowe i krajowe. Prawo UE Prawo publiczne i prywatne Prawo publiczne, mieszane i prywatne Prawo publiczne: Prawo konstytucyjne Prawo administracyjne Prawo finansowe Prawo karne Prawo postępowania cywilnego Prawo międzynarodowe publiczne Prawo prywatne: Prawo cywilne materialne Prawo rodzinne i opiekuńcze Prawo międzynarodowe prywatne Prawo mieszane: - Prawo pracy prawo publiczne i prywatne Kryterium rozróżnienia Służy ochronie interesu Strony stos. prawnego Prawo prywatne Jednostek (i ich organizacji) Jednostka-jednostka Typ stosunku prawnego Koordynacyjny Rola woli jednostki w kształtowaniu stosunku prawnego Charakterystyczna metoda regulacji Typowy sposób regulacji Typowy sposób uruchamiania ochrony prawnej Ochrona prawna Autonomia woli Typowe sankcje Cywilnoprawna Ius dispositivum Z inicjatywy jednostki Sąd Prawo publiczne Państwa, zbiorowości, dobra wspólnego Władza publiczna – jednostka Podległości kompetencji (subordynacyjny) Brak autonomii, podporządkowanie woli państwa Administracyjnoprawna, penalna Ius cogens Z urzędu Organ administracji, potem sąd Karne, administracyjnoprawne, (represyjne, egzekucyjne) Cywilnoprawne (restytucyjne, nieważności) Prawo gospodarcze-koncepcje Prawo gospodarki uspołecznionej Gałąź kompleksowa – zbiór norm prawnych regulujących stosunki społeczne powstające w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej Dział prawa cywilnego – prawo handlowe Prawo gospodarcze Prywatne - organizacja przedsiębiorców i podejmowanie przez nich czynności handlowych Publiczne – zbiór norm regulujących ustrój gospodarczy państwa, zasady jego funkcjonowania oraz ochrony Prawo materialne Prawo materialne Zespół norm regulujących stosunki majątkowe i niektóre stosunki osobiste pomiędzy równorzędnymi – w danej sprawie – podmiotami Prawo procesowe cywilne Zespół norm regulujących tryb rozstrzygania spraw cywilnych przez sądy i niektóre inne organy Źródła prawa cywilnego,materialnego Kodeksy: cywilny, spółek handlowych, (rodzinny i opiekuńczy) Ustawy odrębne: prawo spółdzielcze, ust. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, prawo własności przemysłowej, ust. o gospodarce nieruchomościami, ust. o własności lokali, ust. o księgach wieczystych i hipotece, prawo przewozowe, prawo wekslowe, prawo czekowe, prawo upadłościowe i naprawcze Inne: rozporządzenia wykonawcze, umowy międzynarodowe, ustawy kompleksowe zwyczaje, zasady współżycia społecznego, wzorce umowne, orzecznictwo sądowe działy prawa cywilnego, materialnego Część ogólna Prawo rzeczowe Prawo zobowiązań Prawo spadkowe Prawo handlowe Prawo własności intelektualnej Prawo spółdzielcze (Prawo rodzinne i opiekuńcze) zasady prawa cywilnego, materialnego Zasada równości Zasada wykonywania praw podmiotowych z uwzględnieniem ich społecznogospodarczego przeznaczenia oraz zasad współżycia społecznego Zasada ochrony dobrej wiary Zasada ochrony praw nabytych Zasada ochrony dóbr osobistych Zasada ochrony własności Zasada swobody umów Zasada wykonania zobowiązań Zasada pierwszeństwa dziedziczenia testamentowego przed ustawowym Rodzaje postepowania cywilnego Proces postępowanie zwykłe postępowania odrębne post. pojednawcze post. mediacyjne Postępowanie nieprocesowe postępowanie zwykłe postępowania odrębne Post. zabezpieczające Post. egzekucyjne Post. w razie zaginięcia lub zniszczenia akt Post. o uznanie orzeczeń sądów zagranicznych Post. upadłościowe Post. Naprawcze Post. przed sądem polubownym Zasady postepowania cywilnego Zasada prawdy materialnej Zasada dyspozycyjności Zasada kontradyktoryjności Zasada równości stron (uczestników post.) Zasada bezpośredniości Zasada koncentracji materiału procesowego Zasada ustności Zasada jawności Zasada formalizmu postępowania Zasada inicjatywy procesowej organów procesowych i egzekucyjnych Prawo rzeczowe W sensie przedmiotowym: Zespół przepisów prawa cywilnego, które normują powstanie, treść, zmianę i ustanie prawa własności, oraz innych form korzystania z rzeczy. W sensie podmiotowym: Takie prawo cywilne które charakteryzują dwie cechy występujące łącznie: - prawo to dotyczy rzeczy - jest prawem bezwzględnym Prawo rzeczowe i obligacyjne Prawa rzeczowe: bezwzględne, skuteczne erga omnes, zasada zamkniętej listy praw rzeczowych przedmiotem są rzeczy Prawa obligacyjne: względne, skuteczne tylko między stronami, swoboda kształtowania treści umów przedmiotem mogą być rzeczy, usługi, wartości niematerialne i prawne rzeczy w zrozumieniu prawa cywilnego Rzeczy materialne Materialne części przyrody w stanie pierwotnym lub przetworzonym, na tyle wyodrębnione (w sposób naturalny lub sztuczny), że w stosunkach społeczno-gospodarczych mogą być traktowane jako dobra samoistne. (def. Wasilkowski) Nie są rzeczami: - dobra niematerialne - części składowe, złoża minerałów, własność wód, res omnium communes - zbiory praw (universitas iuris) - rzeczy zbiorowe (universitas rerum) czesci składowe, przynależności, pożytki Częścią składową rzeczy jest wszystko, co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości , albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego. Część składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych. (art. 47 k.c.) Części składowe gruntu Przynależności - rzeczy ruchome, potrzebne do korzystania z innej rzeczy (rz.głównej) zgodnie z jej przeznaczeniem, jeżeli pozostają z nią w faktycznym związku odpowiadającym temu celowi. Nie może być przynależnością rzecz nie należąca do właściciela rzeczy główne (art..51 k.c.) - Pożytki rzeczy naturalne (płody i inne odłączone cz. składowe o ile wg. zasad prawidłowej gospodarki stanowią normalny dochód z rzeczy) cywilne (dochody które rzecz przynosi na podstawo stosunku prawnego) Pożytki prawa dochody które prawo przynosi zgodnie ze swym społecznogospodarczym przeznaczeniem Podział rzeczy Nieruchomości: grunty, budynki, nieruchomości lokalowe Ruchomości Nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków , jeżeli na mocy odpowiednich przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności . Prawa rzeczowe Własność i ograniczone prawa rzeczowe Lista praw rzeczowych: Własność Użytkowanie wieczyste Użytkowanie Służebności Hipoteka Zastaw Własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej Posiadanie Tresc własności Prawo podmiotowe bezwzględne, będące najszerszą formą władania rzeczą W granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy . W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą. (art. 140 k.c.) Prawo: - posiadania: używania, rozporządzania Ograniczenia prawa własności Własność Nabycie własności : pierwotne (niezależne od praw poprzednika), pochodne (zależne od praw poprzednika) Własność i współwłasność ( łączna, w częściach ułamkowych) Ochrona własności : windykacyjna (żądanie wydania rzeczy), negatoryjna (żądanie przywrócenia stanu zgodnego z prawem i zaniechanie naruszeń) formy własności Typy i formy własności – wł.prywatna i publiczna Wł. prywatna – os.fizyczne, os prawne,ułomne os.prawne Wł.państwowa – pluralizm podmiotów własności > Skarb Państwa – osoba prawna - zarząd stationes fisci - trwały zarząd nieruchomości publ.jedn.org. - nieruchomości rolne – Agencja Nieruchom Rolnych >Państwowe osoby prawne – brak odpowiedzialności SP za zobowiązania Wł.samorządowa - osobowość prawna j.s.t. – zarząd własny i oraz zarząd stationes municipi > Gminne , powiatowe i wojewódzkie osoby prawne > Mienie komunalne (samorządowe) – własność i inne prawa majątkowe > Brak odpowiedz. jedn. sam. za zobowiązania innych samorz. osób prawn. Uzytkowanie wieczyste Grunty stanowiące własność Skarbu Państwa a położone w granicach administracyjnych miast, oraz grunty SP położone poza tymi granicami , lecz włączone do planu zagospodarowania przestrzennego miasta i przekazane do realizacji zadań jego gospodarki, a także grunty stanowiące własność jedn. samorządu terytorialnego lub ich związków, mogą być oddawane w użytkowanie wieczyste osobom fizycznym i osobom prawnym. W przypadkach przewidzianych w przepisach szczeg. przedmiotem użytk. wiecz.mogą być także inne grunty SP, j.s.t. lub ich związków (art.232 kc) Uzytkowanie Rzecz można obciążyć prawem do jej używania i pobierania jej pożytków - funkcje alimentacyjne (osoby fizyczne), celem jest zaspokajanie potrzeb tych osób i ich bliskich – prawo używania rzeczy i pobierania pożytków z obowiązkiem zachowania substancji i dotychczasowego przeznaczenia rzeczy - funkcje gospodarczo-produkcyjne (osoby prawne) – prawo używania rzeczy i pobierania pożytków, bez zastrzeżenia zachowania substancji i przeznaczenia rzeczy; jeżeli użytk. obejmuje zespół środków produkcji, użytkownik może w granicach prawidłowej gospodarki zastępować poszczególne składniki innymi (art.257 kc) użytkownik powinien wykonywać swoje prawo zgodnie z zasadami prawidłowej gospodarki - prawo niezbywalne, zwykle: nieodpłatne, bezterminowe, można ograniczyć do oznaczonej części nieruchomości i wyłączyć oznaczone pożytki służebnośći gruntowe i osobiste Nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (n. władnąca) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel n. władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź te na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują… (służebność gruntowa) Może mieć na celu jedynie zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części (art.285 kc) hipoteka Ust. z 6 lipca 1982r o księgach wieczystych i hipotece W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można nieruchomość obciążyć prawem na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to czyją stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości. Warunki: Wpis w księdze wieczystej Zaspokojenie wg. przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym W razie podziału nieruchomości powstaje hipoteka łączna Hipoteka kaucyjna Hipoteka przymusowa Księgi wieczyste Ust. z 6 lipca 1982r o księgach wieczystych i hipotece Rękojmia wiary publicznej KW - W razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w KW a rzeczywistym stanem prawnym , treść księgi rozstrzyga na korzyść tego, to przez czynność prawna z osoba uprawnioną wg. treści księgi nabył własność lub inne prawo rzeczowe. Nie chroni rozporządzeń nieodpłatnych, ani na rzecz nabywcy w złej wierze Zastaw W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można rzecz ruchomą obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy bez względu na to, czyją stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy, wyjąwszy tych którym z mocy ustawy przysługuje pierwszeństwo szczególne (art. 306 k.c.) Zastaw można ustanowić także dla zabezpieczenia wierzytelności przyszłej lub warunkowej Zastaw rejestrowy (Ust. z 6 grudnia 1996r) Posiadanie Posiadaczem rzeczy jest zarówno ten , kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten kto nią faktycznie włada jak użytkownik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo z którym łączy się określone władztwo nad rzeczą (posiadacz zależny) (art.336 k.c.) Dzierżyciel – kto faktycznie włada rzeczą za kogo innego Domniemania: - posiadania samoistnego ciągłości posiadania zgodności ze stanem prawnym Ochrona posiadania – roszczenia o przywrócenie stanu poprzedniego i zaniechanie naruszeń Prawo cywilne – Zobowiązania UMOWY CYWILNOPRAWNE Podstawy prawne Kodeks cywilny Czynności prawne Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych Forma czynności prawnych ustna, pisemna, z podpisem notarialnie potwierdzonym,, z datą pewną, akt notarialny, formy szczególne dla celów dowodowych, pod rygorem nieważności Wady oświadczeń woli : niepoczytalność, dla pozoru, błąd , podstęp, groźba Swoboda zawierania umów Sposoby zawierania umów - ofertowy, negocjacje, przetarg (aukcja) umowy cywilno prawne, typologie W obrocie powszechnym i w obrocie gospodarczym Umowy dwustronnie i jednostronnie profesjonalne Typowe i nietypowe Nazwane i nienazwane Cechy szczególne umów stosunków obrocie gospodarczym Złożoność stosunków umownych Szerokie stosowanie umów standardowych Stosowanie zindywidualizowanych procedur zawierania umów Wymagany podwyższony standard staranności Szczególna troska o pewność i bezpieczeństwo w obrocie Wysoki udział umów długoterminowych Konieczność uwzględniania zmian w warunkach realizacji umów Umowy i jednostronne czynności prawne w kodeksie cywilnym Umowy przenoszące prawa Umowy dotyczące korzystania z rzeczy praw Umowy dotyczące świadczenia usługi Umowy dotyczące stosunków kredytowych Stosunki gwarancyjne Umowy alimentacyjne Umowy losowe Umowy współdziałania gospodarczego Umowne usuwanie niepewności w zakresie istnienia i treści stosunków miedzy Przyrzeczenie publiczne Przekaz i papiery wartościowe Umowy w obrocie gospodarczym Umowy (porozumienia) organizacyjne Umowy o pośrednictwo gospodarcze Umowy w obrocie przedsiębiorstwami Umowy o współpracy przedsiębiorstw (kooperacyjne) Umowy w obrocie towarowym Umowy w zakresie czynności bankowych Umowy transportowe Umowy w zakresie ubezpieczeń Klasyfikacje umów wg. cech prawnych Konsensualne i realne Zobowiązujące, rozporządzające Jednostronnie i dwustronnie zobowiązujące, wzajemne Kauzalne i abstrakcyjne Swobodnie negocjowane, i adhezyjne Umowy nazwane kodeksu cywilnego Sprzedaż - szczególne rodzaje sprzedaży: na raty , z zastrzeżeniem własności, na próbę, z prawem odkupu, z prawem pierwokupu, Sprzedaż konsumencka Rękojmia - gwarancja Dostawa – kontraktacja Umowa o dzieło – umowa zlecenia Umowa o roboty budowlane Najem – dzierżawa Umowa agencyjna – umowa komisu Umowa przewozu – umowa spedycji Przechowanie – umowa składu Sprzedaż Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Art. 535 k.c. Sprzedaż na raty Sprzedażą na raty jest dokonana w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedaż rzeczy ruchomej osobie fizycznej, za cenę płatną w określonych ratach, jeżeli według umowy rzecz ma być kupującemu wydana przed całkowitym zapłaceniem ceny. Art.583 § 1 k.c. Zastrzeżenie własności rzeczy Jeżeli sprzedawca zastrzegł sobie własność sprzedanej rzeczy ruchomej aż do uiszczenia ceny, poczytuje się w razie wątpliwości , że przeniesienie własności rzeczy nastąpiło pod warunkiem zawieszającym. Art. 589 k.c. Sprzedaż na próbę Sprzedaż na próbę, albo z zastrzeżeniem zbadania rzeczy przez kupującego poczytuje się w razie wątpliwości za zawartą pod warunkiem zawieszającym, że kupujący uzna przedmiot sprzedaży za dobry. W braku oznaczenia w umowie terminu próby lub zbadania rzeczy sprzedawca może wyznaczyć kupującemu odpowiedni termin, Art.592 § 1 k.c. Prawo odkupu Prawo odkupu może być zastrzeżone na czas nie przenoszący lat pięciu; termin dłuższy ulega skróceniu do lat pięciu. Prawo pierwokupu Jeżeli ustawa lub czynność prawna zastrzega dla jednej ze stron pierwszeństwo kupna oznaczonej rzeczy na wypadek, gdyby druga strona sprzedała rzecz osobie trzeciej (prawo pierwokupu) , stosuje się w braku przepisów szczególnych przepisy niniejszego rozdziału, Art. 596 k.c. Sprzedaż konsumencka Ustawa z 27 lipca 2002r o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie kodeksu cywilnego Ustawę stosuje się do dokonywanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedaży rzeczy ruchomej osobie fizycznej, która nabywa tę rzecz w celu niezwiązanym z działalnością zawodową lub gospodarczą (towar konsumpcyjny) Nie stosuje się do sprzedaży energii elektrycznej, gazu , wody, chyba że są sprzedawane w ograniczonej ilości lub w określonej objętości Nie stosuje się do sprzedaży egzekucyjnej, w postępowaniu upadłościowym albo innym sądowy Sprzedaż konsumencka Sprzedawca odpowiada wobec kupującego jeżeli towar konsumpcyjny w chwili jego wydania jest niezgodny z umową. Art. 4 u.s.k. Indywidualne uzgadnianie właściwości: odpowiada podanemu opisowi ma cechy okazanej próbki lub wzoru nadaje się do celu określ. przez kupującego Pozostałe przypadki: -nadaje się do celu do jakiego jest zwykle używany -właściwości odpowiadają cechom towaru tego rodzaju odpowiada oczekiwaniom opartym na publicznych zapewnieniach sprzedawcy, producenta, przedstawicieli, osób wprowadzających towar do obrotu krajowego Żądanie nieodpłatnej naprawy towaru lub wymiany na nowy Rękojmia i gwarancja Sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę zmniejszająca jej wartość lub użyteczność ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub z przeznaczenia rzeczy , jeżeli rzecz nie ma właściwości o których istnieniu zapewnił kupującego , albo jeżeli rzecz została kupującemu wydana w stanie niezupełnym . Art.556 § W przypadku gdy kupujący otrzymał od sprzedawcy dokument gwarancyjny co do jakości rzeczy j sprzedanej ,poczytuje się w razie wątpliwości, że wystawca dokumentu(gwarant), jest obowiązany do usunięcia wady fizycznej rzeczy lub do dostarczenia rzeczy wolnej od wad, jeżeli wady te ujawnią się w ciągu terminu określonego w gwarancji. Art.577 §1 k.c. Dostawa i kontraktacja Przez umowę dostawy dostawca zobowiązuje się do wytworzenia rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, oraz ich dostarczenia częściami albo periodycznie, a odbiorca zobowiązuje się do odebrania tych rzeczy i zapłacenia ceny. Art. 605 k.c. Przez umowę kontraktacji producent rolny zobowiązuje się wytworzyć i dostarczyć kontraktującemu oznaczoną ilość produktów rolnych określonego rodzaju, a kontraktujący zobowiązuje się te produkty odebrać w terminie umówionym , zapłacić umówiona cenę, oraz spełnić określone świadczenia dodatkowe…Art. 613 §1 k.c. Umowa o dzieło i zlecenie Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia . Art.627.k.c. Przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Art. 734 §1k.c. Do umów o świadczenie usług , które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. Umowa o roboty budowlane Przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i zasadami wiedzy technicznej , a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót , w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia . Art. 647 k.c. Najem i dzierżawa Przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Art. 659 § 1 k.c. Przez umowę dzierżawy wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz. Art. 693 §1 k.c. Agencja i komis Przez umowę agencyjną przyjmujący zlecenie (agent) zobowiązuje się w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa, do stałego pośredniczenia za wynagrodzeniem przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania ich w jego imieniu . Art. 758 § 1 k.c. Przez umowę komisu przyjmujący zlecenie (komisant) zobowiązuje się za wynagrodzeniem (prowizja) w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa , do kupna lub sprzedaży rzeczy ruchomych na rachunek dającego zlecenie (komitenta) , lecz w imieniu własnym. Przewóz i spedycja Przez umowę przewozu przewoźnik zobowiązuje się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do przewiezienia za wynagrodzeniem osób lub rzeczy.. Przez umowę spedycji spedytor zobowiązuje się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do wysyłania lub odbioru przesyłki albo dokonania innych usług związanych z jej przewozem . Art. 794 § 1 k.c. Przechowanie i skład Przez umowę przechowania przechowawca zobowiązuje się zachować w stanie niepogorszonym rzecz ruchoma oddaną mu na przechowanie. Art. 835 k.c. Przez umowę składu przedsiębiorca składowy zobowiązuje się do przechowania za wynagrodzeniem oznaczonych w umowie rzeczy ruchomych. Art.853 §1 k.c Przedsiębiorca składowy jest obowiązany dokonywać odpowiednich czynności konserwacyjnych. Przeciwne postanowienia umowy jest nieważne. Art.855 §2 k.c. Umowy nienazwane i nowe typy umów Leasing Faktoring Forfaiting Franchising Know-how Kontrakt menadżerski Umowy dystrybucyjne (dealerskie) Just –in-time Timesharing Merchandising Sponsoring Umowa o przegląd przedsiębiorstwa (due-dilligence-review) Umowa leasingu Przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się , w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa , nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddać tę rzecz korzystającemu do używania albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenia pieniężne, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego. Art.709¹ k.c. Faktoring Umowa zawarta pomiędzy dostawcą a faktorem zgodnie z którą dostawca zleca lub przyjmuje na siebie zobowiązanie zlecenia faktorowi pobrania wierzytelności wynikającej z umowy sprzedaży towarów, zawartej pomiędzy dostawca a jego klientem. Faktor powinien spełnić co najmniej 2 z niżej wymienionych usług: -finansowanie dostawcy w postaci pożyczki lub przedpłaty, -prowadzenie rozliczeń związanych z otrzymaniem należności -pobranie zadłużenia -zabezpieczenie przed niezapłaceniem sumy zadłużenia Dłużnik powinien otrzymywać pisemne potwierdzenie powiadomienia o przelewie wierzytelności Forfaiting Zakup przez instytucję forfaitingową należności terminowych jej klientów, które powstały w następstwie realizacji kontraktu eksportowego, bez regresu w stosunku do sprzedawcy tych wierzytelności , pod warunkiem jednak, że wierzytelności te przyjmą postać akceptowanego z punktu widzenia instytucji forfaitingowej instrumentu finansowego Franchising Przez umowę franchisingu dawca franchisingu zobowiązuje się do udostępnienia korzystającemu (biorcy franchisingu) możliwości korzystania z oznaczenia jego firmy, godła, symboli, patentów, zaś biorca franchisingu zobowiązuje się do prowadzenia wskazanej działalności gospodarczej z wykorzystaniem udostępnionych mu praw pozyskiwania nowych odbiorców. Know-How Umowa o przekazanie wiadomości praktycznych i umiejętności techniczno-produkcyjnych zwykle związanych z realizacją umów licencyjnych na korzystanie z praw własności przemysłowej lub też odnoszących się do nieopatentowanych wynalazków i wzorów przemysłowych. Kontrakt menadżerski Umowa zawarta między samodzielnym podmiotem (zarządcą, menadżerem) a przedsiębiorcą, na mocy której menadżer zobowiązuje się do prowadzenia przedsiębiorstwa drugiej strony na jej rachunek i ryzyko, we własnym bądź cudzym imieniu, za wynagrodzeniem. Umowy dystrybucyjne i dealerskie Umowy w obrocie handlowym między przedsiębiorcą a dystrybutorem (dealerem), o stałe prowadzenie sprzedaży jego dóbr lub usług na określonym obszarze, oraz świadczenie innych dodatkowych usług związanych ze sprzedażą. Just – in - time Umowa o niezawodne świadczenie dostaw bezpośrednio na taśmę montażową lub innych miejsc ich niezwłocznego użycia, w dokładnie oznaczonym czasie. Timesharing Długoterminowa umowa okresowego korzystania z rzeczy ( głównie udostępniania obiektów turystycznych). Merchandising Umowa o wykorzystanie dla celów promocji handlowej produktów, cudzych dóbr niematerialnych ( na produktach umieszczane są nazwy firm, nazwiska osób, słowne znaki, hasła reklamowe, wizerunki rzeczywistych lub fikcyjnych postaci) Sponsoring Umowa o (współ-)finansowanie programów i przedstawień medialnych w zamian za reklamę firmy. Umowa o przegląd przedsiębiorstwa (due-dilligence-review) Umowa o zbadanie stanu przedsiębiorstwa i jego wycenę, w związku z jego zbyciem, oddaniem do czasowego korzystania, kontraktami menadżerskimi lub sprzedażą udziałów . PRZEDSIĘBIORCA Osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna nie będąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Art..4.1. u.s.d.g. Osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której ustawa przyznaje jednak zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarcza lub zawodową. Art.43 k.c DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA -Zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa, oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. PRZEDSIĘBIORSTWO Zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych, przeznaczony do prowadzenia dział. gospodarczej, obejmuje w szczególności: -oznaczenie indywidualizujące (nazwa przedsiębiorstwa), -własność nieruchomości, ruchomości i inne prawa rzeczowe, -wierzytelności, prawa z papierów wartościowych, środki pieniężne, -koncesje, licencje, zezwolenia, -patenty i inne prawa własności przemysłowej, -majątkowe prawa autorskie i pokrewne, -tajemnicę przedsiębiorstwa, -księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Art.55.1.k.c. FIRMA Firma oznacza nazwę pod którą działa przedsiębiorca Prawo firmowe Wyłączność firmy Firma oddziału osoby prawnej RODZAJE PRZEDSIĘBIORCÓW Osoby fizyczne, prawne, jedn.org. nieposiadające osobowości prawnej Osoby prowadzące działalność gospodarczą i zawodową Przedsiębiorstwa publiczne i prywatne Przedsiębiorstwa for profit i non profit Osoby fizyczne, spółki prawa handlowego, przedsiębiorstwa państwowe, komunalne, spółdzielnie, oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorstw zagranicznych, prowadzące działalność gospodarczą podmioty o celach niezarobkowych (fundacje, stowarzyszenia, izby, itp.) ROZPOCZĘCIE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ OSOBY FIZYCZNE SPÓŁKI Wniosek o wpis do ewidencji działalności Wniosek o wpis do Krajowego Rejestru gospodarczej - bezpłatny Sądowego – odpłatny Oficjalny formularz, także droga listowna lub Oficjalny formularz sądowy elektroniczna Wniosek o wpis jest jednocześnie Dołączenie na odrębnych formularzach: -wnioskiem o REGON - wniosku o REGON -zgłoszeniem do US (NIP) -zgłoszenia do US (NIP) -zgłoszeniem ZUS lub KRUS -Zgłoszenia ZUS CEIDG Publikacja w Monitorze Sądowym Rozpoczęcie działalności od dnia złożenia Rozpoczęcie działalności od dnia wpisu wniosku lub wskazanej daty (około 1 tydzień) Spółka kapitałowa w organizacji może rozpocząć działalność przed uzyskaniem wpisu do rejestru przedsiębiorców Ewentualnie rozpoczęcie po uzyskaniu: Ewentualnie rozpoczęcie po uzyskaniu: - zezwolenia - zezwolenia - koncesji - koncesji - wpisu do rejestru działalności regulowanej - wpisu do rejestru działalności regulowanej Inne obowiązki szczególne Inne obowiązki szczególne REGULOWANA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA Jeżeli przepis odrębnej ustawy stanowi, że dany rodzaj działalności jest działalnością regulowaną, przedsiębiorca może wykonywać tę działalność , jeżeli spełnia warunki określone przepisami tej odrębnej ustawy i po uzyskaniu wpisu w rejestrze działalności regulowanej, z zastrzeżeniem art.75 (konieczność uzyskania zezwolenia) Art.61.1 u.s.d.g. Rejestracja na wniosek przedsiębiorcy po złożeniu oświadczenia o spełnianiu wymaganych warunków Wpis w 7 dni; w braku - dopuszczalne rozpoczęcie działalności w 14 dni Możliwość odmowy wpisu: -prawomocne orzeczenie zakazujące przedsiębiorcy wykonywanie działalności objętej wpisem, -przedsiębiorcę wykreślono z rejestru (oświadczenie niezgodne ze stanem faktycznym, naruszanie warunków wykonywania działalności.) KONCESJE Dziedziny: poszukiwanie, rozpoznawanie wydobywanie kopalin wytwarzanie,obrót mat.wybuchowymi, bronią, amunicją wytwarzanie, przetwarzanie, magazynowanie, obrót paliwami i energią ochrona osób i mienia rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych przewozy lotnicze W dziedzinach działalności gospodarczej mających szczególne znaczenie ze względu na bezpieczeństwo państwa lub obywateli albo inny ważny interes publiczny (..) tylko gdy działalność ta nie może być wykonywana jako wolna lub po uzyskaniu wpisu do rejestru działalności regulowanej albo zezwolenia oraz wymaga zmiany niniejszej ustawy (art..43 u.s.d.g.) KONTROLA U PRZEDSIĘBIORCY Kontrola podatkowa – ZUS – Państwowa Inspekcja Pracy – Policja Pracy – Państwowa Inspekcja Sanitarna – Inspekcja Ochrony Środowiska – Państwowa Inspekcja Handlowa – Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych – Inspekcja Weterynaryjna – Państwowa Straż Pożarna – Nadzór Budowlany – Państwowa Inspekcja Farmaceutyczna – Urząd Dozory Technicznego – Inspekcja Transportu Drogowego (i inne) Zasady ogólne i wyłączenia szczegółowe niektórych rodzajów kontroli KONTROLA U PRZEDSIĘBIORCY- ZASADY OGÓLNE Zawiadomienie przedsiębiorcy – wszczęcie po 7 dniach Bezskuteczność dowodów zebranych z naruszeniem przepisów o kontroli Czynności po okazaniu legitymacji i upoważnienia Kontrola w siedzibie lub miejscu wykonywania działalności i w godzinach pracy Książka kontroli Tylko jedna kontrola u przedsiębiorcy w danym czasie Czas trwania wszystkich kontroli u jednego przedsiębiorcy w roku maksymalnie 12 dni u mikroprzedsiebiorców 18 dni u małych przedsiębiorców 24 dni u średnich przedsiębiorców 48 dni u pozostałych przedsiębiorców Przedsiębiorca może wnieść sprzeciw wobec czynności kontrolnych z naruszeniem przepisów, oraz zażalenie na postanowienie rozstrzygające sprzeciw. MAŁE- ŚREDNIE- MIKROPRZEDSIĘBIORSTWA Kategoria łączna MSP -zatrudnienie poniżej 250 pracowników -obroty roczne nie przekraczające 50 mln.euro -suma bilansowa nie przekraczająca 43 mln.euro. Małe przedsiębiorstwa -zatrudnienie poniżej 50 pracowników, -obroty roczne nie przekraczające 10 mln.euro -suma bilansowa nie przekraczająca 10 mln.euro. Mikroprzedsiębiorstwa -zatrudnienie poniżej 10 pracowników -obroty roczne nie przekraczające 2 mln.euro -suma bilansowa nie przekraczająca 2 mln.euro Kryterium niezależności – pułap 25% OPISOWE CECHY WYODREBNIAJĄCE MSP Charakter określony przez osobowość właściciela Osobisty typ kontaktów z klientami, dostawcami, otoczeniem Świadczenia dostosowane do indywidualnych życzeń klientów Bliskie i nieformalne kontakty kierownictwa z pracownikami Organizacja w niskim stopniu sformalizowana Brak zdolności szybkiej reakcji na zmiany w otoczeniu Zakład nie jest kontrolowany przez inne przedsiębiorstwa Niewielki udział w rynku Jeden produkt lub wąska oferta asortymentowa BARIERY ROZWOJU MSP Bariery rynkowe i społeczne Bariery finansowe Bariery wynikające z polityki gospodarczej Bariery prawne Bariery informacyjne Bariery związane ze stanem infrastruktury BARIERY FINANSOWANIA ROZWOJU MSP Ograniczone możliwości samodzielnej akumulacji kapitału „Dyskryminacja kredytowa MSP Ograniczony dostęp do rynku kapitałowego. „DYSKRYMINACJA KREDYTOWA MSP Rzeczowo nieuzasadnione, odmienne traktowanie, które się może przejawiać w formie: - żądania wygórowanych zabezpieczeń - niekorzystnego oprocentowania kredytu - ograniczenia kwoty kredytu - odmowy przyznania kredytu Przyczyny bezpośrednie - degresywna charakterystyka kosztów transakcji finansowych - brak możliwości emisji płynnych tytułów finansowych - szczególne ryzyko inwestycyjne - niedostatki informacyjne - słaba pozycja rynkowa - niekorzystne opodatkowanie Przyczyny strukturalne i koniunkturalne Spółki handlowe SPÓŁKI OSOBOWE SPÓŁKI KAPITAŁOWE jawna , partnerska, komandytowa, komandytowo akcyjna , z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjna, ułomne osoby prawne osoby prawne odpowiedzialność osobista odpowiedzialność spółki/osoby prawnej umowy regulujące stosunki między wspólnikami umowy regulujące stosunki wspólników/akcjonariuszy ze spółką wkłady pieniężne , niepieniężne, świadczenia wkłady pieniężne i niepieniężne pracy lub usług zarząd wspólników zarząd profesjonalny niemożliwa spółka jednoosobowa możliwa spółka jednoosobowa obowiązek lojalności obowiązek lojalności dotyczy członków zarządu opodatkowanie spółki opodatkowanie wspólników (pod.dochod.) Spółka jawna Spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą , a nie jest inną spółką handlową. Odpowiedzialność wspólników solidarna z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką, oraz Subsydiarna - egzekucja z majątku wspólnika dopuszczalna gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna Spółka cywilna Spółka jawna k.c. art.860-875 k.h. art. 22-85 Przedsiębiorcami są wspólnicy, Typ umowy nazwanej Wpis wspólników do EDG Jest przedsiębiorcą Brak osobowości prawnej Ułomna osoba prawna Brak bezwzględnego wymogu formy pisemnej dla umowy spółki Nie ma firmy Forma pisemna ad solemnitatem Odpowiedzialność solidarna Odpowiedzialność solidarna i subsydiarna Współwłasność łączna wspólników Majątek spółki Wpis do KRS Firma Spółka partnerska • Osoby fizyczne, wolne zawody • Partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki. • Umowa spółki może przewidzieć, że jeden albo większa liczba partnerów godzi się na ponoszenie odpowiedzialności tak jak wspólnik spółki jawnej Spółka komandytowa Spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz) a odpowiedzialność przynajmniej jednego wspólnika (komandytariusz) jest ograniczona. Spółka komandytowa • Umowa: (akt notarialny) firma i siedziba, przedmiot, czas trwania (jeśli oznaczony), oznaczenie wkładów wspólników i ich wartość, zakres odpowiedzialności każdego komandytariusza (suma komandytowa) • Wkład komandytariusza: może być niższy niż suma komandytowa, zwolnienie z wniesienia wkładu jest nieważne • Komandytariusz uczestniczy w zyskach proporcjonalnie do wniesionego wkładu, w stratach do wysokości wniesionego wkładu • Wpis konstytutywny, solidarna odpowiedzialność założycieli, zarząd komplementariuszy Spółka komandytowo-akcyjna Spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz) a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem Spółka komandytowo-akcyjna • Do spółki stosuje się • W zakresie stosunku prawnego komplementariuszy zarówno między sobą, jak i wobec osób trzecich, a także do wkładów tychże wspólników do spółki , z wyłączeniem wkładów na kapitał zakładowy - przepisy dotyczące spółki jawnej. • W pozostałych sprawach odpowiednio przepisy dotyczące spółki akcyjnej, a w szczególności dotyczące kapitału zakładowego, wkładów akcjonariuszy, akcji, rady nadzorczej i walnego zgromadzenia. Spółka kapitałowa w organizacji • Może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana. • Za zobowiązania odpowiadają solidarnie spółka i osoby które działały w jej imieniu • Wspólnik albo akcjonariusz odpowiada solidarnie z podmiotami o których mowa wyżej za zobowiązanie spółki do wartości niewniesionego wkładu na pokrycie udziałów lub akcji. SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ Spółka handlowa o charakterze kapitałowym, tworzona przez dowolną liczbę osób, mająca osobowość prawną, ponosząca odpowiedzialność całym swoim majątkiem za swoje zobowiązania, posiadająca kapitał zakładowy, podzielony na udziały którego utrzymanie jest warunkiem istnienia spółki, a której strukturę i zasady funkcjonowania oraz stosunki między spółka i jej wspólnikami , wobec dyspozytywnego charakteru norm ją regulujących , precyzuje umowa spółki SPÓŁKA AKCYJNA Sformalizowany i ustrukturalizowany związek akcjonariuszy połączonych wspólnym celem. Jej korporacyjny charakter ułatwia tworzenie wielkich przedsiębiorstw i działanie i koncentrację kapitału. Centralne miejsce zajmuje w niej kapitał akcyjny (zakładowy) Brak w niej elementów osobowych. Posiada osobowość prawną od momentu zarejestrowania w KRS. Jej konstrukcja oparta na akcji – która jest instytucją wyjątkową. Ryzyko akcjonariuszy jest ograniczone do wysokości nominału objętych akcji. Spółki kapitałowe Każdy cel prawnie dopuszczalny Połączenie kapitałów (a nie osób) kapitał zakładowy brak odpowiedzialności wspólników /akcjonariuszy za zobowiązania spółek osobowość prawna, wpis do KRS udziały/akcje zwykłe i uprzywilejowane organy, rozdział zarządu i kontroli sytuacja straty bilansowej SP. Z O.O. SP. AKCYJNA Kapitałowa z elementami osobowymi Czysto kapitałowa Umowa Kapitał zakładowy minimalny 5 tys. zł. Statut oraz oświadczenia notarialne wyrażające zgodę na zawiązanie spółki, brzmienie statutu i objęcie akcji Kapitał zakładowy minimalny 100 tys. zł. Udziały min. 50 zł Akcje min. 1 grosz Udziały o równej albo nierównej wartości nominalnej (podzielne) Na udziały nie wolno wystawiać dokumentów na okaziciela, imiennych i na zlecenie Zarząd , Zgromadzenie wspólników Organy nadzoru co do zasady fakultatywne (tylko w spółkach rozwiniętych obligatoryjny) Akcje o równej wartości (niepodzielne) Papiery wartościowe (dematerializacja w obrocie giełdowym) Zarząd, Rada nadzorcza , Walne zgromadzenie Subskrypcja dopłaty Kapitał zapasowy Kapitał ujemny w spółce Strata bilansowa Kapitały spółki Kapitał własny (aktywa netto) – zakładowy, zapasowy, z aktualizacji wyceny, pozostałe kapitały rezerwowe , zysk (strata ) z lat ubiegłych, zysk (strata) z roku bieżącego Kapitał ujemny wartość zobowiązań przewyższa wartość aktywów Jeżeli strata przewyższa sumę kapitałów zapasowego i rezerwowego oraz połowę kapitału zakładowego, zarząd jest zobowiązany do zwołania zgromadzenia wspólników w celu podjęcia uchwały dotyczącej dalszego istnienia spółki Podstawowe sposoby likwidacji: podwyższenie kapitału zakładowego, lub wniesienie dopłat - konwersja zobowiązań na kapitał zakładowy, umorzenie zobowiązań wspólnika wobec spółki , realizacja cichych rezerw zawartych w składnikach majątku lub przeszacowanie majątku zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości AKCJE : Udział w kapitale spółki Papier wartościowy, przepisy k.h. lex specialis w stos do przepisów kodeksu cywilnego Prawa majątkowe i korporacyjne Akcje zwykłe i uprzywilejowane Akcje nieme świadectwa użytkowe Akcje imienne i na okaziciela Akcje gotówkowe i aportowe Akcje zdematerializowane KIERUNKI ZMIAN W PRAWIE SPÓŁEK wprowadzanie elektroniki, ułatwianie zakładania spółek (spólka elektroniczna,obniżenie kapitału minimalnego,) ułatwienia prowadzenia spółek (ograniczenia obow. w zakresie rachunkowości) stockholders czy stakeholders -lepsza ochrona praw akcjonariuszy (nadzór korporacyjny.) Jakich akcjonariuszy (grupy kapitałowe) ułatwianie przekształceń spółek Nadzór korporacyjny corporate governance Kluczowe kwestie: Komu służy spółka? W czyim interesie powinna być zarządzana? Kto powinien ja kontrolować? Kto powinien podejmować decyzje? Kto i za co jest odpowiedzialny? Kto powinien mieć prawo do dochodów i zasobów spółki? Podwyższenie kapitału zakładowego Spółka z o.o. Spółka akcyjna Zmiana umowy spółki, albo uchwała zarządu w granicach maksymalnego podwyższenia określonego umową Wpis do rejestru Zmiana statutu, albo uchwała zarządu w granicach kapitału docelowego, określonego statutem Wpis do rejestru Podwyższenie wartości nominalnej istniejących udziałów lub ustanowienie nowych Prawo pierwszeństwa Podwyższenie wartości nominalnej istniejących akcji lub emisja nowych Objęcie nowych udziałów i przystąpienie – akt notarialny Objęcie nowych akcji w drodze subskrypcji: prywatnej, zamkniętej, otwartej. Subemisja: usługowa/inwestycyjna Podwyższenie ze środków zewnętrznych lub ze środków spółki Prawo pierwszeństwa Podwyższenie ze środków zewnętrznych lub ze środków spółki Obniżenie kapitału zakładowego Postępowanie konwokacyjne Poprzez: obniżenie wartości udziałów/akcji, umorzenie, połączenie, podział przez wydzielenie Cel: dokonanie wypłat, zrównoważenie bilansu, uwolnienie nadmiernie wysokiego kapitału Z obniżeniem kapitału spółki lub bez Przekształcenia spółek Spółka cywilna w jawną i inne spółki handlowe Spółki handlowe w inne spółki handlowe (po spełnieniu określonych warunków) Spółce przekształconej przysługują wszystkie prawa i obowiązki spółki przekształcanej Wymagania: Sporządzenie planu Opinia biegłego rewidenta Powzięcie uchwały o przekształceniu Powołanie członków organów spółki przekształcanej Zawarcie umowy/podpisanie statutu sp. Przekształconej Wpis w rejestrze Łączenie się spółek Przez przejęcie lub zawiązanie nowej spółki Bez postępowania likwidacyjnego Sukcesja uniwersalna - Sp. przejmująca lub nowo zawiązana wstępuje z dniem połączenia we wszystkie prawa i obowiązki sp. przejmowanej lub spółek łączących się Kapitałowe : między sobą lub z osobowymi, ale sp. osobowe nie mogą być spółkami przejmującymi lub nowo zawiązanymi Sp. Osobowe : tylko przez zawiązanie spółki kapitałowej. Sukcesja uniwersalna Następstwo prawne obejmujące cały kompleks praw i obowiązków. Sukcesja ta jest : - ustawowa, wstąpienie następcy prawnego w sytuację prawną poprzednika wynika wprost z regulacji normatywnej - przymusowa, następuje nie tylko zgaśnięcie bytu prawnego poprzednika, lecz także wyłączenie jego wpływu na charakter prawny następstwa - obejmuje aktywa i pasywa w sposób niepodzielny Majątek przejmowany w ramach łączenia nie jest traktowany jako aport Oddzielny zarząd majątkami podmiotów łączących się : - wprowadzenie elementów post. likwidacyjnego dla wzmocnienia pozycji wierzycieli - przyznanie wierzycielom których wierzytelności powstały przed połączeniem prawa priorytetu w zaspokajaniu się z majątku ich dotychczasowej dłużniczki, przed wierzycielami drugiej spółki - pomimo odrębnego zarządu majątku, wierzyciele poprzednika mogą domagać się zaspokojenia z całego majątku podmiotu przejmującego lub nowo utworzonego TRANSGRANICZNE ŁĄCZENIE SIĘ SPÓŁEK KAPITAŁOWYCH Dyrektywa 2005/56/WE , PE i Rady z 26 października 2005 w sprawie transgranicznego łączenia się spółek kapitałowych ; Art. 516 (1) - 516 (19) k.s.h. (ust.z 25 kwie.2008 o zmianie k,s,h,) Spółki kapitałowe i komandytowo-akcyjne, ale sp.komandytowo-akcyjna nie może być spółką przejmująca albo sp. nowo zawiązaną. Powiązania spółek Konsorcja Joint ventures Holdingi Koncerny Kartele Syndykaty Trusty Kartele Def.: „porozumienia, decyzje zrzeszeń, oraz uzgodnione praktyki przedsiębiorstw, które mogą wpłynąć na handel między państwami członkowskimi , a zarazem ich celem lub skutkiem jest wyłączenie, ograniczenie lub zakłócenie konkurencji” – art. 81 TWE Podział spółek Podział przez: -przejęcie -zawiązanie nowych spółek -przejecie i zawiązanie nowych spółek -wydzielenie Bez postępowania likwidacyjnego Spółki przejmujące lub nowo zawiązane wstępują z dniem podziału lub wydzielenia w prawa i obowiązki spółki dzielonej Podmioty gospodarcze działające na prawie UE Europejskie Zgrupowanie Interesów Gospodarczych Societas Europea Stowarzyszenie europejskie Spółdzielnia europejska Europejska spółka wzajemna Harmonizacja materialnego prawa spółek: publikacja ogłoszeń, zakładanie spółek, ochrona kapitału w prawie akcyjnym Kompetencje organów spółki, współdecydowanie pracowników, pozycja prawna akcjonariuszy, rachunkowość w spółce jednoosobowej łącznie z kontrolą zamknięcia rocznego, fuzje i podziały spółek, rozwiązanie i likwidacja spółek, prawo koncernowe, łącznie z rachunkowością koncernu Europejskie Zgrupowanie Interesów Gospodarczych European Economic Interest Grouping Cel: ułatwianie i rozwijanie działalności gospodarczej uczestników Działalność pomocnicza do działalności uczestników i nie może być nastawiona na zysk, zyski EZIG są zyskami uczestników i są dzielone wg. Zasad określonych w umowie Uczestnikami mogą być spółki, os.fizyczne i inne podmioty prowadzące dział.gosp. na terenie UE i EFTA Umowa, rejestracja podlegają prawu kraju siedziby, za wyjątkiem zagadnień zdolności prawnej i organizacji wewnętrznej EZIG Zakaz zatrudniania więcej niż 500 pracowników EZIG nie może być uczestnikiem innego EZIG i nie może posiadać akcji i udziałów w innym przedsiębiorstwie Uczestnicy odpowiadają solidarnie i bez ograniczeń za wszystkie zobowiązania EZIG Umowa: nazwa (z dodatkiem EEIG), siedziba, cele, nazwy, firmy, siedziby, adresy uczestników,, czas trwania Zarząd: przynajmniej 2 jednostki – uczestnicy działający łącznie i osoba sprawująca zarząd Każdy uczestnik ma 1 głos, umowa może przyznać więcej głosów pod warunkiem, że żaden uczestnik nie dysponuje większością głosów, niektóre decyzje wymagają jednomyślności Przeniesienie udziałów za zgoda innych Wystąpienie na zasadach określonych w umowie EZIG –zasady organizacji i rejestracji w Polsce Ustawa z 4 marca 2005 o EZIG i SE Uzupełniające i odpowiednie stosowanie przepisów o spółce jawnej Zgłaszają do rejestru zarządcy lub likwidatorzy EZIG Ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym Osoba prawna może być zarządcą, jeśli wyznaczy jako swego przedstawiciela co najmniej jedną osobę fizyczną której dane podlegają ujawnieniu w rejestrze Societas Europea Rozporządzenie Rady 2157/2001 (weszło w życie 9 października 2004 European public limited liability company (SE) Dla przedsiębiorstw działających w skali europejskiej Osobowość prawna Prawo europejskie i prawo państwa zarejestrowanej siedziby Sposoby powstania: - fuzja - holding SE - utworzenie spółki filialnej SE - przekształcenie spółki krajowej w SE Kapitał minimalny 120 000 euro Organy: - walne zebranie oraz organ zarządu i nadzoru (two tier system) - walne zebranie oraz organ administrujący (one tier system) Odrębna regulacja zasad partycypacji pracowniczej Societas Europea – zasady organizacji i rejestracji w Polsce Ustawa z 4 marca 2005 o EZIG i SE System dualistyczny zarządu (two tier system): - zarząd wybierany przez radę nadzorcza lub WZA. - rada, co najmniej 3 członków, indywidualne prawo żądania wyjaśnień System monistyczny (one tier system): - rada administrująca: prowadzi sprawy, reprezentuje, sprawuje nadzór, - możliwość delegacji dla dyrektorów wykonawczych i komitetów Wyłączne kompetencje RA: powoływanie i odwoływanie dyrektorów i ustalanie ich wynagrodzenia, ustalanie rocznych i wieloletnich planów, wyrażanie zgody na wypłatę zaliczek akcjonariuszom, przyjmowanie i przedstawianie sprawozdań za rok obrotowy, ustalanie cen emisyjnych nowych akcji, inne - walne zgromadzenie akcjonariuszy: organizacje i sposób działania określa regulamin, działa kolegialnie nie może wydawać RA wiążących poleceń dotyczących prowadzenia spraw SE Spółdzielnia Europejska European Cooperative Society Rozporządzenie nr 1435/2003 w sprawie statutu ECS; dyrektywa Rady nr 2003/72/WE z 22.7.2003 o zaangażowaniu pracowników w ECS ; Ustawa o spółdzielni Europejskiej z 22 lipca 2006 (Dz.U. 2006r. Nr nr 149, poz.1077. Def.: Zrzeszenie osób fizycznych lub prawnych, do których stosuje się zasady funkcjonowania odmienne niż do pozostałych podmiotów gospodarczych: - zas. demokratycznej struktury i kontroli - zas. podziału zysku netto za rok obrotowy na zasadzie słuszności - zas. pierwszeństwa osób przed kapitałem - zas. „ jedna osoba-jeden głos” - zas. zmiennego składu osobowego i kapitałowego Głównym celem powinno być zaspokajanie potrzeb członków i wspieranie ich działalności gospodarczej i społecznej. Osoba prawna Kapitał minimalny 30 000 euro Publiczne prawo gospodarcze -reguluje funkcje państwa w gospodarce -określa władztwo państwa w dziedzinie gospodarki i jego granice obejmuje -funkcje państwa w gospodarce -zadania i kompetencje organów państwowych w gospodarce -mechanizm podejmowania decyzji przez organy państwowe w gospodarce -prawa i obowiązki adresatów(podmiotów gospodarczych) Funkcje prawa w gospodarce -zalezą od ustroju państwa-inne w gospodarce centralnie planowanej, inne w gospodarce wolnorynkowej -w gospodarce mieszanej prawo spełnia głownie funkcje stabilizacyjną i ochronną wobec gospodarki rynkowej -stopień interwencji w gospodarce zalezy od przyjętej doktryny polityczno prawnej; liberalnej, chrzesijańsko-demokratycznej, interwencja państwa w gospodarce -granice interwencji państwa w gospodarkę sa ruchome i zależą również od; +doktryny ekonomicznej przyjmowanej przez elity +interesu politycznego tych elit +doświadczeń historycznych +stosunków zewnętrznych państwa +zasobów ludzkich i naturalnych +potrzeb ochrony środowiska naturalnego +potrzeb ochrony rynku wewnętrznego +ochrony przed wyzyskiem i monopolami administracyjne narzędzia interwencji państwa w gospodarce; -zezwolenia -koncesje -wpisy do ewidencji i rejestrów -zgody na podjecie danej czynności -inne/ umowy zwykłe, umowy publiczno- prawne -zamówienia rzadowe Konstytucja RP-> art. 20 „społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego RP
