ubezpieczenia majątkowe
advertisement
SPIS TREŚCI ROZDZIAŁ I OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA UBEZPIECZEŃ MIESZKANIOWYCH ......... 2 1. ISTOTA UBEZPIECZENIA ........................................................................................................................ 2 2. ZAGADNIENIA WSTĘPNE UMOWY UBEZPIECZENIA................................................................................. 4 2.1. Stosunki prawne i czynności prawne............................................................................................. 4 2.1.1. Czynności prawne jednostronne i dwustronne. .......................................................................... 7 2.1.2. Czynności prawne jednostronnie i dwustronnie obowiązujące. ................................................. 8 2.1.3. Czynności prawne odpłatne i nieodpłatne oraz wzajemne. ........................................................ 8 2.1.4 Czynności prawne zobowiązujące i rozporządzające. ................................................................ 9 2.1.5.Czynności prawne konsensualne i realne. .................................................................................. 9 3 ZAWARCIE UMOWY. ............................................................................................................................... 9 3. RODZAJE UMÓW GOSPODARCZYCH. .................................................................................................... 12 4. Źródła prawa ubezpieczeń gospodarczych. ................................................................................... 13 1. POJĘCIE I CHARAKTER UMOWY UBEZPIECZENIA .................................................................................. 15 2. STRONY UMOWY UBEZPIECZENIA, ICH PRAWA I OBOWIĄZKI. .............................................................. 17 3. PRZEDMIOT UBEZPIECZENIA MAJĄTKOWEGO. ..................................................................................... 19 4. RYZYKA OBJĘTE OCHRONĄ UBEZPIECZENIOWĄ. ................................................................................. 19 5. OGÓLNE WARUNKI UBEZPIECZENIA. ................................................................................................... 21 2. UMOWA UBEZPIECZENIA ..................................................................................................................... 22 2.1. Formy zawarcia umowy .............................................................................................................. 22 2.2. Strony umowy ubezpieczenia ...................................................................................................... 23 3. CHARAKTERYSTYKA UBEZPIECZEŃ MIESZKANIOWYCH ...................................................................... 24 ROZDZIAŁ II UBEZPIECZENIA MIESZKANIOWE OFEROWANE PRZEZ PZU S.A........... 24 1. CHARAKTERYSTYKA PZU S.A. .......................................................................................................... 24 1.1. Przełomowe daty ......................................................................................................................... 24 1.2. Klienci ......................................................................................................................................... 26 2. OGÓLNE WARUNKI UBEZPIECZENIA MIESZKAŃ. .................................................................................. 27 3. OGÓLNE WARUNKI UBEZPIECZENIA BUDYNKÓW I LOKALI MIESZKALNYCH - NIE ZWIĄZANYCH Z DZIAŁALNOŚCIĄ GOSPODARCZĄ ............................................................................................................. 56 prace dyplomowe z ubezpieczeń ROZDZIAŁ I OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA UBEZPIECZEŃ MIESZKANIOWYCH 1. Istota ubezpieczenia Od niepamiętnych czasów działaniom ludzkim zawsze towarzyszyło i towarzyszyć będzie ryzyko. Definicji ryzyka jest bardzo wiele. Można pokusić się o stwierdzenie, że ryzyko jest zbyt złożoną i subiektywną rzeczą, aby można było stworzyć jedną jego definicję. Najczęściej przyjmuje się (w ubezpieczeniach, zarządzaniu ryzykiem), iż ryzyko to „możliwości wystąpienia innych niż oczekiwany rezultatów” i „prawdopodobieństwa wystąpienia wyniku innego niż oczekiwany”. Tak czy tak zawsze będziemy się w stanie zgodzić, iż ryzyko (w rozumieniu bliższym ubezpieczeń) ma zawsze jakąś przyczynę. Ta przyczyna nazywana najczęściej niebezpieczeństwem lub zagrożeniem powoduje, że w ogóle ryzyko występuje. Może to być niebezpieczeństwo pożaru, zagrożenie kradzieżą, zatruciem, uszkodzeniem lub utratą maszyn, możliwość popełnienia błędu i ponoszenia w związku z nim odpowiedzialności cywilnej.1 Przez cały czas trwania naszego życia narażeni jesteśmy na różnego rodzaju niebezpieczeństwa i zagrożenia. Narażeni jesteśmy na nie osobiście jak również nasze mienie i dobra materialne. Staramy się swoim działaniem odpowiednio zabezpieczyć przed negatywnymi skutkami zdarzeń losowych, ale nie zawsze jesteśmy w stanie osobiście zapewnić należytą i skuteczną ochronę. Dlatego też powstały wyspecjalizowane instytucje zwane zakładami ubezpieczeń, które w zamian za składkę płaconą przez ubezpieczającego zobowiązują się do świadczenia ochrony ubezpieczeniowej. Istotą ubezpieczenia jest więc 1 Marcin Z. Broda, Felietonik. Czynniki ryzyka, Dziennik Ubezpieczeniowy nr 110 (250) - 2001.06.04 i 111 (251) - 2001.06.05 2 prace dyplomowe z ubezpieczeń odpowiednia repartycja skutków wystąpienia zdarzenia losowego (zaistnienia szkody) na wszystkie podmioty nim dotknięte Według ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej przez działalność ubezpieczeniową rozumie się wykonywanie czynności ubezpieczeniowych, związanych z oferowaniem i udzielaniem ochrony na wypadek ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń losowych, w zakresie grup ubezpieczeń zgodnie z załącznikiem do ustawy. Czynnościami ubezpieczeniowymi określonymi przez ustawę są: - zawieranie umów ubezpieczenia, umów reasekuracji oraz umów gwarancji ubezpieczeniowych uprawnionym pośrednikom bądź zlecanie ich zawierania ubezpieczeniowym w rozumieniu przepisów o pośrednictwie ubezpieczeniowym, - wypłacanie ustalonych odszkodowań i innych należnych uprawnionym świadczeń z tytułu umów o których mowa w pkt. 1, - przejmowanie i zbywanie przedmiotów lub praw nabytych przez zakład ubezpieczeń w związku z wykonywaniem umowy ubezpieczenia lub umowy gwarancji ubezpieczeniowej, - ustanawianie w drodze czynności cywilnoprawnych zabezpieczeń rzeczowych lub osobistych, jeśli są one bezpośrednio związane z zawieraniem umów o których mowa w pkt. 1. Do czynności ubezpieczeniowych ustawa włącza także: - ocenę ryzyka w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych oraz umowach gwarancji ubezpieczeniowych, - ustalenie wartości przedmiotu ubezpieczenia, - ustalenie składek i prowizji ubezpieczeniowych należnych z tytułu zawieranych umów oraz ich egzekwowanie, - kontrola przestrzegania przez ubezpieczających zastrzeżonych w umowie bądź ogólnych warunków ubezpieczeń obowiązków i zasad 3 prace dyplomowe z ubezpieczeń bezpieczeństwa odnoszących się do przedmiotów objętych ochroną ubezpieczeniową, - ustalenie przyczyn i okoliczności wypadków ubezpieczeniowych, - ustalenie wysokości szkód oraz rozmiaru odszkodowań oraz innych świadczeń należnych uprawnionym z umów ubezpieczenia lub umów gwarancji ubezpieczeniowych, - prowadzenie postępowań regresowych, - marketing i reklama w zakresie świadczonych usług ubezpieczeniowych, (na głosowaniu dnia 21.06.2001 Sejm przyjął poprawkę aby ta czynność nie wchodziła w zakres czynności ubezpieczeniowych). - lokowanie środków zakładów ubezpieczeń, - inne czynności przewidziane na mocy innych ustaw.2 Główny podział ubezpieczeń to ubezpieczenia osobowe oraz ubezpieczenia majątkowe. Na potrzeby pracy zajmiemy się ubezpieczeniami majątkowymi, a konkretnie ubezpieczeniami budynków i lokali mieszkalnych. 2. Zagadnienia wstępne umowy ubezpieczenia Opracowano: kwiecień 1999 Opracowanie: mgr Henryk Kordzikowski, BUTUiP "FAKTOR" - Wrocław Patrz też:Umowa ubezpieczenia majątkowego Umowa ubezpieczenia życiowego 2.1. Stosunki prawne i czynności prawne. Podmioty stosunków cywilnoprawnych mogą w zasadzie dowolnie, według swego uznania , kształtować te stosunki, zarówno jeżeli chodzi o ich powstanie, zmianę lub ustanie, jak też w zakresie ustalenia ich treści. Obowiązujące prawo oddaje w tym celu do ich dyspozycji szczególne narzędzie, jakim są czynności prawne, pomiędzy nimi zaś przede 2 Ustawa z dnia 28 lipca 1990 r. O działalności ubezpieczeniowej, Rozdział I, art. 1a 4 prace dyplomowe z ubezpieczeń wszystkim umowa. W związku z tym mówi się o zasadzie swobody czynności prawnych w tym swobody umów. Żaden porządek prawny nie realizuje jednak pełnej swobody czynności prawnych. Ograniczenia tej zasady zależne są przede wszystkim od ustroju społeczno-gospodarczego. Mogą obejmować mniejszy lub większy zakres wyjątków. Przypadki tych ograniczeń można zestawić w trzech grupach. Po pierwsze przyjmuje się powszechnie, że różne stosunki w sferze przepisów prawa rzeczowego można powoływać do życia tylko w postaci takich praw podmiotowych, jakie wyraźnie zostały przewidziane w obowiązujących przepisach prawa. Również kształtowanie treści tych stosunków jest w poważnej mierze wyjęte spod swobody woli stron. Ściśle określona lista rzeczowych praw podmiotowych powoduje, że ustanowienie prawa rzeczowego nakłada obowiązki na wszystkie osoby, co pozostaje w ścisłym związku również z treścią praw rzeczowych. Po drugie, ograniczenie swobody następuje w związku z ujemną oceną przez przepisy prawa niektórych zamierzonych skutków prawnych albo też wyłączenia wolą stron niektórych uważanych przez te przepisy za niezbędne skutków prawnych. Wobec tego dochodzi do uznania z mocy prawa całej czynności prawnej lub poszczególnych jej postanowień za nieważne lub też do zastąpienia pewnych klauzul zawartych w tej czynności postanowieniami ograniczenia znajdują obowiązującego zastosowanie w prawa. Tego zakresie rodzaju stosunków zobowiązaniowych. Po trzecie, ograniczenie swobody następuje ze względu na prowadzoną przez państwo politykę w sferze stosunków gospodarczych, np. sprzedaż nieruchomości cudzoziemcom. Jak wyżej wspomniano umowa jest czynnością prawną. 5 prace dyplomowe z ubezpieczeń Przez czynność prawną należy rozumieć czynność podmiotu stosunków cywilno-prawnych, mocą której podmiot ten działając w ramach przyznanej mu przez prawo autonomii doprowadza do nawiązania stosunku prawnego, jego zmiany albo ustania. Wobec tego należy czynność prawną określić dokładniej jako stan faktyczny, którego istotną częścią składową jest co najmniej jedno oświadczenie woli, wywołujące skutki prawne z tej tylko przyczyny, że były one zamierzone, jak również wyrażone w oświadczeniu woli. Nie zawsze oświadczenie woli wywołuje zamierzone skutki prawne. Skutki te następują bowiem dlatego, że norma prawna wiąże je z czynnością prawną. Wobec tego czynność prawna może niekiedy wywołać skutki nie zamierzone albo też nie wywołać żadnych skutków prawnych. Oświadczenie woli jest zewnętrznym przejawem wewnętrznej decyzji wywołania skutków prawnych, powstającej pod wpływem tzw. pobudek, będących pewnego rodzaju wyobrażeniami skłaniającymi do powzięcia a następnie oświadczenia woli. Zatem rozróżnia się wolę wewnętrzną oraz jej przejaw czyli wolę zewnętrzną. Przepisy kodeksu cywilnego (ustawa z dnia 23 kwietnia 1963 roku,( Dz. U. nr 16 poz.93 z późniejszymi zmianami) opierają się na zasadzie, według której rozstrzyga oświadczenie woli, co zapewnia bezpieczeństwo obrotu i chroni zaufanie do zewnętrznych przejawów, dostępnych dla innych osób niż składający oświadczenie woli. Wyjątki od tej zasady dotyczą prawnie skutecznych wad oświadczenia woli, przy których uznaje się przewagę interesów składającego oświadczenia woli nad interesami innych osób oraz ogólnie testamentów, przy których wola wewnętrzna zmarłego spadkodawcy ma zasadnicze znaczenie. Na gruncie obowiązującego w naszym kraju prawa cywilnego przyjęto zasadę, że forma oświadczenia woli może być dowolna. Stanowią o tym przepisy art.60 kodeksu cywilnego, które stanowią iż z 6 prace dyplomowe z ubezpieczeń zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny. Od tej zasady istnieją prawem stanowione wyjątki .Dla wielu rodzajów czynności prawnych ustawodawca nakazuje formy szczególne. Są nimi: - forma pisemna, - forma notarialna. Forma pisemna czynności prawnej może mieć różny cel .Może być prawem nakazana : - do celów dowodowych, - pod rygorem nieważności, - do wywołania określonych skutków czynności prawnej. Czynności prawne dzielimy na różne ich rodzaje, mając na względzie albo ich treść, decydującą o różnych tzw. typach powstających stosunków prawnych. W ten sposób wyodrębnia się np. umowę sprzedaży, umowę pożyczki, umowę ubezpieczenia, ugodę albo sporządzenie testamentu. Można mieć też na względzie ogólną postać czynności prawnej. Poniżej zostaną omówione pokrótce podstawowe rodzaje czynności prawnych. 2.1.1. Czynności prawne jednostronne i dwustronne. Czynnościami prawnymi jednostronnymi są takie czynności prawne, które dochodzą do skutku przez oświadczenie woli tylko jednej strony, np. .oferta. Oświadczenie woli składa tutaj tylko jedna strona, chociażby tworzyło ją więcej osób, np. wypowiedzenie umowy najmu przez kilku współwłaścicieli nieruchomości. Dwustronne, a ściślej wielostronne czynności prawne dochodzą do skutku przez złożenie oświadczenia woli przez dwie lub więcej stron. 7 prace dyplomowe z ubezpieczeń Każda ze stron składa swe oświadczenia woli drugiej stronie lub też wszystkim innym stronom. Zgodne zaś co do treści mającego powstać stosunku prawnego oświadczenie woli stron prowadzi do zawarcia umowy, np. umowa sprzedaży. 2.1.2. Czynności prawne jednostronnie i dwustronnie obowiązujące. Dwustronnie obowiązującymi są czynności prawne powołujące do życia takie stosunki prawne, w których na każdej stronie ciążą pewne obowiązki i każda strona jest odpowiednio uprawniona. Jednostronnie obowiązujące czynności prawne rodzą obowiązki prawne tylko jednej ze stron, druga zaś strona jest jedynie uprawniona ,np. umowa darowizny. 2.1.3. Czynności prawne odpłatne i nieodpłatne oraz wzajemne. Czynnościami prawnymi odpłatnymi są dwustronne i dwustronnie obowiązujące czynności prawne, w których świadczenie jednej strony ma nastąpić za odpłatą przez drugą stronę, np. wynagrodzeniem .Inne czynności prawne są nieodpłatne. Większość uregulowanych w kodeksie cywilnym czynności prawnych ma charakter zawsze odpłatny , np. sprzedaż, najem. Szczególnym rodzajem odpłatności czynności prawnych są czynności prawne wzajemne. Według przepisów k. c .,"Umowa jest wzajemna, gdy obie strony zobowiązują się w taki sposób, że świadczenie jednej z nich ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej" W nauce prawa cywilnego wyjaśnia się pojęcie "odpowiednika" w ten sposób, że istnieje tu "równowaga" lub "ekwiwalentność" świadczeń. Dodać jednak należy, że nie chodzi tu o równowartość czyli ekwiwalentność świadczeń lecz o stanowisko zajmowane przez strony. Każda bowiem ze stron zobowiązuje się do świadczenia dlatego, że jednocześnie druga strona zobowiązuje się wzajemnie do innego 8 prace dyplomowe z ubezpieczeń świadczenia uważanego za "odpowiednik". Zobowiązanie się z jednej strony stanowi zatem przyczynę zobowiązania się drugiej strony. 2.1.4 Czynności prawne zobowiązujące i rozporządzające. Czynności prawne zobowiązujące to czynności polegające na zobowiązaniu się jednej lub obu stron do określonego świadczenia, np. umowa zlecenia, umowa najmu. Czynności prawne rozporządzające to czynności polegające na rozporządzeniu prawem, czyli takie, których celem i skutkiem jest przeniesienie, obciążenie lub zniesienie prawa podmiotowego majątkowego. Prawem tym jest najczęściej prawo własności lub wierzytelność ,rzadziej ograniczone prawo rzeczowe, np. przelew wierzytelności. 2.1.5.Czynności prawne konsensualne i realne. Czynnościami prawnymi konsensualnymi są takie czynności, które dochodzą do skutku przez samo złożenie oświadczenia woli. W przypadku czynności dwustronnych to złożenie oświadczenia musi być zgodne tzw. consensus. Prawie wszystkie czynności prawne są czynnościami konsensualnymi Do dokonania czynności prawnej realnej potrzeba oprócz złożenia oświadczenia woli również wręczenia rzeczy, np. wręczenie zadatku. 3 Zawarcie umowy. Zawarcie umowy polega na złożeniu przez dwie lub więcej stron przyszłego stosunku prawnego zgodnych co do mających powstać skutków prawnych oświadczeń woli. Treść tych oświadczeń może być różna, jak to ma miejsce prawie przy wszystkich umowach lub wyjątkowo identyczna co może mieć miejsce przy umowie spółki. Zawsze jednak treść oświadczeń woli musi wzajemnie sobie odpowiadać i być skierowana na powstanie jednolitej całości skutków prawnych. W wypadku braku zgodnego 9 prace dyplomowe z ubezpieczeń oświadczenia woli umowa nie dochodzi do skutku. Nie ma bowiem niezbędnego do zawarcia umowy porozumienia, tzw. consensusu. Do konstytutywnych cech umowy jak zresztą każdej czynności prawnej należy wyznaczenie skutków prawnych .Pojawia się pytanie jaką treść powinna umowa zawierać czyli jaki jest zakres consensusu. Connsensus stron musi objąć pewien minimalny zakres skutków prawnych określanych jako elementy niezbędne lub konieczne umowy. Przepisy art.66 kodeksu cywilnego stanowią w tej mierze: "Kto oświadczył drugiej stronie wolę zawarcia umowy, określając w oświadczeniu jej istotne postanowienia (oferta),i oznaczył termin, w ciągu którego oczekiwać będzie odpowiedzi, ten jest ofertą związany aż do upływu oznaczonego terminu". Dla oceny powstałego stosunku umownego nie ma żadnego znaczenia, w jaki sposób dojdzie do zgodności oświadczeń woli. Przepisy kodeksu cywilnego nie regulują wszystkich możliwych sposobów zawarcia umowy, regulują natomiast dwa typowe sposoby zawarcia umowy, a mianowicie przez przyjęcie oferty oraz przez rokowania. Nie są to jednak tryby rozłączne, albowiem w toku zawierania tej samej umowy można w poszczególnych stadiach stosować procedurę składania oferty albo rokowań. Przez ofertę rozumie się oświadczenie woli zawierające stanowczą propozycję zawarcia jakiejkolwiek umowy i określające co najmniej konieczne elementy jej treści (cyt. wyżej art.66 k.c.).Dzięki tym cechom oferty umowa może dojść do skutku przez proste jej przyjęcie ze strony innego podmiotu. Przyjęcie oferty jest także oświadczeniem woli. Zawiera ono wyłącznie zgodę zawarcia umowy o treści określonej w ofercie. Propozycje, które wyrażają jedynie ogólną dyspozycję podmiotu do zawarcia umowy lub które nie określają koniecznych elementów proponowanej umowy, nie są zdatne do doprowadzenia do consensusu 10 prace dyplomowe z ubezpieczeń stron przez zwykłe przyjęcie i dlatego nie są ofertami, lecz jedynie zaproszeniami do składania ofert lub do wszczęcia rokowań. Masowy charakter świadczonych współcześnie usług i towarów ,przeznaczonych zwłaszcza dla indywidualnych konsumentów wymaga szybkich i stypizowanych sposobów zawierania umów. Treść ich jest określana przez świadczące owe masowe usługi lub towary wielkie przedsiębiorstwa, np. Telekomunikacja Polska, PKP, Poczta Polska, MPK, itp. Przedsiębiorstwa te posiadają dominującą pozycję na rynku a czasem wręcz pozycję monopolistyczną wobec swoich przyszłych kontrahentów .Rola tych ostatnich w praktyce sprowadza się do zaakceptowania treści umowy zaproponowanej przez owe przedsiębiorstwa. Konsument działa tu pod wpływem presji ekonomicznej gdyż w inny sposób nie mógłby zaspokoić swoich potrzeb. Stosowany w tych przypadkach sposób zawierania umów nazywamy adhezyjnym (przez przystąpienia).Stąd termin określający typ umowy jako umowa adhezyjna. Nie stanowi ona z punktu widzenia prawnego odrębnej kategorii umów. Umowy adhezyjne bowiem również dochodzą do skutku przez złożenie oferty i jej przyjęcie, ale tylko w okolicznościach wyżej wskazanych. Wywołują one problemy w zakresie kontroli ich treści by dominacja partnera silniejszego nie została wykorzystana przez niego dla ustalenia klauzul umownych krzywdzących stronę słabszą. W tej materii działa Urząd Antymonopolowy. Drugim uregulowanym w kodeksie cywilnym sposobem zawierania umów są rokowania. Przepisy art.72 kodeksu cywilnego stanowią, "Jeżeli strony prowadzą rokowania w celu zawarcia oznaczonej umowy, umowa zostaje zawarta, gdy strony dojdą do porozumienia co do wszystkich jej postanowień, które były przedmiotem rokowań. Znaczy to, że strony w toku rokowań wymieniają informacje o okolicznościach mogących mieć wpływ na ich decyzje co do zawarcia umowy, formułują swe oceny co do 11 prace dyplomowe z ubezpieczeń gospodarczych wartości proponowanych świadczeń oraz progresywnie uzgadniają treść zawieranej umowy. W praktyce gospodarczej w drodze rokowań zawierane są zwykle umowy bardziej złożone, o nietypowej postaci lub dotyczące świadczeń o dużej wartości, np. dostaw długoterminowych, ubezpieczenia dużych obiektów, itp. 3. Rodzaje umów gospodarczych. Jak uprzednio zostało powiedziane umowa jest czynnością prawną stanowiąc podstawowe źródło powstania stosunku cywilno-prawnego między stronami, które ją zawarły. Jest powszechnie przyjętym sposobem nawiązywania więzi gospodarczych przez podmioty prawa występujące na rynku. W nauce prawa gospodarczego dokonuje się różnych klasyfikacji tych umów. Z uwagi na to, że umowy gospodarcze są umowami cywilnoprawnymi stosowane są klasyfikacje przynależne nauce prawa cywilnego. Wyróżnić można umowy: konsensualne i realne, zobowiązujące i rozporządzające, odpłatne i nieodpłatne, kauzalne i abstrakcyjne. Jeżeli podstawą klasyfikacji jest obowiązek zawierania umów, to umowy można podzielić na: dobrowolne i obligatoryjne. Podstawowym, powszechnie stosowanym rodzajem umów są umowy dobrowolne. W obrocie gospodarczym obowiązuje zasada swobody umów, która pozostaje w ścisłym związku z podstawową zasadą prawa cywilnego jaką jest zasada autonomii woli stron. Postanowienia przepisów art.353 kodeksu cywilnego stanowią: "Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia 12 prace dyplomowe z ubezpieczeń społecznego". Zasada ta przejawia się w swobodzie podejmowania decyzji co do zawarcia umowy, wyboru kontrahentów, ustalania jej treści a także dokonywania zmiany treści umowy i jej rozwiązaniaUmowy obligatoryjne to takie umowy gdzie istnieje prawny obowiązek ich zawierania, np. ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów, odpowiedzialności cywilnej rolników, itp. Ze względu na rodzaj działalności, której dotyczą można wyróżnić: - umowy obrotu towarowego, - umowy inwestycyjne, - umowy transportowe, - umowy ubezpieczeniowe, - umowy bankowe i inne. Przyjmując za kryterium podziału czas trwania umowy, można wyróżnić następujące: - umowy wieloletnie, - umowy roczne, umowy krótkoterminowe, - umowy o świadczenia jednorazowe. 4. Źródła prawa ubezpieczeń gospodarczych. Problematykę prawną ubezpieczeń gospodarczych regulują w Polsce liczne i różne pod względem hierarchii akty normatywne. Przepisy prawne z tej dziedziny znajdujemy w ustawach poświęconych wyłącznie ubezpieczeniom, kodeksach, rozporządzeniach i zarządzeniach. Dodać warto, iż akty normatywne dotyczące ubezpieczeń zawierają normy prawne, które należą do różnych gałęzi prawa, a w szczególności do prawa cywilnego, handlowego i finansowego. Omawiając źródła prawa ubezpieczeń wymienione zastaną najważniejsze akty prawne. Należą do nich: 13 prace dyplomowe z ubezpieczeń 1. Ustawa z dnia 28.07.1990 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. nr 59,poz.344 z póżn. zmianami, -tekst jednolity Dz. U. nr 11 z 1995 r.,poz.62). Z późniejszych zmian ustawy o działalności ubezpieczeniowej największe znaczenie ma nowela uchwalona przez Sejm w dniu 8 czerwca 1995 r.(Dz. U. nr 96, poz.478). 2.Przepisy tytułu XVII księgi III kodeksu cywilnego z dnia 23.04.1964 r.(Dz .U nr 16, poz.93, z póżn. zmianami) normujące umowę ubezpieczenia. 3.Przepisy tytułu VI kodeksu morskiego z dnia 1.12.1961 r.(tekst jednol. Dz. U. z 1986 r. ,nr 22, poz.112 z póżn. zmianami) poświęcone umowie ubezpieczenia morskiego. 4.Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27.06.1934 r.Kodeks handlowy (Dz. U. nr 57,poz.502,z póżn. zmianami). 5.Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 4.02.1991 w sprawie prowadzenia rejestru towarzystw ubezpieczeń wzajemnych (Dz. U. nr 14, poz.530). 6.Zarządzenie Ministra Finansów z dnia 18.12.1990 r. w sprawie określenia przypadków dopuszczalności zawierania ubezpieczenia u ubezpieczycieli nie posiadających zezwolenia na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej w Polsce (M. P. nr 49,poz.379). 7.Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 9.12.1992r. w sprawie w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów (Dz. U. nr 96,poz.475 z póżn. zmianami). 8.Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 30.12.1993 w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności 14 prace dyplomowe z ubezpieczeń cywilnej rolników z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego (Dz. U. nr 134,poz.653). 9.Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 21.12.1990 r. w sprawie ogólnych warunków ubezpieczenia obowiązkowego budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych (Dz. U. nr 92,poz.546 z póżn. zmianami). 10.Zarządzenie Ministra Finansów z dnia 14.11.1995 w sprawie określenia minimalnego okresu szkolenia osób ubiegających się o uzyskanie zezwolenia Państwowego Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń na wykonywanie czynności agenta ubezpieczeniowego oraz zakresu obowiązujących tematów egzaminu i trybu jego składania (M. P. nr 60, poz.674). 11. Opracowywane przez zakłady ubezpieczeń tzw. ogólne warunki ubezpieczeń, które nie będące żródłem prawa, są jednakże o dużym znaczeniu praktycznym. Ogólne warunki ubezpieczeń pozostając w zgodności z całokształtem materiału normatywnego stanowią z reguły część składową umowy określonego ubezpieczenia. 1. Pojęcie i charakter umowy ubezpieczenia Ubezpieczenie ze swej istoty jest urządzeniem prawnym. Pomiędzy podmiotami ubezpieczenia wytwarza się więc więź natury prawnej. Owa więź polega na tym, że zakład ubezpieczeń od ubezpieczającego, a ubezpieczający od zakładu ubezpieczeń może żądać określonego zachowania. Każda ze stron, do której kierowane są odpowiednie żądania, winna je spełnić. Ów stan prawnego powiązania istniejący pomiędzy ubezpieczającym a zakładem ubezpieczeń to prawny stosunek ubezpieczenia. Inaczej stosunkiem ubezpieczenia nazywamy stosunek prawny wiążący zakład ubezpieczeń z ubezpieczającym, na podstawie którego zakład ubezpieczeń jest zobowiązany do wypłacenia odszkodowania lub innego świadczenia w razie wystąpienia określonego zdarzenia losowego zaś ubezpieczający jest obowiązany do przestrzegania określonych warunków ubezpieczenia oraz opłacenia określonej składki ubezpieczeniowej. Stosunek ubezpieczenia nie powstaje samoistnie. W aktualnym stanie prawnym źródłem jego powstania nie może być akt prawny ani akt administracyjny. Aby doszło do nawiązania stosunku prawnego ubezpieczenia dwa podmioty, gdzie jeden jest zakładem ubezpieczeń a drugi jest ubezpieczającym muszą dokonać czynności prawnej zwanej umową ubezpieczenia. Zatem umowa kreuje prawny stosunek ubezpieczenia. Toteż należy traktować umowę ubezpieczenia jako jednorazowy consensus stron, który stwarza stosunek prawny ubezpieczenia i więź zobowiązaniową na określony okres czasu. Sprecyzowanie prawne pojęcia umowy ubezpieczenia znajdujemy w przepisach kodeksu cywilnego, gdzie art.805 stanowi: "Przez umowę ubezpieczenia zakład ubezpieczeń zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę". 15 prace dyplomowe z ubezpieczeń Z tej definicji wynika, że zasadniczym obowiązkiem zakładu ubezpieczeń jest zapłacenie odszkodowania za szkodę powstałą na skutek przewidzianego w umowie zdarzenia losowego a obowiązkiem ubezpieczającego jest zapłacenie składki. W literaturze przedmiotu spotykamy specyficzne cechy umowy ubezpieczenia. Niżej zostaną omówione główne cechy tej umowy kwalifikujące ją w obrębie ogółu umów. Charakter zobowiązaniowy umowy ubezpieczenia wynika głównie z tego iż została zamieszczona w księdze kodeksu cywilnego zatytułowanej "Zobowiązania". Jest ona szczególną umową zobowiązaniową gdyż z jednej strony musi być wyspecjalizowany podmiot jakim jest zakład ubezpieczeń. Podmiot ten musi spełniać określone w ustawie o działalności ubezpieczeniowej wymogi formalne. Ten wymóg ma daleko idące konsekwencje. Z jednej strony istnieje możliwość zastosowania sankcji karnej w stosunku do osób prowadzących nielegalną działalność ubezpieczeniową. Z drugiej zaś umowa odpowiadająca treścią umowie ubezpieczenia jest nieważna, jeżeli w roli podmiotu zobowiązanego do zapłaty świadczenia nie wystąpi uprawniony do prowadzenia działalności zakład ubezpieczeń. Z uwagi na ten szczególny wymóg w literaturze tę umowę określa się jako kwalifikowaną umowę zobowiązaniową. Umowa ubezpieczenia jest typem umowy nazwanej. Wynika to wprost z faktu iż została wyodrębniona w osobną kategorię przez samego ustawodawcę. Prawne uznanie istnienia tej umowy jako osobnej instytucji prawa zobowiązań skutkuje w ten sposób, że określone przepisy kodeksu cywilnego (art.805-834) stosowane są wyłącznie do niej. Przepisy te stosowane są wprost i mają charakter imperatywny co oznacza, że wola stron nie może ich obowiązywania wyłączyć ani zmodyfikować. Stanowią o tym przepisy art.807 k.c. "Postanowienia ogólnych warunków ubezpieczenia lub postanowienia umowy ubezpieczenia sprzeczne z przepisami niniejszego tytułu są nieważne, chyba że dalsze przepisy przewidują wyjątki". Wśród prawników występują liczne kontrowersje dotyczące wzajemności umowy ubezpieczenia. Niektórzy autorzy twierdzą, że umowa ubezpieczenia jest umową wzajemną inni zaś, że jest tej cechy pozbawiona, gdyż świadczenia pieniężne stron nie są ekwiwalentne. Na potwierdzenie tego drugiego stanowiska jego zwolennicy przytaczają argument stwierdzający, że ubezpieczający, który płacił przez wiele lat składki ubezpieczeniowe, może w zamian nie uzyskać żadnego odszkodowania, jeżeli w okresie ubezpieczenia nie nastąpił wypadek ubezpieczeniowy. Inny ubezpieczający, który zapłacił niewielką składkę, np. tylko za jeden okres ubezpieczenia ,może otrzymać odszkodowanie równe wielokrotności zapłaconej składki. Z ekonomicznego punktu widzenia stanowisko kwestionujące wzajemność umowy ubezpieczenia nie jest słuszne. Wartość świadczeń pieniężnych nie powinna być oceniana jedynie na podstawie ich nominalnej wysokości, lecz raczej z punktu widzenia ich użyteczności dla osoby otrzymują- cej świadczenie. Zagadnienie to jest ważne, gdyż równowaga składek i świadczeń ubezpieczeniowych jest istotną cechą działalności ubezpieczeniowej oraz podsta- wą kalkulacji składek i budowy taryf ubezpieczeniowych. Kontrowersje dotyczące wzajemności umowy ubezpieczenia wiążą się z pytaniem co jest właściwie przedmiotem świadczenia ubezpieczeniowego. W tej sprawie istnieją dwie teorie: teoria świadczenia pieniężnego oraz teoria ponoszenia ryzyka. Stosownie do drugiej teorii za ekwiwalent opłaconej składki należy uznać przejęcie i ponoszenie ryzyka przez zakład ubezpieczeń, a nie sam fakt ewentualnego wypłacenia przezeń świadczenia ubezpieczeniowego jak to ujmują zwolennicy pierwszej z wymienionych teorii. Teoria o przejęciu i ponoszeniu ryzyka znalazła wyraz w wydawanych w różnych krajach przepisach prawnych dotyczących umowy ubezpieczenia. W naszych przepisach prawnych kodeksu cywilnego oraz ustawy o działalności ubezpieczeniowej teoria ta nie jest explicite wyrażona co prowadzi nadal do kontrowersyjnych poglądów dotyczących wzajemności umowy ubezpieczenia. Kolejną cechą umowy ubezpieczenia jest jej konsensualny charakter. Do zawarcia bowiem umowy ubezpieczenia dochodzi z chwilą złożenia przez strony zgodnych oświadczeń woli czyli consensusu. W tej mierze nie jest koniecznym wykonanie umowy tj. zapłacenie składki oraz wydanie dokumentu ubezpieczenia. Osobną kwestią jest natomiast początek okresu odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń, który tylko może być uzależniony od opłacenia składki. Sam consensus wystarcza bowiem, by zakład ubezpieczeń mógł domagać się od ubezpieczającego wykonania obowiązku opłacenia składki a ubezpieczający od zakładu ubezpieczeń wydania dokumentu ubezpieczenia. Formalnym początkiem ubezpieczenia jest więc moment zawarcia umowy. Po złożeniu zgodnych oświadczeń woli (consensus) nie można uznać ubezpieczenia za niebyłe tylko dlatego, że ubezpieczający nie zapłacił składki a zakład ubezpieczeń nie wydał dokumentu ubezpieczenia. Zdaniem wielu ubezpieczeniowców charakterystyczną cechą umowy ubezpieczenia jest jej losowość. Stanowisko takie jest tylko częściowo słuszne. Faktem jest, że efekt ekonomiczny każdej pojedynczej umowy ubezpieczenia zależy od nastąpienia lub nienastąpienia określonego zdarzenia losowego. Ubezpieczający zgadza się na opłacenie składki właściwie po to, aby uniknąć negatywnych skutków 16 prace dyplomowe z ubezpieczeń takich zdarzeń. Z drugiej strony działalność zakładu ubezpieczeń jest oparta na prawidłowych podstawach statystyczno-matematycznych, a więc na właściwej kalkulacji składek i obejmująca dużą zbiorowość ubezpieczeń jest wolna od losowości w wyższym stopniu niż działalność innych jednostek gospodarczych. Bezspornym jest, że umowa ubezpieczenia jest umową dwustronnie zobowiązującą. Zarówno zakład ubezpieczeń jak też ubezpieczający są wzajemnie wierzycielami i dłużnikami. Nie budzą sprzeczności takie cechy umowy ubezpieczenia jak to, że jest umową odpłatną, kauzalną, umową najwyższego zaufania oraz umową o świadczenie usług. W dzisiejszej dobie należy uznać, że umowa ta jest umową masową oraz adhezyjną. 2. Strony umowy ubezpieczenia, ich prawa i obowiązki. Umowa ubezpieczenia jest umową kwalifikowaną tzn. jedną ze stron musi być podmiot uprawniony do prowadzenia działalności ubezpieczeniowej jakim jest zakład ubezpieczeń. O uznaniu czy dany podmiot będący stroną umowy ubezpieczenia jest zakładem ubezpieczeń nie decyduje jego nazwa. Zakładem ubezpieczeń jest wyłącznie podmiot prowadzący działalność ubezpieczeniową za zezwoleniem udzielonym przez Ministra Finansów na podstawie art.2 ustawy o działalności ubezpieczeniowej. Zgodnie z przepisami art.11 w/w ustawy zakład ubezpieczeń może prowadzić swoją działalność w formie spółki akcyjnej lub towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych. W świetle przepisów art.10 ust.2 ustawy zakład ubezpieczeń nie może prowadzić jednocześnie działalności w dziale ubezpieczeń na życie i w dziale pozostałych ubezpieczeń osobowych oraz ubezpieczeń majątkowych. Prowadzenie działalności ubezpieczeniowej bez zezwolenia jest przestępstwem. Przepisy art.90 ustawy stanowią, że jeżeli nielegalną działalność ubezpieczeniową prowadzi osoba fizyczna podlega ona karze pozbawienia wolności do lat 2,ograniczeniu wolności albo grzywny. Tej samej karze podlega osoba fizyczna działająca w imieniu osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie posiadającej osobowości prawnej. Nazwa "zakład ubezpieczeń" jest nazwą zastrzeżoną. Przepis art.90j ustawy stanowi :"Kto prowadząc działalność gospodarczą ,nie będąc zakładem ubezpieczeń lub brokerem używa w nazwie zakładu albo do określenia działalności lub reklamie wyrazów wskazujących na działalność ubezpieczeniową lub brokerską zakresie ubezpieczeń, podlega karze pozbawienia wolności do roku, ograniczenia wolności albo grzywny". Tej samej karze podlega, kto dopuszcza się takiego czynu działając w imieniu osoby prawnej. Zakład ubezpieczeń jest tą stroną umowy, która w zamian za składkę zobowiązuje się udzielać ochrony ubezpieczeniowej, a w razie zajścia wypadku ubezpieczeniowego wypłacić umówione świadczenie. Zakład ubezpieczeń jest koniecznym uczestnikiem prawnego stosunku ubezpieczenia. Jak wcześniej zaznaczono, gdyby umowę o treści umowy ubezpieczenia zawarła przejmując ryzyko inna niż zakład ubezpieczeń osoba, umowa ta byłaby z mocy prawa nieważna. Przepisy kodeksu cywilnego w art.58 czynią czynność prawną nieważną jeżeli czynność prawna jest sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy lub jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Nieważnymi zatem będą zarówno czynności prawne podjęte przez inny podmiot niż zakład ubezpieczeń jak też czynności podjęte przez zakład ubezpieczeń przekraczające zakres udzielonego zezwolenia na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej. Problematycznym pozostaje fakt występowania w umowie ubezpieczenia po stronie zakładu ubezpieczeń dwóch lub więcej podmiotów jako zakładów ubezpieczeń. Ma to miejsce coraz częściej jako, że zakłady ubezpieczeń przyjmują do ubezpieczenia ryzyka w formie umowy koasekuracyjnej tzn. w przypadku przyjęcia do ubezpieczenia ryzyka którego wartość przekracza 25% rezerw technicznoubezpieczeniowych i kapitału własnego pojedynczego zakładu ubezpieczeń. Zakład ten w drodze umowy z drugim zakładem ubezpieczeń dzieli z nim ponoszone ryzyko. W aktualnym stanie prawnym nie ma regulacji prawnej dopuszczającej zawieranie koasekuracyjnych umów ubezpieczenia. Zgodnie bowiem z regulacją prawną zawartą w kodeksie cywilnym w umowie ubezpieczenia po stronie przejmującej ryzyko może występować tylko jeden zakład ubezpieczeń. Na dzisiaj jest to istotny problem prawny szczególnie dla zakładów ubezpieczeń, które coraz częściej zawierają umowy koasekuracji. Wskazanym jest by w pracach legislacyjnych nad nowelizacją kodeksu cywilnego ten problem znalazł dokładne unormowanie. Drugą stroną umowy ubezpieczenia jest ubezpieczający. Ubezpieczającym jest osoba, która we własnym imieniu zawiera umowę z zakładem ubezpieczeń. W aktualnym stanie prawnym są to osoby fizyczne oraz osoby prawne. Sporną w nauce jest kwestia zdolności do czynności prawnych tzw. ułomnych osób prawnych takich jak: spółki cywilne, spółki komandytowe, spółki jawne. Zgodnie z doktryną te organizmy gospodarcze nie posiadają zdolności do czynności prawnych. Praktyka ubezpieczeniowa dopuszcza zawieranie umów ubezpieczenia z tymi jednostkami gospodarczymi. Ten przypadek jest przykładem na to, że unormowania prawne nie nadążają za bieżącą 17 prace dyplomowe z ubezpieczeń praktyką gospodarczą. Wskazanym jest zatem postulowanie by prowadzone prace nad nowelizacją prawa wzięły ten przypadek pod uwagę. Zawarcie umowy ubezpieczenia jest czynnością prawną wymagająca od osoby fizycznej pełnej zdolności do czynności prawnych. Zatem stroną umowy ubezpieczenia mogą być osoby pełnoletnie i nie ubezwłasnowolnione. Ważność umowy ubezpieczenia zawartej przez osoby o ograniczonej zdolności do czynności prawnych oraz przez osoby częściowo ubezwłasnowolnione zależy od potwierdzenia tej czynności przez ich przedstawiciela ustawowego. Umowa ubezpieczenia przeważnie jest zawierana na rzecz samego ubezpieczającego. Może być jednak zawarta na rzecz innej niż ubezpieczający osoby tzw. osoby trzeciej. Zatem za osobę trzecią uznać należy taką osobę, której przysługuje prawo do świadczenia mimo, że nie jest ona ubezpieczającym. Umowa ubezpieczenia na rzecz osoby trzeciej posiada swoją regulację prawną w art.808 kodeksu cywilnego. W ubezpieczeniach majątkowych częste są przypadki zawierania umów ubezpieczenia we własnym imieniu cudzego interesu majątkowego. Przeważnie między ubezpieczającym a osobą trzecią istnieje inny stosunek prawny, z którego wynika dla ubezpieczającego obowiązek zawarcia takiej umowy ubezpieczenia np. umowa leasingu, użyczenia, itp. Jak już uprzednio zostało powiedziane umowa ubezpieczenia jest umową dwustronnie zobowiązującą. Oznacza to, że treścią zobowiązaniowego stosunku prawnego są obowiązki każdej ze stron umowy i odpowiadające im uprawnienia drugiej strony. Zarówno zakład ubezpieczeń jak i ubezpieczający są jednocześnie i dłużnikiem i wierzycielem. Każda ze stron umowy obciążona jest bowiem obowiązkami a uprawnienia odpowiadające tym obowiązkom mogą być realizowane w drodze przymusu. Na ubezpieczającym ciąży szereg obowiązków. Pierwszym z nich jest obowiązek występujący jeszcze przed zawarciem umowy ubezpieczenia. Polega on na podaniu do wiadomości zakładu ubezpieczeń wszystkich znanych sobie okoliczności ,o które zakład ubezpieczeń zapytywał w formularzu oferty albo przed zawarciem umowy w innych pismach. Jest to tzw. deklaracja ryzyka. Z zawarciem umowy ubezpieczający zobowiązuje się do wykonania dalszych obowiązków. Najważniejszym jest zapłata przez ubezpieczającego składki. Składka winna być zapłacona wyłącznie za okres, za który zakład ubezpieczeń ponosił odpowiedzialność w wysokości ustalonej przez strony w umowie. Zapłata składki powinna być dokonana jednocześnie z zawarciem umowy a jeżeli umowa doszła do skutku przed doręczeniem dokumentu ubezpieczenia - w ciągu 14 dni od dnia jego doręczenia. Niewykonanie tego obowiązku pociąga za sobą bezpośrednie i dotkliwe konsekwencje. Pierwszą jest popadnięcie ubezpieczającego w zwłokę. Dalsze regulują przepisy art.814 kodeksu cywilnego, stanowiąc: "... Jeżeli zakład ubezpieczeń ponosi odpowiedzialność jeszcze przed zapłaceniem składki, a składka nie została opłacona w terminie, zakład ubezpieczeń może odstąpić od umowy ze skutkiem natychmiastowym, zawiadamiając o tym jednocześnie ubezpieczającego i żądać zapłaty składki za okres, przez który ponosił odpowiedzialność. W braku odstąpienia od umowy, rozwiązuje się ona z końcem okresu, naktóry przypadała nie zapłacona składka". Nie mniej ważnym niż zapłata składki obowiązkiem ubezpieczającego jest obowiązek zgłaszania w czasie trwania umowy zmian okoliczności, o które zakład ubezpieczeń zapytywał w ofercie lub innych pismach przed zawarciem ubezpieczenia. Uchybienie temu obowiązkowi lub podanie fałszywych informacji o zmianach okoliczności mogą w pewnych warunkach zgodnie z przepisami art. 815 kodeksu cywilnego uczynić zakład ubezpieczeń wolnym od odpowiedzialności, chyba że okoliczności te nie miały wpływu na zwiększenie prawdopodo-bieństwa wypadku objętego umową ubezpieczenia. Ubezpieczający ponadto obowiązany jest do powstrzymania się od działań, które mogą zwiększać ryzyko powstania wypadku. Dotyczy to jednak okoliczności, o które zakład ubezpieczeń zapytywał w ofercie przed zawarciem umowy. W okresie trwania umowy ubezpieczenia ubezpieczający jest zobowiązany do zapewnienia przestrzegania przez niego i osoby, za które ponosi odpowiedzialność przepisów bezpieczeństwa oraz nie spowodowanie wypadku przez siebie lub te osoby. W razie nastąpienia wypadku ubezpieczeniowego ubezpieczający jest zobowiązany do użycia wszelkich i dostępnych i rozsądnych środków w celu ograniczenia ujemnych skutków tego wypadku. Bez zgody zakładu ubezpieczeń nie powinien on jednak dokonywać zmian w stanie rzeczy spowodowanym przez wypadek. Powinien on zezwolić przedstawicielowi zakładu ubezpieczeń na przeprowadzenie dochodzeń mających na celu ustalenie okoliczności wypadku oraz wysokości roszczeń ubezpieczeniowych. Z tym obowiązkiem wiąże się obowiązek zawiadomienia przez ubezpieczającego zakładu ubezpieczeń o wypadku. Obowiązek ten zmierza do umożliwienia zakładowi ubezpieczeń ustalenia okoliczności wypadku i jego następstw oraz zapobieżenia jego skutkom. Ponadto ubezpieczający winien przedstawić zakładowi ubezpieczeń odpowiednią dokumentację i udzielić wszelkich informacji umożliwiających stwierdzenie faktu powstania szkody, jej okoliczności oraz rozmiarów. 18 prace dyplomowe z ubezpieczeń Niewykonanie obowiązku zawiadomienia w wyznaczonym umową terminie zakładu ubezpieczeń może być podstawą odmowy spełnienia świadczenia lub jego zmniejszenia. Jest to bardzo surowa sankcja dla ubezpieczającego. Jej zastosowanie jest możliwym w przypadku wykazania, że pomiędzy zaniechaniem ubezpieczającego a ostatecznym rozmiarem wypadku zachodzi związek przyczynowy. Zgodnie z przepisami art. 819 kodeksu cywilnego zgłoszenie zakładowi ubezpieczeń wypadku przez ubezpieczającego przerywa bieg terminów przedawnienia roszczeń do zakładu ubezpieczeń o świadczenie. Wymienione wyżej obowiązki ubezpieczającego nie wyczerpują całego ich katalogu wymienianego w ogólnych warunkach ubezpieczenia dotyczących poszczególnych rodzajów ubezpieczeń. Obecnie na rynku ubezpieczeniowym daje się zauważyć tendencje do poszerzania obowiązków ubezpieczającego szczególnie w zakresie zabezpieczenia mienia przed kradzieżą z włamaniem. Z charakteru umowy ubezpieczenia jako umowy dwustronnie zobowiązującej wynikają określone obowiązki zakładu ubezpieczeń. Do podstawowego obowiązku zakładu ubezpieczeń należy zgodnie z przepisami art.809 kodeksu cywilnego potwierdzenie zawarcia umowy ubezpieczenia polisą, legitymacją ubezpieczeniową, tymczasowym zaświadczeniem lub innym dokumentem ubezpieczenia oraz jego doręczenie ubezpieczającemu. Ponadto zgodnie z przepisami art.6 ust.5 ustawy o działalności ubezpieczeniowej: "Przy zawieraniu umowy ubezpieczenia zakład ubezpieczeń ma obowiązek doręczyć, bez wezwania, stronie ubezpieczającej tekst ogólnych warunków ubezpieczenia, podpisany przez co najmniej dwóch członków zarządu". Drugim bardzo ważnym obowiązkiem zakładu ubezpieczeń jest wypłata świadczenia ubezpieczeniowego w razie zajścia przewidzianego w umowie ubezpieczenia wypadku. 3. Przedmiot ubezpieczenia majątkowego. Ogólne unormowanie pojęcia ubezpieczenia majątkowego zawierają przepisy art.821 kodeksu cywilnego stanowiące: "Ubezpieczenie majątkowe może dotyczyć mienia albo odpowiedzialności cywilnej". Zaś art.822 kodeksu cywilnego stanowi: "Przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba, na której rzecz zostaje zawarta umowa ubezpieczenia". Zatem przedmiotem ubezpieczenia majątkowego może być każda wartość majątkowa, a więc nie tylko przedmioty i obiekty narażone na szkodę losową, ale również inne dobra majątkowe, w których uzyskaniu lub zachowaniu zainteresowany jest ubezpieczający. Przedmiotem ubezpieczenia mogą być więc nie tylko przedmioty materialne, ale również interes majątkowy ubezpieczającego dający się ocenić w pieniądzach. Ubezpieczenie może zatem chronić ubezpieczającego również od utraty zysku i innych strat majątkowych powstałych w związku z określonym zdarzeniem losowym. Przykładem może być ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej, w którym nie ma materialnego przedmiotu ubezpieczenia, lecz jest interes majątkowy, a mianowicie straty pieniężne, które może ponieść ubezpieczający w związku z nastąpieniem określonego wypadku losowego i powstaniem z tego tytułu odpowiedzialności cywilnej ubezpieczającego. Ubezpieczenie wartości majątkowych w szerokim tego słowa znaczeniu występuje często w ubezpieczeniach morskich, w których przedmiotem ubezpieczenia może być nie tylko statek i ładunek, ale również fracht, opłaty za przewóz pasażerów, spodziewany zysk na przewożonym ładunku, udział w wydatkach na pokrycie awarii wspólnej, zobowiązania powstające z tytułu awarii wspólnej, itp. 4. Ryzyka objęte ochroną ubezpieczeniową. Najbardziej ogólnie rzecz ujmując, ryzykiem nazywamy możliwość nastąpienia określonego zdarzenia, wypadku lub szkody losowej. W tym sensie termin ryzyko jest synonimem niebezpieczeństwa zagrażającego obiektom lub osobom. W praktyce ubezpieczeniowej można spotkać podział ryzyk na obiektywne i subiektywne. Podział ten wynika z okoliczności związanych z realizacją niebezpieczeństwa. Ryzyko jest obiektywne, jeżeli źródłem jego istnienia są fizyczne właściwości ubezpieczonego obiektu. Natomiast ryzyko jest subiektywne, jeśli tkwi ono w osobie właściciela danego obiektu. Ryzyko może oznaczać również ilościową ocenę stopnia możliwości nastąpienia szkody losowej w danym obiekcie lub nieszczęśliwego wypadku, z tym że wielkość ryzyka zależy również od oczekiwanej intensywności działania danego zdarzenia losowego. Termin "ryzyko" jest często utożsamiany z wszelkim niebezpieczeństwem zagrażającym danym obiektom lub osobom. Słusznym wydaje się odnoszenie pojęcia ryzyka do takich niebezpieczeństw, których prawdopodobieństwo nastąpienia oraz oczekiwaną intensywność działania można ocenić. Najczęściej do tej oceny wykorzystywane są metody statystyczne. Należy dodać, że w języku ubezpieczeniowym istnieje jeszcze jedno znaczenie terminu ryzyko; mianowicie pojęcie to stosuje się do określenia zespołu obiektów lub osób, które wskutek jednego wypadku losowego mogą ulec zniszczeniu lub uszkodzeniu. Podział obiektów objętych daną umową 19 prace dyplomowe z ubezpieczeń ubezpieczenia na oddzielne ryzyka ma istotne znaczenie przy taryfowaniu ubezpieczeń oraz podejmowaniu decyzji dotyczących reasekuracji danego ubezpieczenia. Należy zatem podać definicje pojęć składających się na zbiorcze pojęcie ryzyka.Dotyczy to: zdarzenia, wypadku i szkody losowej. Zdarzenie losowe powstaje w wyniku działania przyczyn ubocznych działających odmiennie w każdym indywidualnym zjawisku w przeciwieństwie do przyczyn głównych, które działają zawsze i w ten sam sposób w każdym poszczególnym zjawisku. Wypadek losowy stanowi zdarzenie losowe powodujące bądż szkodę majątkową, bądż utratę życia, zdrowia lub zdolności do pracy człowieka. Jako szkodę losowa traktować należy szkodę majątkową powstałą w wyniku wypadku losowego. Potocznie określana jest mianem nieszczęśliwego wypadku. Sprawą nie budzącą wątpliwości jest fakt, iż ochrona ubezpieczeniowa dotyczy zdarzeń losowych, a więc takich, których z góry nie da się przewidzieć. Z reguły nie są objęte ubezpieczeniem np. straty wynikające z normalnego zużycia przedmiotów lub takie, które powstały jeszcze przed zawarciem umowy ubezpieczenia. Z ubezpieczenia są wyłączone również szkody, które nastąpiły wskutek świadomego działania osób ubezpieczonych, chyba że postępowanie takie miało na celu zmniejszenie innych szkód. Zatem z ubezpieczenia wyłączone są wszystkie wypadki nielosowe rozmyślnie spowodowane przez ubezpieczonych, a nawet w pewnych sytuacjach wynikłe wskutek ich rażącego niedbalstwa. Ponadto w przepisach dotyczących danego ubezpieczenia mogą być wyłączone niektóre obiekty a także pewne wypadki losowe np. takie, którym odpowiada wyjątkowo wysokie ryzyko, albo dla których wysokości ryzyka nie da się ustalić. Wypadki losowe objęte ochroną ubezpieczeniową, a więc wypadki, za które zakład ubezpieczeń na mocy istniejących przepisów musi wypłacić odszkodowanie lub świadczenie, nazywamy wypadkami ubezpieczeniowymi. Systematyka wypadków losowych i związana z nią systematyka wypadków ubezpieczeniowych ma poważne znaczenie praktyczne. Prawidłowo zbudowana systematyka ułatwia analizę przyczyn wypadków ubezpieczeniowych, a to z kolei stanowi podstawę do planowania działalności zakładu ubezpieczeń w zakresie szeroko pojętej prewencji ubezpieczeniowej. Najczęściej wypadki losowe dzieli się na dwa zasadnicze typy. Jeden to klęski żywiołowe, wynikające z działania sił przyrody. Drugie zaś to nieszczęśliwe wypadki wynikające z działania człowieka. Ten prosty podział okazuje się niewystarczający by wyczerpująco określić omawiane pojęcia. Nie wszystkie bowiem zdarzenia losowe o charakterze przyrodniczym mogą być nazwane klęskami żywiołowymi i odwrotnie. Liczne wypadki mające źródło w warunkach środowiska lub ustroju społecznego, mogą wywierać skutki o charakterze klęsk żywiołowych np. katastrofy komunikacyjne, pożary o dużym zasięgu działania. W nauce wykształcił się następujący podział wypadków losowych: a) klęski i inne wypadki żywiołowe o dużym zakresie działania, b) wypadki, których źródłem są konflikty społeczne i czyny niedozwolone, c) awarie i inne wypadki techniczne, d) wypadki komunikacyjne, e) wypadki w zatrudnieniu powodujące śmierć lub trwałe inwalidztwo. W praktyce ubezpieczenia dzielone są z uwzględnieniem zarówno przedmiotu jaki niebezpieczeństw objętych ochroną ubezpieczeniową. Biorąc pod uwagę te kryteria rozróżniamy następujące podstawowe rodzaje ubezpieczeń: a) ubezpieczenie od ognia i innych zdarzeń losowych, b) ubezpieczenie transportowe, c) ubezpieczenie pojazdów samochodowych od uszkodzeń, d) ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej, e) ubezpieczenie od kradzieży z włamaniem i rabunku. Ubezpieczenie od ognia i innych zdarzeń losowych obejmuje prawie wszystkie niebezpieczeństwa, które mogą dotknąć wszelkich przedmiotów materialnych a więc zarówno ryzyka pożaru, uderzenia pioruna, różnego rodzaju wybuchy, szkody spowodowane przez huragan, powódź, lawiny, trzęsienie, zapadanie i osuwanie się ziemi, upadek lub przymusowe lądowanie statku powietrznego. W zakresie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń znajdują się z reguły koszty ratunku i uprzątnięcia pogorzeliska, itp. W ubezpieczeniach transportowych zakład ubezpieczeń odpowiada za wszelkie szkody losowe jakie mogą się zdarzyć w czasie transportu lądowego, morskiego, rzecznego, itp. wskutek zderzenia się, zatonięcia lub najechania na mieliznę środków transportu, pożaru, uderzenia pioruna, kradzieży, itp. W ubezpieczeniu pojazdów samochodowych od uszkodzeń do zakresu odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń wchodzą wszelkie szkody, jakie mogą dotknąć ubezpieczony pojazd wskutek wypadku 20 prace dyplomowe z ubezpieczeń losowego. Dotyczy to: pożaru, pioruna, wybuchu, zderzenia, kradzieży, rabunku, uszkodzenia przez inne osoby. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej obejmuje ubezpieczenie OC ogólne. To ubezpieczenie zawierają przedsiębiorstwa przemysłowe, handlowe, transportowe, zakłady usługowe, właściciele nieruchomości. Specyficznym ubezpieczenie jest ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów samochodowych oraz ubezpieczenie OC rolników. Ubezpieczenia te są ubezpieczeniami obowiązkowymi. Ze względu na czas trwania umowy ubezpieczenia majątkowego dzielimy na umowy krótkoterminowe, roczne i długoterminowe. Ponadto występują ubezpieczenia, których czas trwania nie jest z góry ściśle określony np. ubezpieczenie statku lub ładunku na okres danego rejsu. Tego rodzaju ubezpieczenie trwa tak długo, jak długo ubezpieczony przedmiot jest narażony na określone niebezpieczeństwo. Data zawarcia umowy ubezpieczenia nie zawsze pokrywa się z datą rozpoczęcia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń, która jak już było wspomniane może być uzależniona od opłacenia składki lub spełnienia innych warunków przez ubezpieczającego. Niektóre warunki ogólne ubezpieczeń stosują okres wyczekiwania tzw. karencji. Celem stosowania karencji jest zapobieżenie zawieraniu umów ubezpieczenia w takim momencie, gdy grozi już bezpośrednio nastąpienie wypadku losowego. Umowa ubezpieczenia wygasa z upływem terminu na jaki została zawarta. W niektórych ubezpieczeniach (obowiązkowych) umowy zawarte na czas 1 roku a nie wypowiedziane na koniec okresu ulegają automatycznemu przedłużeniu na następny okres. Warunek ten nazywany jest klauzulą prolongacyjną. Umowa ubezpieczenia może wygasnąć przed upływem terminu na jaki została zawarta wskutek wypowiedzenia lub odstąpienia od umowy. Za specyficzny wypadek wygaśnięcia umowy ubezpieczenia uznaje sięabandon, występujący w ubezpieczeniach morskich. Polega on na zrzeczeniu się przez ubezpieczającego na rzecz zakładu ubezpieczeń wszelkich praw do przedmiotu ubezpieczenia w zamian za wypłatę pełnej sumy ubezpieczenia. W przypadku zmiany właściciela ubezpieczonej nieruchomości umowa ubezpieczenia nie wygasa a prawa i obowiązki wynikające z tej umowy przechodzą z mocy prawa na nowego właściciela. W przypadku umowy ubezpieczenia ruchomości w razie zmiany właściciela umowa wygasa z chwilą przejścia własności na nowego właściciela. 5. Ogólne warunki ubezpieczenia. Umowy ubezpieczenia należą do umów powszechnie zawieranych. Stąd wynika konieczność opracowania przez zakłady ubezpieczeń wzorców typowych umów. Następnie wg tych wzorców zawierane są umowy ubezpieczenia. Obowiązek opracowywania ogólnych warunków ubezpieczenia wynika z przepisów art.812 kodeksu cywilnego stanowiącego iż zakład ubezpieczeń obowiązany jest podać w dokumencie ubezpieczenia tekst ogólnych warunków ubezpieczenia, na których podstawie umowa została zawarta. Bardziej szczegółową regulację tej materii zawierają przepisy art.6 ustawy o działalności ubezpieczeniowej, stanowiące: "Ogólne warunki ubezpieczeń, z wyjątkiem ubezpieczeń wymienionych w art.4, oraz taryfy i wysokość stawek ubezpieczeniowych ustala zakład ubezpieczeń". Przepisy ustawy w art.6 ust. 2stanowią, iż" ogólne warunki ubezpieczenia określają w szczególności przedmiot i zakres ubezpieczenia, sposób zawierania umowy ubezpieczenia, zakres i czas trwania odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń prawa i obowiązki stron umowy, sposób ustalania wysokości szkody oraz wypłaty odszkodowań lub świadczeń". Zgodnie z przepisami art.5 ust.1 ustawy Minister Finansów w drodze rozporządzenia, określa ogólne warunki ubezpieczeń obowiązkowych. Ogólne warunki ubezpieczenia są więc przepisami prawnymi dotyczącymi wszystkich ubezpieczeń danego działu lub rodzaju ubezpieczeń. Ustalają one prawa i obowiązki stron oraz normują ich postępowanie wynikające z wykonywania umowy ubezpieczenia. Przepisy zawarte w ogólnych warunkach ubezpieczenia muszą być zgodne z ogólnymi normami prawnymi, które regulują zasady zawierania umów ubezpieczenia. Dotyczy to szczególnie odnośnych przepisów kodeksu cywilnego, ustawy o działalności ubezpieczeniowej, kodeksu morskiego. Typowe, ogólne warunki regulują m.in.: a) przedmiot ubezpieczenia, b) zakres odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń, c) występowanie i rodzaj ograniczeń odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń, d) sposób zawarcia umowy ubezpieczenia, e) okres trwania ubezpieczenia, f) rodzaje świadczeń i sposób ustalania sumy ubezpieczenia, 21 prace dyplomowe z ubezpieczeń g) sposób ustalania składki ubezpieczeniowej i sposób jej zapłaty, h) obowiązki ubezpieczającego w czasie trwania umowy ubezpieczenia, i) obowiązki ubezpieczającego w razie wystąpienia wypadku ubezpieczeniowego, j) sposób i termin ustalenia wysokości szkody przez zakład ubezpieczeń, k) termin wypłaty odszkodowania lub świadczenia, l) okoliczności uzasadniające odmowę uznania roszczeń ubezpieczającego do zakładu ubezpieczeń. Ponadto ogólne warunki regulują inne zagadnienia t.j prawo stron do wypowiedzenia umowy ubezpieczenia, warunki zawierania ubezpieczeń na rzecz osób trzecich, tryb i terminy dochodzenia roszczeń wzajemnych. Stwierdzić należy, że ogólne warunki ubezpieczeń obowiązkowych mają charakter aktów normatywnych. Stanowione są bowiem na podstawie delegacji ustawowej w drodze rozporządzenia Ministra Finansów a publikowane są w Dzienniku Ustaw. Są więc przepisami prawa a strony umowy mogą je pomijać, modyfikować wyłącznie w tych przypadkach gdy same ogólne warunki na to pozwalają. Ogólne warunki ubezpieczeń stanowione przez zakłady ubezpieczeń nie mają waloru przepisów prawa lecz są postanowieniami umownymi. Strony umowy ubezpieczenia mogą je zmieniać, modyfikować w dowolnym zakresie. Ogólne warunki ubezpieczeń powinny być starannie opracowywane przez zakłady ubezpieczeń. W razie sporu o odszkodowanie, spowodowanego przez dwuznaczne brzmienie przepisów ubezpieczeniowych, racja przeważnie jest przyznawana ubezpieczającemu. Dowodzi temu praktyka sądowa w zakresie orzecznictwa w sprawach ubezpieczeniowych. 2. Umowa ubezpieczenia 2.1. Formy zawarcia umowy Konstrukcja każdego stosunku cywilnoprawnego zakłada istnienie podmiotów tego stosunku, będących nosicielami praw i obowiązków. Przepisy prawne obowiązujące w każdym państwie decydują o charakterze prawnym takich podmiotów. W prawie polskim podmiotami tymi są osoby fizyczne i osoby prawne. Z treści art. 8 kodeksu cywilnego wynika, że określenie „osoba fizyczna” odnosi się do każdego człowieka, jako uczestnika stosunków cywilnoprawnych, przy czym pełna zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności. Osobami prawnymi są natomiast Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym szczególne przepisy przyznały osobowość prawną. Osoba prawna jest w każdym zakresie i pod każdym względem odrębnym podmiotem, może mieć majątek, prawa i obowiązki, rozporządzać swymi prawami we własnym imieniu oraz odpowiadać swym majątkiem za niewykonanie obowiązków. 3 Umowa ubezpieczenia jest podobnie jak większość umów Zagadnienia prawne. Materiały szkoleniowe dla osób ubiegających się o uzyskanie zezwolenia PUNU na wykonywanie czynności agenta ubezpieczeniowego. Wybór i opracowanie Jadwiga Borkiet, Robert Ciach, Jakub Kaśnikowski., s. 4 3 22 prace dyplomowe z ubezpieczeń cywilnoprawnych, umową dwustronną zobowiązaniową. Każdej ze stron przysługują określone uprawnienia i na każdej ciążą określone obowiązki przez czas trwania stosunku ubezpieczeniowego. Zawarcie umowy ubezpieczenia zazwyczaj następuje w trybie ofertowym lub rokowaniowym. Jeżeli strony prowadzą rokowania, to umowa zostaje zawarta, kiedy strony dojdą do porozumienia co do wszystkich jej postanowień, które były przedmiotem rokowań . (art.72 k.c.). Natomiast w przypadku oferty, umowa będzie zawarta wtedy, gdy oferta złożona przez ubezpieczającego zostanie przyjęta przez zakład ubezpieczeń. Przyjęcie oferty z zastrzeżeniem zmian lub uzupełnień poczytuje się za nową ofertę (art. 68 k.c.).Oferta przestaje wiązać z upływem czasu, w którym składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności na nią odpowiedzieć bez nieuzasadnionego opóźnienia. Co do formy zawierania tych umów obowiązuje w dziedzinie prawa cywilnego reguła, że jeżeli z mocy ustawy lub woli stron nie wynika nic innego, umowa może być zawarta w dowolnej formie, a więc nawet ustnie, forma pisemna jest przewidziana jedynie dla celów dowodowych.4 2.2. Strony umowy ubezpieczenia Stroną umowy zobowiązującej się do udzielenia ochrony ubezpieczeniowej może być tylko zakład ubezpieczeń - podmiot zorganizowany w formie spółki akcyjnej albo towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych i posiadający zezwolenie Ministra Finansów na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej. Umowa ubezpieczenia zawarta z podmiotem nie posiadającym takiego zezwolenia jest nieważna. Zakład ubezpieczeń zorganizowany w formie spółki akcyjnej prowadzi działalność na podstawie przepisów kodeksu handlowego dotyczących takich spółek (art. 307-490 k.h.). Zakład ubezpieczeń jako 4 tamże, s. 13 23 prace dyplomowe z ubezpieczeń spółka akcyjna posiada osobowość prawną (w stosunkach cywilnoprawnych jest podmiotem praw i obowiązków), którą nabywa z chwilą wpisania do rejestru handlowego. 3. Charakterystyka ubezpieczeń mieszkaniowych Jedną z elementarnych potrzeb ludzkich jest potrzeba, która sprowadza się do posiadania pomieszczenia zapewniającego schronienie, ochronę przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi itp., czyli tzw. potrzeba mieszkaniowa. Oczywiście mieszkanie zapewnia rozwój i możliwość zaspokojenia innych potrzeb wyższego rzędu, ale jego podstawowym zadaniem są wspomniane wcześniej funkcje użytkowe. Właśnie ze względu na te funkcje zabezpieczenie się przed skutkami realizacji ryzyka dotyczącego lokali mieszkalnych i budynków wydaje się rzeczą jak najbardziej niezbędną. ROZDZIAŁ II UBEZPIECZENIA MIESZKANIOWE OFEROWANE PRZEZ PZU S.A. 1. Charakterystyka PZU S.A. 1.1. Przełomowe daty 1803 - powstaje Towarzystwo Ogniowe dla Miast w Prusach Południowych - najsilniejsze i najprężniejsze spośród innych socjetat czyli towarzystw ogniowych, istniejących wówczas na polskich ziemiach zaboru pruskiego. Datę powstania Towarzystwa uważa się za początek działalności polskich towarzystw ubezpieczeniowych - do niej odwołuje się PZU SA w swoim historycznym rodowodzie. 24 prace dyplomowe z ubezpieczeń 1807 - utworzenie Towarzystwa Ogniowego dla Miast w Królestwie Polskim - do jego władz weszli przedstawiciele ubezpieczonych, co nadało mu charakter stowarzyszenia społecznego. 1870 - powstaje Warszawskie Towarzystwo Ubezpieczeń Spółka Akcyjna, które nawiązało rozległe stosunki reasekuracyjne z towarzystwami ubezpieczeniowymi m.in. w Anglii, Austrii, Włoszech i Stanach Zjednoczonych, jego domeną były ubezpieczenia rolne i przemysłowe. 1921 - powołanie Polskiej Dyrekcji Ubezpieczeń Wzajemnych pierwszej realnie ogólnopolskiej instytucji samorządowej, o wszechstronnej ofercie: na pierwszym miejscu były ubezpieczenia ogniowe (obowiązkowe), na drugim - komunikacyjne, na trzecim - życiowe. 1927 - przekształcenie Polskiej Dyrekcji Ubezpieczeń Wzajemnych w Powszechny Zakład Ubezpieczeń Wzajemnych- dla milionów Polaków nazwa towarzystwa stała się wkrótce synonimem pewności i zaufania do systemu ubezpieczeniowego. 1952 - przekształcenie po II wojnie światowej PZUW w Państwowy Zakład Ubezpieczeń, który utrzymał państwowy monopol na działalność ubezpieczeniową oraz portfel ubezpieczeń życiowych (prowadzonych wcześniej przez Pocztową Kasę Oszczędności). 1991 - zmiana ustroju gospodarczego powoduje przekształcenie Państwowego Zakładu Ubezpieczeń w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa pod nazwą Powszechny Zakład Ubezpieczeń Spółka Akcyjna oraz wyłonienie siostrzanej firmy PZU Życie SA, następuje reorganizacja zakresu działalności: PZU SA utrzymuje pakiet ubezpieczeń majątkowych i osobowych, PZU Życie SA - przejmuje ubezpieczenia życiowe. 1998 - Minister Skarbu Państwa podpisał umowę z ABN Amro Bank (Polska) SA, podmiotem wybranym na doradcę MSP przy prywatyzacji PZU SA 25 prace dyplomowe z ubezpieczeń 1999 - Minister Skarbu Państwa ogłosił zaproszenie do rokowań w sprawie nabycia pakietu 30 proc. zwykłych imiennych akcji PZU SA. Przedmiotem rokowań objęto w szczególności: cenę za akcję, zobowiązania dotyczące zapewnienia rozwoju Spółki oraz sposób zabezpieczenia tych zobowiązań. Zgodnie z przyjętą strategią prywatyzacji, Minister Skarbu Państwa określił w zaproszeniu, iż akcje PZU SA może nabyć inwestor branżowy lub grupa inwestorów z udziałem inwestora branżowego, przy czym jeden podmiot nie może nabyć mniej niż 10 proc. akcji. 5 listopada 1999 r. podpisano umowę o sprzedaży inwestorowi strategicznemu 30 proc. akcji PZU SA. Umowa sprzedaży obejmuje pakiet 2.590.569 akcji Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń SA w Warszawie na rzecz Konsorcjum Eureko B.V. z siedzibą w Amsterdamie w Holandii i BIG Banku Gdańskiego SA z siedzibą w Warszawie. Akcje będące przedmiotem umowy stanowią 30 proc. kapitału akcyjnego PZU SA. Eureko kupiło 1.727.046 akcji, co stanowi 20 proc. kapitału akcyjnego PZU SA, BIG Bank Gdański SA kupił 863.523 akcje, czyli 10 proc. kapitału spółki. 1.2. Klienci Prawie połowa dorosłych Polaków (49%) posiada ubezpieczenia w PZU SA. Największą pod względem liczebności grupę klientów PZU S.A. stanowią osoby w wieku 40 - 65 lat (44%). Klienci PZU S.A. to relatywnie częściej osoby: Dojrzałe - w wieku 40-65 lat, Wykształcone - z wykształceniem średnim lub wyższym, Dość zamożne - o dochodach powyżej 500 PLN na osobę w rodzinie, 26 prace dyplomowe z ubezpieczeń Mieszkańcy miast - zamieszkali w dużych i średnich miastach w Polsce. Jak klienci oceniają PZU SA? PZU SA jest powszechnie znany i najczęściej wymieniany na pierwszym miejscu wśród firm ubezpieczeniowych (91%). PZU SA jest najczęściej określany jako: Firma z największymi tradycjami i doświadczeniem. Firma dla zwykłych ludzi. Firma godna zaufania. Firma znająca potrzeby klienta. Dodatkowe atrybuty PZU SA to: Sprawność i fachowość. Oferowanie atrakcyjnych warunków ubezpieczeń. Reklama PZU SA jest powszechnie zauważana (78% Polaków zetknęło się z nią). Zdecydowana większość Polaków (71%) miała kontakt z reklamą PZU SA poprzez telewizję. 5 2. Ogólne warunki ubezpieczenia mieszkań. zatwierdzone Uchwałą Zarządu Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń S.A. Nr UZ/205/99. z dnia 2 września 1999 roku ROZDZIAŁ I - PRZEPISY OGÓLNE POSTANOWIENIA OGÓLNE § 1. 1. Niniejsze ogólne warunki ubezpieczenia mają zastosowanie do umów ubezpieczenia 5 mieszkań zawieranych przez Powszechny Zakład (Na podstawie raportu "Badanie elementów wizerunku PZU S.A. DEMOSKOP Badania Rynkowe i Społeczne, luty 1999.) 27 prace dyplomowe z ubezpieczeń Ubezpieczeń Spółka Akcyjna, zwany dalej PZU SA, z osobami fizycznymi, zwanymi dalej ubezpieczającymi. 2. W sprawach nie uregulowanych niniejszymi warunkami ubezpieczenia lub nie uzgodnionych dodatkowo przez strony umowy, mają zastosowanie przepisy obowiązującej ustawy o działalności ubezpieczeniowej oraz przepisy kodeksu cywilnego. 3. Umowa ubezpieczenia mieszkania może zostać zawarta: - w wariancie standardowym, obejmującym wszystkie ryzyka wymienione w § 4 niniejszych warunków, - w wariancie, obejmującym wybrane ryzyka oraz grupy mienia wymienione w § 20 - 21 niniejszych warunków, - za opłatą dodatkowej składki od ryzyk wymienionych w § 23 niniejszych warunków. 4. Przez użyte w niniejszych ogólnych warunkach ubezpieczenia pojęcia należy rozumieć: 1/ ubezpieczający - osoba fizyczna, na rzecz której została zawarta umowa ubezpieczenia. Przez ubezpieczającego rozumie się także osoby bliskie zamieszkałe i prowadzące z ubezpieczającym wspólne gospodarstwo, 2/ osoba bliska - małżonek, dzieci, pasierbowie, dzieci przysposobione albo przyjęte na wychowanie, rodzice, przysposabiający, rodzeństwo, ojczym, macocha, teściowie, dziadkowie, zięciowie i synowe, osoby pozostające w konkubinacie a także pomoc domowa - zamieszkałe i prowadzące z ubezpieczającym wspólne gospodarstwo, 3/ osoba trzecia - każda osoba nie będąca stroną umowy ubezpieczenia, 4/ polisa - dokument potwierdzający fakt zawarcia umowy ubezpieczenia, 5/ suma ubezpieczenia - określona w umowie ubezpieczenia kwota, w granicach której PZU SA jest zobowiązany wypłacić odszkodowanie, 6/ suma gwarancyjna - kwota, w granicach której PZU SA jest 28 prace dyplomowe z ubezpieczeń zobowiązany wypłacić odszkodowanie osobie trzeciej, 7/ mieszkanie - lokal służący zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych, 8/ pomieszczenia gospodarcze poza mieszkaniem - pomieszczenia przynależne do ubezpieczonego mieszkania tj. piwnica, pralnia domowa, suszarnia, strych, garaż i inne pomieszczenia gospodarcze. Do pomieszczeń gospodarczych nie zalicza się zabudowanych korytarzy oraz balkonów, o ile umowa ubezpieczenia nie wprowadza uregulowań odmiennych, 9/ zamek wielozastawkowy - zamek posiadający przynajmniej dwie ruchome zastawki służące do blokowania zasuwki zamka. Ilość zastawek w zamku można ustalić na podstawie nacięć profilowanych w kluczu, 10/ zamek wielopunktowy - zamek powodujący ryglowanie skrzydła drzwi w ościeżnicy w kilku odległych od siebie miejscach, 11/ zamek mechaniczno-elektroniczny - zamek, którego uruchamianie następuje przy zastosowaniu systemu elektronicznego, 12/ ruchomości domowe, w szczególności: a/ meble, sprzęt zmechanizowany, dywany, pozostałe urządzenia domowe, odzież, książki, inne przedmioty osobistego użytku oraz zapasy gospodarstwa domowego, b/ sprzęt audiowizualny, komputerowy, fotograficzny, instrumenty muzyczne, c/ wyroby ze srebra, złota i platyny, monety, biżuteria, dzieła sztuki, znaczki d/ pieniądze filatelistyczne, i inne środki płatnicze, papiery wartościowe, e/ rowery, narzędzia gospodarcze, sprzęt turystyczny i sportowy oraz wózki inwalidzkie bez napędu mechanicznego, f/ psy, koty, ptaki, ryby w akwariach oraz inne zwierzęta z wyjątkiem zwierząt utrzymywanych w celach hodowlanych lub handlowych, 13/ stałe elementy mieszkania: meble wbudowane, antresole, drzwi i okna wraz z zamknięciami i urządzeniami zabezpieczającymi, piece 29 prace dyplomowe z ubezpieczeń kuchenne i kominki, elementy urządzeń wodnych, kanalizacyjnych, ogrzewczych, elektrycznych, gazowych, powłoki malarskie i wykładziny sufitów, ścian, podłóg, instalacje sygnalizacyjne, łącznie z tymi, które nie zostały jeszcze wbudowane lub udowodnienia zainstalowane, pod warunkiem ich zakupu, 14/ zdarzenie losowe - zdarzenie w postaci ognia, zalania, powodzi, huraganu, uderzenia powietrznego, piorunu, eksplozji, gradu, obsuwania lawiny, upadku się pojazdu ziemi, 15/ szkoda rzeczowa - szkoda polegająca na uszkodzeniu, zniszczeniu lub utracie rzeczy, 16/ szkoda osobowa - szkoda polegająca na spowodowaniu śmierci, uszkodzeniu ciała lub rozstroju zdrowia. 5. Za szkody spowodowane przez: 1/ kradzież z włamaniem - uważa się kradzież, w której sprawca dokonał lub usiłował dokonać zaboru mienia z mieszkania bądź pomieszczenia poza mieszkaniem po usunięciu, przy użyciu siły i narzędzi, istniejących zabezpieczeń lub otwarciu zabezpieczeń kluczem oryginalnym lub innym urządzeniem otwierającym, które sprawca zdobył przez kradzież z włamaniem z innego lokalu bądź w wyniku rabunku, 2/ rabunek - uważa się zabór ubezpieczonego mienia: a/ z zastosowaniem przemocy fizycznej wobec ubezpieczającego albo groźby natychmiastowego jej użycia lub z doprowadzeniem ubezpieczającego do nieprzytomności lub bezbronności, b/ przez sprawcę, który z zastosowaniem przemocy fizycznej lub groźby natychmiastowego jej użycia, doprowadził osobę posiadającą klucze do mieszkania lub ubezpieczonego pomieszczenia i zmusił ją do otworzenia mieszkania lub pomieszczenia albo sam je otworzył kluczami zrabowanymi, 30 prace dyplomowe z ubezpieczeń c/ poprzez przywłaszczenie lub wyłudzenie mienia dokonane z użyciem podstępu wobec osób małoletnich, niedołężnych - będących w podeszłym wieku lub nie w pełni sprawnych, jeżeli sprawca został zatrzymany i skazany prawomocnym wyrokiem sądu lub sam fakt podstępu jest bezsporny w świetle przedstawionych dowodów. W przypadku gdy umowa ubezpieczenia obejmuje odpowiedzialność za ryzyko kradzieży z włamaniem i rabunku, PZU SA odpowiada za szkody powstałe wskutek rabunku bez względu na to, czy był on dokonany w mieszkaniu lub pomieszczeniu, czy poza nimi, 3/ ogień - uważa się szkody powstałe w wyniku działania ognia, który przedostał się poza palenisko lub powstał bez paleniska i rozszerzył się o własnej sile, 4/ zalanie - uważa się szkody powstałe w wyniku: a/ działania wody lub innej cieczy pochodzącej z urządzeń wodnych, kanalizacyjnych lub ogrzewczych jeżeli zalanie nastąpiło w wyniku awarii tych urządzeń, względnie nastąpiło cofnięcie się wody lub ścieków z urządzeń kanalizacyjnych, o ile zabezpieczenie podłączenia z nimi nie należało do obowiązków ubezpieczającego, b/ nieumyślnego pozostawienia otwartych kranów w urządzeniach wodnych, c/ zalania wodą pochodzącą z urządzeń domowych, opadów atmosferycznych oraz zalania wodą lub innym płynem przez osoby trzecie, 5/ powódź - uważa się szkody powstałe wskutek: a/ zalania terenów w następstwie podniesienia się wody w korytach wód b/ płynących zalania terenów lub wskutek stojących, deszczu nawalnego, c/ spływu wód po zboczach lub stokach na terenach górskich i falistych, 31 prace dyplomowe z ubezpieczeń 6/ huragan - uważa się szkody powstałe w wyniku działania wiatru o prędkości nie mniejszej niż 24,5 m/sek., którego działanie wyrządza masowe szkody; pojedyncze szkody uważa się za spowodowane przez huragan wówczas, gdy w najbliższym sąsiedztwie stwierdzono działanie huraganu, 7/ piorun - uważa się szkody powstałe w wyniku bezpośredniego wyładowania atmosferycznego pozostawiającego na bezsporne ubezpieczony ślady przedmiot, tego zdarzenia, 8/ eksplozję - uważa się szkody powstałe w wyniku gwałtownej zmiany stanu równowagi układu z jednoczesnym wyzwoleniem się gazów, pyłów lub pary, wywołane ich właściwością rozprzestrzeniania się. W odniesieniu do naczyń ciśnieniowych i innych tego rodzaju zbiorników warunkiem uznania szkody za spowodowaną wybuchem jest, aby ściany tych naczyń i zbiorników uległy rozdarciu w takich rozmiarach, iż wskutek ujścia gazów, pyłów, pary lub cieczy nastąpiło nagłe wyrównanie ciśnień. Za spowodowane wybuchem uważa się również szkody powstałe wskutek implozji, polegające na uszkodzeniu zbiornika lub aparatu próżniowego ciśnieniem zewnętrznym, 9/ deszcz nawalny - uważa się szkody powstałe wskutek deszczu o współczynniku wydajności o wartości co najmniej 4, który ustala Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMiGW). W przypadku braku możliwości ustalenia tego współczynnika przez IMiGW, bierze się pod uwagę stan faktyczny i rozmiar szkód w miejscu ich powstania, świadczące wyraźnie o działaniu deszczu nawalnego, 10/ grad - uważa się szkody powstałe wskutek opadu atmosferycznego składającego się z bryłek lodu, 11/ upadek pojazdu powietrznego - uważa się szkody powstałe wskutek katastrofy, bądź przymusowego lądowania samolotu silnikowego, bezsilnikowego lub innego obiektu latającego, a także spowodowane 32 prace dyplomowe z ubezpieczeń upadkiem ich części lub przewożonego ładunku, 12/ lawinę - uważa się szkody powstałe wskutek gwałtownego zsuwania się lub staczania mas śniegu, lodu, skał lub kamieni ze zboczy górskich, 13/ obsunięcie się ziemi - uważa się szkody spowodowane: - przez zapadanie się ziemi wskutek obniżenia się terenu z powodu zawalenia się podziemnych pustych przestrzeni w gruncie, - przez usuwanie się ziemi wskutek ruchów mas ziemi na stokach, 14/ przepięcie - uważa się szkody spowodowane gwałtownym wzrostem napięcia w sieci elektrycznej w wyniku wyładowań atmosferycznych, 15/ akt terroryzmu - uważa się szkody powstałe w wyniku nielegalnych akcji organizowanych z pobudek ideologicznych, politycznych, ekonomicznych, socjalnych lub innych, indywidualnych lub grupowych, skierowanych przeciwko osobom lub obiektom, w celu wprowadzenia chaosu, zastraszenia ludności i dezorganizacji życia publicznego bądź zdezorganizowania pracy transportu publicznego, zakładów usługowych lub wytwórczych. ROZDZIAŁ II - UBEZPIECZENIE STANDARDOWE PRZEPISY OGÓLNE § 2. 1. Na podstawie standardowej umowy ubezpieczenia mieszkania, zwanej dalej umową ubezpieczenia, objęte są ubezpieczeniem ruchomości domowe wraz ze stałymi elementami mieszkania. 2. PZU SA zawiera umowę ubezpieczenia mieszkania z osobą fizyczną, posiadającą mieszkanie na podstawie odpowiedniego tytułu prawnego (prawa własności, spółdzielczego prawa do lokalu, decyzji administracyjnej lub ważnej umowy cywilno - prawnej), która: 1/ zamieszkuje i jest zameldowana w tym mieszkaniu, 2/ nie jest zameldowana, lecz faktycznie w mieszkaniu tym zamieszkuje i posiada w nim swoje mienie, 33 prace dyplomowe z ubezpieczeń 3/ nie zamieszkuje na stałe w mieszkaniu, które posiada, względnie wynajmuje to mieszkanie osobie trzeciej i wyszczególni rodzaj swojego mienia znajdującego się w mieszkaniu, które chce ubezpieczyć. 3. W razie przeprowadzenia się ubezpieczającego wraz z ubezpieczonym mieniem do innego mieszkania, prawa i obowiązki wynikające z umowy ubezpieczenia przechodzą na nowe mieszkanie, począwszy od dnia powiadomienia PZU SA o zmianie miejsca zamieszkania - pod warunkiem, że nowe mieszkanie spełnia wymogi określone w § 18. 4. W przypadku, o którym mowa w ust. 3 ubezpieczający obowiązany jest podać PZU SA adres nowego zamieszkania najpóźniej w terminie 30 dni od daty zamieszkania w nowym mieszkaniu. 5. W przypadku przeprowadzenia się ubezpieczającego do innego mieszkania, dotychczasowe mieszkanie objęte jest ochroną ubezpieczeniową nie dłużej niż 30 dni od dnia zamieszkania w innym mieszkaniu i powiadomienia o tym fakcie PZU SA. PRZEDMIOT UBEZPIECZENIA § 3. 1. W ramach umowy ubezpieczenia mieszkania ochroną ubezpieczeniową objęte są: 1/ ruchomości domowe wraz ze stałymi elementami mieszkania, znajdujące się w ubezpieczonym mieszkaniu wskazanym w polisie oraz w piwnicy w domach jednorodzinnych (wolnostojących, szeregowych); przy czym gdy ubezpieczający zamieszkuje a nie jest zameldowany w mieszkaniu, ubezpieczone mogą zostać jedynie ruchomości domowe będące jego własnością, 2/ ruchomości domowe - znajdujące się w pomieszczeniach gospodarczych poza mieszkaniem, 3/ odpowiedzialność cywilna ubezpieczającego. 34 prace dyplomowe z ubezpieczeń 2. Umową standardową objęte są również ruchomości domowe znajdujące się czasowo w posiadaniu ubezpieczającego, jeżeli zostały mu wypożyczone względnie przydzielone do używania pod warunkiem, że fakt przydzielenia do użytku prywatnego albo wypożyczenia został udowodniony. 3. Umową ubezpieczenia mieszkania nie są objęte następujące ruchomości domowe, chyba że strony umowy postanowiły inaczej: 1/ 2/ metale dokumenty szlachetne i w - rękopisy, złomie i sztabach, 3/ nie oprawione kamienie szlachetne i syntetyczne - nie stanowiące wyrobu użytkowego, 4/ paliwa napędowe, 5/ dodatkowe wyposażenie samochodów, motocykli i motorowerów oraz części zapasowe do tych pojazdów, 6/ przedmioty w ilościach wskazujących, że są przeznaczone na handel, 7/ przedmioty i materiały służące działalności usługowo - produkcyjnej. 4. W przypadku zawarcia umowy ubezpieczenia mieszkania na warunkach określonych w § 2 ust. 2 pkt 3, umową ubezpieczenia nie są objęte następujące ruchomości domowe: - wyroby ze srebra, złota i platyny, monety, biżuteria, dzieła sztuki oraz znaczki filatelistyczne, - pieniądze i inne środki płatnicze oraz papiery wartościowe. ZAKRES UBEZPIECZENIA § 4. Na podstawie umowy ubezpieczenia - zakresem ubezpieczenia objęte są szkody powstałe w następstwie: 1/ kradzieży z włamaniem i rabunku, 2/ zdarzeń losowych w postaci ognia, zalania, powodzi, huraganu, uderzenia piorunu, eksplozji, gradu, upadku pojazdu powietrznego, lawiny, obsuwania się ziemi, 35 prace dyplomowe z ubezpieczeń 3/ zaginięcia ubezpieczonych przedmiotów w czasie zdarzenia losowego lub w czasie akcji ratowniczej prowadzonej w związku ze zdarzeniem losowym, z wyłączeniem jednak szkód w postaci zaginięcia w tym czasie pieniędzy i innych środków płatniczych , papierów wartościowych, dzieł sztuki, przedmiotów ze srebra, złota i platyny, znaczków filatelistycznych, monet oraz biżuterii, 4/ zdarzenia, w związku z którym ubezpieczony zobowiązany jest do naprawienia szkody osobowej bądź rzeczowej wyrządzonej osobie trzeciej. UBEZPIECZENIE W RUCHOMOŚCI POMIESZCZENIACH DOMOWYCH GOSPODARCZYCH POZA MIESZKANIEM § 5. 1. W ramach umowy ubezpieczenia mieszkania ubezpieczone są: meble, sprzęt zmechanizowany, dywany, pozostałe urządzenia domowe, odzież, książki, inne przedmioty osobistego użytku oraz zapasy gospodarstwa domowego, rowery, narzędzia gospodarcze, sprzęt turystyczny i sportowy oraz wózki inwalidzkie bez napędu mechanicznego, jeżeli znajdują się w należycie zabezpieczonej: - piwnicy, pralni domowej, suszarni na strychu lub innym pomieszczeniu gospodarczym tego samego budynku, w którym znajduje się ubezpieczone mieszkanie, - innych pomieszczeniach gospodarczych położonych na terenie posesji, na której stoi budynek, w którym znajduje się ubezpieczone mieszkanie, - garażu - usytuowanym w miejscowości, w której ubezpieczający zamieszkuje. 2. Ubezpieczeniem objęte są również koszty naprawy zabezpieczeń pomieszczenia, zniszczonych lub uszkodzonych wskutek usiłowanego bądź dokonanego włamania. 3. Górną granicę odpowiedzialności PZU SA za ruchomości domowe znajdujące się w pomieszczeniach poza mieszkaniem stanowi 36 prace dyplomowe z ubezpieczeń kwota odpowiadająca 5% sumy ubezpieczenia mieszkania ubezpieczonego w wariancie standardowym łącznie z kosztami naprawy zabezpieczeń, zniszczonych lub uszkodzonych wskutek usiłowanego bądź dokonanego włamania. 4. Górną granicę odpowiedzialności PZU SA za ruchomości domowe oraz stałe elementy mieszkania - znajdujące się w piwnicy w domu jednorodzinnym (wolnostojącym, szeregowym) stanowi suma ubezpieczenia mieszkania, z uwzględnieniem ograniczeń o których mowa w § 12 ust. 7. 5. Pomieszczenie uważa się za należycie zabezpieczone, jeżeli spełnione zostały łącznie warunki wymienione w § 18 z tym, że drzwi zewnętrzne prowadzące do pomieszczenia poza mieszkaniem powinny być zamknięte co najmniej na zamek wielozastawkowy lub kłódkę wielozastawkową. 6. Przepisy odnoszące się do ubezpieczenia ruchomości domowych znajdujących się w ubezpieczonym mieszkaniu, stosuje się również do ubezpieczenia ruchomości domowych w pomieszczeniach poza mieszkaniem, o ile przepisy niniejszego paragrafu nie stanowią inaczej. PRZEDMIOT I ZAKRES UBEZPIECZENIA ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ § 6. 1. Umowa ubezpieczenia mieszkania obejmuje również ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej ubezpieczającego oraz osób bliskich pozostających z ubezpieczającym we wspólnym gospodarstwie domowym, jeżeli w wyniku zdarzenia objętego umową ubezpieczenia, osoba trzecia doznała szkody osobowej lub rzeczowej. 2. Ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej objęte są szkody powstałe na terenie nieruchomości, na której znajduje się ubezpieczone mieszkanie, spowodowane: 37 prace dyplomowe z ubezpieczeń 1/ wskutek użytkowania mieszkania określonego w polisie oraz pomieszczeń wymienionych w § 5 ust. 1, w tym za szkody wyrządzone posiadaczom innych mieszkań w następstwie nieumyślnego pozostawienia otwartych kranów w urządzeniach wodno- kanalizacyjnych lub zalania z innych 2/ przyczyn, wskutek wykonywania ubezpieczającego czynności lub życia przez codziennego osoby przez bliskie, 3/ przez dzieci oraz innych członków rodziny, za których czyny ubezpieczający ponosi odpowiedzialność z mocy prawa, 4/ przez pomoc domową zatrudnioną na podstawie umowy o pracę, 5/ uprawianiem 6/ używaniem sportu, roweru z lub wyłączeniem wózka sportu inwalidzkiego wyczynowego, bez napędu mechanicznego, 7/ przez posiadane zwierzęta domowe. 3. Z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej PZU SA udziela ochrony ubezpieczeniowej w granicach sumy gwarancyjnej. 4. Górną granicę odpowiedzialności PZU SA z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej stanowi suma gwarancyjna: 1/ odpowiadająca pięciokrotnej wartości sumy ubezpieczenia mieszkania nie wyższa niż równowartość pieniężna 25.000 USD - jeżeli umowa ubezpieczenia mieszkania została zawarta w wariancie standardowym, 2/ określona w dokumencie ubezpieczenia - nie wyższa niż równowartość pieniężna 25.000 USD. 5. Niezależnie od odszkodowania, o którym mowa w ust. 3 - PZU SA pokrywa: 1/ niezbędne koszty obrony sądowej i pozasądowej, prowadzonej na polecenie PZU SA lub za jego zgodą, w związku z wniesionym przez osobę trzecią roszczeniem o odszkodowanie, 38 prace dyplomowe z ubezpieczeń 2/ koszty wynagrodzenia rzeczoznawców powołanych przez PZU SA lub przez ubezpieczającego za zgodą PZU SA, dla ustalenia okoliczności zdarzenia lub rozmiaru szkody. 6. Uprawniony do odszkodowania w związku z wypadkiem objętym ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od PZU SA. Jeżeli roszczenie zostanie zgłoszone do ubezpieczającego, przekazuje on roszczenie do PZU SA, powiadamiając o tym poszkodowanego. WYŁĄCZENIA ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ § 7. Z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej wyłączone są szkody: 1/ wyrządzone umyślnie przez ubezpieczającego lub osobę, za którą ubezpieczający ubezpieczającym ponosi we odpowiedzialność wspólnym albo która gospodarstwie pozostaje z domowym, 2/ wyrządzone przez ubezpieczającego osobom bliskim zamieszkałym i prowadzącym z ubezpieczającym wspólne gospodarstwo domowe lub przez osobę bliską ubezpieczającemu, 3/ powstałe wskutek uszkodzenia, zniszczenia lub zaginięcia przedmiotów przyjętych przez ubezpieczającego do używania, przechowywania lub naprawy, 4/ rzeczowe, wyrządzone przez powolne działanie temperatury, gazów, wód odpływowych, pary lub wilgoci, dymu, sadzy i pyłu, wyciekanie, wstrząsy oraz tworzenie się grzyba, 5/ wyrządzone w związku z posiadaniem, kierowaniem lub używaniem pojazdów mechanicznych, 6/ powstałe wskutek czynności wynikających z wykonywania zawodu lub prowadzenia działalności gospodarczej, 7/ wyrządzone przez pomoc domową czynnościami nie mieszczącymi się 39 prace dyplomowe z ubezpieczeń w zakresie obowiązków wynikających z umowy o pracę, 8/ polegające na zniszczeniu, uszkodzeniu lub utracie pieniędzy i innych środków płatniczych, biżuterii, papierów wartościowych, wszelkiego rodzaju dokumentów oraz znaczków filatelistycznych i monet, 9/ wynikające z przeniesienia chorób przez ubezpieczającego lub przez zwierzęta należące do ubezpieczającego, względnie pozostające pod jego opieką, 10/ powstałe w drzewostanie i w środowisku naturalnym, 11/ wyrządzone pod wpływem alkoholu, narkotyków lub środków odurzających. ZAWARCIE UMOWY UBEZPIECZENIA § 8. 1. Umowę ubezpieczenia zawiera się na wniosek ubezpieczającego na okres roczny bądź okres krótszy od roku (ubezpieczenie krótkoterminowe). 2. Umowę uważa się za zawartą z chwilą doręczenia przez PZU SA ubezpieczającemu dokumentu ubezpieczenia, z zastrzeżeniem ust. 3 - 5. 3. Jeżeli przed upływem 14 dni od daty otrzymania wniosku na piśmie, PZU SA nie doręczył ubezpieczającemu dokumentu ubezpieczenia, umowę uważa się za zawartą z 15-tym dniem od otrzymania wniosku na podstawie niniejszych ogólnych warunków ubezpieczenia mieszkań. 4. Jeżeli dokument ubezpieczenia zawiera postanowienia, które odbiegają na niekorzyść ubezpieczającego od treści złożonego przez niego wniosku lub od ogólnych warunków ubezpieczenia mieszkań, PZU SA jest zobowiązany zwrócić ubezpieczającemu na to uwagę na piśmie przy doręczeniu dokumentu ubezpieczenia, wyznaczając mu co najmniej 7 dniowy termin zgłoszenia sprzeciwu. W razie nie wykonania tego obowiązku przez PZU SA zmiany dokonane na niekorzyść ubezpieczającego są nieważne. 40 prace dyplomowe z ubezpieczeń 5. W przypadku nie złożenia przez ubezpieczającego sprzeciwu w terminie określonym w ust. 4, umowę uważa się za zawartą, zgodnie z treścią dokumentu ubezpieczenia, następnego dnia po upływie wyznaczonego terminu do złożenia sprzeciwu. POCZĄTEK ODPOWIEDZIALNOŚCI PZU SA § 9. 1. Odpowiedzialność PZU SA rozpoczyna się od dnia następnego po zawarciu umowy, nie wcześniej jednak niż dnia następnego po zapłaceniu składki, chyba że w umowie przewidziano inny termin początku odpowiedzialności. 2. Okres ubezpieczenia liczy się od dnia rozpoczęcia odpowiedzialności PZU SA i trwa 1 rok, chyba że umowę ubezpieczenia zawarto na okres krótszy (ubezpieczenie krótkoterminowe) lub umowa została wypowiedziana. 3. Ciągłość odpowiedzialności PZU SA dla umów zawartych na okres roczny zostaje zachowana przez opłacenie składki na następny okres ubezpieczenia, najpóźniej w ciągu 30 dni (13 miesiąc) po upływie dotychczasowego okresu ubezpieczenia. ODSTĄPIENIE LUB WYPOWIEDZENIE UMOWY UBEZPIECZENIA § 10. 1. Ubezpieczający może odstąpić od umowy ubezpieczenia jeżeli umowa została zawarta na okres dłuższy niż 6 miesięcy. 2. Odstąpienie od umowy ubezpieczenia, może być dokonane najpóźniej w terminie 30 dni od daty zawarcia umowy ubezpieczenia. 3. Odstąpienie od umowy nie zwalnia ubezpieczającego od obowiązku opłacenia składki za okres, w jakim PZU SA udzielał ochrony ubezpieczeniowej. 4. Każda ze stron w ciągu miesiąca od daty wypłaty odszkodowania lub doręczenia ubezpieczającemu pisma o odmowie wypłaty odszkodowania może wypowiedzieć umowę ubezpieczenia z zachowaniem 41 prace dyplomowe z ubezpieczeń miesięcznego okresu wypowiedzenia. W razie wypowiedzenia umowy składka za nie wykorzystany okres ubezpieczenia podlega zwrotowi tylko wtedy, gdy nie wypłacono odszkodowania, bądź nie zgłoszono szkody. 5. Przy dokonywaniu zwrotu składki potrąca się 20% składki podlegającej zwrotowi. KONIEC ODPOWIEDZIALNOŚCI PZU SA § 11. Umowa ubezpieczenia rozwiązuje się: 1/ wraz z upływem okresu ubezpieczenia określonego w umowie (polisie), za wyjątkiem przypadku o którym mowa w § 9 ust. 3, 2/ z 14-tym dniem od daty zawiadomienia ubezpieczającego o wyczerpaniu sumy ubezpieczenia i nie zapłacenia przez zainteresowanego uzupełniającej składki, 3/ wskutek przejścia własności ubezpieczonego mienia na inną osobę, 4/ w razie nie opłacenia raty składki - z upływem terminu płatności raty składki określonego w polisie. 5/ w przypadkach określonych w § 10 ust. 1-2 i 4. SUMA UBEZPIECZENIA /WARTOŚĆ UBEZPIECZENIOWA/ § 12. 1. Sumę ubezpieczenia ustala ubezpieczający w porozumieniu z PZU SA. 2. W razie podwyższenia sumy ubezpieczenia w ciągu okresu ubezpieczenia, podwyższona odpowiedzialności PZU SA suma od dnia stanowi górną następnego po granicę zapłaceniu uzupełniającej składki. 3. Suma ubezpieczenia ulega pomniejszeniu o kwotę wypłaconego odszkodowania, o czym PZU SA powiadamia ubezpieczającego. 4. Ubezpieczający może uzupełnić tę sumę po zapłaceniu dodatkowej składki; w przeciwnym razie - górną granicę odpowiedzialności PZU SA za następną szkodę powstałą w danym okresie 42 prace dyplomowe z ubezpieczeń ubezpieczenia stanowi suma ubezpieczenia jaka pozostała po wypłacie odszkodowania za wcześniejszą szkodę. 5. W uzasadnionych przypadkach PZU SA może odstąpić od pomniejszania sumy ubezpieczenia o kwotę wypłaconego odszkodowania. 6. Z tytułu ubezpieczenia ruchomości domowych oraz stałych elementów mieszkania - PZU SA wypłaca odszkodowanie w kwocie odpowiadającej wysokości szkody, nie więcej jednak niż wynosi suma ubezpieczenia, stanowiąca górną granicę odpowiedzialności PZU SA - z zastrzeżeniem ust.7. 7. W ubezpieczeniu standardowym mieszkań - górną granicę odpowiedzialności PZU SA za: 1/ sprzęt audiowizualny, komputerowy, fotograficzny oraz instrumenty muzyczne, stanowi kwota odpowiadająca 70% sumy ubezpieczenia, 2/ przedmioty ze srebra, złota i platyny, monety, biżuterię, dzieła sztuki, oraz znaczki filatelistyczne, stanowi kwota odpowiadająca 40% sumy ubezpieczenia, 3/ stałe elementy mieszkania, stanowi kwota odpowiadająca 40% sumy ubezpieczenia, 4/ pieniądze i inne środki płatnicze, stanowi kwota odpowiadająca 5% sumy ubezpieczenia, 5/ papiery wartościowe, stanowi kwota odpowiadająca 20% sumy ubezpieczenia, 6/ rabunek ruchomości domowych poza mieszkaniem, górną granicę odpowiedzialności stanowi kwota odpowiadająca 10% sumy ubezpieczenia z tym, że za pieniądze i inne środki płatnicze - 5% sumy ubezpieczenia. USTALENIE WYSOKOŚCI SZKODY I ODSZKODOWANIA 43 prace dyplomowe z ubezpieczeń § 13. 1. Za szkodę uważa się utratę bądź zmniejszenie wartości ubezpieczonego mienia z powodu zniszczenia, uszkodzenia, zaginięcia lub zaboru wskutek zdarzeń wymienionych w § 4. 2. Wysokość szkody ustala się według cen z dnia powstania szkody, za wyjątkiem szkód udokumentowanych rachunkiem naprawy. 3. Wysokość szkody ustala się według udowodnionej przez ubezpieczającego wartości przedmiotu szkody, a w razie braku takiego udowodnienia - według przeciętnej wartości przedmiotu tego samego lub podobnego rodzaju i gatunku, ustalonej na podstawie cen występujących w handlu. 4. Przy ustalaniu wysokości szkody według zasad określonych w ust. 3, potrąca się określony procentowo stopień faktycznego zużycia przedmiotu. 5. Wysokość szkody według kosztów naprawy ustala się odpowiednio do zakresu rzeczywistych uszkodzeń spowodowanych zdarzeniem losowym, według przeciętnych cen zakładów usługowych lub udokumentowanych rachunkiem kosztów naprawy - wraz ze specyfikacją zakresu wykonanych robót - jeżeli rachunek taki zostanie przedłożony w terminie sześciu miesięcy od daty powstania szkody. Rachunek kosztów naprawy podlega weryfikacji przez PZU SA co do wysokości kosztów, zakresu robót i użytych materiałów. Przy ustalaniu wysokości szkody nie uwzględnia się kosztów wynikających z braku części zamiennych lub materiałów potrzebnych do przywrócenia stanu istniejącego przed szkodą. 6. Wysokość szkody ustalona według kosztów naprawy nie może przekroczyć rzeczywistej wartości przedmiotu. 7. W razie nie udokumentowania kosztów naprawy uszkodzonego przedmiotu, jako wysokość szkody przyjmuje się określony procentowo w 44 prace dyplomowe z ubezpieczeń porozumieniu z ubezpieczającym lub przez rzeczoznawcę ubytek wartości rzeczywistej przedmiotu. 8. W odniesieniu do kosztów remontu mieszkania po szkodzie - nie odlicza się stopnia zużycia związanego z okresem użytkowania mieszkania, wyłącznie w odniesieniu do robót malarskich. W pozostałych przypadkach stopień zużycia odlicza się w uzgodnieniu z ubezpieczającym, bądź na podstawie opinii rzeczoznawcy. 9. Wysokość szkody w pieniądzach i innych środkach płatniczych ustala się według ich nominalnej wartości, a w papierach wartościowych według ich rzeczywistej wartości, przy czym w papierach wartościowych będących przedmiotem obrotu giełdowego - według ceny giełdowej w dniu powstania szkody, pomniejszonej o prowizję maklerską. Pieniądze i inne środki płatnicze stanowiące walutę obcą, przelicza się na złote polskie - według średniego kursu danej waluty w NBP, obowiązującego w dniu powstania szkody. 10. Wysokość szkody w monetach ustala się według wartości złomu, chyba że monety te stanowią prawny środek płatniczy a ich nominalna wartość jest wyższa od wartości złomu; za wysokość szkody przyjmuje się wówczas wartość nominalną tych monet. 11. Przy ustalaniu wysokości szkody: 1/ nie uwzględnia się wartości naukowej, kolekcjonerskiej, zabytkowej czy amatorskiej ubezpieczonego mienia, 2/ potrąca się 25% tytułem udziału własnego ubezpieczającego jeżeli szkoda powstała w wyniku włamania dokonanego przez otwarcie nieatestowanych zamków bez uszkodzenia ich mechanizmów, z wyjątkiem rabunku o którym mowa w § 1 ust. 5 pkt 2 oraz gdy sprawca otworzył zabezpieczenie kluczem lub innym urządzeniem otwierającym, które zdobył przez kradzież z włamaniem z innego lokalu lub w wyniku rabunku. 45 prace dyplomowe z ubezpieczeń 12. Wysokość szkody zwiększa się - w granicach sumy ubezpieczenia - o udokumentowane koszty uprzątnięcia pozostałości po szkodzie, w wysokości do 3% sumy ubezpieczenia. 13. Niezależnie od odszkodowania, PZU SA zwraca ubezpieczającemu: 1/ w granicach sumy ubezpieczenia koszty wynikłe z zastosowania środków, o których mowa w § 17 ust. 2, podjętych w celu zmniejszenia szkody lub zabezpieczenia bezpośrednio zagrożonego mienia przed szkodą, jeżeli środki te były właściwe, chociażby okazały się bezskuteczne, 2/ koszty wynagrodzenia rzeczoznawców powołanych przez PZU SA lub za jego zgodą przez ubezpieczającego dla ustalenia okoliczności zdarzenia lub rozmiaru szkody. 14. Jeżeli PZU SA wypłacił odszkodowanie za szkodę polegającą na uszkodzeniu mieszkania, a przy następnej szkodzie obejmującej ten sam przedmiot szkody zostanie stwierdzone, iż ubezpieczający nie dokonał naprawy uszkodzeń, to przysługujące odszkodowanie zmniejsza się o uprzednio wypłaconą kwotę. 15. Jeżeli PZU SA udzieli obniżki składki z tytułu zastosowania w mieszkaniu dodatkowych zabezpieczeń - w razie stwierdzenia ich braku, niesprawności technicznej bądź nie zadziałania w czasie szkody - PZU SA może zmniejszyć odszkodowanie w granicach udzielonej procentowej obniżki składki. WYŁĄCZENIA ODPOWIEDZIALNOŚCI § 14. PZU SA nie odpowiada za szkody: 1/ wyrządzone umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa przez ubezpieczającego bądź osobę, za którą ubezpieczający ponosi odpowiedzialność, albo która pozostaje z ubezpieczającym we wspólnym gospodarstwie domowym chyba, że w przypadku rażącego niedbalstwa zapłata odszkodowania odpowiada w danych okolicznościach zasadom 46 prace dyplomowe z ubezpieczeń współżycia społecznego, 2/ powstałe w przedmiotach ze srebra, złota i platyny, biżuterii, w dziełach sztuki, pieniądzach i innych środkach płatniczych, w razie gdy mieszkanie było nie zamieszkałe nieprzerwanie dłużej niż 3 miesiące, 3/ elektryczne - powstałe w aparatach lub innych urządzeniach wskutek działania prądu elektrycznego podczas eksploatacji, chyba że w następstwie niewłaściwego działania prądu elektrycznego powstał pożar, 4/ powstałe wskutek systematycznego zawilgocenia mieszkania i pomieszczeń z powodu nieszczelności urządzeń wodnych, kanalizacyjnych, ogrzewczych, niewłaściwej wentylacji lub w wyniku zalania wodą pochodzącą z opadów atmosferycznych poprzez dach, ściany, balkony, tarasy okna lub nie zabezpieczone otwory - jeżeli obowiązek konserwacji tych urządzeń, instalacji czy elementów mieszkania lub budynku należał do obowiązków ubezpieczającego, 5/ powstałe w wyniku: a/ przenikania wód gruntowych lub przemarzania stałych elementów budynku, b/ wydostania się wody z urządzeń wodno-kanalizacyjnych wskutek uszkodzenia spowodowanego zamarznięciem wody i rozsadzeniem rur, 6/ górnicze 7/ w powstałe rozumieniu poza prawa granicami górniczego, kraju, 8/ powstałe wskutek działań wojennych, trzęsienia ziemi, działania energii jądrowej, wewnętrznych zamieszek i rozruchów, 9/ wynikłe z aktów terroryzmu - chyba, że ryzyko to zostało objęte ubezpieczeniem za opłatą dodatkowej składki. WYPŁATA ODSZKODOWANIA 47 prace dyplomowe z ubezpieczeń § 15. 1. Odszkodowanie z tytułu ubezpieczenia mieszkania, PZU SA wypłaca w terminie 30 dni od daty otrzymania zawiadomienia o szkodzie, chyba że: 1/ ubezpieczający nie złożył w PZU SA w ciągu 14 dni od daty zawiadomienia o szkodzie rachunku strat i innych dokumentów uzasadniających roszczenie; w razie późniejszego złożenia dokumentów odszkodowanie jest wypłacane w terminie 14 dni po ich dostarczeniu, 2/ wyjaśnienie w 30-dniowym terminie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności PZU SA albo wysokości odszkodowania okazało się niemożliwe; odszkodowanie powinno być wypłacone w ciągu 14 dni od wyjaśnienia tych okoliczności, z tym że bezsporną część odszkodowania PZU SA wypłaca w terminie 30- dniowym od zawiadomienia o szkodzie, 3/ w sprawie powstałej szkody zostało wdrożone postępowanie karne, którego wynik może mieć istotne znaczenie dla ustalenia odpowiedzialności Zakładu lub wysokości odszkodowania; PZU SA wypłaca jednak w terminie 30 dni od zawiadomienia o szkodzie bezsporną część odszkodowania, a pozostałą część - po uzyskaniu wyników dochodzenia lub uprawomocnienia się wyroku sądowego. 2. Jeżeli odszkodowanie nie przysługuje, PZU SA informuje o tym na piśmie ubezpieczającego lub osobę zgłaszającą roszczenie w terminie określonym w ust. 1, wskazując na okoliczności i podstawę prawną uzasadniającą odmowę wypłaty odszkodowania. ROSZCZENIA REGRESOWE § 16. 1. Z dniem wypłaty odszkodowania, roszczenie ubezpieczającego przeciwko osobie trzeciej odpowiedzialnej za szkodę przechodzi z mocy prawa na PZU SA do wysokości wypłaconego odszkodowania. 48 prace dyplomowe z ubezpieczeń 2. Jeżeli PZU SA pokrył tylko część szkody , ubezpieczającemu przysługuje co do pozostałej części pierwszeństwo zaspokojenia przed roszczeniami PZU SA. 3. Nie przechodzą na PZU SA roszczenia ubezpieczającego przeciwko osobom, z którymi ubezpieczający pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym lub za które ponosi odpowiedzialność. 4. Na prośbę PZU SA ubezpieczający zobowiązany jest udzielić wszelkiej pomocy przy dochodzeniu roszczenia regresowego od osoby odpowiedzialnej za szkodę, w tym dostarczyć informacji oraz dokumentów niezbędnych do skutecznego dochodzenia roszczenia. 5. W przypadkach społecznie i gospodarczo uzasadnionych PZU SA może ograniczyć roszczenie regresowe; nie dotyczy to jednak przypadków, gdy szkoda została spowodowana umyślnie. 6. Jeżeli ubezpieczający bez zgody PZU SA zrzekł się roszczenia w części lub w całości przeciwko osobie trzeciej odpowiedzialnej za szkodę, PZU SA może odmówić lub zmniejszyć odszkodowanie. Jeżeli zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia zostanie ujawnione po wypłaceniu odszkodowania, PZU SA może żądać od ubezpieczającego zwrotu całości lub części wypłaconego odszkodowania. OBOWIĄZKI UBEZPIECZAJĄCEGO § 17. 1. Do obowiązków ubezpieczającego należy: 1/ podanie do wiadomości PZU SA wszystkich znanych sobie okoliczności, o które PZU SA zapytywał przed zawarciem umowy, istotnych dla oceny ryzyka, ustalenia zakresu odpowiedzialności i mających wpływ na wysokość składki. Jeżeli PZU SA zawarł umowę mimo braku odpowiedzi ubezpieczającego na poszczególne pytania, pominięte okoliczności uważa się za nieistotne, 2/ opłacenie - obliczonej na podstawie obowiązującej taryfy - składki 49 prace dyplomowe z ubezpieczeń ubezpieczeniowej z góry za cały okres ubezpieczenia, chyba że w umowie przyjęto inny sposób opłacenia składki, 3/ powiadomienie PZU SA o zmianie adresu; w przeciwnym razie pismo PZU SA wysłane pod ostatni znany adres wywiera skutki prawne 7 dnia od upływu terminu do odbioru w urzędzie pocztowym. 2. W razie powstania szkody ubezpieczający obowiązany jest użyć wszelkich dostępnych mu środków w celu zmniejszenia rozmiaru szkody oraz w celu zabezpieczenia bezpośrednio zagrożonego mienia przed dalszą szkodą. Jeżeli ubezpieczający dopuścił się rażącego niedbalstwa w wykonaniu powyższych obowiązków, odszkodowanie się nie należy, chyba że zapłata całości lub części odszkodowania odpowiada w danych okolicznościach zasadom współżycia społecznego. 3. Do obowiązków ubezpieczającego należy również: 1/ niezwłocznie, najpóźniej w terminie 3 dni od powstania szkody lub uzyskania o niej informacji powiadomić: a/ PZU SA - o powstaniu szkody, b/ miejscową jednostkę policji - o każdym przypadku kradzieży z włamaniem, rabunku lub zaginięcia przedmiotów objętych ubezpieczeniem w czasie trwania zdarzenia losowego albo akcji ratowniczej, podając rodzaj, ilość oraz wartość zaginionego mienia, c/ administrację budynku - o fakcie zalania ubezpieczonego mieszkania i uzyskać potwierdzenie o dokonanym powiadomieniu, 2/ pozostawić bez dokonywania zmian miejsce szkody do czasu oględzin przez przedstawiciela PZU SA, chyba że zmiana stanu faktycznego spowodowanego zdarzeniem była niezbędna w celu zabezpieczenia mienia pozostałego po szkodzie lub zmniejszenia szkody; PZU SA nie może powoływać się na ten zakaz, jeżeli nie rozpoczął czynności likwidacyjnych w terminie 7 dni od daty otrzymania 50 prace dyplomowe z ubezpieczeń zawiadomienia o powstaniu szkody, 3/ udowodnić fakt zaistnienia zdarzenia objętego odpowiedzialnością PZU SA, 4/ złożyć w PZU SA najpóźniej w ciągu 7 dni od daty uzyskania informacji o powstaniu szkody, spis utraconych lub uszkodzonych przedmiotów z określeniem ich wartości i roku nabycia, 5/ udzielić przedstawicielowi PZU SA pomocy w ustalaniu okoliczności powstania szkody, jej przedmiotu i wysokości oraz potrzebnych wyjaśnień, zwłaszcza co do liczby, rodzaju i wartości utraconych bądź zniszczonych przedmiotów. 4. W razie uzyskania informacji o przedmiotach zaginionych, skradzionych lub zrabowanych, ubezpieczający obowiązany jest zawiadomić o tym niezwłocznie policję i PZU SA oraz uczestniczyć w czynnościach zmierzających do rozpoznania i odzyskania tych przedmiotów. Jeżeli ubezpieczający przedmioty te odzyskał po wypłacie odszkodowania, obowiązany jest zwrócić PZU SA odszkodowanie wypłacone za te przedmioty lub przedmioty pozostawić w dyspozycji PZU SA. 5. W razie niedopełnienia przez ubezpieczającego któregokolwiek z obowiązków wymienionych w ust. 3 pkt 1- 5, ust. 4 , § 2 ust. 5 oraz § 18PZU SA może odmówić odszkodowania w części lub w całości, chyba że niedopełnienie obowiązku nie miało wpływu na wyjaśnienie okoliczności powstania szkody lub ustalenie jej rozmiaru i wysokości. WYMOGI W ZAKRESIE ZABEZPIECZEŃ ANTYWŁAMANIOWYCH § 18. 1. PZU SA odpowiada za szkodę spowodowaną przez kradzież z włamaniem, pod warunkiem, że mieszkanie lub pomieszczenie było należycie zabezpieczone. 51 prace dyplomowe z ubezpieczeń 2. Mieszkanie uważa się za należycie zabezpieczone, jeżeli spełnione zostały łącznie następujące warunki: 1/ drzwi zewnętrzne prowadzące do mieszkania były zamknięte co najmniej na dwa zamki wielozastawkowe lub na jeden zamek wielopunktowy, bądź na zamek mechaniczno-elektroniczny; drzwi zewnętrzne oszklone nie mogą być zaopatrzone w zamki, które można otworzyć bez użycia klucza przez otwór wybity w szybie, 2/ drzwi zewnętrzne, drzwi balkonowe i tarasowe, okna oraz zamknięcia znajdowały się w należytym stanie technicznym i były tak umocowane, osadzone i zamknięte, że wyłamanie ich lub wyważenie nie było możliwe bez pozostawienia śladów stanowiących dowód użycia siły lub narzędzi, 3/ w ścianach i stropach nie było otworów umożliwiających wydostanie przedmiotów bez włamania; nie dotyczy to otworów na kondygnacjach powyżej parteru - z wyjątkiem drzwi balkonowych - jeżeli nie ma do tych otworów dostępu z położonych pod nimi lub obok nich przybudówek, balkonów, tarasów, schodów lub zamontowanych na stałe drabinek, 4/ klucze (przyrządy) od zamków były w wyłącznym posiadaniu ubezpieczającego lub osoby uprawnionej do ich przechowywania. ROZDZIAŁ III - UBEZPIECZENIE W WYBRANYM ZAKRESIE RYZYK I GRUP MIENIA PRZEPISY OGÓLNE § 19. 1. Do ubezpieczeń wybranych ryzyk oraz grup mienia stosuje się postanowienia rozdziału I i II, o ile przepisy niniejszego rozdziału nie wprowadzają uregulowań odmiennych. 2. Umowa ubezpieczenia może obejmować: 1/ wybrane ryzyka, 2/ wybrane grupy mienia. 3. Ubezpieczający określa jakie grupy mienia zgłasza do ubezpieczenia i od jakich ryzyk oraz określa sumę lub sumy ubezpieczenia. 52 prace dyplomowe z ubezpieczeń 4. W mieszkaniu na parterze lub samodzielnym domu - zawarcie umowy ubezpieczenia ruchomości domowych oraz stałych elementów mieszkania od kradzieży z włamaniem i rabunku może zostać uzależnione od tego aby: 1/ jeden z zamków, o których mowa w §18 był o zwiększonej odporności na sforsowanie, potwierdzonej atestem/certyfikatem jednostki badawczej posiadającej Certyfikacji. Za akredytację równorzędne Polskiego zabezpieczenie Centrum uznaje Badań się i zamek wielopunktowy względnie drzwi o zwiększonej odporności na włamanie posiadające atest/certyfikat polskiej jednostki badawczej, 2/ okna, drzwi balkonowe (tarasowe) i inne części oszklone były zabezpieczone okiennicami lub żaluzjami lub kratami lub szkłem antywłamaniowym lub elektronicznymi urządzeniami sygnalizacyjnoalarmowymi. UBEZPIECZENIE WYBRANYCH RYZYK § 20. Ubezpieczający może ubezpieczyć ruchomości domowe wraz ze stałymi elementami mieszkania w wybranym przez siebie zakresie ryzyk obejmującym: - kradzież z włamaniem i - rabunek, zalanie, - ogień i pozostałe zdarzenia losowe wymienione w § 4 pkt 2, z wyłączeniem ryzyka zalania. UBEZPIECZENIE WYBRANYCH GRUP MIENIA § 21 1. Ubezpieczający może zawrzeć umowę ubezpieczenia obejmującą ubezpieczeniem wybrane grupy mienia (rodzaj mienia) a mianowicie: 1/ stałe elementy mieszkania, urządzenia domowe, odzież, książki i inne przedmioty osobistego użytku, 2/ sprzęt audiowizualny, komputerowy, fotograficzny, instrumenty 53 prace dyplomowe z ubezpieczeń muzyczne, 3/ przedmioty ze srebra, złota i platyny, monety, biżuterię, dzieła sztuki, znaczki filatelistyczne. 2. Ubezpieczeniem mogą zostać objęte szkody powstałe wskutek: 1/ kradzieży z włamanie i rabunku, 2/ zdarzeń losowych wymienionych w § 4 pkt 2 USTALENIE WYSOKOŚCI SZKODY § 22. 1. W przypadku ubezpieczenia wybranych ryzyk (§ 20) ustalenie wysokości szkody następuje z uwzględnieniem zasad określonych w § 12 ust. 7. 2. Z tytułu ubezpieczenia wybranych grup mienia (§ 21) -PZU SA wypłaca należne odszkodowanie w kwocie odpowiadającej wysokości szkody, nie więcej jednak niż wynosi suma ubezpieczenia, określona w umowie ubezpieczenia (poszczególnej pozycji polisy), stanowiąca górną granicę odpowiedzialności PZU SA. 3. Górną granicę odpowiedzialności za szkody powstałe wskutek rabunku poza mieszkaniem - w ruchomościach domowych wymienionych w § 21 - stanowi kwota odpowiadająca 10% sumy ubezpieczenia, określonej dla mienia (grupy mienia), ubezpieczonego od kradzieży z włamaniem i rabunku. ROZDZIAŁ IV - UBEZPIECZENIA ZA OPŁATĄ DODATKOWEJ SKŁADKI PRZEPISY OGÓLNE § 23. 1. Do ubezpieczeń za opłatą dodatkowej składki stosuje się postanowienia rozdziału I, II i III, o ile przepisy niniejszego rozdziału nie wprowadzaja uregulowań odmiennych. 2. Ubezpieczający może - za opłatą dodatkowej składki ubezpieczyć: 1/ ruchomości domowe wraz ze stałymi elementami mieszkania - od aktów terroryzmu z tym, że z odpowiedzialności wyłączone są szkody 54 prace dyplomowe z ubezpieczeń powstałe w mieniu osób przeciwko którym akt terroryzmu został wymierzony. 2/ aparaty i inne domowe urządzenia elektroniczne od przepięć spowodowanych wyładowaniami atmosferycznymi, 3/ anteny telewizyjne i radiowe, elektroniczne urządzenia monitorujące - zainstalowane poza mieszkaniem - od kradzieży i dewastacji oraz zdarzeń losowych wymienionych w § 4 pkt 2, 4/ odpowiedzialność cywilną - pod warunkiem zawarcia umowy ubezpieczenia w wybranym zakresie ryzyk lub grup mienia. 3. Warunkiem przyjęcia odpowiedzialności za szkodę z tytułu ryzyka przepięcia jest zawiadomienie PZU SA o powstaniu szkody najpóźniej w terminie 3 dni roboczych od zaistnienia szkody lub uzyskania o niej informacji oraz potwierdzenie przez dokonującego naprawy, że przyczyną szkody było przepięcie. ROZDZIAŁ V - PRZEPISY KOŃCOWE POSTANOWIENIA KOŃCOWE § 24. 1. W porozumieniu z ubezpieczającym mogą być wprowadzone do umowy ubezpieczenia postanowienia dodatkowe lub odmienne od ustalonych w niniejszych ogólnych warunkach ubezpieczenia. Postanowienia te nie mogą być sprzeczne z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa. 2. Tracą moc ogólne warunki ubezpieczenia mieszkań, zatwierdzone Uchwałą Zarządu Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń S.A. Nr UZ/130/93 z dnia 22 grudnia 1993 roku. 3. Wymienione w ust. 2 ogólne warunki ubezpieczenia stosuje się do umów zawartych przed wejściem w życie niniejszych ogólnych warunków - do końca okresu ubezpieczenia, określonego w tych umowach. 4. Niniejsze ogólne warunki ubezpieczenia wchodzą w życie z dniem 30 listopada 1999 r. 55 prace dyplomowe z ubezpieczeń 3. Ogólne warunki ubezpieczenia budynków i lokali mieszkalnych - nie związanych z działalnością gospodarczą zatwierdzone Uchwałą Zarządu Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń S.A. Nr UZ/170/98 z dnia 21 lipca 1998 r. ROZDZIAŁ I § 1. Przedmiot ubezpieczenia Ubezpieczenie obejmuje określone w umowie ubezpieczeniowej i stanowiące własność lub będące w posiadaniu osoby fizycznej, zwanej dalej ubezpieczającym: 1) budynki a) w trakcie użytkowania/eksploatacji, b) w trakcie budowy (z wyłączeniem szklarni, cieplarni i wiat), 2) lokale mieszkalne własnościowe, stanowiące odrębne nieruchomości w budynkach wielomieszkaniowych z tytułem własności potwierdzonym aktem notarialnym, 3) namioty i tunele foliowe (z wyłączeniem ryzyka huraganu), 4) ogrodzenie posesji. 2. Przedmiotem ubezpieczenia mogą być również, będące w trakcie budowy: - budynki w gospodarstwach rolnych, - domki letniskowe. 3. Warunkiem ubezpieczenia ogrodzenia posesji, namiotów oraz tuneli foliowych - jest ubezpieczenie w PZU SA budynku mieszkalnego. 4. Przez definicję budynku należy rozumieć obiekt budowlany umocowany w ziemi lub na ziemi, posiadający ściany lub słupy albo filary oraz pokrycie dachowe wraz z instalacją (np. wodociągową, kanalizacyjną, gazową, ogrzewania centralnego, ciepłej wody, elektryczną, odgromową) i jej wyposażeniem, za które należy uważać między innymi: umywalki, zlewy, wanny, piece, podgrzewacze ciepłej wody, hydrofory. W ramach zawartej umowy ubezpieczenia PZU SA odpowiada również za pozostałe elementy budynku takie jak: tynki, powłoki malarskie, wykładziny na trwale związane z podłożem (dotyczy podłóg i ścian) oraz meble wbudowane. § 2. Zakres ubezpieczenia - ubezpieczone ryzyka 1.PZU SA odpowiada za szkody w ubezpieczonych obiektach (wymienionych w § 1 ust. 1 i ust. 2), spowodowane w wyniku: 1) ognia, 2) uderzenia piorunu, 3) gradu, 56 prace dyplomowe z ubezpieczeń 4) huraganu, 5) eksplozji, 6) obsunięcia się ziemi, 7) lawiny, 8) upadku pojazdu powietrznego, 9) uderzenia pojazdu w ubezpieczony obiekt, 10) akcji ratowniczej, prowadzonej w związku ze zdarzeniami wymienionymi w pkt 1-9. 2. Za szkodę uważa się utratę lub zmniejszenie wartości obiektu objętego ubezpieczeniem z powodu zniszczenia lub uszkodzenia wskutek zdarzeń wymienionych w ust. 1. 3. Za szkody spowodowane przez: 1) ogień - uważa się szkody powstałe w wyniku działania ognia, który przedostał się poza palenisko lub powstał bez paleniska i rozszerzył się o własnej sile, 2) piorun - uważa się szkody powstałe w wyniku wyładowania atmosferycznego pozostawiające bezsporne ślady tego zdarzenia na ubezpieczonym obiekcie, 3) grad - uważa się szkody powstałe wskutek opadu atmosferycznego składającego się z bryłek lodu, 4) huragan - uważa się szkody powstałe w wyniku działania wiatru o prędkości nie mniejszej niż 24,5 m/s, którego działanie wyrządza masowe szkody; pojedyncze szkody uważa się za spowodowane przez huragan wówczas, gdy w najbliższym sąsiedztwie stwierdzono ślady działania huraganu, 5) eksplozję - uważa się szkody powstałe w wyniku gwałtownej zmiany stanu równowagi układu z jednoczesnym wyzwoleniem się gazów, pyłów lub pary, wywołane ich właściwością rozprzestrzeniania się. W odniesieniu do naczyń ciśnieniowych i innych tego rodzaju zbiorników warunkiem uznania szkody za spowodowaną eksplozją jest aby ściany tych naczyń i zbiorników uległy rozdarciu w takich rozmiarach, iż wskutek ujścia gazów, pyłów, pary lub cieczy nastąpiło nagłe wyrównanie ciśnień. Za spowodowane eksplozją uważa się również szkody powstałe wskutek implozji, polegające na uszkodzeniu zbiornika lub aparatu próżniowego ciśnieniem zewnętrznym, 6) obsunięcie się ziemi - uważa się szkody spowodowane przez zapadanie się ziemi oraz usuwanie się ziemi, z tym że: a) za szkody spowodowane przez zapadanie się ziemi uważa się szkody powstałe wskutek obniżenia się terenu z powodu zawalenia się podziemnych pustych przestrzeni w gruncie, b) za szkody spowodowane przez usuwanie się ziemi uważa się szkody powstałe wskutek ruchów mas ziemi na stokach, 7) lawinę - uważa się szkody powstałe wskutek gwałtownego zsuwania się 57 prace dyplomowe z ubezpieczeń lub staczania mas śniegu, lodu, skał lub kamieni ze zboczy górskich, 8) upadek pojazdu powietrznego - uważa się szkody powstałe wskutek katastrofy bądź przymusowego lądowania samolotu silnikowego, bezsilnikowego lub innego obiektu latającego, a także spowodowane upadkiem ich części lub przewożonego ładunku, 9) uderzenie pojazdu w ubezpieczony obiekt - uważa się szkody spowodowane w wyniku bezpośredniego uderzenia jakiegokolwiek pojazdu drogowego nie należącego do ubezpieczającego i nie będącego pod jego kontrolą; odszkodowanie z tego ryzyka wypłacane jest tylko wtedy gdy nie przysługuje z innego ubezpieczenia. 4. PZU SA nie odpowiada za szkody: 1) nie przekraczające, łącznie w ubezpieczonych obiektach, równowartości kwoty 80 USD (wg średniego kursu dolara w NBP z dnia powstania szkody) - wraz z kosztami ratunku oraz uprzątnięcia miejsca szkody, 2) będące następstwem braku konserwacji i okresowych remontów w ubezpieczonym obiekcie a odnoszące się w szczególności do przypadków zawalenia się konstrukcji nośnej budynku (na skutek jego złego stanu technicznego), 3) powstałe wskutek zalania (przez dach, ściany, balkony, tarasy, okna lub niezabezpieczone otwory) wodą pochodzącą z opadów atmosferycznych rynien dachowych i rur spustowych, 4) powstałe wskutek przenikania wód gruntowych 5) powstałe wskutek przemarzania elementów konstrukcyjnych budynku, 6) spowodowane obsunięciem się ziemi gdy są to szkody: a) górnicze w rozumieniu prawa górniczego, b) powstałe w związku z prowadzonymi robotami ziemnymi, 7) oraz będące bezpośrednim lub pośrednim następstwem: a) działań wojennych, wszelkiego rodzaju wewnętrznych zamieszek i rozruchów oraz aktów sabotażu, b) aktów terroryzmu, o ile ryzyko to nie zostało ubezpieczone za opłatą dodatkowej składki, c) trzęsienia ziemi, d) działania energii jądrowej, e) umyślnego działania ubezpieczającego lub osób, za które ubezpieczający ponosi odpowiedzialność lub które pozostają z ubezpieczającym we wspólnym gospodarstwie domowym, f) rażącego niedbalstwa osób, o których mowa w pkt. 7, lit. e), chyba że zapłata odszkodowania odpowiada w danych okolicznościach zasadom współżycia społecznego, g) decyzji administracyjnej wydanej na podstawie innych przepisów, powodującej konfiskatę lub przejęcie przedmiotu ubezpieczenia. §3. Wartość ubezpieczeniowa (suma ubezpieczenia) 58 prace dyplomowe z ubezpieczeń 1. DLA BUDYNKÓW - wartość ubezpieczeniowa (suma ubezpieczenia) powinna odpowiadać: 1) wartości rzeczywistej (odtworzeniowej), przy czym za wartość tę rozumie się wartość budynku w stanie nowym pomniejszoną o stopień zużycia, 2) wartości ogólnej robót budowlanych, wykonanych i planowanych do wykonania w okresie ubezpieczenia - w odniesieniu do budynków w trakcie budowy, 3) wartości ograniczonej - w odniesieniu do budynków przeznaczonych do rozbiórki lub nie użytkowanych, przy czym wartością ograniczoną jest osiągalna cena sprzedaży budynku bądź wartość możliwych do odzyskania materiałów. 2. DLA LOKALI - wartość ubezpieczeniowa (suma ubezpieczenia) powinna odpowiadać: 1) wartości rzeczywistej (odtworzeniowej), tj. wartości lokalu (substancji materiałowej: ścian, stropów itp. oraz wyposażenia instalacyjnego) w stanie nowym. pomniejszonej o stopień zużycia, 2) wartości rynkowej, tj. wartości lokalu możliwej do uzyskania na drodze transakcji kupna/sprzedaży: cenę 1 m2 powierzchni lokalu określa PZU SA w porozumieniu z ubezpieczającym. 3. DLA NAMIOTÓW I TUNELI FOLIOWYCH oraz OGRODZEŃ wartość ubezpieczeniowa (suma ubezpieczenia) powinna odpowiadać wartości rzeczywistej (odtworzeniowej), tj. wartości substancji materiałowej w stnie nowym, pomniejszonej o stopień zużycia. 4. Na życzenie ubezpieczającego, wyłącznie w odniesieniu do: - budynków w trakcie użytkowania/eksploatacji, - lokali mieszkalnych ubezpieczanych w wartości rzeczywistej, których stopień zużycia w dniu zawarcia umowy ubezpieczenia nie przekracza 20% - wartość ubezpieczeniowa (suma ubezpieczenia) może odpowiadać wartości nowej. 5. Sumę ubezpieczenia odrębną dla każdego obiektu ustala ubezpieczający z PZU SA. 6. Suma ubezpieczenia może być ustalona: 1) na podstawie cenników do szacowania wartości budynków, stosowanych przez PZU SA, opracowanych przy współudziale jednostek wyspecjalizowanych w zakresie budownictwa, 2) na podstawie ceny 1 m2 powierzchni lokalu przyjętej przez PZU SA między innymi z ogólnie dostępnych notowań i publikacji, 3) na podstawie załączonego, powykonawczego kosztorysu budowlanego sporządzonego, zgodnie zasadami kalkulacji i ustalania cen robót budowlanych obowiązujących w budownictwie przez osobę posiadającą uprawnienia w tym zakresie lub wyceny rzeczoznawcy. 7. Stopień zużycia ubezpieczonych obiektów określa PZU SA. 59 prace dyplomowe z ubezpieczeń § 4. Zawarcie umowy ubezpieczenia 1. Umowę ubezpieczenia zawiera się na wniosek ubezpieczającego na okres roczny bądź okres krótszy od roku (ubezpieczenie krótkoterminowe). 2. Z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ust. 3-5, umowę uważa się za zawartą z chwilą doręczenia ubezpieczającemu dokumentu ubezpieczenia. 3. Jeżeli przed upływem 14-tu dni od daty otrzymania wniosku o ubezpieczenie na piśmie, PZU SA nie doręczył dokumentu ubezpieczenia, umowę uważa się za zawartą z 15-tym dniem od otrzymania wniosku na podstawie niniejszych ogólnych warunków ubezpieczenia. 4. Jeżeli dokument ubezpieczenia zawiera postanowienia, które odbiegają na niekorzyść ubezpieczającego od treści złożonego wniosku o ubezpieczenie lub od ogólnych warunków ubezpieczenia, PZU SA zobowiązany jest zwrócić ubezpieczającemu na to uwagę na piśmie przy doręczeniu dokumentu ubezpieczenia, wyznaczając mu co najmniej 7dniowy termin zgłoszenia sprzeciwu. W razie nie wykonania tego obowiązku przez PZU SA, zmiany dokonane na niekorzyść ubezpieczającego są nieważne. 5. W przypadku nie złożenia przez ubezpieczającego sprzeciwu w terminie określonym w ust. 4, umowę uważa się za zawartą następnego dnia po upływie wyznaczonego terminu do złożenia sprzeciwu. 6. Składkę oblicza się za czas trwania odpowiedzialności PZU SA. Jeżeli nie umówiono się inaczej, składka powinna być zapłacona jednocześnie z zawarciem umowy ubezpieczenia. 7. Ubezpieczający zobowiązany jest: 1) podać do wiadomości PZU SA wszystkie znane sobie okoliczności istotne dla ważności umowy i oceny ryzyka, ustalenia zakresu odpowiedzialności i mające wpływ na wysokość składki, o które PZU SA zapytywał przed zawarciem umowy. Jeżeli PZU SA zawarł umowę ubezpieczenia mimo braku odpowiedzi ubezpieczającego na poszczególne pytania, pominięte okoliczności uważa się za nieistotne, 2) zawiadomić PZU SA o wszystkich zmianach okoliczności, o których mowa w pkt 1. 8. Jeżeli z indywidualnej oceny ryzyka albo przebiegu ubezpieczenia wynika, że zgłoszone do ubezpieczenia obiekty są szczególnie narażone na powtarzające się szkody, PZU SA może odpowiednio podwyższyć składkę, odmówić przyjęcia ryzyka dodatkowego bądź odmówić zawarcia lub kontynuacji umowy ubezpieczenia. § 5. Początek i koniec odpowiedzialności PZU SA 1. Odpowiedzialność PZU SA rozpoczyna się od dnia następnego po zawarciu umowy, nie wcześniej jednak niż dnia następnego po zapłaceniu składki, chyba że w umowie przewidziano inny termin początku odpowiedzialności. 60 prace dyplomowe z ubezpieczeń 2. Ciągłość odpowiedzialności PZU SA zostaje zachowana: 1) w przypadku umowy zawartej na okres roczny - przez opłacenie składki na następny okres ubezpieczenia najpóźniej w terminie 30 dni po upływie dotychczasowego okresu ubezpieczenia, 2) w przypadku umowy zawartej na okres krótszy niż rok - przez opłacenie składki na następny okres ubezpieczenia przed upływem dotychczasowego okresu ubezpieczenia. 3. Okres ubezpieczenia liczy się od dnia rozpoczęcia odpowiedzialności PZU SA i trwa 1 rok, chyba że umowę ubezpieczenia zawarto na okres krótszy (ubezpieczenie krótkoterminowe) lub że umowa została rozwiązana. 4. Jeżeli umowa została zawarta na okres dłuższy niż 6 miesięcy, ubezpieczający może odstąpić od umowy ubezpieczenia, nie później jednak niż w terminie 30 dni od jej zawarcia. Odstąpienie od umowy nie zwalnia ubezpieczającego od obowiązku opłacenia składki za okres w jakim PZU SA udzielał ochrony ubezpieczeniowej. 5. Każda ze stron może w ciągu miesiąca od daty wypłaty odszkodowania lub doręczenia ubezpieczającemu pisma o odmowie, wypowiedzieć umowę ubezpieczenia z zachowaniem miesięcznego okresu wypowiedzenia. W razie wypowiedzenia umowy składka za nie wykorzystany okres ubezpieczenia podlega zwrotowi tylko wtedy, gdy nie wypłacono odszkodowania. 6. Jeżeli po zawarciu umowy ubezpieczenia własność ubezpieczonych obiektów przeszła na inną osobę, to prawa i obowiązki z umowy tej wynikające przechodzą na tę osobę. O zmianie właściciela ubezpieczonych obiektów należy bezzwłocznie powiadomić PZU SA. Jednakże zarówno PZU SA jak i nowy właściciel (posiadacz) mogą umowę wypowiedzieć w ciągu jednego miesiąca od dnia przejścia własności ubezpieczonych obiektów na inną osobę. 7. W przypadku rozwiązania umowy ubezpieczenia przed upływem końcowego terminu określonego w polisie (ust. 4, 5, 6), przy dokonywaniu zwrotu składki PZU SA potrąca z tytułu poniesionych kosztów kwotę stanowiącą 20% składki podlegającej zwrotowi. 8. W razie nieopłacenia przez ubezpieczającego kolejnej raty składki, w terminie określonym w polisie, umowa ubezpieczenia wygasa. § 6. Przepisy bezpieczeństwa 1. Ubezpieczający obowiązany jest przestrzegać ogólnie obowiązujące przepisy bezpieczeństwa mające na celu zapobieganie powstaniu szkody, w szczególności przepisy o ochronie przeciwpożarowej. 2. W razie stwierdzenia, że szkoda powstała wskutek nieprzestrzegania przez ubezpieczającego przepisów, o których mowa w ust. 1, albo że ubezpieczający zezwolił lub dopuścił do naruszenia tych przepisów. PZU SA może odmówić odszkodowania w części lub w całości. 61 prace dyplomowe z ubezpieczeń § 7. Obowiązki ubezpieczającego w przypadku powstania szkody 1. W przypadku szkody ubezpieczający obowiązany jest: 1) o ile zachodzi taka potrzeba, wezwać straż pożarną oraz zawiadomić organy dochodzeniowe, 2) użyć wszelkich dostępnych środków w celu ograniczenia rozmiaru szkody oraz zabezpieczenia bezpośrednio zagrożonych obiektów przed dalszą szkodą, 3) niezwłocznie, a najpóźniej w terminie 3 dni roboczych, powiadomić PZU SA o szkodzie, podając rozmiar i rodzaj szkody, 4) bez dokonywania zmian pozostawić miejsce szkody do czasu oględzin i likwidacji szkody przez przedstawiciela PZU SA, chyba że: - zmiana jest niezbędna w celu zabezpieczenia mienia pozostałego po szkodzie, wymagają tego inne okoliczności, 5) udzielić przedstawicielowi PZU SA pomocy i wyjaśnień w ustalaniu okoliczności powstania szkody, jej przedmiotu i wysokości, 6) w ciągu 14 dni od daty zawiadomienia o szkodzie przedłożyć PZU SA rachunek strat. 2. W razie niedopełnienia przez ubezpieczającego któregokolwiek z obowiązków wymienionych w ust. 1 pkt 1-5, PZU SA może odmówić odszkodowania w części lub w całości, chyba że niedopełnienie obowiązku nie miało wpływu na rozmiar szkody, ustalenie okoliczności powstania szkody lub jej wysokości. § 8. Przejście roszczeń na PZU SA - roszczenia regresowe 1. Z dniem wypłaty odszkodowania PZU SA może dochodzić roszczenia regresowego od osoby odpowiedzialnej za szkodę do wysokości wypłaconego odszkodowania. Jeżeli PZU SA pokrył tylko część szkody, ubezpieczającemu przysługuje co do pozostałej części pierwszeństwo zaspokojenia przed roszczeniami PZU SA. 2. Nie przechodzą na PZU SA roszczenia ubezpieczającego przeciwko osobom, z którymi ubezpieczający pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym lub za które ponosi odpowiedzialność. 3. Na prośbę PZU SA ubezpieczający zobowiązany jest udzielić pomocy w dochodzeniu roszczenia od osoby odpowiedzialnej za szkodę, dostarczając informacji oraz dokumentów niezbędnych do jego dochodzenia. 4. W przypadkach społecznie uzasadnionych PZU SA może ograniczyć roszczenie regresowe lub od niego odstąpić; nie dotyczy to jednak przypadków, gdy szkoda została spowodowana umyślnie. 5. Jeżeli ubezpieczający bez zgody PZU SA zrzekł się roszczenia (w części lub w całości) przeciwko osobie trzeciej odpowiedzialnej za szkodę, PZU SA może odmówić odszkodowania lub je zmniejszyć. Jeżeli zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia zostanie ujawnione po wypłaceniu 62 prace dyplomowe z ubezpieczeń odszkodowania, PZU SA może żądać od ubezpieczającego zwrotu całości lub części wypłaconego odszkodowania. § 9. Ustalenie wysokości szkody i odszkodowania 1. Po otrzymaniu zawiadomienia o szkodzie PZU SA w okresie 14 dni przeprowadza postępowanie dotyczące ustalenia stanu faktycznego szkody, zasadności zgłoszonych roszczeń, wysokości odszkodowania i sposobu rozliczenia szkody oraz informuje poszkodowanego lub osobę uprawnioną zgłaszającą roszczenie, jakie dokumenty są potrzebne do ustalenia odszkodowania. 2. PZU SA ustala należne odszkodowanie z tytułu ubezpieczenia w kwocie odpowiadającej wysokości poniesionych strat, nie większej jednak od kwoty stanowiącej górną granicę odpowiedzialności PZU SA. 3. Górną granicę odpowiedzialności stanowi suma ubezpieczenia dla poszczególnych obiektów podana w dokumencie ubezpieczenia (polisie). 4. wysokość odszkodowania w BUDYNKACH: 1) ubezpieczonych w wartości rzeczywistej - przyjmuje się wartość kosztów odbudowy/remontu, określonych zgodnie z zasadami kalkulacji i ustalania cen robót budowlanych obowiązujących w budownictwie - przy uwzględnieniu dotychczasowych wymiarów, konstrukcji, materiałów oraz faktycznego zużycia zniszczonego lub uszkodzonego budynku, 2) ubezpieczonych w wartości nowej - przyjmuje się wartość kosztów określonych jak w pkt 1, bez uwzględnienia stopnia zużycia zniszczonego lub uszkodzonego budynku, 3) ubezpieczonych w wartości ograniczonej - przyjmuje się osiągalną cenę sprzedaży budynku bądź wartość możliwych do odzyskania materiałów nadających się do dalszego użytku, 4) ubezpieczonych w wartości ogólnej robót budowlanych - przyjmuje się wartość kosztów odbudowy lub remontu określonych jak w pkt 1, bez uwzględnienia stopnia zużycia. 5. Za wysokość odszkodowania w LOKALACH: 1) w przypadku szkody całkowitej - przyjmuje się wartość lokalu, nie większą niż suma ubezpieczenia, 2) w przypadku szkody częściowej - przyjmuje się wartość kosztów odbudowy/remontu określonych wg zasad ust. 4 pkt 1 a) z pominięciem stopnia zużycia - w odniesieniu do lokali ubezpieczonych w wartości rynkowej, b) z uwzględnieniem stopnia zużycia-w odniesieniu do lokali ubezpieczonych w wartości rzeczywistej, c) z pominięciem stopnia zużycia - w odniesienie do lokali ubezpieczonych w wartości nowej. 6. Za wysokość odszkodowania w NAMIOTACH I TUNELACH FOLIOWYCH oraz OGRODZENIACH - ubezpieczonych w wartości 63 prace dyplomowe z ubezpieczeń rzeczywistej - przyjmuje się wartość kosztów odbudowy/remontu określonych, zgodnie z zasadami ust. 4 pkt 1. 7. Wysokość odszkodowania ustala się: 1) na podstawie cenników do szacowania wartości budynków stosowanych przez PZU SA, opracowanych przy współudziale jednostek wyspecjalizowanych w zakresie budownictwa; ustalenie wysokości odszkodowania na podstawie cenników następuje w przypadku: a) niepodejmowania przez poszkodowanego odbudowy lub remontu zniszczonego obiektu, b) braku kosztorysu powykonawczego, o którym mowa w pkt 2, 2) na podstawie kosztorysu powykonawczego, wystawionego przez jednostkę dokonującą odbudowy lub remontu określonego, zgodnie z zasadami podanymi w ust. a pkt 1, przedłożonego przez poszkodowanego w terminie l2 miesięcy od dnia powstania szkody, 3) dla szkody całkowitej w lokalu - na podstawie ceny 1 m2 powierzchni lokalu przyjętej do ubezpieczenia wg § 3 ust. 6 pkt 2. 8. PZU SA weryfikuje pod kątem zakresu robót, cen materiałów i usług oraz zasad przedłożony przez ubezpieczającego kosztorys, o którym mowa w ust. 7 pkt 2. 9. Przy ustalaniu wysokości odszkodowania uwzględnia się: - wartość pozostałości, stopień zużycia, wartość odzysku oraz - udokumentowane koszty uprzątnięcia miejsca szkody w wysokości do 5% odszkodowania (w granicach sumy ubezpieczenia). 10. PZU SA nie uwzględnia stopnia zużycia przy szkodzie drobnej, której wartość nie przekracza 5% sumy ubezpieczenia obiektu, w którym wystąpiła szkoda. 11 . Przy ustalaniu odszkodowania nie uwzględnia się wartości zabytkowej obiektu. 12. Odszkodowanie ustala się na podstawie cen z dnia powstania szkody chyba, że poszkodowany w terminie 12 miesięcy od dnia powstania szkody, przedstawi kosztorys powykonawczy. § 10. Wypłata odszkodowania 1. Odszkodowanie za ubezpieczony obiekt wypłaca się: właścicielowi, - posiadaczowi, który dokonał odbudowy bądź naprawy obiektu, jeżeli miejsce pobytu właściciela nie jest znane, - spadkobiercom, gdy szkoda powstała w obiekcie należącym do spadku. 2. PZU SA wypłaca odszkodowanie w terminie 3 dni od daty otrzymania zawiadomienia o szkodzie, chyba że: 1) ubezpieczający nie złożył w PZU SA w ciągu 14 dni od daty zawiadomienia o szkodzie - rachunku strat i innych dokumentów uzasadniających roszczenie; w razie późniejszego złożenia dokumentów odszkodowanie jest wypłacane w terminie 14 dni po ich dostarczeniu, 64 prace dyplomowe z ubezpieczeń 2) wyjaśnienie w 30-dniowym terminie przyczyn powstania szkody oraz okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności PZU SA albo wysokości odszkodowania okazało się niemożliwe, wtedy odszkodowanie powinno być wypłacone w ciąg:; 14 dni od wyjaśnienia tych okoliczności z tym, że bezsporną część odszkodowania PZU SA wypłaca w terminie 30dniowym od zawiadomienia o szkodzie, informując ubezpieczającego o przyczynie wstrzymania wypłaty pozostałej części odszkodowania, 3) w sprawie zaistniałej szkody wdrożone zostało postępowanie wyjaśniające (dochodzeniowe. sądowe), którego wynik może mieć istotne znaczenie dla ustalenia odpowiedzialności i wysokości odszkodowania; PZU SA wypłaca jednak w terminie 30 dni od zawiadomienia o szkodzie bezsporną część odszkodowania, a pozostałą część - po uzyskaniu wyników dochodzenia lub wyroku sądowego. ROZDZIAŁ II § 11. Ryzyka dodatkowe 1. Na wniosek ubezpieczającego, za opłatą dodatkowej składki umowa ubezpieczenia może zostać rozszerzona o następujące ryzyka: 1) powódź, 2) następstwa szkód wodno-kanalizacyjnych, 3) akty terroryzmu. 2. Do ubezpieczenia od ryzyk dodatkowych mają zastosowanie postanowienia rozdziału I, o ile niniejsze przepisy nie wprowadzają uregulowań odmiennych. § 12. Ubezpieczenie od ryzyka powodzi W ramach ubezpieczenia od ryzyka powodzi, PZU SA ponosi odpowiedzialność za szkody w ubezpieczonych obiektach powstałe wskutek: 1) zalania terenów w następstwie podniesienia się wody w korytach wód płynących lub stojących, 2) zalania terenów wskutek deszczu nawalnego, 3) spływu wód po zboczach lub stokach na terenach górskich i falistych. § 13. Ubezpieczenie następstw szkód wodno-kanalizacyjnych 1. PZU SA odpowiada za szkody w ubezpieczonych obiektach powstałe wskutek bezpośredniego działania wody lub innych cieczy, jeżeli przyczyną tych szkód było: 1) spowodowane awarią wydostania się wody, pary i płynów z prawidłowo konserwowanych instalacji wodnych i kanalizacyjnej - znajdujących się wewnątrz ubezpieczonego obiektu, bądź poza nim, 2) cofnięcie się wody lub ścieków z instalacji kanalizacyjnej, 3) nieumyślne pozostawienie otwartych kranów lub innych zaworów, zamontowanych na instalacji - wewnątrz ubezpieczonego obiektu. PZU SA pokrywa również (z wyjątkiem postanowień ust. 2 pkt 4) koszty naprawy uszkodzonych - wskutek pęknięcia-elementów instalacji znajdujących się 65 prace dyplomowe z ubezpieczeń wewnątrz ubezpieczonego obiektu, chyba że szkoda zaistniała wskutek rażącego niedbalstwa ubezpieczającego. 2. Ubezpieczeniem nie są objęte szkody: 1) pośrednie (np. za stratę wody, utracone zyski itp.), 2) spowodowane rozlaniem się wody przy jej użyciu, 3) powstałe wskutek systematycznego zawilgocenia pomieszczeń z powodu nieszczelności instalacji wodnych i kanalizacyjnej, pocenia się rur, tworzenia się grzyba itp., 4) powstałe wskutek pęknięcia-za przyczyną zamarznięcia wody elementów instalacji wodnych. 3. Ubezpieczający obowiązany jest: 1) dbać o konserwację instalacji wodnych i kanalizacyjnej. Wszelkie inwestycje i przeróbki - niezbędne w ocenie rzeczoznawców lub w świetle obowiązujących przepisów, dotyczących właściwej konserwacji i prawidłowego działania instalacji - muszą być wykonane niezwłocznie. Ubezpieczający obowiązany jest także w terminie zastosować właściwe środki ochronne w celu zabezpieczenia przed mrozem instalacji wodnych, 2) zamknąć, opróżnić z wody i utrzymywać opróżnione instalacje wodne w obiektach nieużywanych lub niedozorowanych. To samo odnosi się do instalacji czasowo nieczynnych. W razie niedopełnienia przez ubezpieczającego któregokolwiek z obowiązków wymienionych w ust. 3, PZU SA może odmówić odszkodowania w części lub w całości, chyba że niedopełnienie obowiązku nie miało wpływu na rozmiar szkody, ustalenie okoliczności powstania szkody lub jej wysokość. § 14. Ubezpieczenie od ryzyka aktów terroryzmu 1. PZU SA odpowiada za szkody powstałe w ubezpieczonych obiektach będące bezpośrednim następstwem nielegalnych akcji (indywidualnych czy grupowych) organizowanych z pobudek ideologicznych, politycznych, ekonomicznych czy socjalnych, skierowanych przeciwko osobom lub obiektom w celu wprowadzenia chaosu, zastraszenia ludności i dezorganizacji życia publicznego. 2. Ochroną ubezpieczeniową nie są objęte szkody w obiektach należących do osób, przeciwko którym akt terroryzmu został wymierzony. ROZDZIAŁ III § 15. Postanowienia końcowe 1. W porozumieniu z ubezpieczającym mogą być wprowadzone do umowy ubezpieczenia postanowienia dodatkowe lub odmienne od ustalonych w niniejszych ogólnych warunkach ubezpieczenia. Postanowienia te nie mogą być sprzeczne z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa. 2. W sprawach nie uregulowanych niniejszymi warunkami ubezpieczenia lub nie uzgodnionych dodatkowo mają zastosowanie przepisy ustawy o działalności ubezpieczeniowej oraz przepisy kodeksu cywilnego. 66 prace dyplomowe z ubezpieczeń 3. Tracą moc ogólne warunki ubezpieczenia budynków, budowli i lokali mieszkalnych osób fizycznych od ognia i innych żywiołów zatwierdzone Uchwałą Zarządu PZU SA z dnia 20 listopada 1992 roku. 4. Wymienione w ust. 3 ogólne warunki ubezpieczenia stosuje się do umów zawartych przed wejściem w życie niniejszych ogólnych warunków-do końca bieżącego okresu ubezpieczenia określonego w tych umowach. 5. Niniejsze ogólne warunki ubezpieczenia wchodzą w życie z dniem 1 października 1998 r. WICEPREZES ZARZĄDU PZU SA CZŁONEK ZARZĄDU PZU SA Elżbieta Turkowska-Tyrluk Wiesław Wiśniewski 67
