Strategia Rozwoju Gminy Żytno - BIP - Żytno Urząd Gminy
advertisement
Strategia Rozwoju Gminy Żytno opracowana przez: PPUH „BaSz” przy współpracy Urzędu Gminy Żytno Żytno 2000 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- W opracowaniu zostały wykorzystane materiały ze „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Żytno” 2 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- SPIS TREŚCI Spis treści Założenia i cel opracowania Strategii Rozwoju Gminy I. Gmina Żytno 1.1. Historia gminy Żytno 1.2. Informacje ogólne o gminie 1.3. Położenie i środowisko przyrodnicze gminy 1.4. Samorząd Gminy 1.5. Działalność samorządu gminy Żytno w latach 1990-1998 II. Diagnoza stanu sfery społecznej 2.1. Ludność 2.2. Oświata 2.3. Służba zdrowia 2.4. Mieszkalnictwo 2.5. Kultura 2.6. Opieka społeczna 2.7. Bezpieczeństwo publiczne 2.8. Sport, turystyka, rekreacja III. Diagnoza stanu infrastruktury technicznej 3.1. Zaopatrzenie w wodę 3.2. Kanalizacja 3.3. Sieć gazownicza 3.4. Zaopatrzenie w ciepło 3.5. Energetyka 3.6. Gospodarka odpadami 3.7. Komunikacja 3.8. Telefonizacja IV. Diagnoza stanu sfery gospodarczej 4.1. Przemysł 4.2. Rolnictwo i leśnictwo 4.3. Aktywność gospodarcza mieszkańców gminy 4.3.1. Handel 4.3.2. Usługi 4.3.3. Gastronomia 4.4. Banki 4.5. Struktura zatrudnienia str. str. str. str. str. str. str. str. str. str. str. str. str. str. str. str. str. str. str. str. str. str. str. str. str. str. str. str. str. str. str. str. str. str. str. 3 5 7 7 8 9 15 17 26 26 31 37 40 42 46 48 52 55 55 60 60 60 63 63 65 67 69 69 69 79 79 79 80 82 82 3 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- V. Diagnoza stanu środowiska 5.1. Ochrona powietrza 5.2. Ochrona wód 5.3. Ochrona przyrody VI. Raport z „Sesji Planowania Strategicznego” VII. Analiza zasobów gminy VIII. Misja oraz cele strategiczne i cele operacyjne Gminy Żytno IX. Optymalne kierunki rozwoju gminy 9.1. Sfera społeczna 9.2. Infrastruktura techniczna 9.3. Sfera gospodarcza 9.4. Ekologia X. Harmonogramy realizacyjne najważniejszych zadań XI. Zestawienie oczekiwanych efektów długofalowych realizacji strategii str. str. str. str. str. str. str. str. str. str. str. str. str. 85 85 85 85 87 106 109 130 130 130 131 132 133 str. 166 CZĘŚĆ II Plan zadań Gminy Żytno do roku 2010 4 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ZAŁOŻENIA I CEL OPRACOWANIA STRATEGII ROZWOJU GMINY Rozpoczynając proces planowania strategicznego w gminie musimy odpowiedzieć sobie na pytanie co rozumiemy przez planowanie strategiczne i dlaczego jest ono gminie potrzebne. Większość gmin posiada plany rozwojowe w poszczególnych dziedzinach życia społecznego, jednak kolejność i zakres ich wdrażania zależy zwykle od nacisków różnych grup czy możliwości pozyskania środków na określony typ zadań. Ponieważ praktycznie każdy samorząd ma w swoim budżecie za mało środków w stosunku do potrzeb, zachodzi więc konieczność określenia priorytetów w taki sposób, aby osiągnąć możliwie najlepszą efektywność wydatkowanych środków. Proces planowania strategicznego należy rozpoczęć od dokładnej analizy stanu gminy w podstawowych sferach życia społecznego. Wnioski z przeprowadzonej diagnozy powinny stanowić punkt wyjścia do określenia mocnych i słabych stron gminy a następnie zdefiniowania wynikających z nich szans i zagrożeń. Można w ten sposób wyznaczyć obszary priorytetowe oparte na mocnych stronach gminy i dla tych obszarów określić strategiczne cele i zadania. Proces ten powinien mieć charakter ciągły - niezbędny jest bieżący monitoring i ocena wdrażania planów strategicznych. Pozwala to na wprowadzanie we właściwym czasie korekt i poprawek w programach realizacyjnych. Ważnym aspektem planowania strategicznego jest możliwie szeroka konsultacja społeczna planowanych rozwiązań. Im większa grupa mieszkańców gminy jest zaangażowana w proces planowania, tym łatwiej w przyszłości wprowadzać w życie wnioski wynikające ze strategii. Ponadto doświadczenie i znajomość problemów gminy stanowi najcenniejsze źródło informacji o lokalnych potrzebach i dążeniach. 5 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 6 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- I. GMINA ŻYTNO 1.1. Historia Gminy Żytno Pierwsze wzmianki o Żytnie pochodzą z końca XII wieku – w spisie fundatorów i kollatorów Zakonu Bożogrobców w Miechowie znajduje się zapis Christona de Zythna ofiarujący dziesięcinę z tej miejscowości na potrzeby klasztoru. Borzykowa pojawia się w dokumentach na początku XIII stulecia jako miejsce zjazdu duchowieństwa z arcybiskupem Henrykiem Kietliczem oraz książąt dzielnicowych – Leszka Białego, Konrada Mazowieckiego, Henryka Brodatego, Władysława Odonicza. Inne miejscowości z terenu obecnej gminy Żytno występują jako wsie rycerskie lub klasztorne w zapisach z XIII i XIV wieku (Maluszyn, Grodzisko, Budzów, Sudzin, Sudzinek, Sekursko, Rędziny, Silnica, Pukarzów, Pagów). Pierwsza wzmianka o Żytnie jako osadzie miejskiej pochodzi z roku 1441, a utrata praw miejskich nastąpiła około roku 1760. Ziemiami będącymi obecnie w gminie Żytno władały znane rody szlacheckie m.in.: Borzykowscy herbu Abdank, Pągowscy herbu Doliwa, Pukarzewscy herbu Śreniawa, Rędzińscy herbu Zadora, Życieńscy herbu Zadora, Ostrowscy herbu Korab, Siemieńscy herbu Leszczyc, Majowie herbu Starykoń, Moszyńscy herbu Łodzia, Koniecpolscy herbu Pobóg. W gospodarce na terenie gminy dominowało rolnictwo – uprawy żyta, owsa, pszenicy, ziemniaków – od XIX wieku zaczęto tu uprawiać na skalę przemysłową buraki cukrowe i chmiel oraz powstały stadniny i stawy rybne. Pierwsze wzmianki o przetwórstwie rud metali pochodzą z XIV wieku, ale rozwój drobnego przemysłu (kuźnice, cegielnie, młyny, tartaki, gorzelnie, cukrownie) nastąpił dopiero w XIX stuleciu. Mieszkańcy gminy brali czynny udział w powstaniach narodowych oraz w walkach partyzanckich w okresie II wojny światowej. 7 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- W XIX i XX wieku w wielu miejscowościach na terenie gminy funkcjonowały szkoły oraz prowadzono aktywne życie kulturalne – obecne placówki oświatowe i kulturalne kontynuują wieloletnie, dobre tradycje. Jako jednostka administracyjna Żytno funkcjonuje od 1973 roku – gmina powstała z połączenia trzech gromad: Borzykowy, Maluszyna i Żytna. Od 1999 roku wchodzi w skład powiatu radomszczańskiego w województwie łódzkim. 1.2. Informacje ogólne o gminie Gmina Żytno położona w północno-zachodniej Małopolsce zajmuje obszar 200 km2 zamieszkany przez 6200 osób. Na terenie gminy znajduje się 36 wsi, zgrupowanych w 24 sołectwach. Miejscowość Żytno obchodzi w 1998 roku 800 lat swego istnienia. Pierwsze udokumentowane zapisy pochodzą z roku 1198. Inne ośrodki na terenie gminy; Maluszyn i Borzykowa również posiadają udokumentowaną przeszłość historyczną, wiekowo zbliżoną do Żytna. Do czasów obecnych zachowały się pozostałości zespołów parkowo-pałacowych w Żytnie, Maluszynie, Borzykowie, Sekursku i Pągowie, siedzibach znanych rodów; Potockich, Ostrowskich, Siemińskich, Kamienieckich. Gmina jest typowo rolnicza, powierzchnia użytków rolnych wynosi 10.704ha. Produkcją roślinną i zwierzęcą zajmuje się 1700 gospodarstw indywidualnych. Działalność prowadzi również Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa, która przejęła grunty po gospodarstwach uspołecznionych i PFZ, a obecnie dzierżawi je osobom fizycznym. Poza rolnictwem działa 109 podmiotów gospodarczych, głównie w handlu i usługach. Blisko 50% powierzchni gminy zajmują kompleksy leśne w obrębie miejscowości: Mała Wieś, Ewina, Rędziny, Łazów oraz Budzów, Silniczka, w tym rezerwat przyrody „Dębowiec”. Powierzchnia gminy znajduje się w zlewni rzeki Pilicy, która od strony wschodniej stanowi jej naturalną granicę. 8 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Pilica i jej dopływy są źródłem zasilania dla kompleksów stawów rybnych w miejscowościach: Ciężkowiczki, Kozioł, Pukarzów, Pągów i zbiornika Pole. Przez teren gminy przebiega droga krajowa; Radomsko-Włoszczowa (odcinek o dł. 17,2 km) oraz sieć dróg wojewódzkich (około 57,5 km) i gminnych, stanowiących dogodne połączenia komunikacyjne. W ostatnich latach prowadzone są intensywnie inwestycje infrastrukturalne w zakresie modernizacji dróg i budowy sieci wodociągowych. W roku 1998 zakończona została kompleksowa telefonizacja gminy. W oparciu o wytwarzane produkty rolnictwa, występują możliwości rozbudowy przemysłu rolno-spożywczego. Wykorzystując surowce i materiały, takie jak piasek, żwir i glina można produkować w dużym zakresie materiały budowlane. Dużo lasów, wód i czystego powietrza sprzyja rozwojowi agroturystyki. Na terenie gminy działalność oświatową prowadzi 5 szkół publicznych o pełnym zakresie nauczania podstawowego oraz zespół szkół rolniczych. Działalność kulturalną w gminie prowadzi Gminny Ośrodek Kultury ze znanym teatrem amatorskim „Animagia” oraz Gminna Biblioteka Publiczna i dwie filie biblioteczne. Obszar gminy administrują trzy parafie katolickie, z kościołami parafialnymi i licznymi zabytkami sakralnymi. 1.3. Położenie i środowisko przyrodnicze gminy POŁOŻENIE Gmina Żytno leży na terenie równiny Pilicy leżącej w zachodniej części mezoregionu: Niecka Włoszczowska, który należy do makroregionu: Wyżyna Przedborska wchodzącego w skład podprowincji: Wyżyna ŚrodkowoMałopolska należącej do prowincji: Wyżyna Małopolska. 9 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- W podziale administracyjnym Polski gmina Żytno znajduje się w województwie łódzkim, w powiecie radomszczańskim. Graniczy z gminami: Wielgomłyny, Kobiele Wielkie i Gidle (powiat radomszczański, województwo łódzkie), Dąbrowa Zielona oraz Miasto i Gmina Koniecpol (województwo śląskie), Kluczewsko oraz Miasto i Gmina Włoszczowa (województwo świętokrzyskie) ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE Obszar gminy Żytno - teren pomiędzy doliną Pilicy a doliną Warty, od Koniecpola do Gidel - to częściowo zabagniona dolina. Częstym elementem krajobrazu są tu wydmy (głównie na północ od miejscowości Silnica i Silniczka) oraz podmokłe tereny bagniste i torfiaste (zwłaszcza w zachodniej i południowej części gminy w rejonie miejscowości Ewina, Żytno, Czechowice i Fryszerka). Znaczną część gminy - głównie centralną i zachodnią -zajmują zatorfione łąki. Rzeka Pilica od Koniecpola po ujęcie rzeczki Czarnej przepływa przez szeroką do kilkunastu kilometrów kotlinę, wypełnioną zwydmionymi piaskami i zabagnieniami. Różnice wysokości względnych gminy Żytno, czyli deniwelacje są rzędu 50 m. Największe deniwelacje występują we wsiach Borzykowa i Grodzisko w części południowej gminy (około 27 m na odcinku 1,5 km w linii prostej) oraz Łazów w części środkowej (około 37 m). Najmniejsze deniwelacje (około 3 m) występują w części wschodniej i południowo-wschodniej gminy, w pradolinie rzeki Pilicy - w pobliżu miejscowości Sudzin i Budzów. Krajobraz gminy Żytno - dolin i kotlin - przeplata się z garbami osiągającymi wysokości 260 m n.p.m.. Dolina niskofalista pagórkowata, o największych deniwelacjach, znajduje się w części południowo-zachodniej, zachodniej i częściowo środkowej. Dolina niskofalista, zajmuje dużą część powierzchni gminy - głównie środkowo-zachodnią, pomocną i częściowo środkowo-południową. Równina płaska to cała środkowo-wschodnia 10 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- i południowo-wschodnia część gminy, czyli pradolina rzeki Pilicy przecięta w kierunku północ-południe korytami tej rzeki. Najniżej położona jest wschodnia część gminy - dolina Pilicy w rejonie wsi Sudzin (202 m n.p.m.). Natomiast najwyżej położona jest północno-zachodnia część gminy w rejonie miejscowości Rędziny i Mała Wieś (252,5 m n.p.m.). SZATA ROŚLINNA Duża część powierzchni gminy jest zalesiona. Największe, zwarte kompleksy leśne znajdują się w jej północnej, północno-zachodniej i zachodniej części. Administracyjnie powierzchnia leśna gminy jest pod zarządem nadleśnictwa Gidle. Wśród zbiorowisk leśnych dominują zbiorowiska borowe: suche, świeże i do stawów w Silnicy bagienne. W borach suchych podstawowym gatunkiem jest sosna pospolita, a na siedliskach bardziej wilgotnych, znaczącą domieszkę stanowi świerk pospolity. W licznych kompleksach leśnych zachowały się enklawy higro- i mezofiinych lasów liściastych, które mają charakter naturalny. W uroczysku „Domaniew", które rozciąga się w kierunku południowowschodnim od miejscowości Żytno, tuż przy wsi Bugaj, występują dobrze wykształcone płaty łęgów: jesionowo-olszowego i wiązowo-jesionowego oraz grądu niskiego (na dwa warianty: z olszą czarną i lipą szerokolistną). W runie grądu niskiego z lipą szerokolistną są gatunki prawnie chronione, m. in. storczyki: buławnik czerwony, kruszczyk szerokolistny, listera jajowata, podkolan biały. W tym samym uroczysku „Domaniew", w lesie wiązowojesionowym drzewostan tworzą: szypułkowy, jesion wyniosły i olsza czarna, a jego runo jest bogate i wielowarstwowe. Masowo występują tu ziamopton wiosenny i kozłek bzowy. Bory sosnowe, bory bagienne, śródleśne torfowiska dominują też w uroczysku „Sowin", usytuowanym na północny-wschód od miejscowości Żytno. Natomiast w pobliżu cieków wodnych wykształcają się niewielkie płaty higrofilnych lasów. 11 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ZASOBY WODNE Wody podziemne Poziom wód gruntowych (wody te mają charakter zwierciadła swobodnego) uzależniony jest od: wysokości względnej, rodzaju skał, nachylenia i rzeźby terenu oraz od intensywności opadów atmosferycznych. Na terenie gminy Żytno można wyróżnić cztery poziomy wód gruntowych: • najpłytszy na głębokości od 0 do 1,5 m - pod użytkami głównie w dolinach rzecznych; poziom wód gruntowych podpowierzchniowych uzależniony jest od poziomu wody w rzece; • najczęściej spotykany na głębokości od l do 3 m - na gruntach ornych w dolinach i obniżeniach terenowych; • na głębokości od 3 do 6 m - na wysoczyznach; • najrzadziej spotykany na głębokości poniżej 6 m - na wzgórzach morenowych zbudowanych głównie z piasków i żwirów. Według informacji ustnych z 1979 r. wahania wód gruntowych wynoszą około 1-2 m. Miąższość utworów wodonośnych w czwartorzędzie na terenie gminy wynosi do 5 m, w pasie przechodzącym przez teren gminy w kierunku wschódzachód od Maluszyna, przez Żytno i dalej w kierunku Garnka od 5 do 15 m, a w dolinie Pilicy od 15 do nawet 40 m. Główny poziom użytkowy (szczelinowy) wód podziemnych występuje w utworach kredy górnej (mastrycht, kampan, santon) - margle, wapienie, opoki na głębokości przeważnie do 20 m. Jedynie we wschodniej części gminy, w dolinie rzeki Pilicy poziom ten znajduje się na głębokości od 20 do 40 m. Potencjalna wydajność otworu studziennego od 30 do 70 m3/h. Większość obszaru gminy ma połowiczną izolację pierwszego poziomu użytkowego od powierzchni (pokrywają go przepuszczalne utwory powierzchniowe). W rejonie wsi Silniczka, na północ i na południe od Żytna 12 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- izolacji tej brak całkowicie, natomiast w dolinie rzeki Pilicy, miejscami w rejonie Żytna oraz na północno-wschodnim krańcu gminy, powyżej Maluszyna pierwszy poziom użytkowy jest izolowany od powierzchni całkowicie. Poziom górnokredowy spełnia kryteria Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP). Wydzielono dla niego GZWP Niecka Miechowska (NW). Wody tego poziomu w większości nie są odizolowane lub są tylko częściowo izolowane od powierzchni. Generalnie wody tego poziomu charakteryzują się dobrą jakością. Czynniki decydujące o pogorszeniu to głównie żelazo i różne formy azotu, związane przede wszystkim z chemizacją rolnictwa. Piętro wodonośne o mniejszym znaczeniu użytkowym stanowią piaszczyste i żwirowe warstwy wodonośne czwartorzędowe. Potencjalna wydajność studni ujmującej ten poziom to kilka-kilkanaście m3/h. Na terenie gminy występują cztery źródła. Znajdują się one w pasie wzdłuż drogi z Żytna do Maluszyna: • w miejscowości Pławidła, na północny wschód od Żytna; woda z kredy górnej wypływa przez piasek z margli; wydajność 3,6/1,0 m3/h; • w miejscowości Fryszerka, na zachód od młyna; woda z kredy górnej wypływa przez piasek z margli; wydajność 3,6/1,0 m3/h; źródło ujęte w kręgi betonowe i użytkowane przez młynarza; • w miejscowości Łazów; na północ od mostu na drodze Brzeziny-Łazów; woda z kredy górnej wypływa z margli; wydajność 108,0/30,0 m3/h; źródło użytkowane przez pobliskie gospodarstwa; • w miejscowości Barycz; na północ od drogi Maluszyn - Wola Życińska woda z kredy górnej wypływa z margli; wydajność 7,2/2,0 m3/h; strużka wody wypływa z rumoszu obok drenu; źródło ujęte w kręgi betonowe. 13 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Wody powierzchniowe Obszar gminy Żytno należy do zlewni dwóch rzek: Wisły i Odry. Większa, wschodnia i środkowa część gminy Żytno leży w zlewni II rzędu rzeki Pilicy -lewobrzeżnego dopływu rzeki Wisły. Wody z tych terenów spływają bezpośrednio lub pośrednio, przez cieki bez nazw, do rzeki Pilicy. Zachodni obszar zlewni rzeki Pilicy pokryty jest szeregiem jej dopływów lewostronnych, z których największe to: rzeczka Struga (dopływ III rzędu), która odprowadza wody z terenów wsi: Barycz, Budzów, Ciężkowiczki, Łazów i Polichno oraz rzeczka Baryczka, zasilająca stawy rybne w Silnicy i Ciężkowiczkach. Do niej dopływa leśna struga, która swój początek ma w rezerwacie „Dębowiec". Powierzchniową melioracyjnych oraz sieć liczne hydrograficzną uzupełniają: gęsta sieć rowów kompleksy stawów rybnych (zbiorników retencyjnych, powstałych w oparciu o piętrzenie wody za pomocą jazów), z których najważniejsze to: dwa duże kompleksy stawów w Pukarzowie (około 102 ha) kompleksy stawów w Silnicy (około 35 ha) stawy w Ciężkowiczkach (około 65 ha), mniejsze zbiorniki wodne w Pągowie - Dworze (około 10 ha). Większość powierzchni dorzecza Pilicy zajmują użytki rolne. Obszar ten obfituje w tereny podmokłe i zabagnione. Niewielka, zachodnia część gminy leży w zlewni III rzędu rzeki Warty prawobrzeżnego dopływu rzeki Odry. Wody z tego terenu spływają do rzeki Wiercicy, wpadającej do Warty. Do tej zlewni należą wsie: Borzykówka, Ewina, Magdalenki, Sekursko. Większość powierzchni dorzecza Wiercicy zajmują lasy, wśród których rozrzucone są liczne niewielkie oczka wodne i miejsca podmokłe. Poza tym na terenie gminy jest szereg cieków bez nazwy groźnych w czasie intensywnych opadów deszczu oraz liczne oczka wodne. 14 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 1.4. Samorząd Gminy Żytno Skład osobowy Rady Gminy kadencji 1998-2002 1. Bus Anna - Zastępca Przewodniczącego Rady Gminy 2. Bus Danuta 3. Jędryka Włodzimierz 4. Jurczyk Marek 5. Kluska Grażyna 6. Konik Remigiusz 7. Kuras Józef 8. Mielczarek Zbigniew 9. Musiał Józef 10.Musiał Maciej 11.Nowak Jan 12.Nowak Wojciech 13.Rorat Marlena 14.Sadlej Mieczysław 15.Sobutka Tadeusz 16.Wierzbicki Waldemar 17.Więcek Kazimierz 18.Zamożny Jan Jerzy - Przewodniczący Rady Gminy Skład osobowy Zarządu Gminy Żytno 1. Mgr Janusz Czapla – Przewodniczący Zarządu - Wójt Gminy 2. Grażyna Kluska – Z-ca Przewodniczącego Zarządu - Wicewójt 3. Remigiusz Konik 4. Mieczysław Sadlej 5. Waldemar Wierzbicki 15 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Skład osobowy Komisji Rewizyjnej Rady Gminy Żytno 1. Nowak Wojciech – przewodniczący Komisji 2. Rorat Marlena 3. Mielczarek Zbigniew 4. Musiał Józef 5. Musiał Maciej Skład osobowy Komisji do Spraw Gospodarczych i Budżetu gminy Rady Gminy Żytno 1. Sobutka Tadeusz – przewodniczący Komisji 2. Jędryka Włodzimierz 3. Jurczyk Marek 4. Konik Remigiusz 5. Musiał Maciej 6. Wierzbicki Waldemar 7. Więcek Kazimierz Skład osobowy Komisji Oświaty, Kultury, Zdrowia i Opieki Społecznej Rady Gminy Żytno. 1. Kuras Józef 2. Bus Anna 3. Bus Danuta 4. Kluska Grażyna 5. Nowak Jan 6. Rorat Marlena 7. Sadlej Mieczysław 8. Młynarczyk Barbara – spoza Rady Gminy 16 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 1.5. Działalność samorządu Gminy Żytno w latach 1990-1999 W niniejszym opracowaniu zostanie przedstawiona realizacja rocznych budżetów gminy, charakteryzująca działalność Samorządu Gminy Żytno. Wykonanie dochodów budżetu Gminy Żytno wg ważniejszych źródeł: Źródła pochodzenia Subwencja ogólna z budżetu Dotacja celowa na zadania zlecone Dotacja na dofinansowanie własnych zadań bieżących 4. Dotacja na dofinansowanie inwestycji 5. Dochody z majątku gminy 6. Podatki i opłaty RAZEM L.P 1. 2. 3. L.P Źródła pochodzenia 1. Subwencja ogólna z budżetu 2. Dotacja celowa na zadania zlecone 3. Dotacja na dofinansowanie własnych zadań bieżących 4. Dotacja na dofinansowanie inwestycji 5. Dochody z majątku gminy 6. Podatki i opłaty RAZEM L.P Źródła pochodzenia 1. Subwencja ogólna z budżetu 2. Dotacja celowa na zadania zlecone 3. Dotacja na dofinansowanie własnych zadań bieżących 4. Dotacja na dofinansowanie inwestycji 5. Dochody z majątku gminy 6. Podatki i opłaty RAZEM L.P Źródła pochodzenia 1. Subwencja ogólna z budżetu 2. Dotacja celowa na zadania zlecone 3. Dotacja na dofinansowanie własnych zadań bieżących 4. Dotacja na dofinansowanie inwestycji 5. Dochody z majątku gminy 6. Podatki i opłaty RAZEM * Dane wg Urzędu Gminy Żytno 1990 0 0 0 % 0 0 0 1991 224963 59867 2000 % 41,83 11,13 0,37 1992 220929 109510 4350 % 31,18 15,46 0,61 0 0 0 0,00 0 0,00 0 541264 541264 0 100 100 6903 244048 537781 1,28 45,38 100 0 373713 708502 0,00 52,75 100,00 1993 % 1994 % 1995 % 160220 139928 0 16,52 14,43 0,00 267159 236438 0 19,90 17,61 0,00 379745 338 379 0 20,42 18,20 0,00 0 0,00 0 0,00 27000 1,45 9765 660003 969916 1,01 68,05 100,00 23150 815775 1342522 1,72 60,76 100,00 17728 1096785 1859637 0,95 58,98 100,00 1996 % 1997 % 1998 % 1693468 377151 33793 45,63 10,16 0,91 2092497 470807 147259 41,48 9,33 2,92 2494370 546741 64369 45,45 9,96 1,17 30000 0,81 50000 0,99 100000 1,82 47175 1530075 3711662 1,27 41,22 100,00 118089 2165907 5044559 2,34 42,94 100,00 24419 2257737 5487636 0,44 41,14 100,00 1999 % 3377129 650251 130920 53,09 10,22 2,06 45000 0,71 71792 2085503 6360595 1,13 32,79 100,00 17 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Poniższe wykresy przedstawiają udział poszczególnych źródeł przychodów w budżecie gminy oraz strukturę przychodów w roku 1999. Średni dochód na 1 mieszkańca w 1997 roku wynosił: gmina Żytno – 783,9 zł; powiat radomszczański – 840,0 zł; województwo łódzkie – 990,0 zł Poniższy wykres przedstawia porównanie dochodów przypadających na 1 mieszkańca w gminach powiatu radomszczańskiego. 18 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 19 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- WYDATKI 1990 Lp. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. Dział Rolnictwo Leśnictwo Transport Łączność Handel wewnętrzny Gospodarka komunalna Gosp mieszkaniowa i niemater. usł. komunal Oświata l wychowanie Kultura l sztuka Ochrona zdrowia Opieka społeczna Kultura fizyczna i sport Różna działalność Administracja państwowa i samorządowa Różne rozliczenia Urzędy naczelnych organów władz kontroli i sądownictwa Razem kwota 1965 469 31323 0 0 13802 1991 %budżet Inwestycje 0,42 0 0,10 0 6,70 0 0,00 0 0,00 0 2,95 0 % 0 0 0 0 0 0 kwota 1698 3037 76849 2000 0 76952 0 0,00 0 0 12713 2,86 0 0 312818 0 0 32043 0 1151 73785 66,93 0,00 0,00 6,86 0,00 0,25 15,79 75000 0 0 0 0 0 0 23,98 0 0 0 0 0 0 54491 22594 1200 61491 97 11576 120496 12,24 5,08 0,27 13,81 0,02 2,60 27,07 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0,00 0,00 0 0 0 0 0 0 0,00 0,00 0 0 0 0 467356 100,00 75000 16,05 445194 100,00 70176 15,76 % kwota %budżet inwestycje 380 0,06 0 0 0 0,00 0 0 109391 16,67 65359 59,75 600 0,09 600 100,0 0 0 0,00 0 0 64060 9,76 30353 47,38 kwota 588 0 165161 0 0 90455 0,00 8,41 0 49051 0 54,23 23736 3,62 0 0 37302 3,47 0 0 105029 35915 10000 127938 295 0 178741 16,01 5,47 1,52 19,50 0,04 0,00 27,24 10000 0 1000 0 0 0 0 9,52 0 10,00 0 0 0 0 242623 37834 16730 206837 394 7472 268752 22,57 3,52 1,56 19,24 0,04 0,70 25,00 100000 0 15030 0 0 0 20085 41,22 0 89,84 0 0 0 7,47 0 0,00 0 0 856 0,08 0 0 0 0,00 0 0 0 0,00 0 0 656085 100,00 107312 100,00 282273 26,26 1992 Lp. 1. 2. 3. 4. Dział Rolnictwo Leśnictwo Transport Łączność 5. 6. handel wewnętrzny gospodarka komunalna Gosp mieszkaniowa i niemater usł. Komunal oświata l wychowanie kultura l sztuka ochrona zdrowia opieka społeczna kultura fizyczna i sport różna działalność administracja państwowa i samorządowa bezpieczeństwo publiczne. urzędy naczelnych organów władz kontroli i sądownictwa Razem 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. % %budżet Inwestycje 0,38 0 0 0,68 0 0 17,26 18176 23,65 0,45 2000 100 0,00 0 0 17,29 50000 64,98 1993 16,36 1075004 % %budżet Inwestycje 0,05 0 0 0,00 0 0 15,36 98107 59,40 0,00 0 0 20 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------1994 Lp. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. Dział Rolnictwo Leśnictwo Transport Łączność Handel wewnętrzny Gospodarka komunalna Gosp. mieszkaniowa i niemater. usł. komunal Oświata l wychowanie Kultura l sztuka Ochrona zdrowia Opieka społeczna Kultura fizyczna i sport Różna działalność Administracja państwowa i samorządowa Bezpieczeństwo publiczne Różne rozliczenia Razem 1995 % kwota %budżet inwestycje 31000 2,56 26000 83,87 0 0,00 0 0 166645 13,76 134095 80,47 0 0,00 0 0 0 0,00 0 0 81682 6,75 21000 25,71 kwota 220101 0 453880 29000 0 74888 64306 5,31 0 0 94792 4,88 0 0 168579 43706 11368 294296 484 13418 334193 13,92 3,61 0,94 24,30 0,04 1,11 27,60 0 0 2500 5000 0 0 13000 0 0 21,99 1,70 0 0 3,89 204333 49110 10309 379208 1915 14545 402105 10,52 2,53 0,53 19,52 0,10 0,75 20,70 0 0 0 0 0 0 30149 0 0 0 0 0 0 7,50 1291 0,11 0 0 7113 0,37 0 0 0 1210968 0,00 100,00 0 201595 0,08 100,00 0 642817 0 33,09 0 1578 16,65 1942877 1996 Lp. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. Dział Kwota %budżet inwestycje Rolnictwo 159120 4,47 146957 Leśnictwo 0 0,00 0 Transport 543071 15,27 453966 Łączność 37117 1,04 30000 Handel wewnętrzny 0 0,00 0 Gospodarka 108576 3,05 0 komunalna Gosp. mieszkaniowa i 102938 2,89 0 niemater. usł. komunal Oświata l wychowanie 1584796 44,55 0 Kultura l sztuka 57203 1,61 0 Ochrona zdrowia 11531 0,32 0 Opieka społeczna 418191 11,76 0 Kultura fizyczna i sport 2500 0,07 0 Różna działalność 43490 1,22 0 Administracja 479508 13,48 0 państwowa i samorządowa Bezpieczeństwo 2999 0,08 0 publiczne Różne rozliczenia 0 0,00 0 Urzędy naczelnych 6484 0,18 0 organów władz kontroli i sądownictwa Razem 3557524 100,00 630923 % %budżet Inwestycje 11,33 218006 99,05 0,00 0 0 23,36 364562 80,32 1,49 29000 100,00 0,00 0 0 3,85 1100 1,47 1997 % %budżet Inwestycje 8,85 421250 91,99 0,00 0 0 16,56 724593 84,54 0,97 50000 100,00 0,00 0 0 4,99 97531 37,77 % 92,36 0 83,59 80,83 0 0 kwota 457920 0 857114 50000 0 258245 0 170369 3,29 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2070441 60391 12015 534298 3913 97087 586639 40,00 1,17 0,23 10,32 0,08 1,88 11,33 180000 0 0 0 0 0 0 8,69 0 0 0 0 0 0 0 4512 0,09 0 0 0 0 0 12627 0,00 0,24 0 0 0 0 100,00 1473374 28,49 17,73 5175571 21 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------1998 Lp. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 1999 Dział % Kwota %budżet inwestycje kwota %budżet Inwestycje Rolnictwo 807927 15,16 497367 61,56 1115039 17,09 1114611 Leśnictwo 0 0,00 0 0 0 0,00 0 Transport 439515 8,25 307328 69,92 675725 10,36 489712 Łączność 160000 3,00 160000 100,00 0 0,00 0 Handel wewnętrzny 0 0,00 0 0 0 0,00 0 Gospodarka 160104 3,00 0 0 193193 2,96 0 komunalna Gosp. Mieszkaniowa i 147836 2,77 0 0 171689 2,63 40000 niemater usłu komunal Oświata l wychowanie 2060492 38,67 0 0 2523591 38,67 0 Kultura l sztuka 79363 1,49 0 0 93347 1,43 0 Ochrona zdrowia 22234 0,42 0 0 117064 1,79 0 Opieka społeczna 654615 12,29 0 0 692676 10,62 0 Kultura fizyczna i sport 6000 0,11 0 0 4127 0,06 0 Różna działalność 80310 1,51 0 0 58938 0,90 0 Administracja 700017 13,14 2660 0,38 876002 13,42 11000 państwowa i samorządowa Bezpieczeństwo 1715 0,03 0 0 2992 0,05 0 publiczne Różne rozliczenia 0 0,00 0 0 0 0,00 0 Urzędy naczelnych 8012 0,15 0 0 836 0,01 0 organów władz kontroli i sądownictwa Razem 5328140 100,00 967355 18,16 6525219 100,00 1655323 % 99,96 0 72,47 0 0 0 23,30 0 0 0 0 0 0 1,26 0 0 0 25,63 * Dane wg Urzędu Gminy Żytno Poniższe wykresy przedstawiają udział wydatków inwestycyjnych w ogólnych wydatkach budżetu gminy oraz udział wydatków inwestycyjnych w ogólnych wydatkach na rolnictwo, transport, łączność i gospodarkę komunalną. 22 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 23 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Procentowy udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach budżetów gmin wynosił w 1997 roku: gmina Żytno – 14,2%; powiat radomszczański – 25,0%; województwo łódzkie – 55,7%. Poniższy wykres przedstawia porównanie wskaźnika wydatków inwestycyjnych w gminach powiatu radomszczańskiego. 24 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 25 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- II. DIAGNOZA STANU SFERY SPOŁECZNEJ 2.1. Ludność Gmina Żytno wg stanu na 31.12.1999 liczy 6300 mieszkańców. Stanowi to około 5,17 % ludności powiatu radomszczańskiego i 0,23 % mieszkańców województwa łódzkiego. Pod względem liczby mieszkańców gmina Żytno zajmuje czwarte miejsce w powiecie (po mieście Radomsko, mieście Przedbórz i gminie Gidle), i jest powierzchniowo największą gminą powiatu. Gęstość zaludnienia jest najmniejsza w porównaniu z innymi gminami i wynosi około 32 osób/km2. Średnia gęstość zaludnienia w powiecie radomszczańskim wynosi około 85 osób/km2, a w województwie łódzkim 146 osób/km2. Ruch naturalny ludności gminy Żytno w latach 1990 – 1999 przedstawia tabela: Rok Ogólna liczba ludności Zgony 1990 6851 104 1991 6981 123 1992 6987 110 1993 6931 113 1994 6806 114 1995 6717 98 1996 6639 100 1997 6500 110 1998 6413 102 1999 6300 102 *wg danych Urzędu Gminy Żytno Zameldowania na Wymeldowania pobyt stały 61 75 49 52 29 49 44 41 41 48 161 126 149 142 137 132 93 138 101 125 Urodzenia Małżeństwa 90 104 104 89 95 94 75 72 82 61 59 61 42 47 34 53 40 48 43 43 Zmniejszenie się w ostatnich latach liczby mieszkańców spowodowane jest migracją (głównie z przyczyn ekonomicznych) oraz ujemnym przyrostem naturalnym (spadkiem liczby urodzeń przy w przybliżeniu stałej rocznej liczbie zgonów). Szczególnie niepokojącym zjawiskiem jest systematyczne zmniejszanie się liczby dzieci oraz mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym – „starzenie się wsi”. Porównanie gęstości zaludnienia w powiecie radomszczańskim przedstawia wykres: 26 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 27 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Liczbę ludności w poszczególnych sołectwach przedstawia zestawienie: Liczba mieszkańców w poszczególnych miejscowościach i sołectwach Lp. Miejscowość / sołectwo liczba mieszkańców Miejscowości Sołectwa 1. • Żytno 715 2. Pławidła 46 3. Bugaj 47 4. Turznia 12 5. Załawie 63 883 6. • Sekursko 276 7. Magdalenki 65 341 8. • Borzykówka 183 183 9. • Rędziny 96 206 10. Rędziny Kolonia 110 206 11. • Mała Wieś 295 12. Ewina 28 323 13. • Rogaczówek 128 128 14. • Silnica 328 434 15. Fryszerka 12 16. Zabrodzie Silnickie 28 17. Wymysłów 66 434 18. •Kozie Pole 85 19. Jacków 85 20. • Polichno 190 21. Czarny Las 15 22. Czarny Las Kolonia 17 222 23. • Łazów 275 24. Ferdynandów 36 311 25. • Silniczka 443 443 26. • Budzów 167 167 27. • Maluszyn 298 28. Kąty 63 361 29. • Mosty 180 180 30. • Ciężkowiczki 75 31. Barycz 29 104 32. • Sudzinek 80 140 33. Sudzin 60 34. • Pągów 395 35. Kępa 38 433 36. • Sady 116 116 37. • Pukarzów 210 210 38. • Pierzaki 146 39. Ignaców 55 201 40. • Borzykowa 366 366 41. • Czechowiec 162 42. Grodzisko 258 162 43. Jatno 11 44. Jarzębina 32 301 Razem 6300 6300 *wg danych Urzędu Gminy Żytno Porównanie liczby mieszkańców w gminach powiatu radomszczańskiego przedstawia wykres: 28 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 29 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Strukturę wiekową ludności w latach 1990 – 1999 przedstawia zestawienie: Wiek 0-6 7-15 Płeć M K M K 1990 299 298 462 470 1991 325 302 450 479 1992 330 295 439 461 1993 323 282 423 455 1994 307 277 423 426 1995 294 261 422 431 1996 289 255 427 408 1997 270 239 407 399 1998 260 234 395 386 1999 238 226 388 373 *wg danych Urzędu Gminy Żytno 16-19 M 235 253 250 252 231 215 191 172 182 182 K 216 238 265 251 240 225 212 202 195 199 20-65 20-60 pow.65 pow.60 M K M K 1976 1420 461 1014 1990 1450 473 1021 2001 1459 471 1016 2015 1471 454 1005 2008 1479 442 973 1996 1465 450 958 1988 1479 450 940 1978 1463 439 931 1949 1461 434 917 1944 1432 422 896 M 3433 3491 3491 3467 3411 3377 3345 3266 3220 3174 Razem K 3418 3490 3496 3464 3395 3340 3294 3234 3193 3126 M+K 6851 6981 6987 6931 6806 6717 6639 6500 6413 6300 Wskaźnik udziału ludności w wieku przedprodukcyjnym i poprodukcyjnym do ludności w wieku produkcyjnym – dane porównawcze dla 1997 r. - dla gminy Żytno wynosił 88,89 (dla powiatu radomszczańskiego 71,85, dla województwa łódzkiego 67,69). Wskaźnik ten w roku 1999 dla gminy Żytno przyjął wartość 86,61. Poniższy wykres przedstawia proporcje poszczególnych grup wiekowych w gminie Żytno. 30 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 2.2. Oświata Obecnie w gminie Żytno funkcjonuje: Pięć Publicznych Szkół Podstawowych: 1. PSP w Żytnie, 2. PSP w Silnicy, 5. PSP w Silniczce, 4. PSP w Maluszynie, 5. PSP w Borzykowej. Przedszkole Publiczne Zespół Szkół Rolniczych w Żytnie. Od 1 września l999r. funkcjonuje Gimnazjum Publiczne w Żytnie - jako jedyne w gminie, obejmujące swoim obwodem cały teren gminy. Obsługą administracyjno - finansową placówek oświatowych w latach 1996 - 1999 zajmował się Gminny Zespół Obsługi Szkół. Od lipca 1999r. mienie oraz wszelkie zobowiązania i wierzytelności przejął Urząd Gminy w Żytnie. Liczbę uczniów w poszczególnych latach szkolnych przedstawia tabela: Rok szkolny Liczba szkół Liczba / filii przedszkoli 1990/91 7/2 1991/92 7/2 1992/93 7/2 1993/94 7/2 1994/95 7/2 1995/96 6/1 1996/97 6/1 1997/98 5/1 1998/99 5 1999/00 5 *wg danych Urzędu Gminy Żytno 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Liczba dzieci szkoła 874 881 878 815 821 714 732 723 708 571 przedszkole 45 44 31 34 32 34 32 37 33 46 razem 919 925 909 849 853 748 764 760 741 617 31 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- W latach 1990 - 1997 jest widoczny spadek liczby dzieci w wieku szkolnym spowodowany niżem demograficznym. Jest to jedną z głównych przyczyn likwidacji 2 szkół podstawowych w latach 1995 i 1997 oraz 2 szkół filialnych w roku 1995 i 1998, tj.: - SP w Małej Wsi w roku 1995 z klasami I - VI, - SP w Pągowie w roku 1997 z klasami I - IV, - szkoły filialnej w Łazowie w roku 1995 z klasami I - III, - szkoły filialnej w Grodzisku w roku 1998 z klasami II - III. Dzieci ze zlikwidowanych szkół są dowożone do Publicznych Szkół Podstawowych w Żytnie, Silnicy, Silniczce i Borzykowej trzema autobusami szkolnymi zakupionymi przez gminę. Oddziały przygotowania przedszkolnego tzw. „O” włączone są organizacyjnie do funkcjonujących szkół podstawowych w Silnicy, Silniczce, Maluszynie i Borzykowej, oddział „O” w Żytnie włączony jest do Przedszkola Publicznego. Dzieci dowożone są do szkół autobusami szkolnymi. Kwalifikacje zawodowe kadry pedagogicznej przedstawia tabela Rok szkolny Liczba nauczycieli szkoła przedszkole 1990/91 83 4 1991/92 83 3 1992/95 80 3 1993/94 84 3 1994/95 86 2 1995/96 87 2 1996/97 76 2 1997/98 71 3 1998/99 75 2 1999/00 77 3 *wg danych Urzędu Gminy Żytno razem 87 86 83 87 88 89 78 74 77 80 mgr 24 22 22 24 30 34 39 40 48 49 Poziom wykształcenia WZ SN 6 41 7 44 9 44 9 45 9 44 9 42 9 28 12 20 10 18 14 16 SP 16 13 8 9 5 4 2 2 1 1 Liczba uczniów przypadająca na 1 nauczyciela w szkołach podstawowych wynosiła w roku 1997 (dane porównawcze) dla gminy Żytno – 10,2, dla powiatu radomszczańskiego – 13,7, dla województwa łódzkiego – 15,7. 32 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- W związku z postępującym niżem demograficznym, powodującym zmniejszenie liczby oddziałów w szkołach a następnie likwidacją szkół, następuje zmniejszenie liczby zatrudnionych nauczycieli. Jednocześnie widoczny jest wzrost poziomu wykształcenia kadry pedagogicznej. Co roku wzrasta liczba nauczycieli z wykształceniem wyższym, maleje natomiast liczba osób posiadających ukończone studium nauczycielskie oraz wykształcenie średnie pedagogiczne. Baza lokalowa placówek oświatowych w gminie przedstawia się następująco: Nazwa placówki Liczba sal Liczba miejsc Powierzchnia Sale dydaktycznych dydaktycznych użytkowa w m2 gimnastyczne Przedszkole Publiczne PSP Żytno PSP Silnica PSP Silniczka PSP Maluszyn PSP Borzykowa Gimnazjum Publiczne 2 60 500 - Powierzchnia dydaktyczna sali gimnastycznej w m2 _ 7 8 9 8 8 4 177 240 180 130 160 100 457 840 631 257 840 163 1 1 - 267 128 _ *wg danych Urzędu Gminy Żytno Obecnie funkcjonujące w gminie 5 szkół podstawowych, posiada bazę lokalową na poziomie dobrym, z liczbą miejsc dydaktycznych całkowicie zaspokajającą potrzeby gminy (liczba miejsc dydaktycznych - 887, liczba uczniów – 571). Znacznie gorzej wygląda zaplecze sportowe, tylko 2 szkoły podstawowe posiadają salę sportową, z sali szkoły podstawowej w Żytnie korzystają jeszcze uczniowie Zespołu Szkół Rolniczych i Gimnazjum Publicznego. W budynku szkolnym w Żytnie w chwili obecnej funkcjonują: Przedszkole Publiczne, Szkoła Podstawowa, Zespół Szkół Rolniczych, Gimnazjum Publiczne i Biblioteka Gminna. Baza lokalowa Gimnazjum Publicznego przedstawia się następująco (rok szkolny 1999/2000). Nazwa placówki Gimnazjum Publiczne Liczba sal dydaktycznych 4 Liczba miejsc dydaktycznych 100 Powierzchnia użytkowa w m 2 163 Sale gimnastyczne przy PSP Żytno 33 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- W związku z utworzeniem w l999r. gimnazjum w Żytnie zachodzi konieczność rozbudowy istniejącego budynku szkolnego o dodatkowe „skrzydło" i wymiana kotła grzewczego na energooszczędny. W pierwszym roku działalności do gimnazjum uczęszcza 96 uczniów (4 klasy pierwsze). 80 uczniów dowożonych jest do szkoły autobusem szkolnym. Obwód gimnazjum obejmuje teren całej gminy. Lp. Placówka oświatowa Liczba uczniów Liczba nauczycieli 1. Przedszkole Publiczne 46 3 mgr 1 WZ - SN 2 SP - 158 87 119 106 101 96 19 14 16 15 13 19 12 10 8 9 9 13 6 4 1 2 1 2 1 6 4 3 1 1 - 2. PSP Żytno 3. PSP Silnica 4. PSP Silniczka 5. PSP Maluszyn 6. PSP Borzykowa 7. Gimnazjum Publiczne *wg danych Urzędu Gminy Żytno Wykształcenie W budynku szkolnym w Żytnie funkcjonuje Zespół Szkół Rolniczych : - 1. Liceum Rolnicze z czterema oddziałami, - 2. Zasadnicza Szkoła Rolnicza. Zespół Szkół Rolniczych w Żytnie utworzony został 01.09.l999r. na bazie wcześniej istniejących szkół rolniczych wchodzących w skład Zespołu Szkół w Żytnie. W roku szkolnym 1995/94 utworzono Liceum Rolnicze o profilu wiejskie gospodarstwo domowe, które funkcjonuje do chwili obecnej. W roku szkolnym 1998/99 decyzją Rady Pedagogicznej wprowadzono nowy program nauczania w Liceum Rolniczym, w którym jest więcej godzin przedmiotów ogólnokształcących. Liczba uczniów w Liceum Rolniczym kończącym się maturą nieznacznie wzrasta: - w roku szkolnym 96/97 / 4 pełne klasy/ 82 uczniów, - w roku szkolnym 99/00 / 4 pełne klasy/ 95 uczniów. 34 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Zwiększająca się liczba uczniów w Liceum Rolniczym świadczy o większym zainteresowaniu kształceniem na poziomie szkoły średniej przygotowującej do egzaminu maturalnego. Liczbę uczniów w poszczególnych latach szkolnych przedstawia zestawienie: Liczba oddziałów LR ZSR SSR 1990/91 3 3 1991/92 3 3 1992/93 3 2 1993/94 1 3 1 1994/95 2 3 0 1995/96 3 2 1 1996/97 4 1 1 1997/98 4 1 1998/99 4 1 1999/00 4 1 *wg danych Urzędu Gminy Żytno Rok szkolny LR 22 45 65 82 83 89 95 Liczba dzieci ZSR SSR 48 48 59 42 78 27 59 26 64 42 18 23 23 24 25 23 - Razem 96 101 105 107 109 125 128 107 114 118 W skład Zespołu Szkół Rolniczych wchodzi również Zasadnicza Szkoła rolnicza. W latach 1990/94 była to Zasadnicza Szkoła Rolnicza o kierunku ogólnorolniczym. W roku szkolnym 1994/95 wprowadzono nowy program nauczania o specjalności wiejskie gospodarstwo domowe dla dziewcząt i mechanizacja rolnictwa dla chłopców. w roku szkolnym 1997/98 nie dokonano naboru do klasy I Zasadniczej Szkoły Rolniczej. Obecnie istnieje tylko klasa II Zasadniczej Szkoły Rolniczej licząca 23 uczniów. Obserwuje się spadek zainteresowania kształceniem na poziomie zasadniczym rolniczym. Szkoła zatrudnia wykwalifikowaną kadrę pedagogiczną – obecnie 16 osób. Rok szkolny 1990/91 1991/92 1992/93 1993/94 1994/95 1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00 Liczba nauczycieli 14 13 14 16 17 21 24 17 19 16 mgr 10 9 7 8 8 10 14 11 12 12 Poziom wykształcenia WZ SN SP 1 1 2 4 4 3 4 4 3 2 6 3 1 5 4 5 3 - SZ 3 1 3 1 1 1 2 2 1 35 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 36 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 2.3. Służba zdrowia Na terenie gminy działają 3 ośrodki zdrowia w: Żytnie – GOZ; Borzykowie – WOZ; Maluszynie – WOZ, od 01.03.2000 funkcjonujące jako Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Żytnie. Placówki te zapewniają podstawowe świadczenia medyczne mieszkańcom gminy. Umowy o finansowanie tych świadczeń zostały zawarte z Łódzką i Śląską Kasą Chorych. W ramach umów mieszkańcy korzystają z porad specjalistycznych i opieki szpitalnej w Częstochowie, Radomsku i Włoszczowej. W wyżej wymienionych placówkach zatrudnionych jest łącznie : - 3 lekarzy; - 1 stomatolog; - 1 ginekolog (1x w tygodniu); - 7 pielęgniarek w tym : 1 higienistka szkolna, 3 pielęgniarki środowiskowe; - 1 położna; - 1 laborantka; - 1 rejestratorka; - 1 pomoc stomatologa; - 4 sprzątaczki; - 3 palaczy. Budynki ośrodków podłączone są do sieci wodociągowej. Nieczystości odprowadzane są do szamb, a z GOZ Żytno do oczyszczalni ścieków. Ogrzewanie centralne – węglowe. Na wyposażeniu ośrodków zdrowia znajduje się następujący sprzęt: GOZ Żytno - urządzony i wyposażony gabinet stomatologiczny, - laboratorium, - USG, 37 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- - EKG, - Stymat, - Lampa solux, - Inhalator ultradźwiękowy, - autoklav, - sterylizatory na suche powietrze, - suszarka do narzędzi, - ssak elektryczny, - oftalmoskop z otoskoperu, - Peflometr, - spirometr, - glukometr, - aparat Ambulatoryjny, - mała chirurgia, - lancetran- por. kobieca, - detektor tętna- por. kobieca. WOZ Maluszyn - urządzony i wyposażony gabinet stomatologiczny, - EKG, - sterylizatory na suche powietrze, - aparat ambulatoryjny, - glukometr, - lampa kwarcowa i solux, WOZ Borzykowa - aparat EKG + spirometr, - lampa solux, - lampa kwarcowa, 38 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- - sterylizatory na suche powietrze. Poniższe zestawienie przedstawia statystykę działalności Ośrodków Zdrowia w gminie Żytno w roku 1999. Lp. Rodzaj usług medycznych w 1999 r. 1. Wizyty domowe – dorośli dzieci 2. Szczepienia 3. Wizyty u noworodków do 1 r. ż. 4. Stomatologicznie przyjętych pacjentów - w tym wyleczenia - w tym usunięcia 5. Porady w poradni K 6. Porady w poradni D - w tym patronaże 7. Porady dla dorosłych - w tym domowe 8. Porady ogólne razem 9. Laboratorium ogółem - w tym morfologia - w tym badanie moczu - w tym badanie poziomu cukru 10. Zabiegi - w tym iniekcje - inne zabiegi RR EKG *wg danych Urzędu Gminy Żytno GOZ Żytno WOZ Borzykowa WOZ Maluszyn Ogółem Ilość 233 83 Ilość 162 83 Ilość 392 161 787 327 773 141 294 166 431 107 1498 414 - - 2194 2194 771 2979 20 5988 233 8979 5041 2764 753 928 1606 13 3823 162 5429 - 1475 704 1761 24 3420 392 5181 - 1475 704 771 6346 57 13231 787 19586 5041 2764 753 928 5457 2408 1186 1396 467 6631 5014 511 901 205 1997 1289 451 257 - 14085 8711 2147 2554 672 Z zestawienia wynika, że statystyczny dorosły mieszkaniec gminy korzystał z porady lekarza średnio 3 razy w roku, dziecko – 1 raz w roku. 39 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 2.4. Mieszkalnictwo Budownictwo mieszkaniowe 1. Plan zagospodarowania przestrzennego gminy zakłada realizację zabudowy indywidualnej i zorganizowanej oraz koncentrację ludności w istniejących już ogniwach sieci osadniczej. Mieszkalnictwo na terenie gminy Żytno realizowane jest w formie zabudowy jednorodzinnej, zagrodowej i mieszanej tj. /MN i MR/. Realizuje się budownictwo zagrodowe poza terenami wyznaczonymi /MR/ jeśli to nie powoduje kolizji z innymi elementami planu na terenie całej gminy. 2. Zabudowa jednorodzinna o niskiej intensywności - w tym zabudowa typu osiedlowego w miejscowościach: Żytno, Grodzisko, Silniczka. W tych miejscowościach możliwa jest lokalizacja usług nieuciążliwych dla funkcji mieszkalnej. Koncentracja usług podstawowych w miejscowościach: - Żytno - jako ośrodek gminny,: - Silniczka, Borzykowa, Silnica, Maluszyn - funkcje uzupełniające (usługi dla ludności). 3. Budownictwo rekreacyjne - przy zachowaniu warunków ochrony środowiska przyrodniczego w miejscach przeznaczonych w planie. Spełnia funkcję towarzyszącą rolnictwu i założono jej rozwój w oparciu o atrakcyjne przyrodniczo tereny północno-wschodnie gminy (lasy i rzeka Pilica) w miejscowościach: Kozie Pole, Silniczka, Maluszyn - Mosty, Ciężkowiczki, Barycz, Pukarzów. Istnieje możliwość wprowadzenia zabudowy uzupełniającej we wszystkich jednostkach bilansowych. Ogólna powierzchnia terenów mieszkalnych w gminie (istniejących) wszystkich typów wynosi ogółem: 286 ha. 40 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Ogólna ilość budynków na terenie gminy Żytno wynosi: 2720 szt. Wg „Rocznika statystycznego województwa częstochowskiego 1998” liczba mieszkań na terenie gminy wynosiła 2100 (6375 izb o ogólnej powierzchni użytkowej 134570 m2). Porównanie wskaźników charakteryzujących zasoby mieszkaniowe przedstawia tabela: Przeciętna liczba Przeciętna powierzchnia Przeciętna osób na 1 izbę użytkowa mieszkania powierzchnia użytkowa w m2 w m2 na 1 osobę 1,01 62,2 20,3 0,96 61,1 19,3 0,98 55,6 19,0 Gmina Żytno Powiat radomszczański Województwo łódzkie Ilość wydanych pozwoleń na budowę w latach 1993 - 1999 Lp. Rok Budynki Budynki mieszkalne gospodarcze Budynki inwentarskie Budynki inwentarsko – składowe mieszkalne gospodarcze inwentarskie Inwentarsko gospodarcze 6 2 5 2 3 9 13 11 26 18 1 l 1993 7 l 2 1994 17 3 1995 8 4 1996 18 5 1997 15 6 1998 26 7 1999 21 5 *wg danych Urzędu Gminy Żytno Budynki letniskowe 3 5 4 4 3 2 Z tabeli wynika , że ilość wydanych pozwoleń na budowę od 1994 roku wzrosła kilkakrotnie i utrzymuje się z małymi wahaniami. Przyczyną tendencji zwiększenia wydanych pozwoleń było wprowadzenie nowego prawa budowlanego oraz możliwości korzystania „z dużej ulgi budowlanej”. 41 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 2.5. Kultura Gminny Ośrodek Kultury w Żytnie prowadzi działalność od roku 1981. Gminny Ośrodek Kultury zajmuje lokal o pow. 70m2 w budynku Urzędu Gminy w Żytnie. Mieszczą się tam dwie pracownie: plastyczna i teatralna, a także niewielkie pomieszczenie pracownicze. Gminny Ośrodek Kultury posiada podstawowy sprzęt nagłaśniający oraz teatralny sprzęt oświetleniowy. Kadrę Gminnego Ośrodka Kultury stanowią dwie osoby zatrudnione na etatach instruktora i asystenta ds. pracy środowiskowej. Budżet Gminnego Ośrodka Kultury w roku 1999 wynosił 40.075,00; oprócz tego dochody własne 6.700,00. W Gminnym Ośrodku Kultury prowadzone są zajęcia plastyczne i warsztat teatralny. Działający od 1992 r. w Gminnym Ośrodku Kultury Teatr Lalkowy „Animagia” zrealizował siedem spektakli, które prezentował na imprezach teatralnych w całym kraju, między innymi: w Jeleniej Górze, Toruniu, BielskuBiałej, Szczecinie, Warszawie, Puławach, Bydgoszczy, Częstochowie, Dąbrowie Górniczej, Katowicach, Bełżycach, Łodzi itp. Scenografia i lalki teatru Animagii były eksponowane na indywidualnych wystawach w Częstochowie i Gliwicach. Teatr oraz kreatorzy Animagii za swoje dokonania artystyczne otrzymali wiele nagród, miedzy innymi: Grand Prix OFTA ’89 w Puławach; - 1994r.- Nagroda Ministra Kultury i Sztuki; - 1997r.- Nagroda Ministra Kultury i Sztuki za spektakl „TRON” dla teatru i indywidualna dla Michała Zaskórskiego; - 1998r.- „Złota Maska ’98” nagroda recenzentów teatralnych województw południowej Polski. Formą nagrody był udział w Międzynarodowym Festiwalu Sztuki Lalkarskiej w Bielsku-Białej. - Nagroda na Festiwalu Małych Form Teatralnych KONTRAPUNKT w Szczecinie dla Michała Zaskórskiego za scenografię do spektaklu 42 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- „TRON”. W rankingu ustalonym przez Polski Oddział Międzynarodowej Unii Lalkarskiej przedstawienie „TRON” znalazło się w grupie najlepszych spektakli lalkowych w roku 1998, obok takich teatrów jak: Wierszalin, Bielsko-Biała czy Teatr „Animagii” z Poznania. Gminny Ośrodek Kultury współpracuje ze szkołami, organizując dla dzieci i młodzieży szkolnej konkursy recytatorskie, literackie, warsztaty plastyczne i akcje plenerowe. Na terenie gminy Żytno znajdują się liczne obiekty kultury materialnej. Poniższe zestawienie zawiera obszary i obiekty wpisane do rejestru zabytków Starostwa Powiatu Radomszczańskiego: Decyzja z dnia Nr rejestru Obiekt Właściciel współwłaściciele Użytkownik l. KL - II 5347/35/88 A/435/88 Cmentarz Katolicki Parafia RzymskoKatolicka Borzykowa 2. KL - II 5340/3/87 A/214 Kościół p.w. Sw. Mikołaja 3. A/413 Plebania Parafia Rzymsko Katolicka w Borzykowej Parafia RzymskoKatolicka w Maluszynie Parafia Rzymsko – Katolicka -Maluszyn Parafia Rzymsko – Katolicka w Maluszynie 4. A/400/86 Kaplica cmentarna p.w.św.Barbary Parafia Rzymsko Katolicka Maluszyn Parafia Rzymsko – Katolicka w Maluszynie 5. A/399/86 Cmentarz Rzymsko katolicki Parafia Rzymsko Katolicka Maluszyn Parafia Rzymsko – Katolicka w Maluszynie 6. Kl - IV 680/1/71 A/213 Gmina Żytno Szkoła Podstawowa w Maluszynie 7. KL - II 5347/36/88 9. KL - IV 680/604/67 438/88 Zespół Pałacowy Maluszyn Cmentarz Silnica Zbór ariański Silniczka Skarb Państwa Skarb Państwa Gmina Żytno Gmina Żytno 10. KL - IV 680/610/67 A/240/ 751/78 Zespół Dworsko - Parkowy w Żytnie Zarząd Gminy Żytno Urząd Gminy Żytno 11. KL - II 5347/37/88 A/436/88 Parafia Rzymsko – Katolicka Żytno Parafia Rzymsko Katolicka w Żytnie 12. KL - II 5347/38/88 A/437/88 Cmentarz katolicki w Żytnie Miejsce po cmentarzu w Żytnie ul. M.Konopnickiej Parafia Rzymsko – Katolicka w Żytnie Parafia Rzymsko Katolicka w Żytnie Gródek Pukarzów Gmina Żytno XIII - XIV Gmina Żytno 229/78 Parafia Rzymsko – Katolicka Maluszyn 43 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 44 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Na terenie gminy działają trzy biblioteki: Gminne w Żytnie i dwie filie: w Maluszynie i Silnicy. Gminna Biblioteka została utworzona w 1974 r. na bazie zlikwidowanej Gromadzkiej Biblioteki Publicznej w Borzykowie. Do 1995 r. mieściła się w budynku Urzędu Gminy. W 1995 r. została przeniesiona do budynku Szkoły Podstawowej w wytnie. Zajmuje 50 m2 powierzchni. Obsada kadrowa - 1 pracownica, na pełnym etacie. GBP posiada 18.520 woluminów. W 1999 r. skorzystało ze zbiorów biblioteki 496 czytelników wypożyczając na zewnątrz 6806 książek i 700 czasopism. Na miejscu w kąciku czytelniczym udostępniono 454 czytelnikom 330 książek i 170 czasopism oraz udzielono 342 informacji. Bibliotekę współpracuje z miejscowymi szkołami. Współorganizuje wycieczki młodzieży szkolnej do biblioteki i prowadzi lekcje biblioteczne. W1999 r. zakupiono 390 książek za sumę 4987 zł. Na terenie gminy działają dwie filie biblioteczne: - w Maluszynie założona w 1949 r.. Do 1974 r. Funkcjonowała jako samodzielna Gromadzka Biblioteka Publiczna. Kilka razy zmieniała lokalizację. Obecnie mieści się w budynku po byłym Gospodarstwie Rybackim Maluszynie. Powierzchnia użytkowa 36 m2. Zatrudniona jest 1 osoba na pół etatu. filia posiada 7832 woluminów. W 1999 r. ze zbiorów filii skorzystało 173 czytelników wypożyczając na zewnątrz 4669 książek i 127 czasopism. Na miejscu udostępniono 38 woluminów i 108 czasopism. - W Silnicy utworzona w 1950 r. Do 1974 r. funkcjonowała jako samodzielna placówka pod nazwą Gromadzka Biblioteka Publiczne w Żytnie z siedzibą w Silnicy. Mieści się budynku szkolnym. Powierzchnia użytkowa – 25 m2 Zatrudniona jest 1 osoba na pół etatu. Filia posiada 7311 woluminów. W 1999 r. z biblioteki skorzystało 149 czytelników wypożyczając na zewnątrz 3672 woluminów. 45 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 2.6. Opieka Społeczna Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Żytnie utworzony został w 1990 roku. Obejmuje swoim działaniem teren Gminy Żytno, która jest gminą rolniczą. Zadania realizowane w tut. ośrodku określa ustawa o pomocy społecznej z dnia 29 listopada 1990 roku. Główne zadania zlecone gminie obejmują m.in. przyznawanie i wypłacanie: - zasiłków stałych, - zasiłków stałych wyrównawczych, - dodatków do tych zasiłków, - rent socjalnych, - zasiłków z tytułu ochrony macierzyństwa. Są to zadania obligatoryjne. Świadczeniem fakultatywnym z zakresu zadań zleconych jest zasiłek okresowy. Ośrodek Pomocy Społecznej realizuje także zadania własne wynikające z w/w ustawy. Głównym z nich jest przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych. Z przedstawionego niżej zestawienia wynika, że liczba świadczeniobiorców ciągle wzrasta. Dużą liczbę spośród nich stanowią osoby pobierające renty socjalne i bezrobotni. Zasiłek stały Liczba Rok Liczba Rodzaj świadczenia Zasiłek okresowy Zasiłek celowy liczba liczba liczba liczba Ochrona macierzyństwa liczba liczba osób, osób w osób, osób w osób, osób w osób, osób w Którym Rodzinie którym rodzinie którym rodzinie którym rodzinie wydano wydano wydano wydano decyzję decyzję decyzję decyzję 1992 48 138 34 134 167 259 - - 1993 49 150 128 555 160 651 43 190 1994 60 171 115 501 170 690 58 249 1995 53 209 97 405 177 501 68 294 1996 67 217 101 441 140 556 53 236 1997 65 193 120 527 120 434 52 216 1998 65 205 136 593 134 519 45 215 1999 75 248 96 407 142 573 48 233 *wg danych Urzędu Gminy Żytno 46 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Środki finansowe na opiekę społeczną w ostatnich latach kształtowały się następująco: Rok 1997 1998 1999 Zadania własne(kwota) 26.671 zł 29.777 zł 35.585 zł Zadania zlecone(kwota) 292.949 zł 329.215 zł 366.054 zł Poniższe wykresy przedstawiają liczbę osób korzystających z pomocy społecznej w latach 1992 – 1999 oraz strukturę przychodów Ośrodka Pomocy Społecznej. 47 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 2.7. Bezpieczeństwo Publiczne. POLICJA Od 1 lipca 2000 r. teren gminy Żytno obsługuje Komisariat Policji w Kobielach Wielkich. W budynku Urzędu Gminy w Żytnie mieści się Rewir Dzielnicowych, w którym pracuje 2 funkcjonariuszy. Poniższa tabela przedstawia informację o przestępstwach popełnionych na terenie gminy Żytno w roku 1999. Lp Kategoria przestępstwa Rozboje i gwałty Kradzieże Włamania Bójki i pobicia Pożary Wypadki drogowe Znęcania Niealimentacja Groźby karalne Nieumyślna śmierć Inne przestępstwa Razem *wg danych Urzędu Gminy Żytno l 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 1999 wszczęte 14 20 5 7 5 5 2 6 3 67 Wykryte 3 2 3 5 5 2 6 1 27 W roku 1999 przeprowadzono ogółem na terenie gminy 49 postępowań w sprawach o wykroczenia. W stosunku do roku 1998, w którym przeprowadzono 100 postępowań wystąpił znaczny spadek liczby wykroczeń. 48 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- OCHOTNICZE STRAŻE POŻARNE Na terenie Gminy działa Ochotnicza Straż Pożarna z siedzibami w następujących miejscowościach Silnica, Żytno, Mała Wieś, Łazów, Sekursko, Rogaczówek, Borzykówka, Grodzisko, Borzykowa, Polichno, Pągów, Silniczka, Sudzinek, Maluszyn, Pukarzów. Z ogólnej liczby 15 jednostek - w tym typu „S" - 7 jednostek z czego jedna w Silnicy wchodzi w skład „KSRG" (Krajowy System Ratownictwa Gaśniczego) oraz pozostałe typu „M", które tworzą wspólnie gminny system ochrony przeciwpożarowe j. Wyposażenie jednostek w sprzęt ratowniczo-gaśniczy przedstawia tabela: Miejscowość Żytno Rodzaj sprzętu Samochód Jelcz 005, m-py M-800 PO-5R i PO-5E, radiotelefon R-2432 K Maluszyn Borzykowa Silnica Samochód Steyer, m-py M8/8 PO-5 szt.2 radiostacja Samochód Star A-29, m-py 100Ms P-12 szt.2, radio CB Samochód Jelcz-Steyer GCBM 10/8, motopompy M-8/8 PO-5E szt.2 radiostacja „Radmor" szt.1 radio CB Grodzisko Rogaczówek Pągów Samochód „Star A-29" GBM 5/8, radio CB, m-pa M 8/8 szt.1 Samochód Żuk - GLM, m-pa M-800 PO-5, radio CB Samochód „Star A-29" GBM, m~py M-800 PO-5E i PO-3, radiostacja i „Prezydent" szt. 1 Borzykówka Polichno Mała Wieś Łazów Motopompa PO-5E, węże W-52 i W-75 m-pa PO-3 M-800 i M-400, węże motopompa M-800 i węże tłoczne motopompa „Polonia" M-800 szt.1 węże tłoczne W-52 i W-75 oraz węże ssawne szt.5 Sllniczka Pukarzów m-pa „Polonia" PO-r szt.1, węże tłoczne i ssawne motopompy M 8/8 PO-5 M-800 szt.1 i P-25 M-400 szt.1, węże tłoczne W-52 i W-75 oraz węże ssawne szt. 3 Sekursko Rozsprzętowiona Sudzinek bez sprzętu p. pożarowego /rozsprzętowiona/ *wg danych Urzędu Gminy Żytno 49 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Stan osobowy tych jednostek przedstawia się następująco; ogółem - 319 członków w tym; - strażaków czynnych 262 - członkowie wspierający l6 - członkowie honorowi 41 Poniższe zestawienie przedstawia charakterystykę działalności jednostek OSP z terenu gminy w latach 1992 - 1999. Rok 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 Ilość zdarzeń 28 2 7 27 5 3 17 51 Rodzaj pożaru lasy i zabudowania Budynki miejscowe zagrożenia pożary miejscowe Zabudowania pożar i miejscowe zagrożenia Zabudowania i lasy pożary, zagrożenia miejscowe- 4 Straty (w tys. zł) 52 21 25 71 brak danych 8 brak danych 175 w tym budynkowe - 71 *wg danych Urzędu Gminy Żytno 50 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 51 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 2.8. Sport, turystyka, rekreacja SPORT Sport w gminie Żytno funkcjonuje w oparciu o placówki oświatowe, uczniowie szkół podstawowych i gimnazjum biorą udział w turniejach powiatowych (tenis stołowy, piłka siatkowa i piłka nożna oraz lekka atletyka), rejonowych (tenis stołowy i lekka atletyka) i wojewódzkich (lekka atletyka). Młodzież szkół średnich i dorośli uczestniczą w turniejach gminnych organizowanych przez zawiązujące się Gminne Zrzeszenie Ludowe Zespoły Sportowe korzystając z sali gimnastycznej Publicznej Szkoły Podstawowej w Żytnie. TURYSTYKA I REKREACJA Główną bazą turystyki i rekreacji na terenie gminy jest obszar położony wzdłuż biegu rzeki Pilicy (południowo - wschodnia część gminy) oraz jej lewostronnych dopływów. Na uwagę zasługuje duża ilość stawów rybnych o ogólnej powierzchni 188 ha w miejscowościach: Silnica, Pągów /własność prywatna/, Ciężkowiczki, Pukarzów (dzierżawa z Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa), chętnie odwiedzanych przez wędkarzy. Znaczną część powierzchni gminy (ok. 39 %) zajmują kompleksy lasów iglastych i liściastych, wśród których największe znaczenie ma rezerwat przyrody „Dębowiec". Walory przyrodniczo – krajobrazowe, to przede wszystkim – występowanie rzadkich gatunków roślin oraz liczne pomniki przyrody, a także atrakcje terenów zlokalizowanych pomiędzy miejscowościami Budzów i Pukarzów. W sezonie letnio - jesiennym tereny leśne są licznie odwiedzane przez mieszkańców gminy i ludność spoza gminy, ze względu na 52 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 53 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- możliwości spacerów, zbiorów runa leśnego i ziół. Przez południową część gminy biegnie szlak turystyczny (żółty) mający początek we wsi Ewina a koniec w miejscowości Maluszyn. Najbardziej atrakcyjne odcinki to wyżej wspomniany rezerwat przyrody „Dębowiec", okolice Ewiny, miejsce bitwy partyzanckiej pod Ewiną (wrzesień 1944). Na terenie gminy Żytno istnieją obszary przeznaczone pod zabudowę rekreacyjno – letniskową, którymi są zainteresowani mieszkańcy gminy i ludność spoza gminy; w większości są to miejsca już zagospodarowane. 54 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- III. DIAGNOZA STANU INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ 3. 1. Zaopatrzenie w wodę Na dzień 31.12.1999 r. na terenie gminy Żytno długość sieci wodociągowej (bez przyłączy domowych ) wynosiła 53 km. Ogółem zwodociągowanych jest 16 miejscowości w 10 sołectwach obejmujących 979 zagród i posesji, a z tej liczby 87 % korzysta z wody sieciowej. Nazwa wodociągu Sekursko Silnica Sady Miejscowości Zwodociągowane Sekursko Magdalanki Żytno Mała Wieś Silnica Zabrodzie Wymysłów Kępa Pągów Polichno Czarny Las Silniczka Barycz Maluszyn Mosty Sady 0gółem Długość sieci wodociąg. w km2 19,6 Liczba gospodarstw i posesji położonych przy sieciach wodociągowych 421 Liczba gospodarstw i posesji posiadających przyłącza 329 33,3 532 501 0,4 53,3 26 979 18 848 *wg danych Urzędu Gminy Żytno Obecnie są eksploatowane trzy ujęcia o ogólnej wydajności 240,8 m3/h zabezpieczające w pełni istniejące sieci z możliwością ich rozbudowy. Są to: a) Wodociąg grupowy "Sekursko" b) Wodociąg grupowy " Silnica" c) Wodociąg grupowy " Sady " 55 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Woda pobierana z ujęcia, głównie używana jest pokrycie potrzeb związanych z na cele socjalno-bytowe, prowadzeniem działalności rolniczej w istniejących gospodarstwach oraz na cele związane z funkcjonowaniem obiektyw użyteczności publicznej, placówek handlowych. Ujęcie wody " Silnica" Stacja wodociągowa w miejscowości Silnica została wybudowana w 1996 roku na działce stanowiącej własność gminy. Pod względem geologicznym miejscowość Silnica znajduje się na terenie jednostki Łódzko- Miechowskiej. W wykonanych otworach studziennych stwierdzono występowanie jednego poziomu wodonośnego. Poziom ten charakteryzuje się swobodnym zwierciadłem wody, które zalega na głębokości 5,3 m ppt, co odpowiada rzędnej 217, 2 m n.p.m. Wydajność każdej ze studni wynosi 104 m3/h m. Do ujęcia aktualnie włączona jest sieć wodociągowa o długości 53,5 km obejmująca miejscowości: Silnica, Zabrodzie, Wymysłów, Kępa , Pągów, Polichno, Czarny Las, Silniczka, Barycz, Maluszyn. Biorąc powyższe pod uwagę oraz uwzględniając wydajność eksploatacyjną ujęcia, należy stwierdzić, że faktyczny średni nabór wody wynikający z aktualnych wskazań wodomierza wynosi ok. 8%. Na zrealizowana jest terenie stacji sieć kanalizacji sanitarnej i technologicznej związanej z funkcjonowaniem stacji, zabezpieczająca wody przed zanieczyszczeniem. Stacja wodociągowa –Silnica: Lata 1997 1998 1999 Wydobycie tys.m3 7,8 12,6 23,0 56 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 57 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Ujęcie wody " Sekursko " Działka wraz z hydrofornią stanowi własność gminy. Na bazie ujęcia wody wybudowanego w 1973 roku dla Państwowego Gospodarstwa Rolnego Sekursko w kolejnych latach wykonano sieci wodociągowe dla miejscowości: Sekursko , Magdalanki, Żytno, Mała Wieś o ogólnej długości 19,6 km. Głębokość ujęcia wody wynosi 30 m, a maksymalna wydajność 90 m3/h. Średni faktyczny pobór wody wynikający z odczytów wodomierza wynosi ok. 10 % wydajności, co umożliwia prowadzenie rozbudowy sieci w kolejnych miejscowościach. Stacja wodociągowa - Sekursko Lata 1995 1996 1997 1998 1999 Wydobycie tys. m3 68,8 80,8 77,8 33 40 Ujęcie wody "Sady " Wysokość ujęcia ponad poziom morza wynosi 238 m. Podłoże omawianego terenu tworzy gruba seria utworów kredy górnej - reprezentowana przez margle i wapienie. Poziom wody występuje na głębokości 10 m p. p.t. W roku 1965 " WODROL- Łódź " wykonał pogłębienie otworu na odcinku od 10 do 30 m oraz ustalił wydajność 46,8 m3/h przy depresji 3,3 m. Ze studni woda tłoczona jest pompą głębinową do hydroforu o pojemności 750l. Do ujęcia aktualnie włączona jest sieć wodociągowa o długości 0,4 km miejscowości Sady. Stacja wodociągowa - Sady Lata 1995 1996 1997 1998 1999 Wydobycie tys.m3 2,8 3,1 2,5 2,5 5,2 58 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 59 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3.2. Kanalizacja i oczyszczalnie ścieków Na terenie gminy tylko miejscowość Żytno posiada niewielką ilość tj. 1,5 km sieci kanalizacji sanitarnej, z której korzysta 27 odbiorców indywidualnych oraz Ośrodek Zdrowia, Urząd Gminy, Zlewnia Mleka, Zespół Szkół, Posterunek Zakładu Energetycznego. Opracowany i zatwierdzony do realizacji projekt techniczny przewiduje realizację w Żytnie 6.539 m kanalizacji grawitacyjnej i 1.694 m kanalizacji ciśnieniowej, w tym 202 przyłącza, co łącznie z 27 istniejącymi do liczbę 229 sztuk. Z liczby istniejących budynków w Żytnie wynika, że 100 % posesji posiadałoby włączenie do kanalizacji sanitarnej. Istniejącą siecią ścieki doprowadzane są do oczyszczalni typu KOS- 2 o maksymalnej przepustowości 50 m3/d . Trwają prace związane z wymianą urządzeń oczyszczających na Reaktor BIO-PAK o przepustowości 100 m3/d. 3.3. Sieć gazownicza Obecnie teren gminy nie posiada sieci gazowniczej. 3.4. Zaopatrzenie w ciepło Na terenie gminy Żytno mieszkania ogrzewane są głównie piecami typu węglowego. Pojedyncze budynki używają do ogrzewania paliwa ciekłego olej opałowy. 60 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 61 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 62 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3.5. Energetyka Gmina Żytno jest w działaniu Zakładu Energetycznego Częstochowa S.A.. Na terenie gminy znajduje się Posterunek Energetyczny w Żytnie przy ul. M. Konopnickiej. Teren gminy zasilany jest za pomocą 65 stacji NN. Światło uliczne w zarządzie wojewódzkim, powiatowym i gminnym sterowane jest za pomocą przekaźników zmierzchowych i zegarów sterujących. Konserwację oświetlenia prowadzi zakład Energetyczny. Drogę wojewódzką oświetlają 82 lampy. Drogi powiatowe oświetla 210 lamp. Drogi gminne - 105 lamp. Nie wszystkie odcinki dróg są w pełni oświetlone i w związku z tym wymagają modernizacji lub budowy instalacji oświetleniowej. 3.6. Gospodarki odpadami Odpady stałe z terenu gminy (w ilości średnio w miesiącu ok. 25 m3) odbierane są przez firmę " Lobbe " i wywożone poza teren gminy. Pojemniki zlokalizowane są w pobliżu takich podmiotów jak: szkoły, placówki handlowe, usługowe, zakłady produkcyjne oraz na terenach użyteczności publicznej. Gospodarstwa indywidualnie sporadycznie zlecają wywóz odpadów. Obecnie na ogólną liczbę 1774 gospodarstw domowych jest spisanych 65 umów. Zbiórka odpadów polega na opróżnianiu za odpłatnością rozstawionych pojemników o wielkości 120 l, 240 l, 750 l, i 1100 l raz w miesiącu. Gmina nie posiada legalnego wysypiska śmieci. 63 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 64 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3.7. Komunikacja Sieć drogowa Przez teren gminy przebiega droga wojewódzka Radomsko – Włoszczowa oraz drogi powiatowe i gminne. Wykaz rodzaju dróg i ich długość Lp. 1. 2. 3. Droga Długość w km Wojewódzka Powiatowe Gminne Ogółem 17,1 41,5 141 200,6 Nawierzchnia ulepszona nie ulepszona 17,1 35,7 5,8 69 73 121,8 78,8 *wg danych Urzędu Gminy Żytno Wskaźnik długości dróg gminnych i lokalnych o twardej nawierzchni w km na 100 km2 powierzchni gminy wynosi: dla gminy Żytno 34,85, dla powiatu radomszczańskiego – 40,47, dla województwa łódzkiego – 32,46. Większość dróg gminnych i powiatowych wymaga remontów i modernizacji. Kolej Przez teren gminy nie przebiega sieć kolejowa. 65 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 66 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3.8. Telefonizacja Na terenie gminy Żytno do roku 1995 istniały dwie centrale telefoniczne w miejscowościach : - Żytno - typ AG, pojemność 50 NN, - Borzykowa - typ MB, pojemność 20 NN. W 1995 roku zainstalowano nową centralę telefoniczną typu CNE E 10 B w Żytnie. Urząd Gminy uczestniczył w finansowaniu telefonizacji w kwotach : - w 1995 roku dofinansowano 29 000,00 zł, - w 1996 roku dofinansowano 30 000,00 zł. W 1997 roku po zainstalowaniu nowej centrali nastąpiła rozbudowa sieci telefonicznej. Do nowej centrali w Żytnie podłączono miejscowości Żytno, Rogaczówek, Magdalenki, Sekursko, Mała Wieś, Rędziny, Kolonia Rędziny, Pławidła, Bugaj, Załawie, Ewina i Silnica. Pozostała część gminy korzysta z telefonii bezprzewodowej w systemie dostępu radiowego ALCATEL 9800, wieże usytuowane są w miejscowościach : Borzykowa, Grodzisko, Maluszyn i Łazów. W 1999 roku zakończono I etap telefonizacji gminy Żytno. Realizację telefonizacji gminy Żytno przedstawia zestawienie: Rok Ilość przyłączy 1995 1997 1998 1999 70 82 265 647 Miejscowości Kwota dofinansowana przez Urząd Gminy Teren całej gminy. 29 000,00 zł Żytno 50 000,00 zł Borzykowo, Pierzaki, Maluszyn. 160 000,00 zł Budzów, Barycz, Borzykowa, Borzykówka, Ciężkowiczki, Czechowiec, Sekursko, Silnica, Silniczka, Sady, Mała Wieś, Pągów, Polichno, Grodzisko, Sudzinek, Sudzin, Łazów, Rędziny. Razem: 1064 przyłącza *wg danych Urzędu Gminy Żytno Na rok 2000 zaplanowano podłączenie 30 numerów na terenie całej gminy. 67 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Wskaźnik liczby abonentów telefonicznych na 1000 mieszkańców w roku 1997 wynosił dla województwa łódzkiego – 214,4, dla powiatu radomszczańskiego – 145,8, dla gminy Żytno – 23,0. Dzięki inwestycjom telekomunikacyjnym wskaźnik ten w roku 1999 dla gminy Żytno wynosił 168,9. Uzupełnieniem dla lokalnej sieci telefonicznej jest telefonia komórkowa, która planuje rozszerzenie swojej działalności. Prowadzone są rozmowy na temat usytuowania masztu przekaźnikowego we wschodniej części gminy 68 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- IV. DIAGNOZA STANU SFERY GOSPODARCZEJ 4.1. Przemysł Na terenie gminy nie są zlokalizowane większe zakłady przemysłowe. 4.2. Rolnictwo i leśnictwo ROLNICTWO W skład gminy wchodzą 24 sołectwa o ogólnej powierzchni 13 382 ha oraz 6 372 ha lasów państwowych. Użytki rolne zajmują w ogólnej powierzchni gminy 54,7% w tym grunty orne 58,9 % , użytki zielone 15,8%. Powierzchnia indywidualnych gospodarstw rolnych wynosi 9 515 ha. Ogółem w gminie jest 1 242 gospodarstw indywidualnych o profilu typowo rolniczym, produkcja wielokierunkowa. Średnia powierzchnia gospodarstwa wynosi 6,7 ha. Struktura wielkości gospodarstw w gminie nie wykazuje stabilności. Gospodarstwa ulegają rozdrobnieniu. Ponadto w części miejscowości gminy występuje jeszcze rozdrobnienie rozłogów gruntów. Przeciętnie gospodarstwo posiada 6 działek. Lesistość jest wyższa od średniej niż w gminach ościennych i wynosi ok. 39 %. Ważnym czynnikiem ograniczającym czynności plonotwórcze gleb w gminie jest wysoka ich kwasowość i niski poziom magnezu. Około 80% gleb wymaga wapnowania, ponadto występują niedobory fosforu i potasu. W zdecydowanej większości gospodarstw produkcja rolnicza jest wszechstronna, niewyspecjalizowana. W produkcji rolniczej dominuje uprawa roślin mało pracochłonnych, w tym zwłaszcza zbóż. 69 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 70 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- W procesach rozwojowych i restrukturyzacyjnych rolnicy gminy mają możliwość korzystania z pomocy doradztwa ekonomicznego, technologii przez specjalistów z Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Piotrkowie Trybunalskim. Na terenie gminy istnieją trzy zlewnie mleka: - Żytno - Silnica - Maluszyn Od niektórych rolników mleko odbierane jest bezpośrednio z zagród - odbiorcą mleka jest Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Radomsku, jak również Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska we Włoszczowej. Stan pogłowia zwierząt: Wyszczególnienie Ogółem bydło w tym: krowy Trzoda chlewna 1990 5390 2 890 6090 1994 4231 2433 5023 1998 4228 2418 5016 *wg danych Urzędu Gminy Żytno Od kilku lat obserwuje się w gminie spadek ilości hodowanego bydła - w tym krów. W chowie trzody chlewnej nie obserwuje się stałych tendencji. Powierzchnia zasiewu: Zasiewy Zboża: - żyto - pszenica - jęczmień - mieszanki - owies -pszenżyto pozostałe ziemniaki Ogółem Powierzchnia zasiewu 1990 Powierzchnia zasiewu 1994 Powierzchnia zasiewu 1998 3500 2 450 350 100 198 152 150 148 1 251 4 799 3616 2322 493 151 286 178 186 199 955 4 770 3712 2319 497 150 342 183 221 184 824 4720 *wg danych Urzędu Gminy Żytno Zmiany w strukturze zasiewów nożna uzasadnić dążeniem do intensyfikacji produkcji - wzrost zasiewu pszenicy, przy spadku powierzchni uprawy żyta 71 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- wzrost powierzchni uprawy mieszanek zbożowych. Wzrasta również powierzchnia uprawy jęczmienia i pszenżyta. Kolejny wniosek z analizy struktury upraw to spadek upraw wymagających większych nakładów siły roboczej, czego dowodzi spadek powierzchni uprawy ziemniaków, przy wzroście ogólnej powierzchni zbóż. Na plonowanie podstawowych roślin uprawnych w gminie, wpłynął niekorzystnie poziom nawożenia. Znaczne zmniejszenie zużycia nawozów wyraźnie obniżyło plony. Grupy rejestrowe Użytki rolne Pow. ogólna Lasy Grunty Sady Łąki Pastwiska Razem orne 1763 1009 3 378 139 1529 Grunty w zasobie AWRSP Grunty w 6372 zasobie ALP Pozostałe 984 grunty Skarbu Państwa Grunty 68 komunalne Gminy Indywidualne 9579 gospodarstwa Wody Tereny Pozost. budów grunty 35 161 - 38 22 1 20 10 53 6046 6 4 263 233 5 62 39 339 154 138 16 337 28 - 1 3 32 13 2 10 11 5478 83 1602 670 7833 1446 57 166 77 Inne grunty indywidualne 609 289 12 81 38 420 66 - 82 .41 Grunty spółdzielni Grunty Kościołów Grunty wspólnot wiejskiej Razem 319 248 - 50 6 304 8 - 7 - 22 13 1 2 - 16 - - 3 3 38 4 - 14 6 24 11 - 1 2 19754 7324 911 10550 7779 364 289 772 105 2210 *wg danych Urzędu Gminy Żytno 72 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- STRUKTURA UŻYTKOWANIA GRUNTÓW GMINY ŻYTNO ha % Ogólna powierzchnia ewidencyjna 19754 100,0% użytki rolne razem 10814 54,7% w tym: grunty rolne użytki 7690 38,9% 3124 15,8% zielone lasy oraz tereny zadrzewione 7583 38,4% grunty pod wodami 369 1,9% Nieużytki 178 0,9% tereny pozostałe 810 4,1% *wg danych Urzędu Gminy Żytno 73 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Poniższe zestawienie przedstawia gleby w gminie Żytno według klas bonitacyjnych: UŻYTKI ZIELONE GRUNTY ORNE Lp klasa l. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. I II IIIa IIIb IVa IVb V VI VIz Razem ha % Klasa Ha % 0 7 272 782 791 1478 3118 1190 52 7690 0 0,1 3,5 10,2 10,3 19,2 40,5 15,5 0,7 100 I II III 0 0 151 0 0 4,8 IV V VI VIz Razem 1456 1248 254 15 3124 46,7 39,9 8,1 0,5 100 *wg danych Urzędu Gminy Żytno 74 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Tabela przedstawia udział gleb według kompleksów w gminie Żytno: Lp. Kompleks przydatności Powierzchnia ha 6 590 40 740 1514 3100 1113 180 440 10814 l. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. l - pszenny bardzo dobry 2 - pszenny dobry 3 - pszenny wadliwy 4 - żytni bardzo dobry 5 - żytni dobry 6 - żytni słaby 7 - żytni bardzo słaby 8 - zbożowo-past. mocny 9 - zbożowo-past. słaby Razem *wg danych Urzędu Gminy Żytno % 0,1 7,6 0,5 9,6 19,6 40,2 14,4 2,3 5,7 1000 Charakterystykę gleb w gminie Żytno przedstawiają poniższe zestawienia: Zasobność gleb w przyswajalne składniki pokarmowe wg Okręgowej Stacji Chemiczno- Rolniczej w Gliwicach Fosfor / P 2 O 5 / niska średnia wysoka 57 31 12 Potas / K 2 0 / Niska Średnia Wysoka 79 15 6 Magnez / Mg / niska Średnia wysoka 87 12 1 Bonitacja rzeźby (ocena punktowa ) Udział powierzchni w przedziałach bonitacji w ha tereny bardzo korzystne tereny korzystne 1082 5407 tereny średnio Tereny mało korzystne korzystne 1299 0 średni wskaźnik bonitacji rzeźby terenu tereny bardzo niekorzystne 0 7,9 75 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Ocena warunków wodnych środowiska ( w skali 10 - punktowej ) Udział poszczególnych kategorii warunków wodnych gleb w powierzchni użytków rolnych A 432 B 1293 C 1636 D 6372 E 1081 Średni wskaźnik bonitacyjny I 4.8 II 3,2 l i II 4 ocena warunków wodnych dla celów produkcji rolnej mało korzystne *wg danych Urzędu Gminy Żytno Kategorie warunków wodnych: A - tereny z przewagą gleb o częstym i długotrwałym /ew. stałym / nadmiarze wód, B - tereny z przewagą gleb o okresowym nadmiarze wody C - tereny z przewagą gleb o relatywnie optymalnej ilości wody, D - tereny z przewagą gleb o okresowym niedoborze wody, E - tereny z przewagą gleb o stałym niedoborze wody. Wskaźnik l wyliczono na podstawie powierzchni poszczególnych kategorii warunków wodnych. Wskaźnik II wyliczono na podstawie powierzchni gleb z niedoborami wody / D i E /. LEŚNICTO Lasy zajmują około 39% ogólnej powierzchni gminy. Duże kompleksy leśne – głównie sosnowe i świerkowe – znajdują się w północnej i zachodniej części gminy. Lasami państwowymi administruje Nadleśnictwo Gidle. Porównanie lesistości gmin powiatu radomszczańskiego przedstawia wykres: 76 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 77 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 78 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 4.3. Aktywność gospodarcza mieszkańców. Na terenie Gminy Żytno brak jest zakładów przemysłowych. Niewielkie, nieliczne podmioty gospodarcze zlokalizowane są w Sołectwie Żytno, Borzykowa, Rogaczówek, Maluszyn, Silniczka prowadzą produkcję pustaków i innych wyrobów z betonu, produkcję mebli, odczynników chemicznych. W sołectwach Ciężkowiczki i Żytno prowadzona jest produkcja pieczywa zwykłego i cukierniczego. W sołectwie Silnica prowadzone jest młynarstwo i tartak. Podmioty te zatrudniają niewielu pracowników, zostały przedstawione jako zakłady usługowe. Wskaźnik liczby ludności w wieku produkcyjnym przypadającej na zarejestrowany zakład wynosi dla województwa łódzkiego 10,6, dla powiatu radomszczańskiego 12,9, dla gminy Żytno – 22,5. 4.3.1. Handel Zarejestrowane podmioty w ilości 80 zajmują się handlem: stałym, obwoźnym, hurtowym. Prowadzą sklepy, kioski, hurtownie, magazyny- w których prowadzi się sprzedaż węgla, nawozów sztucznych, materiałów budowlanych, pasz itd. 4.3.2. Usługi W Urzędzie zarejestrowanych jest 99 podmiotów gospodarczych wykonujących usługi dla ludności. Największe grupy usługowe to: usługi ogólnobudowlane, transportowe, mechanika pojazdowa, usługi reklamowo-promocyjne. Mniej liczne to: usługi krawieckie, instalatorstwa wodno-kanalizacyjnego, instalatorstwa elektrycznego, ciesielskie, kominiarskie. 79 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 4.3.3. Gastronomia Działalności gastronomicznej z prawdziwego zdarzenia nie prowadzi się na terenie tutejszej Gminy. W trzech zarejestrowanych punktach prowadzi się małą gastronomię i sprzedaż napojów, w tym napojów alkoholowych. Aktywność gospodarczą mieszkańców poszczególnych sołectw gminy Żytno przedstawia tabela: Lp. Sołectwo 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. Borzykowa Borzykówka Budzów Ciężkowiczki Czechowiec Grodzisko Kozie Pole Łazów Mosty Maluszyn Mała Wieś Polichno Pierzaki Pukarzów Pągów Rędziny Silniczka Sudzinek Silnica Sekursko Sady Rogaczówek Żytno Handel Ilość 1 2 3 3 1 2 2 5 4 2 2 3 5 1 2 2 7 7 2 30 X Razem w 1999r. 80 *wg danych Urzędu Gminy Żytno Zatrudnienie 2 2 3 3 1 2 2 7 5 2 2 4 5 2 2 2 9 2 2 40 99 Usługi Ilość 3 2 3 2 4 4 1 11 2 2 2 3 5 3 5 1 14 3 1 2 26 99 Zatrudnienie 3 4 3 2 4 4 1 11 2 2 2 3 5 3 5 1 14 3 1 2 28 103 Gastronomia Ilość Zatrudnienie 2 2 1 1 3 3 80 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 81 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Dynamikę zmian liczby podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w Urzędzie Gminy Żytno przedstawia tabela: Lp. Rok Handel 1. 1990 42 2. 1991 55 3. 1992 55 4. 1993 76 5. 1994 64 6. 1995 74 7. 1996 80 8. 1997 73 9. 1998 81 10. 1999 80 *wg danych Urzędu Gminy Żytno Usługi Gastronomia 62 60 69 89 67 65 78 78 74 99 3 3 3 2 2 4 2 2 3 3 4.4. Banki Na terenie Gminy działa jeden Bank Spółdzielczy zlokalizowany w Żytnie, który obsługuje osoby fizyczne i prawne. 4.5. Struktura zatrudnienia Gmina Żytno należy do gmin o charakterze typowo rolniczym Jednak gleby na jej terenie są raczej średniej jakości i nie przynoszą dochodów, które wystarczyłyby na utrzymanie rodzin. Osoby, które posiadają poniżej 2 ha przeliczeniowych gospodarstwa rolnego mogą zarejestrować się jako bezrobotni i w ten sposób szukając pracy mają większe szanse na jej podjęcie. W roku 1996 w Urzędzie Pracy było zarejestrowanych 649 osób bezrobotnych z gminy Żytno, natomiast w 1997 roku ich liczba spadła do 435 osób. Obniżenie liczby bezrobotnych o 214 sób (ok.. 33%) jest duże, jednak tylko w części związane z podjęciem pracy stałej, a w dużej mierze wiąże się to z zaostrzeniem przepisów prawnych dotyczących bezrobocia. 82 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Poziom bezrobocia na terenie gminy Żytno w latach 1992-1999 przedstawia tabela. Lata Bezrobotni Ogółem Kobiety 1992 613 269 1993 605 262 1994 599 255 1995 634 292 1996 649 300 1997 435 224 1998 458 217 1999 508 246 *wg danych Urzędu Gminy Żytno Z prawem do zasiłku Ogółem Kobiety 233 179 279 154 326 130 367 133 281 110 176 33 139 36 135 37 Absolwenci Ogółem Kobiety 50 26 56 35 64 45 68 46 28 18 24 17 18 8 26 19 Wskaźnik udziału bezrobotnych w ogólnej liczbie ludności wynosił wg danych za rok 1997 dla województwa łódzkiego 9,0%, dla powiatu radomszczańskiego – 13,6%, dla gminy Żytno – 12,6%. 83 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Głównych pracodawców na terenie gminy Żytno przedstawia tabela: Wykaz zakładów pracy wraz z liczbą zatrudnionych osób w latach 1992-1999. Przedsiębiorstwa Gminny Ośrodek Zdrowia Wiejski Ośrodek Zdrowia Wiejski Ośrodek Zdrowia Urząd Gminy Oświata - Szkoły Bank Spółdzielczy Spółdzielnia Kółek Rolniczych Gminna Spółdzielnia "SCh" Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna Piekarnia l, II, III *wg danych Urzędu Gminy Żytno 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 19 20 21 21 21 21 17 11 9 9 9 9 9 9 8 8 7 7 7 7 7 7 7 7 52 64 67 43 46 56 47 46 122 107 128 128 136 118 122 122 10 10 10 10 10 10 10 10 40 27 29 24 24 22 19 16 50 40 33 25 5 3 2 2 130 58 41 26 10 10 9 8 - - 2 9 16 19 21 24 84 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- V. DIAGNOZA STANU ŚRODOWISKA NATURALNEGO 5.1. Ochrona powietrza Badań pomiarowych wartości średnio dobowych , czy średniorocznych stężeń dwutlenków siarki, azotu i pozostałych zanieczyszczeń na terenie gminy w ostatnich latach nie prowadzono. Średnia emisja zanieczyszczeń liczona w tonach na rok na km2 wynosi odpowiednio dla powiatu radomszczańskiego: 0,35 – zanieczyszczenia pyłowe; 1,3 – zanieczyszczenia gazowe (bez CO2); dla województwa łodzkiego: 0,95 – zanieczyszczenia pyłowe; i 19,2 – zanieczyszczenia gazowe (bez CO2). Z powyższych danych wynika, że gmina Żytno leży w rejonie o niskim stopniu emisji zanieczyszczeń. Wynika to m.in. z faktu, że na terenie gminy i w bezpośrednim sąsiedztwie nie występują większe zakłady mające ujemny wpływ na czystość powietrza. 5.2. Ochrona wód Obszar gminy Żytno należy do zlewni dwóch rzek: Wisły i Odry. Większa, wschodnia i środkowa część leży w zlewni rzeki Pilicy lewobrzeżnego dopływu rzeki Wisły. Powierzchniową melioracyjnych sieć oraz hydrologiczną liczne uzupełniają kompleksy stawów gęsta rybnych, sieć rowów zbiorników retencyjnych, z których największe, to dwa duże kompleksy stawów w Pukarzowie ( ok. 102 ha), Ciężkowiczkach ( ok. 65 ha), Silnicy (ok. 55 ha) oraz Pągowie (ok. 10 ha). 5.3. Ochrona przyrody Na terenie gminy znajduje się rezerwat leśny "Dębowiec", zajmujący powierzchnię 47 ha, zatwierdzony w 1965 roku decyzją Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi. Jest to naturalne i bogate siedlisko lasu w którym rośnie wiele gatunków roślin podlegających ochronie prawnej. 85 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Ponadto lasy będące własnością Skarbu Państwa zarządzeniem Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z 23.10.1996 uznano za lasy ochronne jako ostoję zwierząt. Wykaz pomników przyrody zawiera tabela: Nr ewidencyjny obiektu 1 58/231 305 58/232 306 58/233 307 58/234 308 58/235 309 58/236 310 58/237 311 58/238 312 Opis obiektu 2 Grupa drzew [5] Dąb szypułkowy [2] Obwody- 540 do 670cm Grupa drzew [2] Dąb szypułkowy [2] Obwody -424,478cm Olsza czarna obwód 340cm Grupa drzew [7] Lipa drobnolistna [7] Obwody- 350 do 420cm Grupa drzew [4] Dąb szypułkowy [4] Obwody - 420 do 640cm Grupa drzew [30] Lipa drobnolistna [30] Obwody - 180 do 370cm Dąb szypułkowy Obwód-270cm Grupa drzew [2] Dąb szypułkowy [2] Obwody - 780,650cm Lokalizacja Gmina Żytno Nadleśnictwo Gidle Obręb Dąbrowa Zielona Leśnictwo Dębowiec, oddz234a Gmina Żytno Nadleśnictwo Gidle Obręb Dąbrowa Zielona Leśnictwo Dębowiec, oddz259j Gmina Żytno Żytno, park dworski Gmina Żytno Nadleśnictwo Gidle Obręb Dąbrowa Zielona Leśnictwo Dębowiec, oddz259a Gmina Żytno Nadleśnictwo Gidle Obręb Dąbrowa Zielona Leśnictwo Dębowiec, oddz260f Gmina Żytno Maluszyn, cmentarz Gmina Żytno Żytno, cmentarz Gmina Żytno Nadleśnictwo Gidle Obręb Dąbrowa Zielona Leśnictwo Dębowiec, oddz260f *wg danych Urzędu Gminy Żytno 86 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- VI. RAPORT Z SESJI PLANOWANIA STRATEGICZNEGO W dniu 04 marca 2000 r. w Szkole Podstawowej w Żytnie - w ramach prac nad „Strategią Rozwoju Gminy” odbyła się „Sesja Planowania Strategicznego”. W sesji uczestniczyli mieszkańcy Gminy zaproszeni przez władze samorządowe oraz przedstawiciele PPUH „BaSz”. Celem sesji było wypracowanie metodą analizy SWOT danych wyjściowych do określenia optymalnych kierunków rozwoju gminy. Uczestnicy sesji pracowali w czterech grupach. Każda z grup, wspólnie z moderatorem prowadzącym zajęcia, określała misję, mocne i słabe strony gminy oraz zagrożenia i szanse jej rozwoju. Na zakończenie sesji zostały przedstawione wstępne wyniki prac w każdej grupie. W dniu 23 marca 2000 r. w Urzędzie Gminy Żytno odbyła się „Młodzieżowa Sesja Planowania Strategicznego”, w której wzięli udział uczniowie szkół podstawowych i Gimnazjum. Celem sesji było określenie metodą analizy SWOT misji oraz optymalnych kierunków rozwoju gminy. Raport zawiera: listę uczestników sesji w dniu 04.03.2000, zestawienia najważniejszych zagadnień zgłoszone przez poszczególne grupy: mocnych stron Gminy słabych stron Gminy zagrożeń rozwoju Gminy szans rozwoju Gminy misji listę osób wybranych przez poszczególne grupy do uczestnictwa w „Warsztatach Planowania Strategicznego” 87 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- listę uczestników „Młodzieżowej Sesji Planowania Strategicznego” zestawienia najważniejszych zagadnień zgłoszone przez poszczególne grupy: mocnych stron Gminy słabych stron Gminy zagrożeń rozwoju Gminy szans rozwoju Gminy misji LISTA OBECNOŚCI (sesja z dnia 04.03.2000) GRUPA „A” 1. Jan Jerzy Zamożny 2. Bogdan Groszek 3. Edward Langkamer 4. Grzegorz Musiał 5. Jan Łysakowski 6. Lech Czapla 7. Józef Kuras 8. Anna Bus 9. Kazimierz Kloc 10. Jan Łyczbiński 11. Stanisław Moruń 12. Zdzisław Grzywna 13. Włodzimierz Jędryka 14. Roman Bednarczyk GRUPA 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. „B” Stanisław Nowak Sławomir Wodzisławski Wanda Otorowska Ewa Wierzbicka Ewa Kuras Halina Pełka Bożena Podolska Danuta Bus Marlena Rorat 88 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 10. Zbigniew Mielczarek 11. Grzegorz Bus 12. Elżbieta Zamożna 13. Eligiusz Młynarczyk 14. Elżbieta Borowska GRUPA „C” 1. Elżbieta Solińska 2. Elżbieta Chojecka 3. Zofia Szymanek 4. Bożena Lada 5. Mieczysław Sadlej 6. Mirosław Ociepa 7. Ryszard Zyzik 8. Michał Zaskórski 9. Stanisław Niedźwiedzki 10. Ks. Andrzej Tomala 11. Marek Raffał 12. Włodzimierz Młynarczyk 13. Stanisław Krasowski 14. Wiesław Sambor 15. Andrzej Sztark 16. Remigiusz Konik 17. Wojciech Mścichowski GRUPA „D” 1. Krystyna Zaskórska 2. Danuta Knop 3. Helena Długosz 4. Józef Kluza 5. Mariusz Kurowski 6. Maciej Musiał 7. Jerzy Górski 8. Jan Nowak 9. Bogdan Stanisz 10. Ireneusz Sobański 11. Stanisław Konik 12. Andrzej Stacherski 13. Janusz Czapla 14. Marek Jurczyk 15. Sylwester Pluciński 16. Stanisław Kowalski 89 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- MISJA Grupy wypracowały następujące definicje Misji: Grupa „A” Gmina Żytno jest zamieszkiwana przez ludność rolniczą, zajmującą się świadczeniem usług agroturystycznych na czystych ekologicznie terenach, z dobrze rozwiniętą infrastrukturą, w poczuciu bezpieczeństwa publicznego. Grupa „B” Gmina Żytno to gmina o charakterze agroturystycznym, zapewniająca: - dobrze rozwiniętą infrastrukturę techniczną i społeczną, - bezpieczeństwo, - szeroką bazę turystyczną, - czyste środowisko i zdrową żywność Gmina dająca zatrudnienie mieszkańcom głownie w turystyce i przetwórstwie rolno-spożywczym, a młodzieży warunki kształcenia i rozwoju zainteresowań. Grupa „C” Gmina Żytno: - ma 5% poziom bezrobocia dzięki zakładom przetwórstwa rolnospożywczego, rozwojowi agroturystyki, wykorzystującej znakomity stan ekologiczny terenu gminy. - podnosi poziom życia mieszkańców przez stałą rozbudowę infrastruktury technicznej i społecznej. - jest to gmina bezpieczna, przyjazna dla inwestorów, dobrze promująca swe walory. Grupa „D” Żyjemy w bogatej, turystyczno-wypoczynkowej gminie, położonej wśród zdrowych, rozległych, bogatych przyrodniczo terenów leśnych. W kraju i za granicą jesteśmy znani z produkcji zdrowej żywności i gościnności. 90 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- W grupach zgłoszono następujące propozycje mocnych stron gminy: MOCNE STRONY W wyniku dyskusji ustalono następującą hierarchię ważności „mocnych stron”: Grupa „A” L.p. TEMAT 1 Warunki naturalno-przyrodnicze do rozwoju agroturystyki 2 Dobra sieć dróg 3 Tereny pod inwestycje 4 Zabytki Grupa „B” L.p. TEMAT 1 Walory historyczne i turystyczno-krajobrazowe - Pilica - Wysoki stopień zalesienia - Zabytki - Czyste powietrze 2 Telefonizacja 3 Szkolnictwo 4 Niewykorzystany potencjał ludzki 5 Artyści ludowi i działalność GOK 6 Duża ilość oferowanych działek budowlanych 91 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Grupa „C” L.p. TEMAT 1 Położenie, ukształtowanie terenu, warunki środowiskowe, czyste środowisko 2 Duże obszary leśne 3 Sąsiedztwo rzeki Pilicy 4 Obszary rolnicze 5 Infrastruktura techniczna (telefonizacja, wodociągi) 6 Możliwości agroturystyczne (tradycje rolnicze, czyste środowisko, zabytki, las, woda, miejsca walki i męczeństwa) 7 Sieć szkół i wykształcona kadra pedagogiczna 8 Możliwość rozwoju szkółkarstwa i innych niekonwencjonalnych form produkcji rolnej Grupa „D” L.p. TEMAT 1 Środowisko naturalne 2 Dużo lasów 3 Zasobność w wodę 4 Istniejąca sieć dróg 5 Zabytki 6 Baza oświatowa 92 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- SŁABE STRONY W wyniku dyskusji ustalono następującą hierarchię ważności „słabych stron”: Grupa „A” L.p. TEMAT 1 Słabo rozwinięta infrastruktura 2 Słabo rozwinięte przetwórstwo płodów rolnych 3 Duże rozdrobnienie gospodarstw rolnych 4 Brak specjalistycznej opieki zdrowotnej 5 Słabe wyposażenie szkół 6 Duże bezrobocie Grupa „B” L.p. TEMAT 1 Słaba infrastruktura: - zły stan dróg - brak kanalizacji - brak wodociągów 2 Brak wysypisk śmieci, oczyszczalni 3 Brak miejsc pracy 4 Brak bazy turystycznej 5 Słabe gleby, nieuregulowana rzeka Pilica, brak melioracji 6 Brak promocji gminy 7 Brak bezpieczeństwa publicznego 93 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Grupa „C” L.p. TEMAT 1 Utrzymywanie się mieszkańców z dotychczasowych form rolnictwa 2 Bezrobocie, brak miejsc pracy 3 Wyludnianie wsi, „ucieczka” młodych ludzi do miast 4 Brak przetwórstwa rolno-spożywczego 5 Aktualny stan infrastruktury (ścieki, odpady, drogi) 6 Nieuregulowane stosunki prawne gruntów 7 Brak zaplecza agroturystycznego Grupa „D” L.p. TEMAT 1 Duża ilość „dzikich wysypisk śmieci” 2 Brak kanalizacji i oczyszczalni ścieków 3 Rozdrobnienie gospodarstw i słaba bonitacja gleb 4 Brak wodociągów wiejskich 5 Wysokie bezrobocie 94 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ZAGROŻENIA W wyniku dyskusji ustalono następującą hierarchię ważności „zagrożeń”: Grupa „A” L.p. TEMAT 1 Zła polityka wobec rolnictwa 2 Brak bezpieczeństwa publicznego 3 Bezrobocie 4 Niesprawiedliwy podział dochodu narodowego 5 Zagrożenie powodziowe Grupa „B” L.p. TEMAT 1 Niska opłacalność produkcji rolnej, brak możliwości zbytu płodów rolnych wynikająca z niewłaściwej polityki rządu wobec wsi 2 Bezrobocie 3 Brak perspektyw dla młodzieży 4 Brak bezpieczeństwa publicznego 5 Brak aktywności społeczeństwa gminy 95 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Grupa „C” L.p. TEMAT 1 Polityka rządu wobec małych gmin rolniczych (system subwencji, polityka wobec rolnictwa, zła polityka informacyjna) 2 Bezrobocie i ubożenie społeczeństwa 3 Brak poczucia bezpieczeństwa (patologie społeczne) 4 Zagrożenie ekologiczne (m.in. Pilica) 5 Reprywatyzacja 6 Zagrożenie dominacją obcego kapitału Grupa „D” L.p. TEMAT 1 Zła polityka państwa w zakresie: - rolnictwa - przeciwdziałania bezrobociu - polityki finansowej - niestabilności prawa 2 Starzenie się społeczeństwa (konsekwencje tego zjawiska dla małych gmin) 3 Zagrożenie pożarowe (pożary lasów) 4 Zagrożenie powodziowe 96 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- SZANSE W wyniku dyskusji ustalono następującą hierarchię ważności „szans”: Grupa „A” L.p. TEMAT 1 Wzrost opłacalności produkcji rolnej 2 Przetwórstwo płodów na terenie gminy 3 Agroturystyka 4 Napływ inwestorów i turystów 5 Rozwój infrastruktury Grupa „B” L.p. TEMAT 1 Rozwój turystyki i agroturystyki 2 Rozwój przetwórstwa rolno-spożywczego 3 Inwestowanie w młodych 4 Rozwój gospodarstw ekologicznych 5 Zalesianie nieużytków 6 Promocja walorów gminy 97 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Grupa „C” L.p. TEMAT 1 Zmiana polityki rządu wobec gmin rolniczych 2 Rozwój agroturystyki 3 Rozwój przetwórstwa rolno-spożywczego 4 Pozyskanie inwestorów Grupa „D” L.p. TEMAT 1 Zmiana polityki rolnej państwa 2 Tania ziemia pod ewentualne inwestycje, tania siła robocza 3 Rozwój turystyki i agroturystyki 4 Tworzenie grup producenckich 98 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- LISTA OSÓB WYBRANYCH PRZEZ GRUPY DO UCZESTNICTWA W WARSZTATACH PLANOWANIA STRATEGICZNEGO GRUPA A Jan Łyczbiński Józef Kuras Edward Langkamer GRUPA B Zbigniew Mielczarek Eligiusz Młynarczyk Marlena Rorat GRUPA C Stanisław Krasowski Marek Raffał Mirosław Ociepa GRUPA D Krystyna Zaskórska Danuta Knop Andrzej Stacherski Marek Jurczyk Ponadto w Warsztatach wezmą udział członkowie Zarządu Gminy oraz pracownicy Urzędu Gminy w Żytnie. 99 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- LISTA OBECNOŚCI (sesja w dniu 23.04.2000) Ewelina Palus - Gimnazjum Publiczne w Żytnie Justyna Jakubowska - Gimnazjum Publiczne w Żytnie Magdalena Tąder - Gimnazjum Publiczne w Żytnie Elżbieta Kuras - Gimnazjum Publiczne w Żytnie Dorota Król - Gimnazjum Publiczne w Żytnie Marcin Kowalski - Publiczna Szkoła Podstawowa w Żytnie Anna Soroczyńska - Gimnazjum Publiczne w Żytnie Aleksandra Falana - Gimnazjum Publiczne w Żytnie Joanna Szczepanik - Publiczna Szkoła Podstawowa w Żytnie Karolina Młynarczyk - Publiczna Szkoła Podstawowa w Żytnie Marcin Niedźwiedzki - Publiczna Szkoła Podstawowa w Żytnie Tomasz Lada - Publiczna Szkoła Podstawowa w Silnicy Tomasz Landkamer - Publiczna Szkoła Podstawowa w Silnicy Anna Lipka - Publiczna Szkoła Podstawowa w Maluszynie Anna Wierzbicka - Publiczna Szkoła Podstawowa w Maluszynie Ewelina Wierzbicka - Publiczna Szkoła Podstawowa w Maluszynie Sylwia Zasada - Publiczna Szkoła Podstawowa w Maluszynie Sebastian Zasada - Publiczna Szkoła Podstawowa w Maluszynie Agnieszka Boborowska - Publiczna Szkoła Podstawowa w Borzykowej Agnieszka Gieszczyk - Publiczna Szkoła Podstawowa w Borzykowej Andżelika Berska - Publiczna Szkoła Podstawowa w Borzykowej Piotr Kopyto - Publiczna Szkoła Podstawowa w Silniczce Agnieszka Wyciszkiewicz - Publiczna Szkoła Podstawowa w Silniczce Sylwia Król - Publiczna Szkoła Podstawowa w Silniczce Andżelika Król - Publiczna Szkoła Podstawowa w Silnicy Ewelina Jędrzejczyk - Publiczna Szkoła Podstawowa w Silniczce 100 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- MOCNA STRONY Grupa A 1. Historia ( zabytki) 2. Rzeka 3. Lasy, dużo zieleni, zwierzęta 4. Czysta powietrze 5. Ukształtowanie terenu 6. Telekomunikacja 7. Rolnictwo Grupa B 1. Rzeka 2. Zabytki 3. Lasy 4. Historia 5. Czysta powietrze 6. Telefony 7. Kanalizacja Grupa C 1. Położenie 2. Historia (zabytki) 3. Lasy (parki) 4. Rzeka Pilica, stawy 5. Czyste powietrze 6. Wodociągi 7. Telekomunikacja 101 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- SŁABE STRONY Grupa A 1. Brak miejsc pracy 2. Niepełna kanalizacja ( brak oczyszczalni ścieków ) 3. Zły stan dróg 4. Brak wysypiska śmieci ( zanieczyszczanie lasów i rzek ) 5. Brak odpowiedniego wyposażenia szkół (brak pracowni chemicznych, komputerowych itp. w niektórych szkołach. Brak sal gimnastycznych ) 6. Brak propozycji spędzania wolnego czasu dla młodzieży. Grupa B 1. Zanieczyszczenia 2. Brak miejsc pracy 3. Zły stan dróg 4. Brak rozrywki 5. Gleby (zły stan ) Grupa C 1. Brak funduszy 2. Brak oczyszczalni i wysypisk 3. Zła jakość dróg 4. Brak ośrodków i imprez kulturalnych 5. Brak zakładów pracy 6. Złe warunki do uprawiania sportu 7. Niszczenie przyrody 8. Brak urodzajnych gleb 9. Brak wyspecjalizowanych ośrodków zdrowia 102 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ZAGROŻENIA Grupa A 1. Brak funduszy 2. Bezrobocie 3. Migracje wewnętrzne ludności 4. Trudności w zdobyciu wykształcenia 5. Zagrożenie ze strony alkoholu, narkotyków i papierosów 6. Degradacja środowiska 7. Brak rynku zbytu 8. Niż demograficzny Grupa B 1. Brak przemysłu i bezrobocie 2. Brak dotacji 3. Zanieczyszczenie ( brak oczyszczalni ścieków i wysypiska ) 4. Alkoholizm 5. Ujemny przyrost naturalny Grupa C 1. „Ucieczka młodych” (brak możliwości rozwoju młodzieży na wsi ) 2. Nałogi (alkoholizm, narkomania, palenie ) 3. Kataklizmy ( pożary, powodzie itp. ) 4. Zanieczyszczenia ( napływające z sąsiednich miast i wsi ) 5. Brak wykształcenia 6. Duża odległość od ośrodków kulturalnych 103 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- SZANSE Grupa A 1. Dofinansowanie gminy 2. Agroturystyka 3. Tworzenie nowych miejsc pracy, rozwój przemysłu i unowocześnianie gospodarstw rolnych 4. Tworzenie ośrodków sportowych, kulturalnych i rehabilitacyjnych 5. Ochrona zabytków 6. Ochrona środowiska ( rezerwaty przyrody ) 7. Poprawa stanu dróg Grupa B 1. Agroturystyka 2. Zachodni sponsorzy 3. Kluby rekreacyjne 4. Dotacje na oświatę 5. Rozwój przemysłu 6. Hodowla zwierząt (zagospodarowanie nieużytków) 7. Udzielanie kredytów dla rolników 8. Oczyszczalnia ścieków i wysypisko Grupa C 1. Agroturystyka 2. Rozwój szkolnictwa 3. Odrestaurowanie zabytków 4. Fundusze ze strony Unii 5. Stadnina koni 6. Ośrodki wypoczynkowe 7. Wykształcenie 8. Stworzenie zaplecza sportowego 104 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- MISJA GMINY ŻYTNO Grupa A Gmina Żytno ma charakter rolniczo – turystyczny. Na terenie naszej gminy znajduje się wiele miejsc pracy, dzięki czemu zanika bezrobocie. W naszej gminie znajdują się duże oczyszczalnie ścieków i wysypiska śmieci. Obecnie tworzone są ośrodki wypoczynkowe, kulturalne i sportowe. W okolicach Żytna utworzone zostały rezerwaty przyrody. Czyste powietrze oraz odrestaurowane zabytki przyciągają coraz więcej turystów. W każdej szkole znajdują się sale sportowe, pracownie chemiczne komputerowe itp. Dzięki specjalnym funduszom poprawił się stan dróg. Grupa B Gmina Żytno jest gminą rolniczo – przemysłowo – turystyczną. Turyści chętnie odwiedzają naszą gminę i swoją uwagę skupiają na odnowionych zabytkach i utworzonym muzeum. Sytuacja wewnętrzna gminy poprawiła się. Został utworzony rezerwat przyrody, oczyszczalnia ścieków i wysypisko. Stan dróg uległ poprawie. Powstały liczne ośrodki wypoczynkowe i gospodarstwa agroturystyczne. Grupa C - rozwinięcie kultury i oświaty, - zmodernizowana sieć dróg, - powstanie nowych zakładów pracy, - życie w zgodzie z ekologią, - agroturystyka, - wyspecjalizowany ośrodek zdrowia, - utworzenie klubu sportowego. 105 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- VII. ANALIZA ZASOBÓW GMINY „Stan posiadania” gminy Żytno został szczegółowo przedstawiony w rozdziałach opisujących diagnozę stanu obecnego gminy. W tej części „Strategii” zostaną szerzej omówione te zasoby gminy, które uczestnicy „Sesji Planowania Strategicznego” oraz „Warsztatów Planowania Strategicznego” uznali za „mocne strony”, i z którymi wiążą pewne plany rozwojowe. 7.1. Warunki naturalno - przyrodnicze Gmina Żytno położona jest nad rzeką Pilicą, która stanowi wschodnią jej granicę. Na dopływach Pilicy – Strudze i Baryczce znajdują się duże stawy rybne. Ukształtowanie terenu – liczne doliny i kotliny oraz garby i wydmy tworzą atrakcyjne formy krajobrazowe. Prawie połowę powierzchni gminy zajmują lasy. Duże kompleksy leśne znajdują się w północnej i zachodniej części gminy – przeważają bory suche sosnowe oraz bory wilgotne sosnowo – świerkowe. Występują też liczne enklawy lasów liściastych, głównie jesionowo – olszowe i wiązowo – jesionowe. 7.2. Czyste środowisko Na terenie gminy Żytno nie są zlokalizowane większe zakłady przemysłowe, nie ma ich również w bezpośrednim sąsiedztwie. W efekcie nie występują tu zanieczyszczenia powietrza i zapylenie. Przeprowadzone w 1995 roku badania nie wykazały zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi. 106 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 7.3. Zabytki Na terenie gminy znajdują się liczne obiekty zabytkowe: Zespoły dworsko – parkowe w Żytnie, Maluszynie, Sekursku, zbór ariański w Silniczce. Historia Żytna, posiadającego w XV wieku prawa miejskie, liczy ponad 800 lat W roku 1210 w Borzykowej odbył się zjazd książąt dzielnicowych i biskupów, którego efektem było potwierdzenie przywilejów dla Kościoła w Polsce. W XVII wieku w Silniczce znajdował się silny ośrodek braci polskich. 7.4. Zasobność w wodę Gmina Żytno posiada znaczące zasoby wód podziemnych, występujących w utworach górnej kredy. Zasoby te, w znacznej części odizolowane od powierzchni, są dobrej jakości. Ponadto na terenie gminy znajdują się cztery użytkowane przez mieszkańców źródła, zasilane z czwartorzędowych warstw wodonośnych. Na dopływach Pilicy – Strudze i Baryczce – znajdują się duże stawy rybne. Ponadto w pobliżu Pilicy zlokalizowane są tereny, które mogą być wykorzystane do budowy retencyjno – rekreacyjnych zbiorników wodnych. 7.5. Przetwórstwo zboża W gminie funkcjonują młyny, przetwarzające głównie miejscowe surowce. Zakład w Silnicy produkuje kasze oraz mąkę pszenna i żytnią, zakład we Fryszerce specjalizuje się w produkcji mąki. Ponadto na terenie gminy znajdują się inne, aktualnie nieczynne obiekty, w których może być wznowiona produkcja. 107 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 7.6. Tereny pod inwestycje W gminie istnieją tereny, które miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego przeznaczają pod inwestycje (budownictwo mieszkaniowe i rekreacyjne oraz działalność gospodarczą). Rozbudowa infrastruktury technicznej umożliwi tworzenie nowych działek budowlanych. Gmina dysponuje również budynkami, które mogą być przeznaczone pod różnorodną działalność gospodarczą. 7.7. Surowce naturalne Na terenie gminy Żytno występują kopaliny o znaczeniu gospodarczym: - piaski – 29 miejsc eksploatacji – piaski przydatne dla budownictwa, - gliny – złoże Maluszyn i Maluszyn Kąty – gliny nadające się do produkcji cegły, - torfy – sześć udokumentowanych złóż. 108 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- VIII. MISJA ORAZ CELE STRATEGICZNE I CELE OPERACYJNE GMINY ŻYTNO Planowanie rozwoju gminy Proces planowania rozwoju gminy, oparty o przeprowadzoną analizę stanu obecnego gminy i uwzględniający wnioski z analizy SWOT ma na celu ustalenie w jakim kierunku powinna zdążać gmina przez najbliższe kilkanaście lat. Określenie i dokładne zdefiniowanie celu (celów) działania pozwala na dobór optymalnych rozwiązań umożliwiających osiągnięcie zamierzeń. Proces planowania przebiega zgodnie z przedstawionym niżej schematem. Dążenie strategiczne (misja) Cele strategiczne Cele operacyjne Strategie wdrażania Programy Konkretne działania Zakres niniejszego dokumentu (Strategii Rozwoju Gminy) obejmuje ustalenie misji, celów strategicznych i celów operacyjnych oraz określenie harmonogramów głównych zadań gminy. 109 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Dążenie Strategiczne (Misja) Dążeniem strategicznym gminy jest zapewnienie wzrostu poziomu życia mieszkańców oraz zrównoważonego rozwoju gminy w oparciu o posiadane zasoby i możliwości. Wszelkie działania podejmowane przez Samorząd powinny służyć tym właśnie celom. Realizacja misji wymaga podejmowania szeregu działań. Wybór optymalnych dróg rozwoju powinien być poprzedzony rzetelną analizą możliwości gminy i możliwie szeroką konsultacją społeczną. Efektem tego procesu jest określenie celów strategicznych. Cel Strategiczny Cel Strategiczny jest to miejsce, do którego chcemy dojść, wykorzystując określone w analizie SWOT dla gminy - mocne strony do realizacji - również określonej w analizie SWOT - szansy rozwoju. Do realizacji celów strategicznych niezbędna jest akceptacja społeczna, gdyż czas realizacji celów obejmuje zwykle kilka kadencji władz samorządowych. Celem strategicznym może być również podjęcie działań mających na celu wyeliminowanie określonych w analizie SWOT słabych stron gminy. Mocne Strony Odpowiadające im Cel strategiczny Szanse Rozwoju Słabe Strony Strategia Konwersyjna Mocna Strona (Zneutralizowane Zagrożenie) 110 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- MISJA GMINY ŻYTNO Dążenie strategiczne (misję) Gminy Żytno, opierając się na wynikach sesji planowania strategicznego i warsztatów planowania strategicznego, można zdefiniować następująco: Gmina Żytno jest zamieszkiwana przez ludność utrzymującą się z nowoczesnego rolnictwa, przetwórstwa i usług okołorolniczych. Gmina zapewnia: dobrze rozwiniętą infrastrukturę techniczna i społeczną, bezpieczeństwo, dobre warunki kształcenia i rozwoju zainteresowań młodzieży, Jest to gmina przyjazna dla inwestorów, dobrze promująca swoje walory, oferująca szeroką bazę turystyczną, czyste środowisko, czystą wodę i zdrową żywność. Analizując wyniki sesji planowania strategicznego w gminie Żytno można również określić cele strategiczne, które mają poparcie społeczne i dają szanse na rozwój gminy. 111 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- CELE STRATEGICZNE 1. „Poprawa warunków życia mieszkańców gminy”. Mieszkańcy gminy, uczestniczący w Sesji Planowania Strategicznego, jako najistotniejsze przeszkody w rozwoju, wymienili niepełną infrastrukturę techniczną (niepełne zwodociągowanie gminy, brak kanalizacji, gazyfikacji, nierozwiązany problem utylizacji odpadów stałych), zły stan nawierzchni dróg, brak chodników i parkingów, słabą bazę lokalową i wyposażenie placówek oświaty, służby zdrowia, kultury, sportu. Wszystkie te „słabe strony” wpływają w znacznym stopniu na poziom życia mieszkańców i są jedną z głównych przyczyn „ucieczki młodych ze wsi”. Słabe Strony Strategia Konwersyjna Mocna Strona (Zneutralizowane Zagrożenie) Niepełna Poprawa warunków infrastruktura życia mieszkańców techniczna gminy Słaba baza i wyposażenie Pełna infrastruktura techniczna Dobry system komunikacyjny Dostosowanie oświaty, służby infrastruktury społecznej zdrowia, kultury, do potrzeb mieszkańców sportu gminy Brak miejsc pracy Poprawa stanu bezpieczeństwa Nowe miejsca pracy 112 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 2. Żytno - nowoczesna gmina rolnicza Większość mieszkańców gminy Żytno utrzymuje się z działalności rolniczej. Na terenie gminy znajduje się średnia Szkoła Rolnicza. Wieloletnie tradycje i kwalifikacje rolników pozwalają zakładać, że również w najbliższej przyszłości gmina będzie miała charakter rolniczy. Konieczne jest jednak podjęcie działań restrukturyzacyjnych, które spowodują poprawę struktury agrarnej gospodarstw, wprowadzą nowoczesne, dostosowane do lokalnych gleb, formy upraw i hodowli, poprawią efektywność i opłacalność pracy, umożliwią rozwój przetwórstwa i usług okołorolniczych. Mocne Strony Odpowiadające im Cel strategiczny Szanse Rozwoju Czyste środowisko Polityka Państwa Żytno - nowoczesna gmina Zasobność w wodę sprzyjająca gminom rolnicza Przetwórstwo zboża wiejskim Tradycje rolnicze Szkoła rolnicza Kompleksowa infrastruktura techniczna Rozwój przetwórstwa Agroturystyka 113 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3. Żytno - gmina wspierająca rozwój Małych i Średnich Przedsiębiorstw Znaczne bezrobocie, które dotknęło gminę, powoduje ubożenie mieszkańców i przyczynia się do „ucieczki młodych”. Konieczne jest podjęcie działań, które mogłyby ograniczyć te niekorzystne zjawiska. Pobudzenie aktywności gospodarczej mieszkańców oraz przyciągnięcie do gminy inwestorów zewnętrznych może przyczynić się do powstania nowych miejsc pracy. Rolą samorządu powinno być stworzenie jak najlepszych warunków dla rozwoju przedsiębiorczości (system ulg podatkowych dla osób i firm tworzących nowe miejsca pracy, ułatwienia w pozyskaniu terenów pod inwestycje itp.). Mocne Strony Odpowiadające im Cel strategiczny Szanse Rozwoju Warunki naturalno – przyrodnicze Zasobność w wodę Tereny pod inwestycje Surowce naturalne Niewykorzystany Kompleksowa Żytno - gmina wspierająca infrastruktura rozwój Małych i Średnich techniczna Przedsiębiorstw Inwestorzy Rozwój przetwórstwa Agroturystyka potencjał ludzki 114 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 4. Żytno - gmina wykorzystująca walory turystyczne Znaczna powierzchnia lasów, obfitość wody i bogata historia, która pozostawiła liczne zabytki – to walory pozwalające rozwijać turystykę. Istniejące obecnie w gminie zaplecze turystyczno – rekreacyjne nie pozwala zakładać dużego, ani nawet średniego znaczenia gospodarczego tej branży. Dlatego w pierwszym etapie powinny być rozwijane gospodarstwa agroturystyczne, które mogą stanowić „wizytówkę gminy” i być elementem promocji. Jednocześnie powinien być realizowany program zwiększania atrakcyjności turystycznej gminy (zbiorniki retencyjne, zalesianie nieużytków, zaplecze hotelowo – gastronomiczne, itp.). Mocne Strony Odpowiadające im Cel strategiczny Szanse Rozwoju Warunki naturalno – przyrodnicze Czyste środowisko Zabytki Kompleksowa Żytno - gmina infrastruktura wykorzystująca walory techniczna turystyczne Inwestorzy Zasobność w wodę Agroturystyka Gospodarstwa ekologiczne 115 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Cele strategiczne powinny określać kierunki działań zmierzających do likwidacji lub złagodzenia głównych problemów utrudniających rozwój gminy. Hierarchię zdefiniowanych celów w zestawieniu z głównymi problemami gminy (określonymi na Sesji Planowania Strategicznego) można przedstawić przy pomocy „Macierzy celów i problemów”. Pomoże to zidentyfikować te zagadnienia i obszary problemowe, które mają istotny wpływ na realizację założonych celów. 116 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 117 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 118 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 119 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 120 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- CELE OPERACYJNE Realizacja celów strategicznych wymaga podjęcia szeregu działań. Główne kierunki tych działań definiuje się jako cele operacyjne. W większości przypadków wykonanie zadań wynikających z celu operacyjnego przybliża nas do kilku celów strategicznych - działania uzupełniają się wzajemnie, tworząc pewien spójny program rozwoju gminy. Przedstawione niżej propozycje celów operacyjnych zostały określone po analizie „macierzy celów i problemów” i przybliżają nas do osiągnięcia oczekiwanych efektów. 1. Rozbudowa sieci infrastruktury technicznej. 2. Poprawa systemu komunikacji w gminie. 3. Dostosowanie infrastruktury społecznej do potrzeb mieszkańców. 4. Poprawa stanu bezpieczeństwa. 5. Program przeciwdziałania „ucieczce młodych ze wsi”. 6. Restrukturyzacja rolnictwa. 7. Pobudzenie aktywności mieszkańców gminy. 8. Wspieranie MŚP. 9. Tworzenie nowych terenów pod inwestycje. 10.Przeciwdziałanie bezrobociu. 11.Poprawa stanu środowiska. 12.Program rozwoju agroturystyki. 13.Zwiększanie atrakcyjności turystycznej gminy. 14.Promocja gminy. 15.Współpraca z Unią Europejską. 121 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 122 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 1. Rozbudowa sieci infrastruktury technicznej Niepełna infrastruktura techniczna to, zdaniem uczestników „Sesji Planowania Strategicznego”, główny problem gminy Żytno. Rozbudowa infrastruktury powinna być priorytetem dla Samorządu, ponieważ poprawa sytuacji w tej dziedzinie przybliża osiągnięcie wszystkich celów strategicznych – wpływa na standard życia mieszkańców, ułatwia rozwój nowoczesnego, ekologicznego rolnictwa, umożliwia tworzenie nowych firm i podnosi walory turystyczne gminy. Realizacja rozbudowy infrastruktury technicznej powinna obejmować następujące zagadnienia: Program wodociągowania gminy. Program kanalizacji gminy. Program gazyfikacji gminy. Program utylizacji odpadów stałych. Program modernizacji sieci elektroenergetycznych . 2. Poprawa systemu komunikacji w gminie System komunikacji, umożliwiający harmonijny rozwój, powinien zapewniać dobry dojazd do wszystkich miejscowości w gminie. Wiąże się to z koniecznością poprawy stanu nawierzchni większości dróg gminnych oraz rozbudową „infrastruktury drogowej” – chodników na terenach zabudowanych, parkingów przy trasach przelotowych, stacji benzynowych, stacji obsługi pojazdów itp. Zwiększenie atrakcyjności turystycznej gminy wymaga podjęcia dodatkowych działań – budowy ścieżek rowerowych, budowy parkingów w miejscach odwiedzanych przez turystów. Szczegółowe działania, które należy podjąć będą zawarte w następujących programach: Program poprawy stanu dróg w gminie. Program rozbudowy „infrastruktury drogowej”. 123 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3. Dostosowanie infrastruktury społecznej do potrzeb mieszkańców Infrastruktura społeczna ma duże znaczenie dla mieszkańców gminy – braki w tej dziedzinie są jedną z przyczyn migracji młodzieży do miast. Uczestnicy „Sesji Planowania Strategicznego” szczególną uwagę zwracali na rozwój oświaty, kultury, poprawę warunków funkcjonowania opieki zdrowotnej oraz rozwój bazy sportowo - rekreacyjnej. Zadania, jakie w tym zakresie staną przed samorządem, można przedstawić w następujących programach działania: Program poprawy stanu bazy oświatowej. Program poprawy stanu bazy ochrony zdrowia. Program rozwoju kultury. Program rozwoju bazy sportowej. 4. Poprawa stanu bezpieczeństwa Poprawa stanu bezpieczeństwa w gminie wymaga podjęcia szeregu działań w wielu obszarach – elementy tego programu znajdą się więc w innych programach. Rozbudowa „infrastruktury drogowej, a zwłaszcza chodników w terenach zabudowanych poprawi bezpieczeństwo na drogach, program „dla młodzieży” stworzy warunki zagospodarowania wolnego czasu, w oparciu o bazę sportową i kulturalną. Niezbędne są również działania w celu poprawy wyposażenia i bazy instytucji bezpośrednio działających w tym obszarze – policji i Ochotniczych Straży Pożarnych. 124 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 5. Program przeciwdziałania „ucieczce młodych ze wsi” Rozwój gminy nie jest możliwy bez młodych, wykształconych kadr – uczestnicy „Sesji Planowania Strategicznego” szczególną uwagę zwrócili na problem „ucieczki młodych”. Przeciwdziałanie temu zjawisku powinno być wielopłaszczyznowe – od tworzenia nowych, atrakcyjnych miejsc pracy do poprawy funkcjonowania wszystkich instytucji sfery społecznej. Ponadto konieczne jest opracowanie specjalnej „Oferty dla młodzieży” – programu zawierającego różnorodne propozycje zagospodarowania wolnego czasu i rozwoju zainteresowań. 6. Restrukturyzacja rolnictwa Nowoczesne rolnictwo musi być przystosowane do funkcjonowanie w gospodarce rynkowej i w warunkach dużej konkurencji, zarówno krajowej jak i zagranicznej. Konieczne jest opracowanie kompleksowego programu restrukturyzacji rolnictwa w gminie, obejmującego m.in. takie zagadnienia jak szczegółowa analiza stanu obecnego rolnictwa, poprawa struktury agrarnej gospodarstw, rozwój edukacji i doradztwa rolniczego. Szczegółowego opracowania wymagają następujące tematy: Program odtworzenia i rozbudowy systemu melioracji. Program tworzenia grup producenckich. Program wspierania produkcji „zdrowej żywności”. Program popularyzacji alternatywnych rodzajów upraw i hodowli. Program rozwoju przetwórstwa. Program organizacji rynków zbytu. Program zalesiania nieużytków. 125 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 7. Pobudzenie aktywności mieszkańców gminy Wszechstronna aktywność mieszkańców jest warunkiem rozwoju gminy. Samorząd powinien więc wspierać rozwój działalności kulturalnej i sportowej, stowarzyszenia i organizacje (m.in. OSP), komitety rozbudowy infrastruktury technicznej i społecznej. Ważnym czynnikiem, niezbędnym dla rozwoju gminy, jest powstawanie nowych przedsięwzięć gospodarczych. Barierą dla tego rodzaju działań mieszkańców często jest brak podstawowej wiedzy na temat funkcjonowania firmy, księgowości, marketingu, opracowywania wniosków kredytowych itp. Wdrożenie programu edukacyjnego w tym zakresie może zaowocować powstaniem nowych firm, które poprawią sytuację na lokalnym rynku pracy. 8. Wspieranie MŚP (Małych i Średnich Przedsiębiorstw) Rozwój sektora MŚP jest najefektywniejszą metodą tworzenia nowych miejsc pracy. Samorząd powinien zapewnić sprzyjające warunki dla rozpoczynania działalności gospodarczej przez mieszkańców gminy oraz stworzyć system zachęt dla kapitału zewnętrznego. Podstawowym działaniem samorządu będzie sukcesywne zwiększanie dostępnej dla inwestorów powierzchni terenów uzbrojonych. Dodatkową zachętą będzie system ulg podatkowych dla osób i firm tworzących nowe miejsca pracy. 9. Tworzenie nowych terenów pod inwestycje Opracowywane przez gminę ogólne i miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego powinny gospodarczej. Ustalenie uwzględniać możliwość preferowanych i rozwoju dopuszczalnych działalności sposobów 126 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- zagospodarowania działek przeznaczonych pod takie inwestycje będzie znaczącym ułatwieniem przy tworzeniu harmonogramów pozyskiwania i zbrojenia terenów oraz programów promocji gminy. 10. Przeciwdziałanie bezrobociu Przeciwdziałanie bezrobociu powinno składać się z dwóch podstawowych elementów: tworzenia nowych miejsc pracy (wspieranie rozwoju sektora MŚP, tworzenie nowych terenów pod inwestycje, edukacja gospodarcza mieszkańców) i łagodzenia skutków bezrobocia dla rodzin nim dotkniętych. W tym obszarze szczególnie istotnym zagadnieniem jest dokładna analiza sytuacji rodzin w gminie, której przeprowadzenie będzie możliwe jest przy zaangażowaniu Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej i Urzędu Pracy. Opracowanie harmonogramów prac interwencyjnych i robót publicznych powinno uwzględniać wyniki tej analizy. 11. Poprawa stanu środowiska Działania mające na celu poprawę stanu środowiska naturalnego to przede wszystkim systematyczna rozbudowa systemów kanalizacji i utylizacji odpadów stałych oraz umożliwienie mieszkańcom gminy zmiany węglowego systemu ogrzewania mieszkań na ekologiczne (gazyfikacja, modernizacja sieci elektroenergetycznej). Drugim obszarem działania powinno być podnoszenie świadomości ekologicznej w gminie. Skutkiem tych działań powinien być wzrost „zapotrzebowania społecznego” na inwestycje proekologiczne. Szczególną uwagę należy zwrócić również na edukację dzieci i młodzieży w tym zakresie. Poprawa estetyki gminy oraz likwidacja „dzikich” wysypisk śmieci będą miernikiem skuteczności podjętych działań. 127 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 12. Rozwój agroturystyki Czystość środowiska naturalnego, duże zalesienie i zasobność w wodę oraz położenie gminy stanowią dobre warunki dla rozwoju agroturystyki. Działalność taka, która może być dodatkowym źródłem dochodów dla części gospodarstw rolnych, nie wymaga wielkich nakładów – a przy rosnącej popularności tej formy wypoczynku – zapewnia szybki zwrot zainwestowanych środków. Zadaniem samorządu będzie pomoc organizacyjna przy tworzeniu gospodarstw (zapewnienie doradztwa, pomoc w szkoleniach) oraz współpraca przy promocji lokalnej oferty agroturystycznej. 13. Zwiększanie atrakcyjności turystycznej gminy Gmina Żytno posiada znaczące walory turystyczne – duże zalesienie, Pilicę i zbiorniki wodne, zabytki. Rozwój turystyki i agroturystyki wymaga podjęcia inwestycji umożliwiających wykorzystanie tych walorów. Opracowanie i wdrożenie lokalnego programu małej retencji, rozbudowa „infrastruktury drogowej”, ścieżek rowerowych to działania, które powinny znaleźć się w gminnych planach. Jednocześnie samorząd powinien wspierać inwestorów, którzy mogą rozwijać bazę rekreacyjno – wypoczynkową, uznając ten sektor za jeden z głównych kierunków rozwoju gminy. 14. Promocja gminy Gminna oferta powinna zawierać wiele elementów m.in. tereny pod budownictwo mieszkaniowe i rekreacyjne, tereny pod działalność gospodarczą, informację o gospodarstwach agroturystycznych, miejscowej produkcji rolnej itp. Profesjonalnie przygotowany program promocji gminy powinien ułatwić dotarcie z konkretną informacją do zainteresowanych nią odbiorców. 128 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 15. Współpraca z Unią Europejską Możliwość korzystania z funduszy przedakcesyjnych, a w przyszłości z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej powoduje konieczność przygotowania kadr, które będą mogły w sposób kompetentny współpracować z agendami UE (opracowanie wniosków, raporty i sprawozdawczość, rozliczanie projektów). Konieczne będzie więc powołanie zespołu, złożonego z pracowników samorządowych, który będzie systematycznie podnosił swoje kwalifikacje w tym zakresie. Pozytywne efekty przyniesie również nawiązanie współpracy z innymi samorządami – w kraju i za granicą. 129 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- IX. OPTYMALNE KIERUNKI ROZWOJU GMINY Optymalne kierunki rozwoju gminy wynikają z jej realnych możliwości i powinny odpowiadać preferencjom mieszkańców. Ustalając główne kierunki rozwoju w poszczególnych sferach funkcjonowania gminy należy uwzględnić następujące zasady: zasada zrównoważonego rozwoju, polegająca na uwzględnieniu w planach rozwojowych zarówno aspektów społecznych jak i finansowych, z jednoczesnym uwzględnieniem wymogów ekologii. wielofunkcyjny rozwój gminy, polegający na równomiernym rozwijaniu nowoczesnego rolnictwa oraz preferowanych przez mieszkańców gałęzi przemysłu, rzemiosła, handlu i usług. 9.1. Sfera społeczna Najważniejsze problemy w sferze społecznej, które należy rozwiązać w ciągu najbliższych lat, można zdefiniować następująco: dostosowanie bazy lokalowej i wyposażenia placówek oświatowych do aktualnych potrzeb, rozbudowa bazy sportowo – rekreacyjnej przy placówkach oświatowych, poprawa wyposażenia gminnych ośrodków zdrowia, poprawa wyposażenia jednostek OSP, Działania inwestycyjne muszą być wsparte zwiększoną aktywnością mieszkańców gminy i instytucji samorządowych – zwłaszcza w zakresie pracy z młodzieżą. 130 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 9.2. Infrastruktura techniczna Realizacja Misji oraz Celów Strategicznych Gminy Żytno wymaga rozbudowy wszystkich elementów infrastruktury technicznej. Uczestnicy Sesji Planowania Strategicznego oraz Warsztatów Planowania Strategicznego widzą konieczność następujących działań: Dokończenie wodociągowania gminy. Budowa systemu oczyszczania ścieków komunalnych. Poprawa stanu dróg na terenie gminy. Docelowe rozwiązanie problemu utylizacji odpadów stałych. Gazyfikacja gminy. Inwestycje infrastrukturalne wymagają zwiększonej aktywności mieszkańców i odpowiedniego przygotowania jednostek samorządowych do współpracy z odpowiednimi instytucjami, w ramach programów pomocowych Unii Europejskiej, . 9.3. Sfera gospodarcza Rozwój sektora małych i średnich firm jest najefektywniejszym sposobem pobudzenia sfery gospodarczej w gminie. Działania samorządu powinny koncentrować się na przygotowywaniu terenów pod inwestycje (infrastruktura techniczna) oraz opracowaniu i wdrożeniu gminnego systemu ulg i preferencji dla osób i firm (miejscowych i zewnętrznych) tworzących nowe miejsca pracy. Ważnym zadaniem będzie również organizacja edukacji dla mieszkańców oraz systemu informacji gospodarczej i promocji. Program rozwoju nowoczesnego rolnictwa, oparty o lokalne tradycje i specjalistyczną bazę oświatową, powinien preferować tworzenie zakładów przetwarzających miejscowe produkty oraz firm działających w sektorze usług okołorolniczych. 131 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 9.4. Ekologia Dbałość samorządu o stan środowiska naturalnego będzie mierzona intensywnością rozbudowy systemu kanalizacyjnego, skutecznością zbierania i utylizacji odpadów stałych oraz zwiększaniem liczby ekologicznych systemów grzewczych na terenie gminy. Równolegle do tych inwestycji muszą być prowadzone działania edukacyjne, zwiększające świadomość ekologiczną wśród młodzieży i dorosłych. Ważnym elementem poprawy stanu środowiska będzie budowa nowych zbiorników retencyjnych i zalesianie gleb o niższych klasach bonitacyjnych. 132 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- X. HARMONOGRAMY REALIZACYJNE NAJWAŻNIEJSZYCH ZADAŃ Zdefiniowane w poprzednim rozdziale cele strategiczne Gminy Żytno wymagają podjęcia szeregu zadań. Mają one różny „ciężar gatunkowy” i ich realizacja zajmie okresy czasu o różnej długości. Ważne jest możliwie szybkie rozpoczęcie działania i późniejszy stały monitoring osiąganych rezultatów. Poniższe zestawienia zawierają najważniejsze zadania, jakie należy podjąć, aby w założonym czasie osiągnąć zamierzone cele. Treść zadania - zapisana hasłowo - definiuje pewne obszary, których szczegółowe „rozpracowanie” niezbędne jest do osiągnięcia celów operacyjnych. Sposób realizacji - to zestawienie głównych działań, które trzeba podjąć. Część z nich może wykonać gmina. Przy realizacji innych konieczna będzie współpraca z różnymi instytucjami. Zawsze jednak stroną inicjującą i koordynującą zadanie musi być samorząd. Podmiot realizujący - w tej rubryce podano propozycję instytucji, które z racji swej działalności i obowiązków statutowych, powinny włączyć się w realizację zadania. W niektórych przypadkach można założyć współfinansowanie zadania. Termin realizacji - szacunkowy termin rozpoczęcia i zakończenia zadania. W niektórych przypadkach działania powinny być prowadzone w sposób ciągły i nie mogą zakończyć się w roku 2010. Źródła finansowania - w każdym przypadku budżet gminy będzie miał udział w finansowaniu zadania. Gmina musi podjąć starania w celu pozyskania środków „zewnętrznych” na realizację określonych przedsięwzięć. 133 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Program wodociągowania gminy Treść zadania 1 Brak wodociągów w części sołectw to jedna z głównych barier dla rozwoju gminy. System wodociągowania powinien docelowo obejmować cały obszar gminy, zapewniając dobrą jakościowo wodę wszystkim gospodarstwom domowym i podmiotom gospodarczym. Pozwoli to ograniczyć korzystanie z indywidualnych studni, bardzo wrażliwych na zanieczyszczenia biologiczne i chemiczne (nawozy sztuczne, detergenty). Sposób realizacji Opracowanie harmonogramów wodociągowania gminy Opracowanie dokumentacji technicznej Pozyskanie środków zewnętrznych na dofinansowanie inwestycji Podmiot realizujący Termin realizacji Źródło finansowania Rada Gminy Żytno 2000 – 2010 Środki własne gminy Środki z budżetu państwa Środki Unii Europejskiej 134 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 2 Program kanalizacji gminy Treść zadania Poprawa standardu możliwość życia powstania mieszkańców nowych gminy, podmiotów gospodarczych oraz poprawa stanu środowiska to przewidywane kanalizacyjnego. efekty Pierwszy budowy etap systemu to opracowanie koncepcji kompleksowej kanalizacji, który powinien określić optymalny poszczególnych system sołectw kanalizacji i dla przewidywane harmonogramy inwestycji. Sposób realizacji Opracowanie koncepcji kanalizacji gminy Opracowanie harmonogramów inwestycji Opracowanie dokumentacji technicznej Pozyskanie środków zewnętrznych na dofinansowanie inwestycji Podmiot realizujący Termin realizacji Źródło finansowania Rada Gminy Żytno 2000 – 2010 Środki własne gminy Środki z budżetu państwa Środki Unii Europejskiej 135 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 3 Program gazyfikacji gminy Treść zadania Budowa systemu gazociągów w gminie będzie uzależniona od społecznego zapotrzebowania na ten rodzaj energii. Tempo odchodzenia od tradycyjnego, węglowego sposobu ogrzewania mieszkań będzie zależało od tendencji cenowych nośników energii. Przygotowanie koncepcji gazyfikacji oraz opracowanie wstępnych harmonogramów prac pozwoli na oszacowanie kosztów inwestycji i podjecie decyzji przez mieszkańców i przez Samorząd. Sposób realizacji Opracowanie koncepcji gazyfikacji gminy Opracowanie wstępnych harmonogramów prac Pozyskanie środków zewnętrznych na dofinansowanie inwestycji Podmiot realizujący Termin realizacji Źródło finansowania Rada Gminy Żytno 2000 – 2010 Środki własne gminy Środki z budżetu państwa Środki Unii Europejskiej 136 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Program utylizacji odpadów stałych Treść zadania 4 Ze względów ekonomicznych i eksploatacyjnych preferowane są duże wysypiska, obsługujące kilka lub kilkanaście sąsiadujących gmin (np. powiat). W takim przypadku łatwiejsze przedostawaniem się jest zabezpieczenie zanieczyszczeń do przed wód gruntowych, możliwa jest lepsza utylizacja oraz odzyskiwanie surowców wtórnych. Zadaniem gminy będzie usprawnianie systemu zbierania odpadów (docelowo z wstępną segregacją) oraz likwidacja „dzikich” wysypisk. Sposób realizacji Analiza możliwości współpracy międzygminnej w zakresie utylizacji odpadów Opracowanie docelowego systemu zbiórki odpadów na terenie gminy Likwidacja dzikich wysypisk Podmiot realizujący Termin realizacji Źródło finansowania Rada Gminy Żytno 2000 – 2010 Środki własne gminy Środki z budżetu państwa Środki Unii Europejskiej 137 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Program modernizacji sieci elektroenergetycznych w gminie Treść zadania 5 System elektroenergetyczny w gminie powinien zaspokajać nie tylko aktualne potrzeby mieszkańców gminy, ale również dysponować pewną rezerwą dla nowych firm oraz budownictwa mieszkalnego i letniskowego. Istotnym elementem tego systemu, mającym duży wpływ na bezpieczeństwo, jest oświetlenie uliczne. Sposób realizacji Analiza stanu sieci elektroenergetycznych w gminie Opracowanie harmonogramów modernizacji sieci Opracowanie harmonogramów modernizacji oświetlenia przy drogach na terenie gminy Realizacja zadań Podmiot realizujący Zakład Energetyczny Rada Gminy Żytno Termin realizacji Źródło finansowania 2000 – 2010 Środki Zakładu Energetycznego Środki własne gminy Środki z budżetu państwa Środki Unii Europejskiej 138 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Program poprawy stanu dróg w gminie Treść zadania 6 Sieć dróg na terenie gminy, stanowiąca element lokalnego układu komunikacyjnego, powinna zapewniać dobre połączenia między poszczególnymi miejscowościami w gminie oraz sąsiednimi gminami. Dobra jakość nawierzchni oraz parametry dróg są istotnym czynnikiem wpływającym na standard życia mieszkańców, stanowią też ważny argument dla potencjalnych inwestorów. Sposób realizacji Analiza stanu obecnego dróg w gminie Opracowanie harmonogramów remontów i modernizacji dróg Realizacja zadań Podmiot realizujący Rada Gminy Żytno Starostwo Powiatowe Termin realizacji Źródło finansowania 2000 – 2010 Środki własne gminy Środki Starostwa Powiatowego Środki z budżetu państwa Środki Unii Europejskiej 139 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Program rozbudowy „infrastruktury drogowej” Treść zadania Niezbędnym uzupełnieniem sieci 7 drogowej jest otoczenie dróg – rowy odwadniające, chodniki, parkingi, stacje obsługi samochodów, stacje benzynowe itp. Rozbudowa tych elementów systemu komunikacyjnego powinna być prowadzona (przez samorząd oraz inwestorów) równolegle z remontami i modernizacją dróg. Dodatkowym atutem w programie rozwoju gminy mogą być ścieżki rowerowe, łączące miejsca atrakcyjne turystycznie. Sposób realizacji Analiza stanu „infrastruktury drogowej” w gminie Opracowanie harmonogramów prac Realizacja zadań Podmiot realizujący Termin realizacji Źródło finansowania Rada Gminy Żytno 2000 – 2010 Środki własne gminy Środki z budżetu państwa Środki Unii Europejskiej 140 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Program poprawy stanu bazy oświatowej Treść zadania 8 Poprawa stanu bazy oświatowej w gminie jest jednym z elementów programu „inwestowania w młodych”. Równolegle z modernizacją placówek oświatowych konieczne są także starania o dostosowanie ich wyposażenia do aktualnych potrzeb młodzieży. Główne zadanie inwestycyjne, stojące przed Samorządem to budowa gimnazjum. Sposób realizacji Analiza stanu bazy oświatowej w gminie Opracowanie harmonogramów działań Realizacja zadań Podmiot realizujący Termin realizacji Źródło finansowania Rada Gminy Żytno 2000 – 2010 Środki własne gminy Środki z budżetu państwa Środki Unii Europejskiej 141 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Program poprawy stanu bazy ochrony zdrowia Treść zadania 9 Jakość usług medycznych w znacznym stopniu zależy od bazy i wyposażenia placówki. Określenie potrzeb w tym zakresie i stopniowa ich realizacja wpłynie na polepszenie podstawowych usług medycznych. Analizy (w zakresie organizacyjnym i finansowym) wymaga także umożliwienie mieszkańcom gminy korzystania „na miejscu” z porad lekarzy specjalistów. Sposób realizacji Analiza stanu bazy placówek ochrony zdrowia Opracowanie harmonogramów działań Realizacja zadań Podmiot realizujący Termin realizacji Źródło finansowania Rada Gminy Żytno 2000 – 2010 Środki własne gminy Środki z budżetu państwa Środki Unii Europejskiej 142 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 10 Program rozwoju kultury Treść zadania Działalność Gminnego Ośrodka Kultury powinna wspierać realizację celów strategicznych gminy. Zakładany rozwój funkcji turystyczno – rekreacyjnych wymaga organizacji imprez, które będą dodatkowym „magnesem” dla turystów. Teatr „Animagia”, mający znaczące osiągnięcia, może być jednym z głównych elementów programu. Sposób realizacji Opracowanie gminnego programu rozwoju kultury Realizacja programu Podmiot realizujący Termin realizacji Źródło finansowania Rada Gminy Żytno 2000 – 2010 Środki własne gminy Fundacje wspierające rozwój kultury Środki z budżetu państwa Środki Unii Europejskiej 143 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 11 Program rozwoju bazy sportowej Treść zadania Funkcjonalna i dobrze wyposażona baza sportowa daje możliwość zapewnienia dzieciom i młodzieży wszechstronnego rozwoju fizycznego, jest też ważnym elementem programów przeciwdziałania patologiom społecznym. Docelowo wszystkie placówki oświatowe na terenie gminy powinny dysponować obiektami sportowymi, dostępnymi nie tylko dla uczniów, ale również dla dorosłych. Uzupełnieniem szkolnych obiektów powinien być gminny stadion sportowy. Sposób realizacji Analiza potrzeb w zakresie budowy i modernizacji bazy sportowej Opracowanie harmonogramów działań Realizacja zadań Podmiot realizujący Termin realizacji Źródło finansowania Rada Gminy Żytno 2000 – 2010 Środki własne gminy Fundacje wspierające rozwój sportu Środki z budżetu państwa Środki Unii Europejskiej 144 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Program poprawy stanu bezpieczeństwa w gminie Treść zadania 12 Poprawa warunków życia mieszkańców oraz rozwój turystyki wymagają podjęcia szeregu działań, efektem których będzie poprawa stanu bezpieczeństwa. Elementami kompleksowego programu powinny być m.in. programy edukacyjne, organizacja czasu wolnego dla młodzieży, poprawa wyposażenia Policji i OSP itp. Sposób realizacji Opracowanie raportu o stanie bezpieczeństwa w gminie Opracowanie i wdrożenie programu rozwoju OSP Opracowanie i wdrożenie programu przeciwdziałania patologiom społecznym Podmiot realizujący Termin realizacji Źródło finansowania Rada Gminy Żytno 2000 – 2010 Środki własne gminy Środki z budżetu państwa Środki Unii Europejskiej 145 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Program ”Oferta dla młodzieży” Treść zadania 13 Przeciwdziałanie „ucieczce młodych” powinno być prowadzone w wielu płaszczyznach. Najistotniejszymi działaniami w tym zakresie będzie tworzenie nowych, atrakcyjnych miejsc pracy oraz rozbudowa infrastruktury, poprawiająca warunki życia na wsi. Oprócz działań „przyszłościowych” konieczne jest podnoszenie poziomu kształcenia oraz wyjście do młodzieży z ofertą (kulturalną, sportową, rozrywkową itp.) organizacji wolnego czasu. Sposób realizacji Opracowanie i wdrożenie programu organizacji wolnego czasu dla młodzieży Podmiot realizujący Rada Gminy Żytno Placówki oświatowe Termin realizacji Źródło finansowania 2000 – 2010 Środki własne gminy Środki z budżetu państwa Środki Unii Europejskiej 146 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Program odtworzenia i rozbudowy systemu melioracji Treść zadania 14 Dobrze funkcjonujący system melioracji poprawi stosunki wodne w glebie oraz pozwoli na lepsze rolnicze wykorzystanie podmokłych terenów, znajdujących się w gminie. Istniejące urządzenia melioracyjne w znacznej części nie spełniają swoich funkcji, konieczna jest więc ich naprawa i rozbudowa. Sposób realizacji Analiza stanu urządzeń melioracyjnych na terenie gminy Opracowanie harmonogramów prac Realizacja zadań Podmiot realizujący Termin realizacji Źródło finansowania Rada Gminy Żytno 2000 – 2010 Środki własne gminy Środki z budżetu państwa Środki Unii Europejskiej 147 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 15 Program tworzenia grup producenckich Treść zadania Grupy producenckie, zrzeszające rolników działających w podobnych zwiększenie sektorach rolnictwa, konkurencyjności na umożliwiają rynku przez obniżenie kosztów produkcji, lepsze wykorzystanie maszyn i urządzeń, zwiększenie zdolności kredytowej itp. Dla grupy rolników może być opłacalne przetwarzanie lub uszlachetnianie „na miejscu” swoich produktów. Sposób realizacji Organizacja spotkań informacyjnych i szkoleń Wyłonienie liderów i grup inicjatywnych Opracowanie statutów i rejestracja grup Podmiot realizujący Rada Gminy Żytno Ośrodek Doradztwa Rolniczego Termin realizacji Źródło finansowania 2000 – 2010 Środki własne gminy Środki rolników Środki z budżetu państwa Środki Unii Europejskiej 148 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Program wspierania produkcji „zdrowej żywności” Treść zadania 16 Dla rolniczej, czystej ekologicznie gminy rozwój produkcji rozszerzenie „zdrowej żywności” asortymentu jest oferowanych szansą na towarów. Gospodarstwa ekologiczne są również dodatkowym atutem przy promocji lokalnej oferty agroturystycznej. Głównym celem programu będzie popularyzacja ekologicznych metod uprawy i hodowli, wytypowanie potencjalnych producentów, organizacja szkoleń. Sposób realizacji Organizacja szkoleń dla rolników Opracowanie systemu preferencji dla producentów „zdrowej żywności” Promocja lokalnej produkcji Podmiot realizujący Rada Gminy Żytno Ośrodek Doradztwa Rolniczego Termin realizacji Źródło finansowania 2000 – 2010 Środki własne gminy Środki z budżetu państwa Środki Unii Europejskiej 149 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Program popularyzacji alternatywnych rodzajów upraw i 17 hodowli Treść zadania Średnie klasy gleb oraz niewielka średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego w gminie nie dają możliwości osiągania satysfakcjonujących dochodów z tradycyjnych upraw. Konieczna jest więc popularyzacja „niekonwencjonalnych” gałęzi rolnictwa ( „zdrowa żywność, zielarstwo, uprawy pracochłonne itp.). Zmiana profilu produkcji nie może mieć charakteru masowego i powinna być powiązana z wcześniejszą analizą możliwości produkcyjnych i rynków zbytu. Sposób realizacji Organizacja szkoleń dla rolników Organizacja rynków zbytu Podmiot realizujący Rada Gminy Żytno Ośrodek Doradztwa Rolniczego Termin realizacji Źródło finansowania 2000 – 2010 Środki własne gminy Środki z budżetu państwa Środki Unii Europejskiej 150 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Program rozwoju przetwórstwa Treść zadania 18 Przetwarzanie i uszlachetnianie produktów rolnych przez rolników czy grupy producenckie zwiększa możliwość osiągania zysków (eliminacja pośredników) oraz przyczynia się do powstawania nowych miejsc pracy na terenie gminy. Rozbudowa bazy przetwórczej powinna być poprzedzona rzetelną analizą rynku. Sposób realizacji Opracowanie raportu o stanie przetwórstwa w gminie Opracowanie programu rozwoju przetwórstwa Wdrożenie programu Podmiot realizujący Rada Gminy Żytno Ośrodek Doradztwa Rolniczego Termin realizacji Źródło finansowania 2000 – 2010 Środki własne gminy Środki z budżetu państwa Środki Unii Europejskiej 151 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 19 Program organizacji rynków zbytu Treść zadania Pozyskanie nowych rynków zbytu będzie łatwiejsze przy współpracy rolników z terenu gminy. Tradycyjne sposoby sprzedaży produktów rolnych na targowiskach będą zastępowane giełdami towarowymi oraz internetowymi. Podstawowym elementem programu musi więc być utworzenie systemu przekazywania informacji od i do rolnika. Sposób realizacji Analiza potencjalnych możliwości produkcyjnych rolników z terenu gminy Utworzenie bazy danych o lokalnej produkcji rolnej Promocja gminnej oferty Podmiot realizujący Rada Gminy Żytno Ośrodek Doradztwa Rolniczego Termin realizacji Źródło finansowania 2000 – 2010 Środki własne gminy Środki z budżetu państwa Środki Unii Europejskiej 152 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Program zalesiania nieużytków Treść zadania 20 Zalesianie gleb o małej przydatności rolniczej pozwoli wyeliminować z użytkowania rolnego grunty nie przynoszące oczekiwanych zysków, poprawi jednocześnie stosunki wodne w glebie, podniesie atrakcyjność turystyczną regionu oraz umożliwi (w przyszłości) prowadzenie gospodarki leśnej. Inwentaryzacja terenów pod zalesienia powinna dotyczyć zarówno gruntów gminnych jak i prywatnych. Sposób realizacji Inwentaryzacja terenów pod zalesienia Opracowanie harmonogramów zalesień Realizacja programu Podmiot realizujący Rada Gminy Żytno Nadleśnictwo Rolnicy Termin realizacji Źródło finansowania 2000 – 2010 Środki własne gminy Środki z budżetu państwa Środki Unii Europejskiej 153 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Program edukacji gospodarczej dla mieszkańców gminy Treść zadania 21 Najskuteczniejszą metodą przeciwdziałania bezrobociu jest rozwój sektora małych i średnich firm. Pobudzanie aktywności mieszkańców gminy w tym zakresie powinno rozpocząć się od umożliwienia im zdobycia podstawowej wiedzy na temat prowadzenia własnej firmy, podstaw księgowości, uzyskiwania kredytów, marketingu informacji itp. Utworzenie gospodarczej – gminnego miejsca, centrum w którym zainteresowani mogliby uzyskać poradę i dostęp do potrzebnych im informacji – może przyczynić się do zwiększenia zainteresowania pracą na własny rachunek. Sposób realizacji Organizacja szkoleń w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej dla mieszkańców Organizacja gminnego centrum informacji gospodarczej Podmiot realizujący Termin realizacji Źródło finansowania Rada Gminy Żytno 2000 – 2010 Środki własne gminy Środki z budżetu państwa Środki Unii Europejskiej 154 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 22 Program wspierania tworzenia nowych miejsc pracy Treść zadania Opracowanie gminnego systemu ulg i preferencji dla osób i firm tworzących nowe miejsca pracy powinno być sygnałem dla inwestorów miejscowych i zewnętrznych, że samorząd chce być ich partnerem w rozwoju gospodarki. Informacja o preferencjach oraz gminna oferta inwestycyjna (tereny i obiekty pod działalność gospodarczą) powinny być rozpowszechnione w ramach programu promocji gminy. Sposób realizacji Szkolenia dla mieszkańców Opracowanie gminnego systemu ulg i preferencji dla osób i firm tworzących nowe miejsca pracy Opracowanie programu pozyskania inwestorów zewnętrznych Podmiot realizujący Rada Gminy Żytno Urząd Pracy Termin realizacji Źródło finansowania 2000 – 2010 Środki własne gminy Środki z budżetu państwa Środki Unii Europejskiej 155 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Program pozyskiwania terenów pod inwestycje Treść zadania 23 Gmina powinna dysponować stałą, aktualizowaną na bieżąco ofertą inwestycyjną (działki budowlane i rekreacyjne, działki pod działalność gospodarczą). Nowe tereny inwestycyjne będą powstawały w miarę rozbudowy sieci infrastruktury technicznej – działki będące własnością gminy powinny być reklamowane w systemie promocji gminy. Sposób realizacji Inwentaryzacja potencjalnych terenów przeznaczonych pod działalność gospodarczą Opracowanie harmonogramów doprowadzenia sieci infrastrukturalnych do tych terenów Promocja oferty gminy Podmiot realizujący Termin realizacji Źródło finansowania Rada Gminy Żytno 2000 – 2010 Środki własne gminy Środki z budżetu państwa Środki Unii Europejskiej 156 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 24 Program ograniczania skutków bezrobocia Treść zadania Równoległym do tworzenia nowych miejsc pracy działaniem samorządu powinna być doraźna pomoc dla rodzin dotkniętych bezrobociem. W oparciu o dane Ośrodka Pomocy Społecznej można dotrzeć do najbardziej potrzebujących z ofertą prac interwencyjnych i robót publicznych. W uzyskaniu środków zewnętrznych na te cele pomocny będzie długofalowy program udziału bezrobotnych w pracach na rzecz gminy. Sposób realizacji Opracowanie raportu o stanie rodzin dotkniętych bezrobociem Opracowanie długofalowego programu robót publicznych i prac interwencyjnych Podmiot realizujący Rada Gminy Żytno Ośrodek Pomocy Społecznej Urząd Pracy Termin realizacji Źródło finansowania 2000 – 2010 Środki własne gminy Środki z budżetu państwa Środki Unii Europejskiej 157 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Program podnoszenia świadomości ekologicznej w gminie Treść zadania 25 Popularyzacja działań proekologicznych powinna być adresowana zarówno edukacyjne) jak do i do młodzieży dorosłych (programy (pobudzanie społecznego zapotrzebowania na inwestycje chroniące środowisko). Realizacja programu powinna docelowo przynieść efekt w postaci zniknięcia z gminnego krajobrazu dzikich wysypisk śmieci, likwidacji nieszczelnych szamb, przechodzenia na czyste sposoby ogrzewania mieszkań. Sposób realizacji Opracowanie i wdrożenie programu edukacyjnego dla dzieci i młodzieży Popularyzacja inwestycji proekologicznych Podmiot realizujący Termin realizacji Źródło finansowania Rada Gminy Żytno 2000 – 2010 Środki własne gminy Środki z budżetu państwa Środki Unii Europejskiej 158 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Program „czysta gmina” Treść zadania 26 Rozwój turystyki i rekreacji na terenie gminy wymaga współdziałania mieszkańców przy poprawie estetyki poszczególnych miejscowości (posesje) oraz poprawie stanu czystości lasów, ciągów komunikacyjnych, otoczenia miejsc odwiedzanych przez turystów. Sposób realizacji Opracowanie programu aktywizującego dzieci i młodzież Organizacja gminnego konkursu na najładniejszą posesję Podmiot realizujący Termin realizacji Źródło finansowania Rada Gminy Żytno 2000 – 2010 Środki własne gminy Środki z budżetu państwa Środki Unii Europejskiej 159 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 27 Program wspierania gospodarstw agroturystycznych Treść zadania Agroturystyka, jako forma aktywnego wypoczynku „bliżej natury” zyskuje coraz większą popularność. Może więc stanowić dodatkowe źródło dochodów dla części powinna gospodarstw polegać rolnych. na zainteresowanych Pomoc organizacji i samorządu szkoleń umieszczeniu dla oferty agroturystycznej w programie promocji gminy. Sposób realizacji Wytypowanie gospodarstw, które spełniają warunki dla prowadzenia działalności agroturystycznej Organizacja szkoleń Dostosowanie budynków do nowych funkcji Promocja oferty gminy Podmiot realizujący Rada Gminy Żytno Ośrodek Doradztwa Rolniczego Termin realizacji Źródło finansowania 2000 – 2010 Środki własne gminy Środki rolników Środki z budżetu państwa Środki Unii Europejskiej 160 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Program małej retencji Treść zadania Budowa zbiorników 28 retencyjno – rekreacyjnych zwiększy atrakcyjność turystyczną gminy oraz poprawi stan bezpieczeństwa przeciwpowodziowego. Analiza możliwości opracować budowy takich harmonogramy obiektów pozyskania pozwoli terenów i działań inwestycyjnych. Ze względu na ponadgminne znaczenie zbiorników retencyjnych należy podjąć starania o umieszczenie ich w powiatowej i wojewódzkiej strategii rozwoju. Sposób realizacji Analiza możliwości budowy zbiorników retencyjnych na terenie gminy Opracowanie harmonogramów działań Realizacja programu Podmiot realizujący Termin realizacji Źródło finansowania Rada Gminy Żytno 2000 – 2010 Środki własne gminy Środki z budżetu państwa Środki Unii Europejskiej 161 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Program rozbudowy bazy rekreacyjno – wypoczynkowej Treść zadania 29 Rozbudowa bazy rekreacyjno – wypoczynkowej jest zadaniem, którego gmina nie będzie bezpośrednio realizować. Samorząd powinien stworzyć sprzyjające warunki do powstawania nowych obiektów oraz zachęcić inwestorów do działań w tym obszarze. Sposób realizacji Analiza stanu obecnego bazy rekreacyjno – wypoczynkowej w gminie Opracowanie programu rozwoju bazy Pozyskanie inwestorów Podmiot realizujący Termin realizacji Źródło finansowania Rada Gminy Żytno 2000 – 2010 Środki własne gminy Środki z budżetu państwa Środki Unii Europejskiej 162 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 30 Program promocji gminy Treść zadania Opracowanie kompleksowego programu promocji powinno uwzględniać wszystkie walory gminy oraz ofertę lokalnej odpowiednią produkcji ofertą do i usług. grupy Dotarcie z zainteresowanych odbiorców wymaga profesjonalnego badania rynku i opracowania różnorodnych form promocji. Utworzenie w gminie wyspecjalizowanej komórki ułatwi wdrażanie przyjętego programu. Sposób realizacji Powołanie gminnego zespołu ds. promocji gminy Opracowanie i wdrożenie programu promocji Podmiot realizujący Termin realizacji Źródło finansowania Rada Gminy Żytno 2000 – 2010 Środki własne gminy Środki z budżetu państwa Środki Unii Europejskiej 163 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Program współpracy z agendami Unii Europejskiej Treść zadania 31 Możliwość korzystania przez samorządy z funduszy przedakcesyjnych (w przyszłości z funduszy strukturalnych UE) stwarza konieczność powstania w gminie zespołu pracowników samorządowych, którzy będą w stanie profesjonalnie przygotować projekty finansowane w ramach programów UE, sporządzać raporty oraz rozliczać zadania. Członkowie zespołu powinni uczestniczyć w szkoleniach podnoszących kwalifikacje. Sposób realizacji Utworzenie zespołu ds. współpracy z agendami UE Organizacja szkoleń dla członków zespołu Podmiot realizujący Termin realizacji Źródło finansowania Rada Gminy Żytno 2000 – 2010 Środki własne gminy Środki z budżetu państwa Środki Unii Europejskiej 164 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Program współpracy z gminami partnerskimi Treść zadania 32 Współpraca z gminami partnerskimi (w kraju i za granicą) powinna być stałym elementem polityki samorządu. wymiana Elementami młodzieży programu („zielone powinna szkoły”, być wyjazdy zagraniczne), kontakty gospodarcze oraz samorządowe itp.. Sposób realizacji Opracowanie oferty współpracy gminy Żytno z innymi gminami Nawiązanie kontaktów z wybranymi gminami Podmiot realizujący Termin realizacji Źródło finansowania Rada Gminy Żytno 2000 – 2010 Środki własne gminy Środki z budżetu państwa Środki Unii Europejskiej 165 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- XI. ZESTAWIENIE OCZEKIWANYCH EFEKTÓW DŁUGOFALOWYCH REALIZACJI STRATEGII Działania na rzecz zrównoważonego rozwoju gminy muszą być działaniami wielokierunkowymi. Niektóre zadania, przedstawione w harmonogramach realizacyjnych, nie wymagają dużych nakładów finansowych, ale intensywnych działań organizacyjnych i podjęcia dodatkowych obowiązków przez pracowników Urzędu Gminy i gminnych jednostek organizacyjnych. Część zadań nie jest możliwa do zrealizowania w zakładanym czasie bez wsparcia zewnętrznego, dlatego bardzo istotnym czynnikiem musi być konsolidacja mieszkańców i zgodna współpraca przy staraniach o środki pomocowe. Podjęcie realizacji przedstawionych propozycji powinno umożliwić Gminie zrealizowanie swojej Misji i osiągnięcie określonych w niniejszym dokumencie celów strategicznych. Oczekuje się, że do roku 2010: Zwiększy się zasięg i dostępność urządzeń infrastruktury technicznej Poprawi się stan dróg na terenie gminy Zostaną ograniczone czynniki pogarszające stan środowiska naturalnego Poprawi się stan bazy oświatowej, medycznej, kulturalnej i sportowej Powstaną nowe miejsca pracy 166 Strategia Rozwoju Gminy Żytno ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Gmina będzie dysponować terenami pod działalność gospodarczą Poprawi się struktura agrarna gospodarstw rolnych, część gospodarstw wyspecjalizuje się w nowych rodzajach upraw i hodowli, Powstaną nowe zakłady przetwórcze i świadczące usługi na rzecz rolnictwa Powstaną gospodarstwa agroturystyczne, oferujące również „zdrową żywność” Słabsze gleby zostaną wyłączone z produkcji rolnej i zalesione Powstaną nowe zbiorniki retencyjno - rekreacyjne Rozwinie się budownictwo mieszkaniowe i rekreacyjne Profesjonalny system promocji pozwoli skutecznie przedstawić gminną ofertę Realizacja przyjętych zamierzeń możliwa jest jedynie przy dużym zaangażowaniu zarówno Samorządu, jak i mieszkańców Gminy. Konieczny jest również stały monitoring i bieżąca kontrola stanu realizacji poszczególnych zadań. 167
