rzeszowska agencja rozwoju regionalnego s
advertisement
Załącznik do Uchwały nr LVI/824/13 Rady Miejskiej w Stalowej Woli, z dnia 27 grudnia 2013 r., w sprawie uchwalenia Zaktualizowanej Strategii Rozwoju Miasta Stalowa Wola na lata 2007-2015 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 Stalowa Wola ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 SPIS TREŚCI Wstęp .................................................................................................................................... 5 RAPORT DIAGNOSTYCZNY MIASTA STALOWA WOLA .................................................... 7 1. Ogólna charakterystyka ..................................................................................................... 7 1.1 Rys historyczny ................................................................................................................ 7 1.2 Uwarunkowania geopolityczne ......................................................................................... 8 1.3 Uwarunkowania geograficzno – przyrodnicze ................................................................ 13 1.3.1. Położenie ................................................................................................................... 13 1.3.2. Użytki rolne i leśne ..................................................................................................... 13 1.3.3. Cieki wodne ............................................................................................................... 14 1.3.4. Klimat......................................................................................................................... 14 2. Zagospodarowanie przestrzenne ..................................................................................... 15 2.1 Infrastruktura komunikacyjna ........................................................................................ 15 2.1.1 Układ drogowy ............................................................................................................ 15 2.1.2 Komunikacja autobusowa ........................................................................................... 16 2.1.3 Układ kolejowy ............................................................................................................ 16 2.1.4 Lotniska ...................................................................................................................... 17 2.2 Infrastruktura teleinformatyczna ..................................................................................... 18 2.3 Gospodarka komunalna ................................................................................................. 18 2.4 Elektroenergetyka .......................................................................................................... 20 2.5 Ciepłownictwo ................................................................................................................ 20 3. Środowisko naturalne ...................................................................................................... 21 3.1 Otoczenie przyrodnicze.................................................................................................. 21 3.2 Stan środowiska naturalnego ......................................................................................... 23 3.2.1 Zanieczyszczenie powietrza........................................................................................ 23 3.2.2 Pobór wody ................................................................................................................. 27 3.2.3 Emisja ścieków komunalnych i przemysłowych ........................................................... 27 3.2.4 Jakość wód powierzchniowych płynących i podziemnych ........................................... 28 3.2.5 Odpady przemysłowe i komunalne.............................................................................. 28 3.3 Działania proekologiczne ............................................................................................... 28 4. Sytuacja społeczna .......................................................................................................... 30 4.1. Dane demograficzne ..................................................................................................... 30 4.2. Zasoby mieszkaniowe ................................................................................................... 36 4.3. Pomoc społeczna.......................................................................................................... 38 4.3.1. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej ......................................................................... 38 4.3.2. Pozostałe instytucje pomocy społecznej .................................................................... 40 4.4. Organizacje pozarządowe ............................................................................................. 43 4.5. Bezpieczeństwo ............................................................................................................ 45 2 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 4.6 Ochrona zdrowia ............................................................................................................ 47 4.7 Kultura i sport................................................................................................................. 51 4.7.1 Kultura ........................................................................................................................ 51 4.7.2 Sport ........................................................................................................................... 57 4.8 Edukacja ........................................................................................................................ 61 4.8.1. Szkolnictwo przedszkolne .......................................................................................... 61 4.8.2. Szkolnictwo podstawowe i gimnazjalne ...................................................................... 62 4.8.3. Szkolnictwo ponadgimnazjalne .................................................................................. 65 4.8.4. Pozostałe placówki oświatowe ................................................................................... 72 4.8.5. Szkolnictwo wyższe ................................................................................................... 73 4.9 Rynek pracy ................................................................................................................... 76 4.9.1. Poziom i struktura zatrudnienia .................................................................................. 76 4.9.2. Bezrobocie ................................................................................................................. 78 5. Sytuacja gospodarcza ...................................................................................................... 82 6. Turystyka ......................................................................................................................... 92 7. Inwestycje ........................................................................................................................ 95 ANALIZA SWOT .................................................................................................................. 99 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWEJ WOLI ....................................................... 104 1. Ogólne założenia ........................................................................................................... 104 2. Uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne rozwoju........................................................ 105 3. Analiza potrzeb rozwojowych miasta ............................................................................. 108 4. Misja Miasta Stalowa Wola ............................................................................................ 111 5. Wizja Miasta Stalowa Wola ............................................................................................ 112 6. Obszary strategiczne ..................................................................................................... 113 7. Aktualizacja zapisów strategii dokonana w 2013 r.......................................................... 115 7.1 Narzędzia badawcze i wyniki badań przeprowadzonych w 2013 r. .............................. 115 7.2. Wyniki analizy danych zastanych do 2012 r. ............................................................... 115 7.3. Wyniki analizy wywiadu kwestionariuszowego wśród mieszkańców i zogniskowanego wywiadu grupowego przeprowadzonych w 2013 r. ............................................................ 116 8. Cele i zadania strategiczne oraz wskaźniki ich pomiaru ................................................. 121 9. Haromonogram realizacji strategii .................................................................................. 136 10. Źródła finansowania strategii ....................................................................................... 137 10.1 Analiza budżetu ......................................................................................................... 137 10.2 Programy pomocowe Unii Europejskiej ...................................................................... 140 11. Związki z innymi strategiami ........................................................................................ 142 12. Zarządzanie i monitoring .............................................................................................. 151 13. Wieloletni Plan Inwestycyjny i Wieloletnia Prognoza Finansowa .................................. 153 TABELE ............................................................................................................................. 159 3 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 WYKRESY......................................................................................................................... 161 MAPY ................................................................................................................................ 162 OBRAZY ............................................................................................................................ 162 RYSUNKI........................................................................................................................... 163 4 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Wstęp Strategia rozwoju jest to dokument planistyczny, wprowadzający mechanizmy długookresowego planowania inwestycji. Ponadto zapewnia racjonalne wykorzystanie dostępnych zasobów, a także równoważy rozwój społeczno - gospodarczy z ochroną środowiska kulturowego i naturalnego. Strategia rozwoju tworzy warunki dla funkcjonowania podmiotów gospodarczych oraz ogranicza konflikty w przestrzeni. Jest to sposób, w jaki miasto zamierza realizować swoją misję i cele, wskazuje kierunek rozwoju. Wymaga spojrzenia perspektywicznego i kompleksowego. Jest zarówno narzędziem analitycznym jak i roboczym. Odpowiada na pytanie, co miasto musi zrobić, aby się rozwijać, stwarza ramy bardziej szczegółowego na najważniejsze planowania działania. oraz Sformułowanie ułatwia planu koncentrację energii i zasobów strategicznego stanowi podstawę do opracowywania planów bardziej specjalistycznych, np. finansowych. Strategia odpowiada na pytania: Co trzeba zrobić? Kiedy należy to zrobić? W jaki sposób? Kto ma realizować wyznaczone cele i zadania? Punktem wyjściowym formułowania strategii była analiza własnych zasobów i możliwości oraz szans i zagrożeń – raport diagnostyczny miasta. Diagnoza sytuacji społeczno – gospodarczej miasta dokonana została pierwotnie w 2007r. Druga część strategii ma charakter programujący, a podstawą do jej opracowania były wyniki debaty nad kierunkami rozwoju Miasta Stalowej Woli, zorganizowanej w Urzędzie Miasta 15 listopada 2007r., w której uczestniczyli mieszkańcy oraz władze miasta. Spotkanie dotyczyło kwestii związanych z: 1) Infrastrukturą techniczną. 2) Stanem środowiska naturalnego. 3) Sytuacją społeczną. 4) Sytuacją gospodarczą. Celem spotkania było określenie priorytetowych kierunków rozwoju w tych właśnie dziedzinach. Oprócz dyskusji na wyżej wymienione tematy uczestnicy spotkania wypełnili 2 ankiety: dotyczące potrzeb rozwojowych miasta oraz oceny uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych oddziałujących na funkcjonowanie Stalowej Woli. Zapisy strategii zostały uaktualnione w 2013 r. na podstawie ustaleń dokonanych w trakcie procesu ewaluacji strategii w oparciu o: 1) Analizę danych zastanych w zakresie sytuacji społeczno – gospodarczej miasta – Desk Research. 5 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 2) Wyniki kwestionariuszowego wywiadu – CATI na grupie 100 losowo wybranych mieszkańców miasta. 3) Uzgodnienia w czasie zogniskowanych wywiadów grupowych – FGI zorganizowanych w dniach 10-11 października 2013r. i przeprowadzonych w 5 obszarach problemowych strategii (obszar infrastruktura techniczna, obszar środowisko naturalne, obszar sfera społeczna, obszar gospodarka, obszar współpraca wewnętrzna i zewnętrzna) z udziałem zaproszonych interesariuszy strategii (przedstawiciele Urzędu Miasta Stalowa Wola, Rady Miejskiej w Stalowej Woli, Rady Województwa Podkarpackiego, przedsiębiorców, instytucji publicznych, społecznych, kulturalnych i sportowych, a także organizacji pozarządowych związanych z danymi obszarami strategicznymi). 6 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 RAPORT DIAGNOSTYCZNY MIASTA STALOWA WOLA 1. Ogólna charakterystyka 1.1 Rys historyczny Stalowa Wola jest jednym z najmłodszych miast w Polsce. Wybudowana nad Sanem, na terenach dawnej Puszczy Sandomierskiej, obejmuje swoim obszarem jej pozostałości. Tereny zielone otaczające miasto są doskonałym czynnikiem eliminującym w znacznym stopniu ujemny wpływ przemysłu i zanieczyszczeń miejskich. Stalowa Wola powstała na terenie wsi Pławo, odnośnie której pierwsze wzmianki sięgają I połowy XV w. Ludność zamieszkująca tamtejsze tereny zajmowała się głównie łowiectwem, uprawą roli, wyrębem drzew oraz bartnictwem. W okresie I-go rozbioru Polski, Pławo wchodziło w skład kameralnego dominum Nisko. Następnie znajdowało się w posiadaniu baronów Richenbachów (1837 - 1867r), by później stanowić własność magnatów - rodziny Resinger. W trakcie I wojny światowej, wieś stała się własnością Maksymiliana Francke. Przełomowym momentem dla rozwoju miasta był 1937r., kiedy Eugeniusz Kwiatkowski zatwierdził plan Centralnego Okręgu Przemysłowego oraz budowę Zakładów Południowych – nowoczesnej huty i zakładu wytwarzającego sprzęt dla wojska. Aby zapewnić odpowiednie warunki socjalne pracownikom Zakładów, równolegle rozpoczęła się budowa osiedla mieszkaniowego. W ciągu 2 lat wybudowano domy, w których znajdowało się blisko 1000 mieszkań. W tym czasie gen. Tadeusz Kasprzycki zaproponował nazwę Stalowa Wola, która oficjalnie zaczęła funkcjonować od stycznia 1938r. W 1939r. prezydent Ignacy Mościcki dokonał uroczystego otwarcia nowo wzniesionych Zakładów Południowych. W czasie wojny Zakłady Południowe zajęte zostały przez Niemców, którzy zatrudniali znacznie więcej ludzi niż przed wojną Polacy. W Stalowej Woli rozwinął się ruch oporu. Najsilniejszą organizacją antyhitlerowską był Związek Walki Zbrojnej, później przekształcony w Armię Krajową. Znajdowała się tu komenda obwodu AK, którą dowodził Kazimierz Pilat. Aresztowany w marcu 1944 roku, został zamordowany przez gestapo. W 1946r. Stalowa Wola otrzymała prawa miejskie. Rozpoczął się wówczas dynamiczny rozwój miasta. Powstawały nowe budynki, osiedla, zakłady przemysłowe, szkoły, baza kulturalna i sportowa. W 1937r. do rozwijającego się miasta Stalowa Wola przyłączono stanowiącą wcześniej samodzielne miasteczko o ponad 250 letniej historii dzielnicę Rozwadów. Miasto pierwotnie należało do Gabriela Rozwadowskiego, stąd nazwa Rozwadów. W połowie XVIII przybyli Lubomirscy, którzy wieloma inwestycjami 7 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 gospodarczymi przyczynili się do jego rozwoju. Dzięki Lubomirskim został wybudowany m.in. Klasztor OO. Kapucynów.1 Rozwój Stalowej Woli był nierozerwalnie związany z Zakładami Południowymi, które w 1948r. otrzymały nazwę Huta Stalowa Wola (HSW). W latach 60 i 70, dzięki współpracy kooperacyjnej z firmami państw zachodnich, HSW pozyskała najnowsze technologie, a w latach 80 stała się znaczącym producentem sprzętu wojskowego oraz stali jakościowych. Lata 90 to okres restrukturyzacji, reorganizacji oraz umacniania się profilu produkcji i poszukiwania dróg wiodących do lepszej jakości, a także poprawy konkurencyjności i obniżenia kosztów wytwarzania. W 1991 roku nastąpiło przekształcenie HSW Kombinatu Przemysłowego w HSW Spółkę Akcyjną. Elektrownia Stalowa Wola była drugim co do wielkości zakładem powstałym w ramach Centralnego Okręgu Przemysłowego w 1939r. Z upływem czasu przekształciła się z elektrowni funkcjonującej jedynie na potrzeby Huty w głównego dostawcę energii cieplnej i elektrycznej dla przemysłu oraz okolicznych miast. W latach 70 i 80 Elektrownia została przebudowana na potrzeby ciepłownictwa, głównie w celu bezzwrotnego przepływu wody do podziemnego wytopu siarki w kopalni w Jeziórku. W 1989r. stała się samodzielnym Przedsiębiorstwem Państwowym, a od 1996r. zaczęła funkcjonować jako Spółka Akcyjna. W 2006 r. w ramach rządowego „Programu dla elektroenergetyki” Elektrownia Stalowa Wola stała się jedną z firm założycielskich Energetyki Południe, która w 2007 r. zmieniła nazwę na TAURON Polska Energia. W roku 2011 – w ramach dalszej realizacji polityki konsolidacyjnej Grupy TAURON, Elektrownia Stalowa Wola utraciła osobowość prawną, stając się oddziałem spółki TAURON Wytwarzanie S.A. Lata 60 to okres, kiedy Stalowa Wola przekształciła się z małego przyfabrycznego osiedla do rozmiarów dużego miasta. 1.2 Uwarunkowania geopolityczne Stalowa Wola to miasto położone w południowo - wschodniej Polsce. Od 1999r. należy do województwa podkarpackiego i znajduje się w jego północnej części. Zajmuje powierzchnię 82,5 km 2 , co stanowi 9,9% powierzchni całego powiatu stalowowolskiego i 0,45% powierzchni województwa podkarpackiego. Stalowa Wola jest gminą o statusie miasta oraz siedzibą władz powiatu ziemskiego stalowowolskiego, w skład którego wchodzą gminy: Bojanów, Pysznica, Radomyśl nad Sanem, Stalowa Wola, Zaklików, Zaleszany. 1 Encyklopedia Miasta Stalowa Wola 8 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Mapa 1. Powiat stalowowolski na tle województwa podkarpackiego Mapa 2. Stalowa Wola na tle powiatu stalowowolskiego Bojanów - gmina ta graniczy ze Stalową Wolą od strony południowej, jest położona w centrum dawnej Puszczy Sandomierskiej. Powierzchnia gminy obejmuje 17.933 ha. Składa się z 13 sołectw: Bojanów, Bojanów za rzeką, Stany, Kozły – Załęże, Laski, Korabina, Cisów Las, Gwoździec, Ruda, Przyszów I, Przyszów II, Maziarnia, Burdze. Do najważniejszych walorów przyrodniczych gminy należą otaczające ją lasy, czysta woda rzeki Łęg oraz duża powierzchnia terenów wypoczynkowych wzdłuż rzeki. Gmina posiada 2 zabytkowe obiekty: kościół drewniany w Stanach z 1802r. oraz kaplicę cmentarną z początku XIX w., znajdującą się na cmentarzu parafialnym. Życie kulturalne skupia się wokół Gminnego Ośrodka Kultury, gdzie występuje m.in. Kapela Ludowa „Łęgowianie”, Zespół Taneczny „Łęgowianie”, Zespół Śpiewaczy „Łęgowianki”, Zespół Taneczny „Bąble”, Kabaret „Na Opak” i Teatrzyk „Brzydkie Kaczątko”. Rozwój kultury fizycznej zapewnia Klub Sportowy LZS „Łęg Stany”. Gmina posiada duży potencjał gospodarczy – atrakcyjne oferty inwestycyjne (duża ilość terenów pod budownictwo mieszkaniowe i usługowe oraz możliwości wynajmu lokali pod działalność produkcyjną i gospodarczą). Zaleszany – gmina ta graniczy ze Stalową Wolą od zachodu, położona jest wzdłuż lewego brzegu Sanu. Zajmuje obszar 8.717 ha. W skład gminy wchodzi 13 sołectw: Agatówka, Dzierdziówka, Kępie Zaleszańskie, Kotowa Wola, Majdan Zbydniowski, Motycze Szlacheckie, Obojna, Pilchów, Skowierzyn, Turbia, Wólka Turebska, Zaleszany, Zbydniów. Elementem krajobrazu gminy są Starorzecza, gromadzące szereg unikalnych pomników przyrody. Położenie wzdłuż brzegu Sanu sprzyja wędkarstwu. Gmina posiada bardzo dobrze rozwinięte sieci: gazową i wodociągową oraz system energetyczny, a także dobrze 9 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 rozwiniętą infrastrukturę komunikacyjną. W Turbii znajduje się lotnisko, którego gospodarzem jest Aeroklub Stalowowolski. Gmina posiada bogate złoża surowca do produkcji ceramiki budowlanej, stąd też bardzo duża ilość cegielni. Życie kulturalne gminy skupia się wokół Gminnego Ośrodka Kultury oraz Biblioteki Gminnej. Bardzo popularny w regionie jest Ludowy Zespół Śpiewaczy „Malwa” w Turbii oraz Gwardia Straży Grobowej im. Tadeusza Kościuszki w Majdanie Zbydniowskim. Kultura fizyczna rozwijana jest na bazie Ludowych Zespołów Sportowych. Pysznica - graniczy ze Stalową Wolą od wschodu, położona jest w Kotlinie Sandomierskiej, w dorzeczu Sanu i jego dopływu - rzeki Bukowa. Zajmuje powierzchnię 14.669 ha. W skład gminy wchodzi 10 sołectw: Pysznica, Jastkowice, Olszowiec, Sudoły, Kłyżów, Krzaki-Słomiana, Studzieniec, Brandwica, Bąków i Chłopska Wola. Piękny krajobraz przyrodniczy, bogactwo lasów i terenów rekreacyjnych stanowią doskonałe warunki do rozwoju turystyki. Gmina wyposażona jest w sieć gazową, wodociągową, automatyczną łączność telefoniczną, system zbiórki stałych i płynnych odpadów, gminną oczyszczalnię ścieków oraz sieć kanalizacyjną w Pysznicy – Podborku i Jastkowicach, a także stację segregacji odpadów. Rozwój sfery kulturalnej mieszkańców zapewnia Dom Kultury w Pysznicy oraz Gminna Biblioteka Publiczna. Gmina posiada bardzo dobrze rozwiniętą sieć dydaktyczno – sportową. Dogodne warunki do korzystania z opieki zdrowotnej zapewniają ośrodki zdrowia w Pysznicy i Jastkowach, a także punkt lekarski w Kłyżowie. Radomyśl nad Sanem - graniczy ze Stalową Wolą od północy, jest najbardziej wysuniętą na północ gminą województwa podkarpackiego. W południowo-wschodnim krańcu gminy znajduje się Park Krajobrazowy Lasy Janowskie. Całkowita powierzchnia gminy Radomyśl wynosi 13.390 ha. W skład gminy wchodzi 16 sołectw: Antoniów, Chwałowice, Czekaj Pniewski, Dąbrowa Rzeczycka, Dąbrówka, Kępa Rzeczycka, Łążek Chwałowski, Nowiny, Orzechów, Ostrówek, Pniów, Radomyśl, Rzeczyca Długa, Rzeczyca Okrągła, Musików, Witkowice, Wola Rzeczycka, Żabno. Potencjałem rozwojowym są przede wszystkim walory rekreacyjno – turystyczne oraz bogate pokłady gliny i piasku. Atrakcję stanowi Rezerwat Orzecha Wodnego w Pniowie. Gmina jest dobrze wyposażona w sieć gazową, infrastrukturę telekomunikacyjną oraz drogową. Ponadto posiada duże zasoby uzbrojonych w infrastrukturę techniczną terenów. Atrakcje kulturalne zapewnia Gminne Centrum Kultury. Do najbardziej atrakcyjnych obiektów turystycznych należą: 38 zabytkowych domów, zespół kościoła pod wezwaniem Św. Zygmunta w Pniowie, zespół kościoła pod wezwaniem Św. Jana Chrzciciela w Radomyślu nad Sanem, cmentarz rzymsko – katolicki w Radomyślu, zabytkowe kapliczki i domy w Woli Rzeczyckiej, Antoniowie i Chwałowicach. 10 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Zaklików - znajduje się na północ od Stalowej Woli, na granicy Wyżyny Lubelskiej i Kotliny Sandomierskiej, w kompleksie lasów Lipskich i Janowskich. Zajmuje obszar 20.213 ha. Gmina liczy 16 sołectw. Ogromny walor turystyczny stanowi położenie wśród lasów sosnowych. W okolicy wsi Lipa znajdują się wody mineralno – siarczkowe. Najciekawsze zabytki gminy Zaklików to: kościół parafialny w Zaklikowie p.w. Św. Trójcy z 1608r., kościół modrzewiowy p.w. Św. Anny z ok. 1580r., drewniane domy miejskie z XVIII i XIX w., dworski zespół murowany z początku XX w., zabytkowe cmentarze, kapliczki przydrożne w Zaklikowie oraz pomniki przyrody. Gmina posiada dobrze rozwiniętą bazę rekreacyjną. Atrakcje kulturalne zapewnia Gminny Ośrodek Kultury w Zaklikowie. O rozwój kultury fizycznej dbają 3 kluby sportowe: KS „Sanna” Zaklików, KS „Czarni” Lipa, KS „Huragan” Zdziechowice. Tabela 1. Powierzchnia Stalowej Woli na tle wybranych miast województwa podkarpackiego Wyszczególnienie Rzeszów Tarnobrzeg Stalowa Wola Mielec Przemyśl Krosno Powierzchnia ha 11 636 8 540 8 252 4 689 4 617 4 350 Źródło: Dane GUS za 2012 r. Stalowa Wola w porównaniu do wybranych największych miast województwa podkarpackiego znajduje się na 3 miejscu zaraz za Rzeszowem i Tarnobrzegiem, natomiast w skali kraju na 1.666 miejscu2. Miasto ma bardzo korzystne położenie geograficzne w regionie, na przecięciu szlaków północ – południe, wschód – zachód. Istotne znaczenie dla Stalowej Woli ma bliskość dużych ośrodków miejskich jak Lublin, Kraków i Rzeszów oraz fakt relatywnej bliskości granic Ukrainy i Słowacji oraz szlaków tranzytowych. Implikuje to ogromne możliwości osiągnięcia profitów zarówno gospodarczych, społecznych jak i kulturowych. 2 Źródło: Dane GUS za 2012 r. 11 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Mapa 3. Plan Miasta Stalowa Wola Źródło: Miasto Stalowa Wola 12 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 1.3 Uwarunkowania geograficzno – przyrodnicze 1.3.1. Położenie Stalowa Wola jest położona w południowo - wschodniej Polsce, w Kotlinie Sandomierskiej, w widłach Wisły i Sanu. Płaskie ukształtowanie terenu stanowi idealne miejsce dla dużych szlaków komunikacyjnych. Miasto ulokowane jest na wysokości od 151 do 160 m n.p.m., w przygranicznej strefie 2 mezoregionów: 1) Równiny Tarnobrzeskiej - jest to region o powierzchni około 1.410 km2, zbudowany z plejstoceńskich piasków rzecznych, z których powstały liczne wydmy. Na terenie Równiny Tarnobrzeskiej znajdują się złoża siarki, które zalegają pod warstwą piasków. Znaczną część obszaru równiny zajmuje Puszcza Sandomierska, którą porastają bory mieszane (głównie dąb i sosna). 2) Doliny Dolnego Sanu - mezoregion zajmuje powierzchnię ok. 1.320 km2. Ma postać bruzdy erozyjnej, której długość wynosi ponad 130 km, natomiast szerokość około 10 km. Dno doliny wypełnione jest osadami rzecznymi, których miąższość wynosi 20-30 m. Porastają je łąki, a także lasy łęgowe. W obrębie terasy zalewowej znajdują się starorzecza, zaś na terasach położonych powyżej terasy zalewowej – wydmy. Jednym z najważniejszych walorów przyrodniczych okolicy jest Puszcza Sandomierska, rozpościerająca się w kierunku gminy Bojanów. 1.3.2. Użytki rolne i leśne Rolnictwo w Mieście Stalowa Wola odgrywa znikomą rolę. Większość terenów zajmują użytki leśne. Tabela 2. Użytki rolne oraz leśne w powiecie i mieście (dane w ha) w 2012r. Miejscowość Stalowa Wola Bojanów Pysznica Radomyśl nad Sanem Zaklików Zaleszany Powiat stalowowolski 8 252 17 933 14 669 13 390 Użytki rolne 1 319 5 670 4 997 6 364 Lasy 5 011 11 644 8 707 4 599 Użytki leśne Zadrzewione i zakrzewione 64 262 742 20 213 8 717 5 229 6 539 13 333 1 260 473 172 13 806 1 432 1 178 746 65 241 30 118 44 554 1 713 40 926 6 789 Ogółem Razem 5 075 11 644 8 969 5 341 Pozostałe użytki 1 858 619 703 1 685 Źródło: Dane udostępnione przez Urząd Miasta Stalowej Woli i Starostwo Powiatowe w Stalowej Woli Łączna powierzchnia użytków leśnych w mieście wynosi 5.011 ha, podczas gdy użytki rolne zajmują jedynie 1.319 ha. 13 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Lasy zlokalizowane na terenie miasta stanowią cząstkę dawnej Puszczy Sandomierskiej, będącej jednolitym kompleksem borów sosnowych. Położone są w 10 dzielnicy Niziny Sandomierskiej w VI krainie przyrodniczo leśnej Małopolskiej. Lasy te leżą na płaskowyżu lewego brzegu Sanu wyniesionym o kilka metrów wyżej w stosunku do terenu zalewowego. W części północno-wschodniej urozmaiceniem tego terenu są garby morenowe wyniesione maksymalnie do ok. 20 m powyżej otaczającego terenu. Na terenie lasu w Stalowej Woli występują w przeważającej części gleby bielicowe i średnio zbielicowane, wytworzone z piasków luźnych całkowitych oraz piaski słabo gliniaste głębokie świeże na pisakach luźnych. Przeważającym typem siedliskowym tych lasów to w 90% siedliska borowe głownie są to: bór świeży (Bśw), bór mieszany świeży (BMśw). Natomiast na glebach porolnych typu czarna ziemia zdegradowana występują siedliska boru wilgotnego (Bw). Na glebach bagiennych typu torfowego torfowisk średnich występuje ols (Ol). Dominującym gatunkiem drzew tworzących te lasy jest sosna. Pozostałe występujące gatunki to brzoza, olcha, jodła, dąb oraz modrzew, buk i grab. W zasadniczej części lasy należą do Skarbu Państwa i pozostają w zarządzie Nadleśnictwa Rozwadów. Las komunalny Stalowej Woli podzielony został na dwa obręby gospodarcze: las strefy zieleni wysokiej, las rekreacyjno – wypoczynkowy. 1.3.3. Cieki wodne Przez miasto przepływa rzeka San, a także Pyszanka, Jelonek, Bukowa oraz Barcówka. Duże zasoby stanowią wody podziemne, które są głównym źródłem zaopatrzenia ludności w wodę pitną. Obecność rzek stwarza ogromny potencjał jeśli chodzi o zapotrzebowanie w wodę zarówno dla osiedlania się na tym terenie jak również na potrzeby gospodarcze. Szczegółowe informacje na temat stanu wód zawarte są w rozdziale określającym stan środowiska naturalnego. 1.3.4. Klimat Obszar i okolicę Stalowej Woli można zakwalifikować do klimatu podgórskich nizin i kotlin. Średnia roczna temperatura wynosi 8 0 C i obniża się w kierunku południowym. Dla tego rodzaju klimatu charakterystyczne są częste zmiany pogody oraz temperatury. Rocznie liczba dni, w których występują przymrozki mieści się w granicach 90 - 100 dni. Pierwsze przymrozki zaczynają się często w połowie października, a kończą pod koniec kwietnia. Największe zachmurzenie występuje między listopadem a lutym, sięgając swojego 14 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 maksimum w grudniu. Liczba godzin, kiedy świeci słońce średnio wynosi 5 w ciągu lata i 2 godziny zimą. Jest to spowodowane licznymi mgłami oraz inwersją temperatury. Średnioroczne opady wynoszą 800 mm, z czego 7 - 10% to opady śnieżne. Grubość pokrywy śnieżnej sięga nawet 50 cm i zdarza się to najczęściej na przełomie stycznia i lutego, a utrzymuje 50 - 60 dni w skali roku. 2. Zagospodarowanie przestrzenne 2.1 Infrastruktura komunikacyjna 2.1.1 Układ drogowy Stalowa Wola jest znaczącym węzłem komunikacyjnym w regionie. Położona jest na skrzyżowaniu dróg płn. - płd. i wsch.- zach. Przez miasto przebiega droga krajowa 77 Lipnik - Stalowa Wola – Przemyśl. W odległości ok. 60 km od miasta przebiega autostrada A4. Drogi wojewódzkie przebiegające przez miasto to: Olbięcin – Stalowa Wola Nr 855 oraz Nagnajów – Tarnobrzeg – Stalowa Wola Nr 871. Drogi wojewódzkie przebiegające w pobliżu miasta Stalowa Wola to drogi Nr: 854 Annopol – Gorzyce, (w odległości 20 km), 856 Antoniów – Dąbrowa Rzeczycka, (w odległości 10 km), 857 Zaklików – Modliborzyce, (w odległości 25 km), 858 Zarzecze – granica województwa, (w odległości 15 km), 861 Bojanów - Kopki, (w odległości 20 km), 863 Kopki - Cieszanów, (w odległości 25 km), 872 Baranów Sandomierski – Nisko, (w odległości 10 km), 985 Nagnajów – Baranów Sandomierski – Mielec – Dębica, (w odległości 35 km). Średni dobowy ruch na drodze krajowej 77 w centrum miasta wynosi 10.991 samochodów na dobę, natomiast na drodze wojewódzkiej 871 – 4 .431 samochodów na dobę3. Od 2007 r. zwiększyła się długość dróg powiatowych o nawierzchni ulepszonej o 1,23 km, nastąpił także wzrost długości dróg gminnych ogółem o 3,2 km oraz wzrost długości dróg gminnych o nawierzchni bitumicznej o 6,1 km. Źródło: GDDKiA Oddział Nisko, Zarząd Dróg Wojewódzkich - dane z najnowszego badania natężenia ruchu wykonanego w 2010 r. 3 15 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Tabela 3. Długość i jakość dróg gminnych i powiatowych w latach 2007 - 2012 Wyszczególnienie O nawierzchni bitumicznej O nawierzchni ulepszonej O nawierzchni bitumicznej Długość dróg gminnych ogółem 2007 r. 2008 r. 2009 r. w km w km w km DROGI POWIATOWE 173,9 21,3 173,8 19,1 174,0 18,9 DROGI GMINNE 71 72 71,4 102 102 102 2010 r. w km 2011 r. w km 2012 r. w km 174,9 18 176,99 17,23 170,45 22,53 72 102 73,6 103,5 77,1 105,2 Źródło: Dane udostępnione przez Urząd Miasta Stalowej Woli, Zarząd Dróg Powiatowych Obraz 1. Stalowa Wola - skrzyżowanie ul. St. Staszica, ul. Ks. J. Popiełuszki i Al. Jana Pawła II 2.1.2 Komunikacja autobusowa W mieście funkcjonuje komunikacja publiczna. Zakład Miejskiej Komunikacji Samochodowej (ZMKS) obsługuje 15 linii autobusowych o łącznej długości 228 km (razem z wioskami), natomiast długość trasy wynosi: w mieście 64 km, na wioskach 50 km. 2.1.3 Układ kolejowy Przez teren miasta przebiegają 3 linie kolejowe o długości ok. 12 km. 1) Lublin – Przeworsk, odcinek Lublin – Stalowa Wola (linia jednotorowa niezelektryfikowana), 2) Sandomierz – Stalowa Wola (linia dwutorowa zelektryfikowana), 3) Stalowa Wola – Hrubieszów (linia jednotorowa niezelektryfikowana). Ogromne znaczenie ma także węzeł kolejowy – Rozwadów o bogatej historii. Linię kolejową na tych terenach przeprowadzono końcem XIX w. Pierwszy parowóz przyjechał do Rozwadowa z Dębicy w 1887r. Zapoczątkowana została wówczas istotna rola miasteczka, które w latach międzywojennych pełniło rolę stacji węzłowej. 16 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Obecnie węzeł kolejowy – Rozwadów posiada bezpośrednie połączenie m.in. z Przemyślem, Zamościem, Krakowem, Rzeszowem, Lublinem i Warszawą, W odległości ok. 10 km od Stalowej Woli przebiega szeroko-torowa trasa LHS (Linia Hutnicza Szerokotorowa), która łączy Śląsk z centrami przemysłowymi Ukrainy. 2.1.4 Lotniska Na terenie województwa podkarpackiego znajduje się 5 lotnisk, w tym 1 lądowisko w Arłamowie. Największym lotniskiem jest Międzynarodowy Port Lotniczy Rzeszów-Jasionka. Jest on najdalej wysuniętym na południowy-wschód lotniskiem komunikacyjnym Polski. Lotnisko posiada dwa pasy startowe: 1) Pas startowy o nawierzchni sztucznej (z betonu asfaltowego), o długości 3.200 m i szerokości 45 m. 2) Pas startowy o nawierzchni trawiastej, o długości 3.660 m i szerokości 300 m. Lotnisko oprócz rejsów czarterowych oferuje następujące połączenia: Barcelona, Birmingham, Bristol, Dublin, East Midlands, Londyn (Luton i Stansted), Manchester, Oslo, Paryż i Rzym. W ramach komunikacji krajowej funkcjonują natomiast loty do Warszawy. Na lotnisku operują przewoźnicy: Ryanair, EuroLOT i LOT. Od 2012r. lotnisko dysponuje nowym budynkiem terminala pasażerskiego, posiadającym trzy kondygnacje nadziemne i jedną podziemną. Przepustowość terminala wynosi 720 pasażerów na godzinę. Docelowo może ona osiągnąć poziom 1.400 pasażerów na godzinę. Pozwala to na osiągnięcie maksymalnej przepustowości rocznej 1,8 mln pasażerów. Pozostałe lotniska posiadają status lokalnych i zlokalizowane są w Turbii koło Stalowej Woli oraz w Mielcu i Krośnie. Lotnisko w Turbi leży najbliżej Stalowej Woli i należy do Aeroklubu Stalowowolskiego. Obecnie posiada ono nawierzchnię trawiastą i posiada 2 pasy startowe o długości 1030x200 m i 920x200 m oraz 2 drogi startowe o długości 910x100 m i 800x100 m. Wykorzystywane jest w bieżącej działalności Aeroklubu Stalowowolskiego, szczególnie na potrzeby sekcji: samolotowej, szybowcowej, balonowej i modelarskiej. Lotnisko jest także miejscem cyklicznych imprez związanych z lotnictwem takich jak Krajowe Zawody Szybowcowe, Szybowcowe Mistrzostwa Polski oraz Balonowe Babie Lato. Obszar Stalowej Woli obejmuje także działalność Stowarzyszenia Dolina Lotnicza, którego zaplecze stanowią m.in. firmy zlokalizowane w Stalowej Woli z racji profilu swojej działalności (przemysł maszynowy i aluminiowy) oraz stalowowolskie uczelnie techniczne. Stowarzyszenie to powstało w 2003 r. i obejmowało wówczas grupę 18 założycieli. Obecnie w skład Doliny Lotniczej wchodzi ponad 100 podmiotów z terenu Podkarpacia, zaś kolejne przedsiębiorstwa przechodzą proces aplikacyjny. Głównymi celami Doliny Lotniczej jest m.in.: 17 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 1) Stworzenie w regionie województwa podkarpackiego dogodnych warunków do rozwoju przedsiębiorstw przemysłu lotniczego. 2) Rozwój badań, umiejętności i kwalifikacji w zakresie lotnictwa. 3) Współpraca i rozwój przemysłu lotniczego i uczelni wyższych, na rzecz promocji nowych koncepcji oraz rozwoju sektora badawczo-rozwojowego w przemyśle lotniczym. 4) Promocja polskiego przemysłu lotniczego. 5) Wspieranie przedsiębiorstw przemysłu lotniczego. 6) Wpływanie na politykę gospodarczą polskiego rządu w kwestiach związanych z przemysłem lotniczym. 2.2 Infrastruktura teleinformatyczna W Stalowej Woli lokalnymi i ogólnopolskimi dostawcami usług telekomunikacyjnych są: CoverNET, MTM – INFO, Multimedia Polska, Telekomunikacja Polska S.A., TVK Stella. Potrzeby komunikacyjne mieszkańców Stalowej Woli są spełniane także dzięki telefonii bezprzewodowej operatorów telefonów komórkowych. Długość światłowodów w Stalowej Woli wyniosła w 2012r. 1,6 km. Na terenie miasta działają także: Telewizje: Telewizja Miejska Stalowa Wola, Telewizja Kablowa „Multimedia Polska” (dawna TVK DIANA) Telewizja Kablowa "Stella". Stacje radiowe: Radio Leliwa – oddział w Stalowej Woli. Redakcje: Wydawnictwo „Sztafeta”- redakcja tygodnika, „Echo Dnia” - oddział redakcji dziennika, „Super Nowości” – oddział redakcji dziennika. 2.3 Gospodarka komunalna Na terenie miasta funkcjonuje Miejski Zakład Komunalny Spółka z o.o. Przedmiotem działalności spółki jest: zaopatrzenie w wodę pitną, 18 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 oczyszczanie ścieków komunalnych, instalatorstwo wodno – kanalizacyjne, konserwacja urządzeń wodno – kanalizacyjnych, wywóz i unieszkodliwianie nieczystości oraz prowadzenie składowiska odpadów, zagospodarowanie surowców wtórnych, usługi transportowe, dystrybucja paliw, remonty dróg, chodników i placów, wynajem nieruchomości, analizy i badania techniczne. Dane odnośnie urządzeń sieciowych zlokalizowanych na terenie miasta przedstawiają poniższe tabele. Tabela 4. Wodociągi w Stalowej Woli w 2012r. Wyszczególnienie Długość czynnej sieci rozdzielczej Połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania Woda dostarczona gospodarstwom domowym Jednostka miary km szt. 2012 r. dam3 2 057,3 Jednostka miary km szt. 2012 r. dam3 osoba 2320 b.d. 96,0 2 603 Źródło: Dane GUS z 2012r. Tabela 5. Kanalizacja w Stalowej Woli w 2012r. Wyszczególnienie Długość czynnej sieci kanalizacyjnej Połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania Ścieki odprowadzane Ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej 138,3 1297 Źródło: Dane GUS za 2012r. W 2011 r. z instalacji kanalizacyjnych korzystało 99,98% mieszkańców, a z instalacji wodociągowych 97,94% mieszkańców. Ilość ścieków odprowadzanych do rzeki San z Centralnej Oczyszczalni Ścieków w latach 2007 – 2012 kształtowała się na poziomie od 5.049 dam3/rok w roku 2007 do 3.755 dam3/rok w roku 2012. Długość czynnej sieci gazowej w 2012r. wyniosła 172,21 km, podczas, gdy w 2011 r. wynosiła ona 174,39 km. Szczegółowe dane odnośnie sieci gazowej w 2011r. przedstawione zostały w Tabeli 6. 19 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Tabela 6. Sieć gazowa w Stalowej Woli, w 2011 r. Sieć gazowa Długość czynnej sieci ogółem Długość czynnej sieci przesyłowej Długość czynnej sieci rozdzielczej Czynne połączenia do budynków mieszkalnych Odbiorcy gazu Odbiorcy gazu ogrzewający mieszkania gazem Odbiorcy gazu w miastach Zużycie gazu Zużycie gazu na ogrzewanie mieszkań Ludność korzystająca z sieci gazowej Jednostka miary km km m szt. gosp. dom. gosp. dom. gosp. dom. tys.m3 tys.m3 osoba 2011 r. 174,398 32,651 141 747 5 471 21 448 1 415 21 448 6 384,60 1 897,3 61 483 Źródło: Dane GUS za 2011 r. 2.4 Elektroenergetyka W energię elektryczną miasto zaopatruje Elektrownia Stalowa Wola, będąca obecnie częścią spółki TAURON Wytwarzanie S.A. W maju 2007r. swoją działalność rozpoczęła Energetyka Południe S.A. (EP S.A.), do której zgodnie z rządowym „Programem dla elektroenergetyki” - wniesiono akcje: EnergiiPro S.A., Enionu S.A., Południowego Koncernu Energetycznego S.A. i Elektrowni „Stalowa Wola” S.A. EP S.A. w 2007 r. zmieniła nazwę na TAURON Polska Energia. Obecnie jest to drugi co do wielkości producent energii elektrycznej w Polsce. Elektrownia składa się z dwóch części: Elektrownia II – Elektrociepłownia pracująca w układzie kolektorowym, charakteryzująca się osiągalną mocą elektryczną wynoszącą 91 MW oraz cieplną – 341 MWt. W ciągu roku obiekt wytwarza energię elektryczną i cieplną w pełnym skojarzeniu. Elektrownia III – Siłownia pracująca w układzie blokowym, wyposażona w dwa bloki energetyczne TK120, charakteryzujące się osiągalną mocą elektryczną wynoszącą łącznie 250 MW. Elektrownia III może wytwarzać energię cieplną i jest rezerwą dla Elektrowni II o mocy 25 MWt. W 2011r. elektrownia wyprodukowała 1.169.435 MWh energii elektrycznej brutto oraz 1.581.387 GJ energii cieplnej brutto. 2.5 Ciepłownictwo Głównym dostarczycielem energii cieplnej w mieście jest Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej sp. z o.o. w Stalowej Woli. Spółka prowadzi działalność gospodarczą w zakresie przesyłania i dystrybucji ciepła zakupionego w stalowowolskiej elektrowni (należącej obecnie do spółki TAURON Wytwarzanie S.A.), na potrzeby centralnego ogrzewania i podgrzewania wody wodociągowej dla odbiorców z terenu gmin Stalowa Wola oraz Nisko. 20 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Tabela 7. Elektrociepłownia Stalowa Wola - dane o przedsiębiorstwie za 2012r. Wyszczególnienie Wielkość mocy cieplnej zamówionej przez odbiorców ogółem Wielkość mocy cieplnej zamówionej przez Miasto Stalowa Wola Wielkość mocy cieplnej zamówionej przez Miasto Nisko Długość eksploatowanych sieci cieplnych Długość eksploatowanych zewnętrznych instalacji odbiorczych Ilość eksploatowanych węzłów cieplnych Roczna sprzedaż ciepła ogółem Sprzedaż na cele komunalno bytowe Pozostałe Zatrudnienie ogółem Zatrudnienie w działalności koncesjonowanej Dane 143,72 MW 126,29 MW 17,43 MW 114,251km 25,875 km 459 szt. 929 642 GJ 790 196 GJ 139 446 GJ 107 osób 107 osób Źródło: Dane udostępnione przez Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Stalowej Woli W kwietniu 2012r. podpisano umowę z wykonawcą na budowę największego w Polsce bloku parowo-gazowego. Projekt budowy i eksploatacji elektrociepłowni gazowej o mocy 449,16 MWe w Stalowej Woli realizowany jest wspólnie przez PGNiG i TAURON za pośrednictwem spółki celowej Elektrociepłownia Stalowa Wola. Szacuje się, że blok wytworzy rocznie około 3.500 GWh energii elektrycznej, zużywając 600 mln m3 gazu. Będzie produkował w wysokosprawnym procesie równolegle energię elektryczną oraz ciepło w postaci wody na potrzeby komunalne i pary technologicznej dla pobliskich zakładów przemysłowych. Miasto jest bardzo dobrze zaopatrzone w infrastrukturę energetyczną, posiada też własne zasoby wodne i ujęcie wody. 3. Środowisko naturalne 3.1 Otoczenie przyrodnicze Stalowa Wola położona jest w Kotlinie Sandomierskiej. W jej pobliżu znajdują się ogromne połacie lasów mieszanych, pozostałych po dawnej puszczy Sandomierskiej. Korelują one z tarasową rzeźbą terenu, zbudowaną z glin lodowcowych bądź utworów fluwioglacjalnych. W skład lasów wchodzą głównie: sosny 66%, dęby 19%, olchy 11%, brzozy 2% oraz inne drzewa 2%. Utworzono tam 6 rezerwatów florystycznych, mających za zadanie chronić rzadkie gatunki roślin. Ważnym elementem krajobrazu jest przepływająca rzeka San, która łączy się na Północnym Zachodzie z Wisłą. W pobliżu miasta znajduje się Rezerwat Przyrody Jastkowice o powierzchni 45,68 ha, gdzie oprócz wielu gatunków drzew godne uwagi jest również runo leśne, wśród którego można wyróżnić m.in. czerniec groszkowy, czosnek niedźwiedzi i żywiec gruczołowaty. We wsi Pniów i Orzechów znajdują się rezerwaty florystyczne o powierzchni odpowiednio: 4,15 ha i 1,72 ha. Można tam spotkać największe skupiska kotewki - jadalnego orzecha wodnego. 21 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Na terenie kotliny zlokalizowany jest Park Krajobrazowy Lasy Janowskie, który stanowi jeden z największych w Polsce zwartych kompleksów leśnych. Powierzchnia samego Parku wynosi 39.150 ha, a jego otuliny 60.500 ha. O wysokich walorach świadczy fakt, że w Lasach Janowskich wyodrębniono ponad 200 zespołów roślinnych, w tym 33 leśne. Niezwykle zróżnicowane w skali kraju są siedliska torfowiskowe. W Parku znajdziemy ponad 800 gatunków roślin naczyniowych, 162 gatunki mszaków i około 230 gatunków porostów. Na uwagę zasługuje fakt istnienia dużych kompleksów stawów, a także licznej zwierzyny. Lasy Janowskie są bardzo ważnym miejscem wśród polskich obszarów chronionych i włączone zostały do europejskiej sieci Natura 2000. Obraz 2. Lasy Janowskie Innym rezerwatem przyrody jest Rezerwat Kacze Błota zajmujący powierzchnię 168,87 ha. Na jego terenie występuje 80 gatunków roślin naczyniowych, 2 gatunki rosiczek, storczyk krwisty i kocanka piaskowa oraz inne bardzo cenne gatunki. Rezerwat Imielity Ług zajmujący powierzchnię 802 ha jest rezerwatem o wybitnych walorach przyrodniczych. Ma charakter wodno - torfowiskowy, gdzie miąższość torfu dochodzi do 6 m. Występuje tam bogata roślinność, spośród której jest wiele zagrożonych gatunków. Warunki tam panujące idealnie nadają się dla zwierząt. Szczególnie ptaków błotnych, wodnych i drapieżnych (żuraw, rybołów, łabędź niemy, bielik, bocian czarny). Obraz 3. Rezerwat Imielity Ług 22 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Cała Kotlina Sandomierska jest głównie obszarem torfowisk i lasów wilgotnych. Obok gatunków pospolitych jest wiele ginących, rzadko spotykanych i chronionych. Znajduje się tam wiele gatunków zwierząt, chociażby największe zwierzę występujące w Polsce - żubr, a także wiele innych: jelenie, dziki, sarny, lisy, zające, bażanty, wiewiórki, nietoperze oraz padalec zwyczajny, jaszczurka zwinka oraz różne gatunków owadów. W Kotlinie Sandomierskiej występują najczęściej gleby bielicowe lub na skutek przekształcenia działalnością człowieka pseudoblielicowe. Charakteryzują się intensywnym brunatnym zabarwieniem. Powstały na warstwach istebniańskich dolnych, piaskowcach i łupkach ilastych z gleb lessowych i lessopodobnych, piasków całkowitych i niecałkowitych. Na terenie tym występuje również drugi rodzaj gleb, a mianowicie gleby torfowe, występujące na obszarze tzw. Wielkiego Błota. Gleby te mają odczyn zbliżony do obojętnego i zalicza się je do IV i V klasy. Powierzchnię terenów zielonych w samym mieście Stalowa Wola oraz ich podział przedstawia poniższa tabela. Tabela 8. Tereny zieleni w Stalowej Woli w 2012 r. Wyszczególnienie Parki Zieleń uliczna Zieleń osiedlowa Park Charzewicki Pozostałe Powierzchnia 17,0 ha 93,5 ha 21,6 ha 13,5 ha 13,5 ha Źródło: Dane udostępnione przez Urząd Miasta Stalowej Woli Największą powierzchnię w mieście zajmuje zieleń uliczna - 93,5 ha, następnie zieleń osiedlowa, parki, Park Charzewicki i pozostałe tereny zieleni. 3.2 Stan środowiska naturalnego 3.2.1 Zanieczyszczenie powietrza Według danych Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska (WIOS) w Rzeszowie za 2012r. powiat stalowowolski zajmuje pierwsze miejsce pod względem emisji zanieczyszczeń gazowych (ponad 3000 Mg/rok) oraz drugie miejsce (za powiatem mieleckim) pod względem emisji zanieczyszczeń pyłowych (ponad 100 Mg/rok). Pozycja ta utrzymała się pomimo znacznych spadków w zakresie emisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych w okresie 2007-2012. Zanieczyszczenie powietrza w Stalowej Woli, w 2011 r. biorąc pod uwagę emisję zanieczyszczeń pyłowych, spadło w porównaniu ze stanem zanieczyszczeń z 2007r. o ok. 56%. (z 420 ton w 2007 r. do 185 ton w 2011 r.) 23 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Wykres 1. Wysokość emisji zanieczyszczeń pyłowych z zakładów szczególnie uciążliwych na terenie Stalowej Woli w latach 2007–2011 (dane w tonach) Źródło: Dane GUS za lata 2007–2011 W Stalowej Woli na przestrzeni lat 2006-2011 odnotowano bardzo wysoki poziom emisji zanieczyszczeń pyłowych w porównaniu do pozostałych wybranych miast województwa podkarpackiego. Tabela 9. Emisja zanieczyszczeń pyłowych powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych w wybranych miastach województwa podkarpackiego w latach 2006-2011 (dane w tonach) Wyszczególnienie Stalowa Wola Krosno Przemyśl Rzeszów Tarnobrzeg 2006r. 434 157 269 255 305 2007 r. 420 78 103 192 250 2008 r. 178 81 110 174 107 2009 r. 185 71 79 168 82 2010 r. 187 85 76 206 73 2011 r. 185 79 73 153 73 Źródło: Dane GUS za lata 2006–2011 Wykres 2. Emisja zanieczyszczeń pyłowych powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych w wybranych miastach województwa podkarpackiego w latach 2006-2011 (dane w tonach) Źródło: Dane GUS za lata 2006–2011 24 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Emisja zanieczyszczeń gazowych w latach 2007-2011 zmniejszyła się o blisko 27% (z 11.587 ton w 2007 r. do 8.500 ton w 2011 r.) Wynikało to zarówno z prowadzonych działań proekologicznych stalowowolskiej elektrowni – jednostki odpowiadającej w największym stopniu za emisję zanieczyszczeń do powietrza, jak i z pogorszenia sytuacji gospodarczej, skutkującej okresowymi przestojami i zmniejszoną produkcją w głównych zakładach na terenie Stalowej Woli. Wykres 3. Wysokość emisji zanieczyszczeń gazowych z zakładów szczególnie uciążliwych na terenie Stalowej Woli w latach 2007–2011 (dane w tonach) Źródło: Dane GUS za lata 2007–2011 W Stalowej Woli na przestrzeni lat 2006-2011 odnotowano bardzo wysoki poziom emisji zanieczyszczeń gazowych w porównaniu do pozostałych wybranych miast województwa podkarpackiego. Tabela 10. Emisja zanieczyszczeń gazowych powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych w latach 2006-2011 (dane w tonach) Wyszczególnienie Stalowa Wola 2006 r. 12265 2007 r. 11587 2008 r. 9572 2009 r. 7443 2010 r. 8714 2011 r. 8500 Krosno 874 917 635 520 586 641 Przemyśl 784 505 429 523 568 549 Rzeszów 2635 1683 1681 1847 2071 1470 Tarnobrzeg 879 636 665 538 558 507 Źródło: Dane GUS za lata 2006–2011 25 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Wykres 4. Emisja zanieczyszczeń gazowych powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych w wybranych miastach województwa podkarpackiego w latach 2006-2011 (dane w tonach) Źródło: Dane GUS za lata 2006–2011 W okresie 2007-2011 sukcesywnemu zmniejszeniu podlegała także emisja dwutlenku siarki z 7.513 ton w 2007 r. do 4.952 ton w 2011 r. (spadek o 34%). W roku 2012 w skład zanieczyszczeń na terenie Stalowej Woli prezentował się następująco: dwutlenek węgla – 1.140.541 Mg/rok, dwutlenek siarki – 3.931 Mg/rok, tlenki azotu – 2.129 Mg/rok, tlenek węgla – 403,3 Mg/rok, pył – 146,8 Mg/rok4. Według danych WIOS w Rzeszowie w 2010 r. stężenie SO 2 w Stalowej Woli wynosiło 8,5 μg/m3, a dopuszczalnym poziom substancji w powietrzu w ciągu roku to 20 μg/m3. Daje to bardzo dobrą ocenę jakości powietrza, pod względem zanieczyszczenia przez SO 2 . Z kolei średnioroczne stężenie NO wynosiło natomiast 30 μg/m3, przy normie na poziomie 40 μg/m3. Oznacza to dostateczny poziom czystości powietrza, biorąc pod uwagę zanieczyszczenie wywołane NO. Równocześnie średnia zawartość benzenu wyniosła w sezonie ciepłym 1 μg/m3, a w sezonie chłodnym 2,6 μg/m3, przy dopuszczalnym poziomie stężenia tej substancji w powietrzu 5 μg/m3, co oznacza bardzo dobrą ocenę jakości powietrza, pod względem stężenia benzenu. Zanieczyszczenie środowiska w Stalowej Woli wynika przede wszystkim z przemysłowego charakteru miasta, ale także z emisji spalin, związanych z komunikacją samochodową. Źródło danych: Raport Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska za 2012 r.: Informacja o stanie środowiska w powiecie stalowowolskim w 2012 r. – emisja z zakładów zlokalizowanych na terenie Stalowej Woli 4 26 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 3.2.2 Pobór wody Według danych WIOS za 2010r. wielkość poboru wody w gospodarce komunalnej na terenie powiatu stalowowolskiego wyniosła nieco ponad 2 mln m3. Równocześnie wielkość poboru wody w przemyśle wyniosła ok. 4 mln m3. Strukturę zużycia wody w Stalowej Woli, w 2012r. przedstawia Wykres 5. Wykres 5. Zużycie wody w Stalowej Woli na potrzeby gospodarki narodowej i przemysłu w 2012r. Źródło: Miejski Zakład Komunalny w Stalowej Woli 3.2.3 Emisja ścieków komunalnych i przemysłowych Według danych GUS za 2012r. łącznie blisko 45% ścieków komunalnych na terenie województwa podkarpackiego wytworzyły miasta: Rzeszów – 10,250 hm 3 , Przemyśl – 2,730 hm 3 , Mielec – 2,781 hm 3 , Krosno - 2,179 hm 3 , Stalowa Wola – 2,517 hm 3 , Dębica – 2,064 hm 3 , Jarosław – 1,751 hm 3 . Oczyszczaniem ścieków komunalnych w mieście Stalowa Wola zajmuje się mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia o przepustowości 17.500 m 3 /d. Łączna ilość ścieków oczyszczanych przez stalowowolską oczyszczalnię w 2012 r. wyniosła 2.517 dam 3 /r. Ścieki pochodzące z terenów HSW i Specjalnej Strefy Ekonomicznej odprowadzane są do Centralnej Oczyszczalni Ścieków Przemysłowych o przepustowości 100 000 m 3 /d. Ilość ścieków przemysłowych oczyszczonych przez Centralną Oczyszczalnię Ścieków w 2012 r. wyniosła 3.755 dam 3 /r. 27 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Wg danych WIOS z 2010r. Rzeszów, Stalowa Wola oraz zakłady zlokalizowane w powiecie tarnobrzeskim i miastach: Tarnobrzeg, Rzeszów, Dębica, Jasło, Mielec i Jedlicze, wytwarzają ponad 80% ścieków przemysłowych w województwie podkarpackim. 3.2.4 Jakość wód powierzchniowych płynących i podziemnych Przez miasto Stalowa Wola przepływa rzeka San. Jest to największy karpacki dopływ Wisły, o długości 443,4 km i zlewni o powierzchni 16.861,3 km 2 . Lewostronne dopływy Sanu to m.in.: Wołosaty, Solinka, Hoczewka, Osława, Sanoczek, Łęg Rokietnicki, Wisłok, Trzebośnica, Rudnia i Barcówka. Do prawostronnych dopływów należą: Czarny, Olszanka, Tyrawka, Stupnica, Wiar, Wisznia, Szkło, Lubaczówka, Złota, Tanew i Bukowa. W zlewni Sanu oprócz Stalowej Woli znajdują się miasta: Lesko, Zagórz, Sanok, Dynów, Przemyśl, Radymno, Jarosław, Lubaczów, Oleszyce, Cieszanów, Leżajsk, Sokołów Małopolski, Nowa Sarzyna, Rudnik nad Sanem, Ulanów oraz Nisko. Do Sanu odprowadzane są m.in. ścieki z firm zlokalizowanych na terenie Huty Stalowa Wola i Tarnobrzeskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Do Sanu wpływają także wody pochłodnicze z elektrowni stalowowolskiej należącej do spółki TAURON Wytwarzanie S.A. Przeprowadzone w 2010 badania jakości rzeki, w 6 punktach kontrolnych, wskazały na umiarkowany stan/potencjał ekologiczny. Główne zaopatrzenie ludności w wodę stanowią wody podziemne. Według danych WIOS z 2007r. Ocena stanu chemicznego i ilościowego jednolitych części wód podziemnych wypadła na poziomie dobrym. 3.2.5 Odpady przemysłowe i komunalne Na wysokim poziomie znajduje się również emisja ścieków i odpadów komunalnych oraz przemysłowych. Według danych WIOS za 2012 r, największą ilość odpadów przemysłowych, stanowiącą 75% odpadów całego województwa wytworzono w powiatach: dębickim (353,2 tys. Mg), stalowowolskim (261,7 tys. Mg), jarosławskim (229,6 tys. Mg), mieleckim (147,2 tys. Mg) i w mieście Rzeszowie (90,2 tys. Mg). Z kolei największe ilości odpadów komunalnych zebrano w Rzeszowie, Przemyślu, powiecie mieleckim, stalowowolskim i jarosławskim. 3.3 Działania proekologiczne Największy udział w emisji substancji i energii do środowiska na terenie miasta posiadają: TAURON Wytwarzanie S.A. (Elektrownia Stalowa Wola), Zakłady Grupy Kapitałowej HSW, powstałe w wyniku prywatyzacji i sprzedaży majątku HSW oraz Miejski 28 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Zakład Komunalny Sp. z o. o. Dlatego też najwięcej działań proekologicznych prowadzonych jest przez te jednostki. W zakresie ochrony powietrza główne działania skierowane są na redukcję emisji pyłów i gazów do powietrza atmosferycznego zarówno poprzez instalację filtrów jak i stosowanie nowoczesnych technologii produkcji, wykorzystanie paliw o wyższej zawartości zanieczyszczeń w tym biomasy i gazu. W zakresie ochrony wód podziemnych i powierzchniowych główne działania obejmują przede wszystkim racjonalizację zużycia wody zarówno w procesach technologicznych jak i do celów bytowych. Rozbudowa systemu kanalizacji sanitarnej i deszczowej, szczególnie w obszarach położonych przy strefach ochrony ujęć wody, wpłynie na zmniejszenie zagrożenia zanieczyszczenia wód głównego zbiornika wodnego 425. Natomiast wprowadzenie nowych ekologicznych technologii produkcji, stosowanie urządzeń do podczyszczania ścieków bezpośrednio w układzie jednostek powodujących ich powstawanie, modernizacja Miejskiej Oczyszczalni Ścieków oraz instalowanie urządzeń do podczyszczania ścieków deszczowych wpłynęło na poprawę stanu wód powierzchniowych rzeki San będącej głównym ich odbiornikiem. W zakresie gospodarki odpadami główne działania obejmują nadzór nad realizacją zapisów ustawy o odpadach, dotyczących konieczności jej uregulowania poprzez uzyskanie zezwoleń na produkcję, przewozy, odzysk i składowanie odpadów oraz objęcia wszystkich gospodarstw domowych zorganizowanym systemem zbierania i wywozu odpadów komunalnych. Nadrzędną zasadą w tej dziedzinie jest ograniczenie ilości wytwarzanych odpadów, co uzyskuje się poprzez modernizację procesów produkcyjnych i stosowanie nowych technologii. Kolejne zasady dotyczą powtórnego wykorzystania wytworzonych odpadów, utylizacja odpadów i minimalizacja odpadów przeznaczonych do składowania. Działania w zakresie odpadów przemysłowych dotyczyły budowy linii do wykorzystania popiołów paleniskowych przez stalowowolską elektrownię, budowy centralnych punktów gromadzenia odpadów niebezpiecznych na terenie zakładów przemysłowych i przekazywania ich do utylizacji w wyspecjalizowanych jednostkach, budowy instalacji do utylizacji pojazdów i przygotowania odpadów metalowych. W zakresie odpadów komunalnych to przede wszystkim rozbudowa systemu selektywnej zbiórki odpadów u źródła z wydzieleniem: szkła, papieru, tworzyw sztucznych oraz odpadów niebezpiecznych przeterminowanych leków, zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz baterii. W zakresie przywrócenia właściwego klimatu akustycznego ochrona przed hałasem prowadzona jest poprzez hermetyzację i modernizację urządzeń w procesach produkcji. Działania te zaowocowały w przypadku Elektrowni i Huty ograniczeniem emisji i zamknięciem jej w granicach zakładów. W przypadku hałasu pochodzącego od środków transportu najważniejsze elementy redukcji to budowa obwodnicy miasta, modernizacja starych ciągów komunikacyjnych oraz nasadzanie zieleni osłonowej. 29 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 W zakresie ochrony przez promieniowaniem elektromagnetycznym najważniejsze działania proekologiczne sprowadzają się do likwidacji energetycznych linii napowietrznych wysokiego i średniego napięcia, przebiegających w bliskiej odległości zabudowy mieszkaniowej oraz odpowiednia lokalizacja anten nadawczych i stacji bazowych telefonii komórkowej. Wszystkie te działania zostały wsparte akcjami edukacyjnymi prowadzonymi przez Urząd Miasta, Miejski Zakład Komunalny, nauczycieli w szkołach oraz organizacje pozarządowe – a wśród nich Klub Ekologiczny – Przyjaciele Ziemi. Ponadto stalowowolska elektrownia na bieżąco inwestuje w produkcję tzw. zielonej energii. Ideą proekologicznej działalności Elektrowni jest tzw. czysta produkcja, która polega na: • poprawie efektywności wykorzystania istniejących zasobów naturalnych, • poprawie efektywności wykorzystania surowców wtórnych, • ograniczeniu powstawania zanieczyszczeń na początku procesu produkcyjnego, • ograniczeniu kosztów produkcji, przy zachowaniu takiej samej jakości. Problemy, cele i priorytety w zakresie ochrony środowiska naturalnego wskazuje realizowany w Stalowej Woli Program Ochrony Środowiska Miasta i Gminy Stalowa Wola. W 2010r. Gmina Stalowa Wola przeznaczyła na wydatki inwestycyjne w zakresie ochrony środowiska 40.139,3 tys. zł., w tym: • na ochronę powietrza atmosferycznego i klimatu 22.252,7 tys. zł. • na gospodarkę ściekową i ochronę wód 6.391,3 tys. zł. • na gospodarkę odpadami, ochronę i przywrócenie wartości użytkowej gleb oraz wód podziemnych i powierzchniowych 10.555,8 tys. zł. Równocześnie wydatki inwestycyjne na gospodarkę wodną wyniosły 7.809 tys. zł., w tym na ujęcia i doprowadzenia wody 776,3 tys. zł. 4. Sytuacja społeczna 4.1. Dane demograficzne Według danych na koniec 2012 Stalowa Wola była zamieszkiwana przez 62.949 mieszkańców, co daje jej 65 miejsce w skali kraju. Gęstość zaludnienia całego powiatu stalowowolskiego na tle województwa podkarpackiego przedstawia poniższa tabela. 30 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 2 Tabela 11. Zaludnienie w poszczególnych powiatach województwa podkarpackiego (dane w os./ km ) Lp. Powiat 2012 r. 1 Powiat przeworski 114 2 Powiat sanocki 79 3 Powiat strzyżowski 124 4 Powiat leski 32 5 Powiat lubaczowski 44 6 Powiat przemyski 61 7 Powiat jarosławski 119 8 Powiat jasielski 139 9 Powiat krośnieński 121 10 Powiat tarnobrzeski 104 11 Powiat bieszczadzki 20 12 Powiat brzozowski 123 13 Powiat ropczyckosędziszowski 134 14 Powiat rzeszowski 142 15 Powiat stalowowolski 131 16 Powiat łańcucki 176 17 Powiat mielecki 155 18 Powiat niżański 86 19 Powiat dębicki 174 20 Powiat kolbuszowski 81 21 Powiat leżajski 120 Źródło: Dane GUS za 2012r. Powiat stalowowolski w 2012r. znajdował się w III grupie (95 – 135 os./ km 2 ) pod względem gęstości zaludnienia, które wyniosło w Stalowej Woli 131 os./ km 2 , podczas gdy średnia dla Podkarpacia to 119 osób na km 2 . Bardziej zaludnione od Stalowej Woli były tylko powiaty: rzeszowski, łańcucki, mielecki, dębicki, jasielski oraz ropczycko-sędziszowski. Zestawienie wysokości zaludnienia w Stalowej Woli, w 2012r. w porównaniu do wybranych większych miast województwa podkarpackiego przedstawia poniższa tabela. Tabela 12. Zaludnienie Stalowej Woli na tle wybranych miast województwa podkarpackiego w 2012 r. Wyszczególnienie Stalowa Wola Krosno Przemyśl Rzeszów Tarnobrzeg Mielec Ludność 2012 r. 2 Ogółem Os./ km 62 9491 47 307 64 276 182 028 48 558 61 238 778 1 088 1 392 1 564 569 1 306 Źródło: Dane GUS za 2012 r. 31 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Gęstość zaludnienia w Stalowej Woli wg danych GUS wyniosła w 2012r. 778 os./ km 2 , co klasyfikuje ją za Rzeszowem, Przemyślem, Mielcem i Krosnem. Najnowsze dane wskazują, że w latach 2007-2012 następował stały spadek liczby mieszkańców Stalowej Woli. W prezentowanym okresie liczba ludności spadła o 3.754 osoby. Wykres 6. Liczba ludności w Stalowej Woli w latach 2007–2012 Źródło: Urząd Miasta Stalowej Woli Oprócz spadku liczby ludności występuje także zjawisko przewagi kobiet. Współczynnik feminizacji wskazuje, iż na 100 mężczyzn przypada 108 kobiet (dane GUS za 2012 r.). Wykres 7. Liczba ludności w Stalowej Woli w latach 2007–2012 wg płci Źródło: Dane GUS za lata 2007-2012 32 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Ruch naturalny ludności wg płci przedstawia poniższa tabela. Tabela 13. Ruch naturalny wg płci w latach 2007–2012 Wyszczególnienie 2007 r. Ogółem Mężczyźni Kobiety 571 310 261 Ogółem Mężczyźni Kobiety 492 278 214 Ogółem Mężczyźni Kobiety 4 0 4 2008 r. 2009 r. 2010 r. URODZENIA ŻYWE 568 599 559 289 306 320 279 293 239 ZGONY OGÓŁEM 502 509 480 280 282 278 222 227 202 ZGONY NIEMOWLĄT 3 3 1 2 2 1 1 1 0 2011 r. 2012 r. 529 276 253 528 278 250 474 228 246 449 242 207 1 1 0 0 0 0 Źródło: Dane GUS za lata 2007–2012 W latach 2007-2012 obserwowano stosunkowo niski przyrost naturalny, przy czym w latach 2007, 2010 i 2012 ukształtował się on na poziomie 79 osób. W badanym okresie największy przyrost naturalny miał miejsce w 2009r., natomiast spadek przyrostu naturalnego zaobserwowano w 2008 i 2011r. Wykres 8. Przyrost naturalny ogółem w Stalowej Woli w latach 2007-2012 Źródło: Dane GUS za lata 2007–2012 W omawianym okresie, przyrost naturalny wśród mężczyzn po załamaniu w roku 2008, zwiększał się stopniowo w latach następnych i w 2012 r. był wyższy niż w roku 2007. Z kolei przyrost naturalny wśród kobiet zwiększał się w latach 2007 – 2009, a drastycznie zmniejszył się w 2010 i 2011r. Na koniec badanego okresu tj. w 2012 r. przyrost naturalny wśród kobiet był niższy niż w roku 2007. W latach 2007-2009 i w 2012 r. przyrost naturalny wśród kobiet był wyższy niż wśród mężczyzn. 33 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Wykres 9. Przyrost naturalny wg płci w Stalowej Woli w latach 2007-2012 Źródło: Dane GUS za lata 2007–2012 W omawianym okresie liczba zameldowań przejawiała tendencję spadkową. Jedynie w latach 2009 i 2011 zameldowało się więcej osób niż rok wcześniej, przy czym liczba zameldowań nigdy nie przekroczyła poziomu z 2007 r. Liczba wymeldowanych także corocznie spadała, z wyjątkiem 2011 r. Z kolei w 2012r. liczba wymeldowań była o 240 niższa, iż w 2007 r. Wykres 10. Struktura migracji w latach 2007-2012 w Stalowej Woli Źródło: Dane GUS za lata 2007–2012 Warto także zauważyć, iż w okresie 2007-2012, w każdym roku, liczba wymeldowań była ponad dwukrotnie wyższa niż liczba zameldowań. W 2012 r. liczba wymeldowań była ponad 2,5-krotnie większa niż zameldowań (993 osoby wobec 376). 34 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Tabela 14. Migracje gminne na pobyt stały wg typu i kierunku w latach 2007-2012 Wyszczególnienie 2007 r. Ogółem Miasta Wieś Zagranica 541 180 308 53 Ogółem Miasta Wieś Zagranica 1233 468 566 199 2008 r. 2009 r. Zameldowania 397 408 154 153 199 210 44 45 Wymeldowania 1107 1016 387 369 463 488 257 159 2010 r. 2011 r. 2012 r. 380 155 191 34 429 163 232 34 376 133 211 32 977 376 470 131 1045 398 554 93 993 429 445 119 Źródło: Dane GUS za lata 2007-2012 W strukturze ludności Stalowej Woli przeważają osoby w wieku produkcyjnym (stanowią one 69% ogółu mieszkańców), ale na przestrzeni lat 2007 - 2012 zaobserwowano bardzo niekorzystne zjawisko polegające na spadku liczby osób w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym, przy jednoczesnym wzroście liczby osób w wieku poprodukcyjnym. Taka tendencja przyczynia się do starzenia społeczności lokalnej i w przyszłości może obciążyć fiskalnie osoby pracujące. Konieczne staje się więc wspieranie rozwoju polityki prorodzinnej. Wykres 11. Procentowy udział osób w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym na przestrzeni lat 2007-2012 w Stalowej Woli Źródło: Dane GUS za lata 2007-2012 35 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Tabela 15. Liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym w latach 2007–2012 w Stalowej Woli Wyszczególnienie 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. Ludność w wieku przedprodukcyjnym (poniżej 15 lat) Ogółem 9 178 8 864 8 670 8 983 8 736 Mężczyźni 4 725 4 577 4 458 4 620 4 496 Kobiety 4 453 4 287 4 212 4 363 4 240 Ludność w wieku produkcyjnym Ogółem 46 917 46 254 45 589 46 187 45 384 Mężczyźni (15 - 64 lata) 23 797 23 629 23 462 23 804 23 492 Kobiety (15 - 59 lat) 23 120 22 625 22 127 22 383 21 892 Ludność w wieku poprodukcyjnym Ogółem 8 893 9 235 9 630 10 147 10 636 Mężczyźni 2 899 2 907 2 981 3 054 3 231 Kobiety 5 994 6 328 6 649 7 093 7 405 2012 r. 8 516 4 389 4 127 44 377 23 040 21 337 11 296 3 448 7 848 Źródło: Dane GUS za lata 2007-2012 4.2. Zasoby mieszkaniowe W 2012r. w Stalowej Woli było 22 641 mieszkań. Analiza danych z lat 2007-2012 pokazuje, iż w badanym okresie nie zaobserwowano znaczących zmian w zakresie liczby mieszkań, których w 2012r. było zaledwie o 19 więcej niż w roku 2007. Nieznacznie wzrosła także liczba izb (wzrost o 0,8% w stosunku do roku 2007) oraz powierzchnia użytkowa mieszkań (wzrost o 1,14% w stosunku do roku 2007). Tabela 16. Zasoby mieszkaniowe w Stalowej Woli w latach 2007-2012 Wyszczególnienie Jednostka miary ob. ob. Mieszkania Izby Powierzchnia użytkowa mieszkań m 2 2007 r. 2008 r. 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. 22622 81289 22661 81509 22692 81687 22748 81861 22617 81806 22641 81940 1302763 1308187 1312608 1316737 1314233 1317620 Źródło: Dane GUS za lata 2007–2012 W omawianym okresie wzrosła także nieznacznie przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkań, która zwiększyła się z 57,6 m 2 w 2007 r. do 58,2 m 2 w 2012 r. Wykres 12. Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkań w Stalowej Woli w latach 2007–2012 2 (dane w m ) Źródło: Dane GUS za lata 2007-2012 36 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Zwiększyła się również przeciętna powierzchnia użytkowa przypadająca na 1 mieszkańca, która wzrosła z 20,0 m 2 /os. do 20,9 m 2 /os. Wykres 13. Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkań na 1 osobę w Stalowej Woli 2 w latach 2007–2012 (dane w m /os.) Źródło: Dane GUS za lata 2007-2012 Stalowa Wola znajduje się na 3 miejscu w porównaniu do wybranych miast województwa podkarpackiego pod względem liczby mieszkań i izb oraz na 4 miejscu w zakresie powierzchni użytkowej mieszkań. Tabela 17. Zasoby mieszkaniowe w wybranych miastach województwa podkarpackiego w 2012r. Wyszczególnienie Rzeszów Przemyśl Stalowa Wola Mielec Tarnobrzeg Krosno Mieszkania Izby 68 588 24 444 22 641 20 404 17 073 16 938 256 121 83 251 81 940 77 447 63 059 66 586 Powierzchnia użytkowa mieszkań 4 582 965 1 481 264 1 317 620 1 326 438 1 085 861 1 195 276 Źródło: Dane GUS za 2012r Większość mieszkań w mieście jest wyposażona w instalacje wodociągowe, łazienki oraz ogrzewanie centralne. Tabela 18. Udział mieszkań wyposażonych w instalacje, w liczbie mieszkań ogółem w Stalowej Woli w latach 2007-2010 (dane w %) Wyszczególnienie Wodociąg Łazienka Centralne ogrzewanie 2007 r. 99,2 2008 r. 99,2 2009 r. 99,2 2010 r. 99,2 98,2 97,5 98,2 97,5 98,2 97,5 98,2 97,5 Źródło: Dane GUS za lata 2007–2010 W mieście jest ok. 3 razy więcej ludności (62.949 os.) niż mieszkań (22.641 szt.). Zasoby te nie zaspokajają jednak potrzeb społeczności lokalnej. W bardzo podobnej sytuacji 37 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 znajdują się pozostałe badane miasta województwa podkarpackiego (Krosno, Przemysł, Rzeszów, Tarnobrzeg, Mielec), gdzie stosunek ludności do mieszkań wynosi ok. 3 os./mieszkanie. Obraz 4. Stalowowolskie osiedle mieszkaniowe 4.3. Pomoc społeczna 4.3.1. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej Głównym celem pomocy społecznej jest realizacja polityki socjalnej państwa w zakresie niwelowania zjawiska marginalizacji i ochrony prawa do godnego życia. Na terenie miasta tę rolę spełnia Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej (MOPS), mieszczący się przy ul. Dmowskiego 1. MOPS realizuje zadania z zakresu pomocy społecznej i zajmuje się: diagnozowaniem problemów społecznych, wypracowaniem właściwych i skutecznych form pomocy, podejmowaniem działań mających na celu eliminowanie lub ograniczenie przyczyn niewydolności finansowej, przeciwdziałaniem marginalizacji i wykluczeniu społecznemu osób i rodzin pozostałych w kręgu zainteresowania pomocy społecznej. Podstawowym działaniem Ośrodka jest praca socjalna i świadczenie usług socjalnych. Świadczenia materialne stanowią jedynie uzupełnienie tych działań. Praca socjalna to forma wsparcia mająca na celu pomoc osobom i rodzinom we wzmacnianiu lub odzyskaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie poprzez pełnienie odpowiednich ról społecznych oraz tworzenie warunków sprzyjających temu celowi. Uzupełnieniem dla pracy socjalnej jest poradnictwo specjalistyczne: prawne, psychologiczne i pedagogiczne. 38 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Praca socjalna i poradnictwo specjalistyczne świadczone są bez względu na posiadany dochód, osobom i rodzinom, które mają trudności w rozwiązywaniu swoich problemów lub wykazują potrzebę wsparcia w tym zakresie. Rodziny przeżywające trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo – wychowawczych i prawidłowym funkcjonowaniu w życiu społecznym mogą skorzystać z pomocy asystenta rodziny. MOPS oferuje także usługi opiekuńcze, które są szczególnie istotne dla osób starszych i niepełnosprawnych o ograniczonej sprawności ruchowej oraz usługi specjalistyczne, skierowane do osób z zaburzeniami psychicznymi. W ramach świadczeń specjalistycznych usług psychiatrycznych MOPS prowadzi zajęcia terapeutyczne w ramach indywidualnych programów dla dzieci z problemem autyzmu w ich domach rodzinnych. MOPS podejmuje również działania aktywizacji zawodowej i społecznej, stwarzające możliwość powrotu do zatrudnienia oraz aktywnego życia społecznego. Działania te realizowane są poprzez: 1) Klub Integracji Społecznej (KIS), którego celem jest reintegracja społeczna i zawodowa. Działalność klubu jest kierowana głównie do osób bezrobotnych, którzy potrzebują wsparcia w powrocie na rynek pracy. Klub prowadzi zajęcia edukacyjne, psychoedukacyjne, poradnictwo: prawne, socjalne, psychologiczne, z doradcą zawodowym, z terapeutą ds. uzależnień, pomaga także w zakresie samokształcenia i samopomocy oraz spędzania wolnego czasu. 2) Projekt systemowy „Czas na aktywność w gminie Stalowa Wola” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki na lata 2007 – 2013, Priorytet VII, Działanie 7.1, Poddziałanie 7.1.1. Celem głównym projektu jest wzrost aktywności zawodowej i społecznej uczestników projektu poprzez stworzenie systemu, który umożliwi im i ich rodzinom wyjście z trudnej sytuacji życiowej. W ramach projektu od 2013 roku w MOPS funkcjonuje Klub Wolontariusza, z którego pomocy może skorzystać każdy zainteresowany mieszkaniec gminy. Przy MOPS działa także Klub Trzeźwego Życia, który świadczy różne formy pomocy osobom wychodzącym z uzależnienia, organizując m.in.: zajęcia klubowe, mitingi AA, samopomoc, punkt konsultacyjny. Pracę socjalną MOPS wspierają także następujące ośrodki wsparcia dziennego: 1) Dzienny Dom Pobytu (ul. Dmowskiego 1), będący ośrodkiem wsparcia dla osób starszych i samotnych. Celem działania placówki jest pomoc w zachowaniu sprawności fizycznej i intelektualnej osobom, które zakończyły aktywność zawodową i które z różnych powodów utraciły lub w znacznym stopniu ograniczyły więź 39 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 rodzinną, a otaczająca ich samotność nie pozwala na prawidłowe funkcjonowanie w społeczeństwie. 2) Warsztat Terapii Zajęciowej przy MOPS (ul. Podleśna 2) zajmujący się rehabilitacją społeczną i zawodową dorosłych osób niepełnosprawnych umysłowo i psychicznie dla poprawy ich sprawności psychofizycznej, wzrostu kompetencji społecznych oraz zwiększenia szans na prawidłowe pełnienie ról społecznych, w tym zawodowych. 3) Specjalistyczna Placówka Wsparcia Dziennego Świetlica „TĘCZA” (Al. Jana Pawła II 5), mająca na celu zapewnienie opieki wychowawczej dzieciom w warunkach niekorzystnych dla ich rozwoju, tworzenie im warunków do nauki i pomoc w nauce, pomoc w wyrównywaniu braków i nadrabianiu zaległości, rozwijanie zainteresowań i uzdolnień wychowanków poprzez prowadzone koła zainteresowań a przede wszystkim łagodzenie niedostatków wychowawczych w rodzinie i eliminowanie zaburzeń zachowania. W 2012 r. MOPS udzielił wsparcia dla 2.204 rodzin zamieszkałych łącznie przez 4.837 osób. Podział wsparcia z uwagi na występujące problemy kształtował się następująco: długotrwała lub ciężka choroba – 1.250 rodzin, niepełnosprawność – 886 rodzin, bezrobocie – 938 rodzin, ubóstwo - 850 rodzin, bezradność w sprawach opiekuńczo – wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego (ogółem) – 508 rodzin. 4.3.2. Pozostałe instytucje pomocy społecznej Na terenie miasta znajduje się 1 Dom Pomocy Społecznej, 2 Środowiskowe Domy Samopomocy oraz Stalowowolski Ośrodek Wsparcia i Interwencji Kryzysowej. Łącznie dysponują one 186 miejscami, przy czym 86 miejsc przypada na SDS-y, które są ośrodkami pobytu dziennego. Dodatkowo na terenie powiatu działa Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie oraz inne instytucje niosące pomoc. Dom Pomocy Społecznej mieści się przy ulicy Dmowskiego. Jest to nowoczesny i dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych zakład. Budynek położony jest w centrum miasta, w otoczeniu 70 arów zieleni. W domu znajduje się 88 miejsc mieszkalnych, kaplica, biblioteka, jadalnia, świetlica, gabinet lekarski i fizjoterapii. Z opieki w Domu Pomocy Społecznej korzysta 88 jego mieszkańców. Kolejną instytucją pomocy społecznej jest Środowiskowy Dom Samopomocy nr 1 dla osób z zaburzeniami psychicznymi prowadzony przez Gminę Stalowa Wola, który istnieje od 1996 r. i stanowi dzienny ośrodek wsparcia dla dorosłych osób z zaburzeniami psychicznymi (przewlekle psychicznie chorych i upośledzonych umysłowo). Podstawowym 40 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 celem jest nabywanie, podtrzymywanie i rozwijanie umiejętności niezbędnych do samodzielnego funkcjonowania osób z zaburzeniami psychicznymi, pomoc w kryzysach, a także działanie na rzecz ich integracji ze społecznością lokalną oraz budowanie systemu wsparcia dla członków ich rodzin. W 2012 r. ŚDS nr 1 dysponował 52 miejscami, a z jego usług skorzystały 63 osoby z zaburzeniami psychicznymi. Podobnego typu działania realizuje także Środowiskowy Dom Samopomocy nr 2 dla osób z zaburzeniami psychicznymi, prowadzony przez Gminę Stalowa Wola i działający od 2007r. Funkcjonuje on w części budynku Przedszkola Nr 4, która została specjalnie zaadaptowana i wyremontowana na potrzeby ośrodka. Ze względu na zróżnicowaną niepełnosprawność ośrodek ten jest placówką typu A, B i C. Dom typu A przeznaczony jest dla osób przewlekle psychicznie chorych, typu B dla osób upośledzonych umysłowo, natomiast typu C dla osób wykazujących inne przewlekłe zaburzenia czynności psychicznych. W 2012 r. ŚDS nr 2 dysponował 34 miejscami, a z jego usług skorzystało 38 osób z zaburzeniami psychicznymi. Znaczącą rolę w zakresie pomocy społecznej odgrywa także w Stalowej Woli Stalowowolski Ośrodek Wsparcia i Interwencji Kryzysowej (SOWiIK), który udziela pomocy psychologicznej oraz wsparcia dzieciom, młodzieży i dorosłym, których rodziny znalazły się w ostrym kryzysie, zagrożone są poważnymi urazami fizycznymi i psychicznymi lub przeżyły poważną stratę (przemoc, nagła śmierć bliskiej osoby, wypadek, ciężka choroba, pożar, powódź). Ośrodek pomaga w konstruktywnym rozwiązywaniu problemów osobistych, rodzinnych, małżeńskich, materialno-bytowych związanych z zaistniałym kryzysem. Ośrodek prowadzi m.in. hostel zapewniający całodobowe zakwaterowanie osobom, które znalazły się w sytuacji kryzysowej oraz ich rodzina nie jest w stanie udzielić im schronienia i ochrony. Zadania hostelu dotyczą osób doświadczających przemocy, ofiar pożarów, powodzi, katastrof budowlanych i innych uniemożliwiających pozostawanie w dotychczasowym miejscu zamieszkania. W 2012 r. hostel dysponował 12 miejscami (trzy pokoje z łazienkami). W 2012 r. w hotelu było zakwaterowanych 41 osób, w tym 13 matek z dziećmi (19 dzieci) oraz 9 kobiet i 1 mężczyzna bez dzieci. Wszystkie osoby w sumie przebywały w hostelu przez 1.749 osobodni (do 3 miesięcy – zgodnie z ustawą o pomocy społecznej). Z kolei z pomocy ambulatoryjnej skorzystało 651 osób, w tym 504 rodziny, a interwencja kryzysowa poza SOWiIK objęła 12 osób. Duże znaczenie społeczne ma także Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Stalowej Woli (PCPR), funkcjonujące jako samodzielna jednostka organizacyjnobudżetowa, podporządkowana bezpośrednio Zarządowi Powiatu. Zostało ono powołane uchwałą nr IV/9/99 Rady Powiatu Stalowowolskiego z dnia 5 lutego 1999r. i obejmuje swoim zasięgiem Powiat Stalowowolski. Zadania Centrum obejmują: umieszczanie dzieci w placówkach opiekuńczo-wychowawczych (domy dziecka) i rodzinach zastępczych. 41 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 udzielanie pomocy pieniężnej dla rodzin zastępczych, usamodzielnionych wychowanków rodzin zastępczych i placówek opiekuńczo-wychowawczych. kierowanie osób tego wymagających do domów pomocy społecznej. prowadzenie interwencji kryzysowej dla ofiar przemocy lub klęsk żywiołowych. udzielanie osobom niepełnosprawnym dofinansowań do pobytu na turnusach rehabilitacyjnych, likwidacji barier architektonicznych, w komunikowaniu się i technicznych, zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze. dofinansowanie kosztów tworzenia i działania warsztatów terapii zajęciowej. orzekanie o niepełnosprawności (dla dzieci do 16 r.ż.) i stopniu niepełnosprawności (młodzież powyżej 16 r.ż. i osoby dorosłe). nadzór merytoryczny nad działalnością placówek opiekuńczo-wychowawczych i domów pomocy społecznej funkcjonujących na terenie powiatu stalowowolskiego. Inne instytucje pomocy społecznej mieszczące się na terenie miasta to: Polski Czerwony Krzyż, ul. Hutnicza 8. Koło Stalowowolskie Towarzystwa Pomocy im. św. Brata Alberta, Popiełuszki 4, prowadzące: Schronisko dla bezdomnych mężczyzn przy ul. Jaśminowej 2 oraz Dom Dziecka „Ochronka” im. Św. Brata Alberta przy ul. Wałowej 46. Zakład Pielęgnacyjno - Opiekuńczy, ul. Dąbrowskiego 5. Ośrodek Rehabilitacji Dzieci Niepełnosprawnych, ul. Czarnieckiego 3. Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Stalowej Woli, ul. Okulickiego 12. Dom Dziecka w Stalowej Woli, ul. Podleśna 6. Na terenie miasta działa także Żłobek Miejski oferujący 90 miejsc dla dzieci od ukończenia 20 tygodnia do 3 roku życia. Działalność żłobka obejmuje swoim zakresem działania profilaktyczne i opiekę nad dziećmi. Do żłobka przyjmowane są dzieci niepełnosprawne, jeśli nie wymagają opieki indywidualnej. W żłobku funkcjonują 4 oddziały: 1 oddział niemowlęcy - grupa „0″ dla dzieci w wieku od 5 m-cy do 16 m-cy (maksymalnie 12 dzieci), 3 oddziały poniemowlęce dla dzieci w wieku od 16 m-cy do 3 lat (grupa I maksymalnie 18 dzieci, grupa II i III – maksymalnie 30 dzieci). Tabela 19. Liczba żłobków na terenie Stalowej Woli w latach 2007–2012 Wyszczególnienie Żłobki Miejsca rzeczywiste Dzieci przebywające w ciągu roku 2007 r. 1 76 124 2008 r. 1 75 144 2009 r. 1 82 131 2010 r. 1 81 136 2011 r. 1 90 141 2012 r. 1 90 146 Źródło: Dane GUS za lata 2007–2012 42 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Liczba dzieci przebywających w żłobkach wzrosła ze 124 w 2007 r. do 146 w 2012 r. W 2012 r. w Stalowej Woli było 2.271 dzieci w wieku od 0 – 3 lat, natomiast miejsc rzeczywistych 90, co oznacza, że na 1 miejsce przypadało ponad 25 dzieci. Z tych danych wynika, że liczba miejsc w żłobkach jest zbyt mała w stosunku do łącznej liczby dzieci w wieku od 0 do 3. 4.4. Organizacje pozarządowe Istotnym elementem wpływającym na rozwój gminy jest działalność organizacji pozarządowych, wspierających funkcjonowanie administracji państwowej oraz samorządu w dziedzinach takich, jak przedsiębiorczość, edukacja, walka z patologiami i bezrobociem. Oferują one szeroki wachlarz usług dla lokalnej społeczności. Na dzień 30.08.2012r., w Stalowej Woli, zlokalizowane były następujące typy stowarzyszeń, działających w oparciu o zapisy Ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 roku „Prawo o stowarzyszeniach”: 82 stowarzyszenia wpisane do KRS, 21 stowarzyszeń Kultury Fizycznej, wpisanych do KRS, 3 stowarzyszenia pn.: „Ochotnicze Straże Pożarne”, 25 stowarzyszeń „zwykłych”, 7 stowarzyszeń Kultury Fizycznej, 22 Terenowe Jednostki Organizacyjne Stowarzyszeń5. Najbardziej aktywne i znane stalowowolskie organizacje to m.in.: 1. Katolickie Stowarzyszenie na Rzecz Osób Szczególnej Troski „FLORIAN”, 2. Koło Stalowowolskie Towarzystwa Pomocy im. św. Brata Alberta, 3. Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział Terenowy w Stalowej Woli, 4. Podkarpackie Stowarzyszenie Rozwoju i Integracji „Batna”, 5. Polski Komitet Pomocy Społecznej Zarząd Powiatowy, 6. Polski Związek Głuchych - Koło Terenowe w Stalowej Woli, 7. Polski Związek Niewidomych Okręg Podkarpacki Koło Powiatowe w Stalowej Woli, 8. Poradnia profilaktyki i terapii uzależnień MONAR, 9. Stalowowolskie Stowarzyszenie Fotograficzne „Animus”, 10. Stalowowolskie Towarzystwo Stwardnienia Rozsianego, 11. Stowarzyszenie „Uniwersyteckie Srebrne Lata”, 12. Stowarzyszenie „Zdrowie Psychiczne”, 13. Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej „SZANSA”, 14. Stowarzyszenie na Rzecz Osób Dotkniętych Przemocą w Rodzinie „TARCZA”, 15. Stowarzyszenie na Rzecz Osób Niepełnosprawnych Ruchowo SONIR, 16. Stowarzyszenie na Rzecz Osób Szczególnej Troski „NADZIEJA”, 5 Źródło: www.stalowowolski.pl 43 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 17. Stowarzyszenie Opieki nad Dziećmi „Oratorium” im. Bł. Ks. Br. Markiewicza, 18. Stowarzyszenie Profilaktyki Społecznej „PRYZMAT”, 19. Stowarzyszenie Przyjaciół Domu Pomocy Społecznej w Stalowej Woli, 20. Stowarzyszenie Przyjaciół Klasztoru Braci Mniejszych Kapucynów w Stalowej Woli Rozwadowie – POKÓJ i DOBRO, 21. Stowarzyszenie Rehabilitacyjne Kobiet po Mastektomii „AMAZONKA”, 22. Stowarzyszenie Ruch Pomocy Psychologicznej INTEGRACJA. Oprócz nich aktywnie działają także stowarzyszenia zajmujące się kulturą i sportem, opisane w pkt. 4.7 niniejszej strategii oraz stowarzyszenia zajmujące się rozwojem gospodarczym, opisane w pkt. 5. Na terenie Stalowej Woli znajduje się również 8 parafii: 1) Parafia pw. Matki Bożej Królowej Polski (KONKATEDRA, Bazylika Mniejsza), Obraz 5. Kościół pw. Matki Bożej Królowej Polski (Konkatedra, Bazylika Mniejsza) 2) Parafia pw. Matki Bożej Różańcowej, 3) Parafia pw. Opatrzności Bożej, 4) Parafia pw. Świętego Floriana, 5) Parafia pw. Trójcy Przenajświętszej, (Zgromadzenie Księży Św. Michała Archanioła Księża Michalici), 6) Parafia pw. Bł. Jana Pawła II, 7) Parafia pw. Matki Bożej Szkaplerznej, 8) Parafia pw. Zwiastowania Pańskiego (Zakon Braci Mniejszych Kapucynów - Ojcowie Kapucyni). 44 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Obraz 6. Kościół pw. Matki Bożej Szkaplerznej Obraz 7. Kościół pw. Zwiastowania Pańskiego 4.5. Bezpieczeństwo W powiecie stalowowolskim wskaźnik przestępczości w 2011 r. kształtował się na bardzo wysokim poziomie. Powiat stalowowolski znalazł się na czwartym miejscu wśród powiatów bieszczadzkiego, tarnobrzeskiego i leskiego, charakteryzujących się największą liczbą przestępstw stwierdzonych w zakończonych postępowaniach przygotowawczych na 1000 ludności. Średnia liczba tego typu przestępstw kształtowała się dla tych powiatów na poziomie od 20 do 25 przestępstw na 1000 ludności, przy średniej dla woj. Podkarpackiego na poziomie 18 przestępstw na 1000 ludności. W 2011r. w powiecie stalowowolskim zaobserwowano 2.537 przestępstw w zakończonych postępowaniach przygotowawczych. Wykres 14. Przestępstwa ogółem w latach 2007-2011 Źródło: Dane GUS za lata 2007-2011 45 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Wśród powyższych przestępstw najwięcej było przestępstw drogowych – 499 i kradzieży rzeczy - 393, a najmniej przestępstw z uszczerbkiem na zdrowiu – 41 i udziałów w bójce – 33. W roku 2011 na terenie powiatu stalowowolskiego nie stwierdzono zabójstw. Wykres 15. Struktura przestępczości ogółem w powiecie stalowowolskim w 2011 r. Źródło: Dane GUS za 2011 r. W latach 2007-2011 znacznie wzrosła wykrywalność przestępstw. W 2007 r. kształtowała się ona na poziomie 71% i w kolejnych latach systematycznie rosła, osiągając w 2011r. poziom 75,5%. Wskaźniki wykrywalności sprawców znacznie się jednak od siebie różnią w zależności od typu popełnionego przestępstwa. Największą wykrywalność sprawców zaobserwowano dla przestępstw drogowych (99,4%) i przestępstw gospodarczych (93,4%), a najmniejszą dla kradzieży z włamaniem (31,1%) oraz kradzieży rzeczy (36,1%). Wykres 16. Wskaźniki wykrywalności sprawców przestępstw stwierdzonych wg wybranych rodzajów przestępstw w 2011 r. Źródło: Dane GUS za 2011 r. 46 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 4.6 Ochrona zdrowia Na przestrzeni lat 2007-2012 liczba placówek ochrony zdrowia w Stalowej Woli wzrosła z 20 w 2007 r. do 25 w 2011 r. W badanym okresie o 11 spadła natomiast liczba praktyk lekarskich. Tabela 20. Placówki ochrony zdrowia na terenie Stalowej Woli w latach 2007-2011 Wyszczególnienie Placówki Ochrony Zdrowia ogółem w tym publiczne w tym niepubliczne Praktyki lekarskie 2007 r. 20 3 17 44 2008 r. 18 2 16 29 2009 r. 21 2 19 26 2010 r. 21 2 19 33 2011 r. 25 2 23 33 Źródło: Dane GUS za lata 2007–2011 Najważniejszym podmiotem, zajmującym się ochroną zdrowia jest Powiatowy Szpital Specjalistyczny w Stalowej Woli, dysponujący nowoczesną bazą diagnostyczno leczniczą. Udziela on świadczeń zdrowotnych, zajmuje się ratowaniem, przywracaniem oraz poprawą zdrowia, a także promocją zdrowia i zapobieganiem chorobom oraz przygotowywaniem osób do wykonywania zawodów medycznych. Podstawowe zadania zakładu sprowadzają się do sprawowania opieki stacjonarnej, udzielania specjalistycznych i konsultacyjnych świadczeń ambulatoryjnych, działania na rzecz promocji zdrowia oraz szkolenia pracowników medycznych. W Powiatowym Szpitalu Specjalistycznym funkcjonują następujące oddziały lecznicze: 1) Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii, 2) Oddział Chirurgiczny Ogólny z Pododdziałem Urologicznym, 3) Oddział Chirurgii Urazowo-Ortopedycznej, 4) Oddział Chorób Wewnętrznych, 5) Oddział Dermatologiczny, 6) Oddział Ginekologiczno-Położniczy, 7) Oddział Kardiologiczny, 8) Oddział Kardiologii Inwazyjnej i Angiologii, 9) Oddział Leczenia Alkoholowych Zesp. Abstyn., 10) Oddział Nefrologiczny, 11) Oddział Neonatologiczny, 12) Oddział Neurologiczny, 13) Oddział Okulistyczny, 14) Oddział Otolaryngologiczny, 15) Oddział Pediatryczny, 16) Oddział Psychiatrii Dziennej, 47 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 17) Oddział Psychiatryczny, 18) Szpitalny Oddział Ratunkowy. W latach 2007-2009 zaobserwowano wzrost liczby hospitalizacji w szpitalu. Przy czym największa liczba hospitalizacji przypadała na rok 2009. Po roku 2009 liczba hospitalizacji sukcesywnie malała osiągając wartość 29.253 w roku 2012. Nadal pozostała ona jednak większa niż liczba hospitalizacji z 2007 r. wynosząca 27.817. Wykres 17. Liczba hospitalizacji w Powiatowym Szpitalu Specjalistycznym w Stalowej Woli na przestrzeni lat 2007–2012 Źródło: Dane Powiatowego Szpitala Specjalistycznego w Stalowej Woli za lata 2007–2012 W odróżnieniu od hospitalizacji na przestrzeni lat 2007-2012, liczba świadczeń ambulatoryjnych spadła z 94.031 w 2007 r. do 89.427 w roku 2012. Wykres 18. Liczba świadczeń ambulatoryjnych w Powiatowym Szpitalu Specjalistycznym w Stalowej Woli w latach 2007–2012 Źródło: Dane Powiatowego Szpitala Specjalistycznego w Stalowej Woli za lata 2007–2012 48 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Oprócz Powiatowego Szpitala Specjalistycznego w Stalowej Woli istnieje także wiele innych placówek opieki medycznej m.in. Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej, który mieści się przy ul. Kwiatkowskiego 2. Zakład świadczy usługi głównie dla mieszkańców Gminy Stalowa Wola oraz powiatu stalowowolskiego, a także dla mieszkańców okolicznych powiatów, w ramach działalności statutowej i na zasadach określonych odpowiednimi ustawami. Terytorialnie zakład stanowi jednostkę o strukturze zwartej. Świadczenia zdrowotne z zasady udzielane są kompleksowo, w jednym budynku, za wyjątkiem niektórych badań specjalistycznych, które zlecane są podwykonawcom. Zakres udzielanych świadczeń obejmuje: 1) Podstawową opiekę zdrowotną (świadczenia lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, pielęgniarek środowiskowo-rodzinnych, pielęgniarek w środowisku nauczania i wychowania). 2) Ambulatoryjne lecznictwo specjalistyczne (poradnie: diabetologiczna, kardiologiczna, dermatologiczna, neurologiczna, leczenia bólu, pulmonologiczna, reumatologiczna, medycyny sportowej, ginekologiczno-położnicza, ginekologiczna dla dziewcząt, chirurgii ogólnej, chirurgii urazowo ortopedycznej, okulistyczna, otolaryngologiczna, zdrowia psychicznego, rehabilitacyjna). 3) Rehabilitację leczniczą w warunkach oddziału stacjonarnego. 4) Rehabilitację zabiegową, ambulatoryjną i środowiskową. 5) Programy profilaktyczne. 6) Medycynę pracy. 7) Diagnostykę (pracownia analityczna, pracownia RTG, pracownia USG, pracownia mammograficzna, pracownia EKG, pracownia spirometrii). W 2012 r. liczba wykonanych badań diagnostycznych (analityka laboratoryjna, RTG, EKG, audiometria, spirometria, USG, USK, holter EKG i ciśnieniowy) w Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w Stalowej Woli wyniosła łącznie około 122.321 badań. Tabela 21. Usługi świadczone przez Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Stalowej Woli w 2012 r. Wyszczególnienie Podstawowa opieka zdrowotna Liczba zadeklarowanych pacjentów do lekarzy Liczba zrealizowanych porad Liczba zadeklarowanych pacjentów do pielęgniarek środowiskowo - rodzinnych Liczba zrealizowanych świadczeń - wizyty domowe, w tym: instruktaż, iniekcje, pomiar ciśnienia, rozeznanie środowiska, itp. Liczba osób objętych opieką pielęgniarek w środowisku nauczania i wychowania Liczba udzielonych porad /świadczeń Ambulatoryjne lecznictwo specjalistyczne Liczba porad udzielonych w zakresie wszystkich poradni specjalistycznych Rehabilitacja w ramach oddziału stacjonarnego (31 łóżek) Liczba wykonanych hospitalizacji Wartość 17 596 57 604 9 432 9 465 1 719 1 761 61 208 550 49 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Wartość Wyszczególnienie Rehabilitacja zabiegowa ambulatoryjna i środowiskowa Liczba wykonanych zabiegów Programy profilaktyczne i szczepienia ochronne Szczepienia łącznie Porady w ramach programów profilaktycznych łącznie Medycyna pracy Liczba wydanych orzeczeń pracownikom Liczba wydanych orzeczeń dla uczniów kształcących się do wykonywania zawodów w narażeniu na czynniki szkodliwe i uciążliwe 71 682 910 7 508 10 154 1 069 Źródło: Dane Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Stalowej Woli za 2012 r. Na terenie miasta Stalowa Wola działa ponadto NZOZ Ośrodek Rehabilitacji Dzieci Niepełnosprawnych, który spełnia bardzo ważną rolę w zakresie służby zdrowia. Prowadzony jest przez Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej SZANSA. Ośrodek zajmuje budynek przy ul. Czarnieckiego 3 w Stalowej Woli o powierzchni użytkowej 1082 m2. Jest to budynek piętrowy posiadający platformę pionową do przewozu osób niepełnosprawnych na piętro budynku. Budynek posiada 5 sal pobytu dziennego, 2 sale do ćwiczeń rehabilitacyjnych, salę terapii zaburzeń SI, salę doświadczania świata, 6 pomieszczeń do pracy indywidualnej, 2 pomieszczenia dla psychologów, 2 pomieszczenia dla logopedów, 2 pomieszczenia dla pedagogów, 2 gabinety terapii NDT- dla niemowląt i małych dzieci, pomieszczenia hydroterapii, fizykoterapii i masażu oraz zaplecze gospodarczo-kuchenne i administracyjne. Wszystkie pomieszczenia terapeutyczne są wyposażone zgodnie z przeznaczeniem w nowoczesny sprzęt rehabilitacyjny i pomoce dydaktyczne, dostosowane do niepełnosprawności dzieci korzystających z terapii. W 2012 roku z terapii w ośrodku skorzystało 388 dzieci zagrożonych niepełnosprawnością i niepełnosprawnych. Ośrodek zapewnia: Wieloprofilowe usprawnianie dzieci zagrożonych niepełnosprawnością i niepełnosprawnych (Rehabilitacja dzieci odbywa się w formie ambulatoryjnej i pobytu dziennego). Realizację obowiązku szkolnego dla wychowanków z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim oraz umiarkowanym lub znacznym ze sprzężonymi niepełnosprawnościami (w placówce rewalidacyjno – wychowawczej). Realizację opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju (wydawanej przez poradnie psychologiczno – pedagogiczne) dla dzieci zagrożonych niepełnosprawnością i niepełnosprawnych od momentu wykrycia niepełnosprawności do rozpoczęcia nauki szkolnej. Podopieczni Ośrodka korzystają z następujących form pomocy: diagnoza i konsultacje lekarzy specjalistów: rehabilitacji medycznej, pediatry neonatologa i ortopedy, zabiegi rehabilitacyjne, w tym: kinezyterapia, fizykoterapia, hydroterapia i masaże, diagnoza i terapia logopedyczna, 50 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 diagnoza i terapia psychologiczna, diagnoza i terapia pedagogiczna, diagnoza i terapia zaburzeń integracji sensorycznej. Wśród najpilniejszych potrzeb wskazywana jest konieczność dalszej rozbudowy ośrodka. Znaczącą jednostką opieki zdrowotnej w Stalowej Woli jest także Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "MEDYK", który powstał na bazie publicznego Miejskiego Zakładu Podstawowej Opieki Zdrowotnej na mocy uchwały Rady Powiatu Stalowej Woli z 2000 r. Został utworzony przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością i w dniu 1 stycznia 2001 r. rozpoczął swoją działalność. Współudziałowcami i zarazem pracownikami są lekarze, którzy kierują się przede wszystkim dobrem pacjenta oraz dobrze pojętym interesem i przyszłością zakładu. Zakład prowadzi działalność w ramach umowy z NFZ z zakresu: 1) Podstawowej Opieki Zdrowotnej, 2) Specjalistyki dermatologicznej, otolaryngologicznej, endokrynologicznej, logopedycznej, neurologicznej, okulistycznej, ortopedycznej, reumatologicznej, ginekologicznej, 3) Rehabilitacji, 4) Medycyny Pracy, 5) Pracowni Analitycznej, 6) Wykonywania usług w zakresie szczepień, audiometrii, spirometrii, EKG i RTG. Na terenie Stalowej Woli działają też następujące zakłady opieki zdrowotnej świadczące usługi w ramach kontraktu z NFZ: NZOZ Leczenia Osteoporozy i Schorzeń Narządu Ruchu, Zakład Pielęgnacyjno – Opiekuńczy w Rozwadowie. W mieście funkcjonuje również szereg zakładów i poradni, które świadczą usługi w ramach kontraktu z NFZ oraz wiele innych indywidualnych i grupowych specjalistycznych praktyk lekarskich i pielęgniarskich. 4.7 Kultura i sport 4.7.1 Kultura Według danych GUS z 2012r. w Stalowej Woli było łącznie 7 bibliotek wraz z filiami, w tym 3 obiekty przystosowane do osób poruszających się na wózkach inwalidzkich. Jedną ze starszych placówek kulturalnych w Stalowej Woli jest Miejska Biblioteka Publiczna, która funkcjonuje już od 1936 r. Dziś biblioteka jest prężnym ośrodkiem kulturotwórczym. Na dzień 31 grudnia 2012 r. zbiory biblioteki obejmowały 218.692 woluminy książkowe, 226 czasopism oprawnych i 18.434 jednostki wchodzące w skład zbiorów specjalnych (książki „mówione”, audiobooki, kasety VHS). Biblioteka posiada również 66 tytułów czasopism 51 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 bieżących, w tym 8 dzienników. Równocześnie ze zbiorów tych mogło skorzystać 10.989 zarejestrowanych czytelników, którzy w 2012 r. dokonali łącznie 243.698 wypożyczeń woluminów. MBP funkcjonuje obecnie w schemacie: Biblioteka Główna obejmująca wypożyczalnię główną, czytelnię główną, Multitekę oraz wypożyczalnię książki „mówionej” przeznaczoną dla osób niewidomych i niedowidzących. Oddział dla Dzieci. Trzy Filie Biblioteczne. W Bibliotece Publicznej pracuje 35 osób, z czego w bezpośredniej obsłudze czytelników – 27 osób. Oferta kulturalno - edukacyjna dla dzieci, młodzieży i dorosłych obejmuje: spotkania autorskie, warsztaty poetyckie dla młodzieży gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej, lekcje biblioteczne dla uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych z zakresu przysposobienia bibliotecznego oraz tematyczne na zamówiony temat prowadzone przez wszystkie filie Biblioteki, Dyskusyjny Klub Książki, prezentacje literatury regionalnej, wystawy, zajęcia dla dzieci podczas wakacji i ferii zimowych, różnorodne imprezy biblioteczne / zajęcia plastyczne i teatralne, quizy, pogadanki regionalne i literackie, pasowanie na czytelnika, głośne czytanie. Od 2013 r. siedziba główna MBP zlokalizowana jest w nowoczesnym obiekcie Biblioteki Międzyuczelnianiej, położonym w centrum miasta. Dzięki temu znacznie poprawiły się warunki lokalowe i dostęp do oferowanego księgozbioru. Na terenie miasta znajduje się również Biblioteka Uniwersytecka Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W mieście znajdują się także 2 kina: „Ballada” oraz „Wrzos. W roku 2012 w kinie „Wrzos” odbyło się 345 seansów, w których uczestniczyło 8.736 widzów, przy czym w okresie maj-połowa listopada 2012 r. kino „Wrzos” było nieczynne w związku z remontem. Dla porównania w 2011 r. odbyło się 905 seansów, które obejrzało 11.207 widzów. Jednym z najważniejszych ośrodków kulturalnych na terenie miasta jest Muzeum Regionalne w Stalowej Woli powstałe w 1999 r. Jego siedzibą jest tzw. „Zamek Lubomirskich". Misją Muzeum jest otwieranie dla współczesnego odbiorcy przestrzeni kontaktu z dziedzictwem kultury światowej, narodowej i z wartościami dziedzictwa lokalnego. Ważnym elementem otwartości Muzeum jest jego dostępność dla gości niepełnosprawnych. Muzeum prowadzi działalność wystawienniczą, wydawniczą, edukacyjną i badawczą. Na parterze mieści się stylowa restauracja „ART. CAFE”, w której można organizować eleganckie kameralne imprezy, sympozja itp. przedsięwzięcia na ok. 70 osób. Funkcjonuje tu 52 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 również punkt sprzedaży wydawnictw i pamiątek związanych z działalnością muzeum oraz historią i kulturą regionu. Nakładem Muzeum Regionalnego wychodzą także publikacje naukowe o tematyce regionalnej, katalogi, foldery, albumy, często w dwóch wersjach językowych. Muzeum gromadzi eksponaty z zakresu archeologii, historii, etnografii i historii sztuki z terenu regionu nadsańskiego. Podjęło współpracę z najważniejszymi instytucjami kultury w Polsce takimi jak: Muzeum Narodowe, Polska Akademia Nauk, Biblioteka Sejmowa oraz zagranicznymi instytucjami kultury: Lwowskim Muzeum Historycznym, Lwowską Galerią Sztuki, Muzeum Etnografii i Rzemiosła Artystycznego we Lwowie, Zamkiem w Starej Lubowni, Muzeum Polskim w Chicago. Muzeum współpracuje także z instytucjami oświatowymi, m.in. Lwowską Narodową Akademią Sztuk Pięknych, Akademią Komercyjną we Lwowie. Na przestrzeni ostatnich lat w Muzeum zorganizowano szereg prestiżowych wystaw, prezentujących twórczość malarzy, grafików, rzeźbiarzy o światowej randze m.in. Matejki, Malczewskiego, Boznańskiej, Siemiradzkiego, Wyspiańskiego, Dűrera, van Dycka, Chagalla, Dali, Warhola. Muzeum opracowało i uruchomiło dwa tematyczne szlaki kulturowe: „Szlak gniazd rodowych Lubomirskich" (Polska - Słowacja - Ukraina) i „Szlak architektury art déco" (Stalowa Wola, Lwów). Stalowowolskie Muzeum Regionalne jest miejscem wydarzeń artystycznych zarezerwowanych do tej pory dla narodowych placówek muzealnych. Wystawy ogląda tysiące mieszkańców Stalowej Woli i okolic, a także gości indywidualnych, którzy przyjeżdżają z odległych miast. W Muzeum zorganizowano ekspozycję stałą „Z dziejów regionu nadsańskiego”. Ekspozycja składa się z trzech części: archeologicznej, etnograficznej i historycznej. Wystawa w oryginalnej aranżacji prezentuje zabytki dokumentujące historię regionu od pradziejów do czasów II wojny światowej; kulturę ludową regionu lasowiackiego, zabytki sakralne, kolejarskie, militaria, judaika i inne. W każdej z części znajduje się dodatkowy zbiór eksponatów, których można dotykać. Opis wystawy dostępny jest także w alfabecie Braille’a. Z kolei w budynku wzniesionym w 1938 r. w stylistce art déco tj. w Domu Gościnnym HUTNIK prezentowana jest ekspozycja muzeum pt. „Narodziny Stalowej Woli 1938. Śladami stylu II RP: - art déco”. Ekspozycja wprowadza w klimat czasu powstania Stalowej Woli. Składa się z kilku wnętrz, zaaranżowanych w stylu lat międzywojennych. Uzupełnieniem wystawy jest kolekcja szkła artystycznego w stylu art déco. Na ekspozycji znajduje się dodatkowy zbiór eksponatów, które można dotykać. Na przełomie lat 2007 i 2008 r. Muzeum zorganizowało także wielką wystawę jubileuszową „COP DLA PRZYSZŁOŚCI. Ludzie – przemysł – architektura”. Niezwykła wystawa przygotowana została z okazji 70-lecia powstania Centralnego Okręgu Przemysłowego. Zlokalizowana jest w specjalnie zaadaptowanej hali obok Zespołu Szkół nr 1 przy ul. Hutniczej 17. Aranżacja zbudowana z rozmachem na powierzchni 1400 m kw. przenosi widza w czas tworzenia nowoczesnej gospodarki II Rzeczypospolitej. Ekspozycja łączy tradycyjny przekaz wiedzy o COP z najbardziej nowoczesnymi metodami wystawienniczymi. W trzech salach kinowych prezentowane są filmy, w tym także z 20-lecia międzywojennego, 53 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 w fotoplastykonie można obejrzeć setkę zdjęć, które nie znalazły miejsca na ekspozycji oraz można posłuchać wspomnień budowniczych COP. W celach edukacyjnych został przygotowany panel interaktywny, który ułatwia zrozumienie fenomenu gospodarczego, jakim był COP. Wystawa ma specjalną witrynę internetową, która pozwala odbyć wirtualny spacer po ekspozycji. Obok działalności wystawienniczej Muzeum prowadzi także profesjonalną działalność edukacyjną, udostępnia zbiory do celów naukowych i edukacyjnych, organizuje konkursy o zasięgu międzynarodowym, koncerty, promocje i spotkania autorskie, warsztaty plastyczne, seminaria i konferencje naukowe, a także szkolenia dla nauczycieli. Każdej wystawie towarzyszą różnorodne interaktywne lekcje muzealne, w tym z wykorzystaniem multimediów, dostosowane do poszczególnych grup wiekowych. Ponadto organizowane są warsztaty etnograficzne, popularyzujące dawne obyczaje i ginące rzemiosło ludowe. Działające w Muzeum Centrum Edukacji Artystycznej prowadzi zajęcia plastyczne związane z aktualnymi wystawami czasowymi, przybliżające uczniom różne style i techniki malarskie. Muzeum oferuje też wycieczki po mieście w ramach edukacji regionalnej. Osobny dział to zajęcia edukacyjne i artystyczne dla osób niepełnosprawnych i szkół specjalnych. Pracownicy muzeum są przeszkoleni do oprowadzania w języku migowym, a także do oprowadzania osób z dysfunkcją wzroku. Istnieje również możliwość zamówienia oprowadzania w języku angielskim. Budynek Muzeum Regionalnego jest dostępny dla osób niepełnosprawnych. Muzeum jest także autorem licznych wystaw prezentowanych za granicą m. in. w Brukseli, Londynie, Berlinie, Wenecji, Mediolanie, Belfaście, New Delhi, Bombaju, Rzymie, Paryżu, Wiedniu, Budapeszcie, Zagrzebiu, Hongkongu, Helsinkach, Tuluzie, Bukareszcie, Seulu, Sankt Petersburgu, Tallinie, Lwowie czy też Poznaniu. W 2012 r. frekwencja na wystawach (krajowych i zagranicznych) oraz innych działaniach realizowanych przez Muzeum takich jak lekcje muzealne, warsztaty edukacyjne i artystyczne, wycieczki edukacyjne wyniosła łącznie 53.453 osoby. Muzeum Regionalne ma również znaczące sukcesy w pozyskiwaniu funduszy unijnych na działalność kulturalną. W celu stworzenia Muzeum Regionalnemu warunków dalszego rozwoju opracowana została koncepcja budowy centrum wystawienniczoedukacyjnego zintegrowanego z obecną zabudową oraz dokumentacja techniczna. Obraz 8. Muzeum Regionalne w Stalowej Woli 54 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Muzeum Regionalne było wielokrotnie nagradzane w rożnego rodzaju prestiżowych konkursach, w tym konkursie „Sybilla” i „Polski Internet”. W 2010 r. Muzeum zostało zwycięzcą konkursu „Polska Pięknieje – 7 Cudów Funduszy Europejskich" za projekt „Dostępne Muzeum" w kategorii „Turystyka transgraniczna i międzynarodowa". Z kolei w 2011 r. Muzeum zostało zwycięzcą plebiscytu „PERŁY W KORONIE 2011", w kategorii największa atrakcja turystyczna. Z kolei powstały w 1952 r. Miejski Dom Kultury stanowi centrum edukacji kulturalnej dzieci i młodzieży, a także główny w Stalowej Woli ośrodek amatorskiego ruchu artystycznego. Jednym z najstarszych zespołów artystycznych działających w tej instytucji jest Zespół Pieśni i Tańca „Lasowiacy” im. Ignacego Wachowiaka, powstały w 1956 r. odnoszący sukcesy w kraju i za granicą. Działalność zespołu jest wspierana przez Kapelę ZPiT „Lasowiacy" oraz Chór „Lasowiacy”, a także przez Stowarzyszenie Sympatyków Zespołu Pieśni i Tańca „Lasowiacy", którego współzałożycielami i członkami są członkowie zespołu, długoletni tancerze, chórzyści i muzycy. Na dorobek artystyczny MDK składają się również setki występów i koncertów, nagrody i wyróżnienia na festiwalach, przeglądach i konfrontacjach, które odnoszą Chór Kameralny oraz Chór Cantus. Ofertę muzyczną uzupełnia Chór Dziecięcy „Mały Cantus" oraz Orkiestra Dęta działające przy MDK. Z kolei w zakresie tańca MDK oferuje kursy tańca towarzyskiego, przynależność do Klubu Tańca Towarzyskiego „Mała Volta" oraz zajęcia w ramach Zespołów Tańca Estradowego „Volta” i „Mała Volta" oraz Revolta. MDK przyczynia się także do rozwoju stalowowolskiego ruchu teatralnego. Działają tutaj: Amatorski Teatr Dramatyczny im. Józefa Żmudy, działający od 1946 r., Teatr OKNA oraz Teatr „Jak Się Patrzy". Od 2008 r. MDK rozwija umiejętności plastyczne dzieci, młodzieży i dorosłych. Ponadto przy MDK działa wypożyczalnia strojów oraz Koło fotograficzne „Kadr" i Klub Seniora „Jarzębinka". MDK to również miejsce działania Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Stalowowolski UTW powstał w 2006 roku w odpowiedzi na potrzeby lokalnego środowiska. Poprzez różnorodność form i metod pozyskiwania wiedzy UTW otwiera horyzonty, wspiera i ukazuje drogę intelektualnej „jesieni życia”. Wśród propozycji programowych znajdują się wykłady oraz zajęcia fakultatywne otwarte, prowadzone w formie seminaryjno-warsztatowej o bogatej tematyce. Działalność UTW przyczyniła się miedzy innymi do aktywizacji społeczności lokalnej i założenia Stowarzyszenia Uniwersyteckie Srebrne Lata, nakierowanego na integrację i aktywizację osób starszych w Stalowej Woli, które ma siedzibę w MDK. Oprócz działalności w zakresie edukacji artystycznej MDK jest również organizatorem szeregu imprez cyklicznych i okolicznościowych, odbywających się zarówno w sali widowiskowej jak i w plenerze. Spośród przedsięwzięć własnych MDK wymienić należy w szczególności: Dni Stalowej Woli, Ogólnopolskie Spotkania Dziecięce Zespołów Pieśni i Tańca „Lasowiaczek”, Piknik Industrialny, Festiwal Go Rock, Ogólnopolski Turniej Tańca Towarzyskiego oraz warsztaty 55 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 muzyczne. MDK jest też stałym partnerem w organizacji imprez takich jak Festiwal Kultury Chrześcijańskiej „Eutrapelia”, Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, Juwenalia, Przegląd Twórczości Osób Niepełnosprawnych, Igraszki Przedszkolne i wiele innych. MDK wspiera swoim potencjałem wiele przedsięwzięć kulturalnych, artystycznych czy okolicznościowych, realizowanych przez różnego rodzaju instytucje i środowiska na terenie Stalowej Woli i okolic. Stale współpracuje ze szkołami wyższymi, placówkami oświatowymi, organizacjami pozarządowymi i parafiami. Prowadzi również rozległą działalność impresaryjną w zakresie teatru, kabaretu, muzyki poważnej i rozrywkowej. W strukturze MDK prowadzi działalność Kino „Wrzos”. W latach 2008-2013 dzięki funduszom pozyskanym z Unii Europejskiej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego możliwa była poprawa funkcjonowania bazy lokalowej w Miejskim Domu Kultury poprzez remont i modernizację wnętrz oraz dostosowanie ich do potrzeb osób niepełnosprawnych. W ramach projektu nastąpiła przebudowa pomieszczeń piwnicznych na salę kinową dla 84 osób wraz z zapleczem o powierzchni 422,30 m2 oraz aranżacja wnętrz holu MDK o powierzchni 671,10 m2, a także wyciszenie sali kameralnej wraz z remontem ciągów komunikacyjnych o powierzchni 273,8 m2. W 2013 r. na zrewitalizowanych terenach Osiedla Śródmieście za Kinem Ballada powstał Miejski Park Edukacyjny - Park 24. W skład Parku 24 wchodzi m.in. amfiteatr, plac zabaw, ścieżki edukacyjne, siłownia na wolnym powietrzu i info-kiosk z dostępem do Internetu. Park 24 jest obiektem ogólnodostępnym, dodatkowo dzieci z placówek edukacyjnych mają możliwość skorzystania w parku z zajęć plenerowych, prowadzonych przez animatorów z Miejskiego Domu Kultury. Istotne znaczenie dla rozwoju kultury w Stalowej Woli ma także Spółdzielczy Dom Kultury, gdzie w stałych formach pracy w 2012 r. uczestniczyło ponad 742 dzieci, młodzieży i dorosłych. Aktualnie w SDK są prowadzone następujące stałe formy pracy: Taniec: „Perełki", „Pasja" - taniec współczesny, „Smyk”, Grupa Tańca Towarzyskiego. Teatr: teatry młodzieżowe „Blagier" i „ Wyjście”, teatr dziecięcy „Cudak” oraz teatr dla dorosłych. Wokalistyka: od kilku lat dzieci i młodzież mogą rozwijać swoje talenty wokalne w studiu piosenki, przy SDK działają także zespoły wokalne „Javanica” i „Enigma”. Pozostałe formy pracy obejmują: zajęcia plastyczne, studio recytatorskie, callanetics, lektoraty z języka angielskiego i rosyjskiego, naukę gry na gitarze, harmonijce ustnej i instrumentach klawiszowych, koło miłośników rękodzieła, sztuki cyrkowe i magiczne. Przy SDK działają aktywnie: Bractwo Turystyczne ŁAZIK, Towarzystwo Miłośników Lwowa, Towarzystwo Fotograficzne ANIMUS, Stowarzyszenie Rozwoju Żeglarstwa i Harcerstwa Wodnego HORYZONT, Kluby Seniora EMKA i POD TOPOLAMI. Działalność Spółdzielczego Domu Kultury cieszy się dużą popularnością wśród mieszkańców Stalowej Woli. SDK promuje w stalowowolskim środowisku profesjonalną sztukę plastyczną poprzez 56 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 organizowanie wystaw i wernisaży. Na stałe w działalność placówki wpisały się zarówno koncerty na placu zabaw przed SDK z udziałem profesjonalnych zespołów i solistów, jak i inne formy rekreacyjno-sportowe, rozrywkowe i edukacyjne. Rocznie SDK organizuje ponad 80 imprez, a najbardziej znaczące z nich, już o charakterze cyklicznym, to: „Zimowa Laba” w okresie ferii, w zakresie teatru, tańca i muzyki - Powiatowy i Wojewódzki Przegląd Zespołów Szkolnych „O Gęsie Pióro”, wybory „Życzliwego Roku” zakończone odsłonięciem odlewu ręki przy „Kamieniu Życzliwości”, realizowany od 1992 r. konkurs na najpiękniejszy balkon i ogródek przyklatkowy pod nazwą „Pamiętajcie o ogrodach i balkonach”. Stalowowolski ruch artystyczny reprezentowany jest także przez Chór Gaudium, liczący 35 osób i działający od 1977 r. przy kościele Świętego Floriana. Program artystyczny chóru obejmuje przede wszystkim pieśni religijne, w tym kolędy, związane życiem chrześcijańskim. Ponadto w repertuarze chóru jest wiele pieśni o charakterze świeckim w tym patriotyczne, okolicznościowe, wojskowe, partyzanckie, ludowe, a także niektóre chóralne partie operowe. Ponadto w roku 2011 w okolicach ronda przy zbiegu Al. Jana Pawła II i ul. Komisji Edukacji Narodowej odsłonięto rzeźbę „Patriota” – postać husarza symbolizującą polską walkę o wolność, ufundowaną przez Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej w Ameryce i wykonaną przez znanego artystę Andrzeja Pityńskiego. Mieszkańcy miasta mogą także spędzać wolny czas w 3 parkach (Park Miejski, Park w Charzewicach oraz Ogródek Jordanowski). Park Miejski w roku 2012 został poddany rewitalizacji, w ramach której ścieżki o zniszczonej nawierzchni asfaltowej wyłożono estetyczną kamienną kostką, dodatkowo stworzono sztuczny strumień z dwoma mostkami, zainstalowano fontannę, a także dwie metalowe rzeźby: „Dedal i Ikar” oraz „Ptaki”. Zwiększono również bezpieczeństwo na terenie parku poprzez instalację monitoringu. 4.7.2 Sport Najważniejszą instytucją zajmującą się krzewieniem kultury fizycznej i sportu jest Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji MOSiR w Stalowej Woli. Zapewnia on mieszkańcom miasta możliwość uprawiania różnorodnych dyscyplin sportowych na zarządzanych przez ośrodek obiektach takich jak: Aquapływalnia kryta przy ul. Hutniczej. Składają się na nią trzy niecki, w tym dwie o wymiarach 25 x 12 m. Jedna z nich ma głębokość 3,60 m i jest wyposażona w skocznię o wysokości 3 m. Aquapływalnia posiada elementy rekreacyjne w postaci zjeżdżalni, jacuzzi oraz atrakcji wodnych posadowionych w małej niecce o wymiarach 12,5 x 5 m. 57 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Pływalnia zewnętrzna letnia przy ul. Hutniczej. Na pływalnię składają się trzy baseny, wśród nich jeden o wymiarach 50 x 20 m wraz ze zjeżdżalnią o długości 62 m i wysokości 8,30 m. Na terenie obiektu jest także pływalnia dla dzieci do nauki pływania oraz brodzik ze zjeżdżalnią dla maluchów. Na terenie pływalni znajduje się boisko do gry w siatkówkę plażową, streetballa oraz w piłkę nożną, a także wypożyczalnia sprzętu sportowego. Stadion piłkarski przy ul. Hutniczej. Wyposażony jest w 4 boiska, w tym w boisko o wymiarach 105 x 68 m, którego płyta główna ma nawierzchnię trawiastą oraz 2 boiska treningowe trawiaste i 1 zimowe żużlowe. Trybuny płyty głównej są częściowo kryte i mogą pomieścić około 5000 osób. Stadion w chwili obecnej jest w trakcie przebudowy dzięki pozyskanym na ten cel funduszom unijnym. Obraz 9. Stadion piłkarski w Stalowej Woli Hala sportowa przy ul. Hutniczej. Obejmuje boisko o wymiarach parkietu 38 x 20,68 m, w tym boisko do koszykówki o wymiarach: 28 x 15 m i boisko do siatkówki o wymiarach 18 x 9 m. Hala sportowa wyposażona jest w sprzęt nagłaśniający, najezdne kosze do gry w piłkę koszykową oraz profesjonalną tablicę świetlną wyników. Hala oferuje 1500 miejsc na trybunach. Obraz 10. Hala sportowa w Stalowej Woli 58 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Sala gimnastyczna wyposażona w sprzęt nagłaśniający, kosze stałe do gry w piłkę koszykową oraz tablicę świetlną wyników i trybunę mogącą pomieścić do 100 osób. Stadion lekkoatletyczny przy ul. Staszica. Stadion posiada stanowiska do uprawiania dyscyplin lekkoatletycznych: bieżnię okólną, 8-torową o długości 400 m, z jedną 10-torową bieżnią prostą na 100 i 110 m oraz z rowem z wodą, rzutnie do pchnięcia kulą, rzutu dyskiem, młotem i oszczepem, a także skocznie do skoku w dal, trójskoku, skoku wzwyż i skoku o tyczce. Stadion oferuje 800 miejsc na trybunach. Hala tenisowa przy ul. Wyszyńskiego. W skład obiektu wchodzi 8 boisk zewnętrznych, posiadających sztuczne oświetlenie oraz hala tenisowa mieszcząca 4 boiska do tenisa ziemnego, a także trybuna na 50 miejsc. Obraz 11. Hala tenisowa w Stalowej Woli Korty tenisowe przy ul. Skoczyńskiego. Obejmują trzy boiska zewnętrzne do tenisa ziemnego oraz dwustronną ściankę treningową, posiadające sztuczne oświetlenie, a także trybunę z 396 miejscami siedzącymi. Ogółem w 2012 r. w ramach działalności statutowej MOSiR (sport i rekreacja) na w/w obiekty wydano 91.454 wejściówek. Infrastruktura obiektów MOSiR umożliwia organizację imprez sportowych. W roku 2012 odbyły się imprezy bokserskie (Turniej Bokserski - kwalifikacje okręgowe, Turniej Bokserski o Złotą Rękawicę Prezydenta Stalowej Woli), pływackie (Puchar Polski w Pływaniu Masters, Puchar Przewodniczącego Rady Miasta w Pływaniu, Puchar Dyrektora MOSiR-u w Pływaniu) oraz dotyczące piłki nożnej (Puchar Przedszkolaków w Piłkę Nożną) i siatkówki (Turniej Świąteczny w Piłce Siatkowej Dziewcząt, Memoriał T. Duszyńskiego w Piłce Siatkowej). Zorganizowano także koncert charytatywny, piknik rodzinny i rajd rowerowy. W roku 2012 na terenie MOSiR działały następujące sekcje sportowe: bokserska: 20 os., piłki siatkowej dziewcząt VEGA: 30 os., pływacka MOTYL: 80 os., 59 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 judo: 20 os. Oprócz zajęć w ramach sekcji sportowych MOSIR prowadzi różnego rodzaju kursy i zajęcia. W roku 2012 r. były to: nauka pływania, pływanie maluchów, nordic walking, ścieżka zdrowia (gimnastyka dla mężczyzn w wieku dojrzałym), aquaerobic, kurs samoobrony dla dzieci (1 edycja), kurs samoobrony dla kobiet (1 edycja). MOSIR organizuje także rozgrywki w ramach amatorskich lig koszykówki i siatkówki oraz półkolonie letnie (4 turnusy) i zimowe (1 turnus). Ponadto od kilku lat we współpracy z Urzędem Miasta Stalowej Woli na pływalni MOSiR realizowany jest program zajęć dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów pn.: „Pływam jak rybka”. Celem programu jest zapobieganie wadom postawy. W roku 2012 wzięło w nim udział 1.200 osób. Na terenie miasta funkcjonuje kilka klubów i organizacji sportowych: Zakładowy Klub Sportowy STAL STALOWA WOLA, ul. Hutnicza, Katolicki Klub Sportowy "Victoria", ul. Popiełuszki, Miejski Klub Lekkoatletyczny „Sparta”, ul. Staszica, Aeroklub Stalowowolski - lotnisko Turbia, Turbia, Liga Obrony Kraju – Strzelnica Sportowa, ul. Energetyków, Liga Obrony Kraju Klub Wodny, ul. Spacerowa, Automobilklub, ul. Ofiar Katynia, Stalowowolski Klub Płetwonurkowy HOVER, ul. Hutnicza, Yacht Club Stalowa Wola, ul. Wałowa, Podkarpackie Centrum Nurkowe FROGMEN, ul. Energetyków. Jednym z najbardziej znanych obecnie klubów sportowych w Stalowej Woli jest Zakładowy Klub Sportowy STAL Stalowa Wola, który powstał w 1938 r. Obecnie, klub nie prowadzi zawodowych zespołów seniorskich. Zajmuje się wyłącznie szkoleniem dzieci i młodzieży w dwóch najpopularniejszych w mieście dyscyplinach, tj. piłce nożnej i koszykówce: żeńskiej i męskiej. Sekcję piłki nożnej tworzy 11 drużyn, w których łącznie trenuje około 250 chłopców. Drużyny te prowadzone są przez 9 trenerów. Sekcję koszykówki tworzą 4 drużyny dziewcząt i 5 drużyn chłopców. Łącznie sekcja liczy około 140 trenujących. Drużyny prowadzone są przez 5 trenerów. Ponadto na terenie miasta działa aktywnie 7 Uczniowskich i Międzyszkolnych Klubów Sportowych. W okresie 2007-2011 Stalowa Wola wzbogaciła się o liczne boiska wielofunkcyjne oraz inną infrastrukturę sportową zlokalizowaną na terenie szkół podległych Gminie 60 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Stalowa Wola. Wykonanie tych inwestycji było możliwe dzięki aktywnemu wykorzystaniu funduszy zewnętrznych z takich programów jak: Rządowy Program „Moje Boisko – Orlik 2012”, Program „Bezpieczne Boiska Podkarpacia”, a także Fundusz Rozwoju Kultury Fizycznej („Dobrze, że boisko blisko”) oraz funduszy firm PZU S.A i PZU Życie. Z nowopowstałych boisk mogą korzystać nie tylko uczniowie, ale także osoby dorosłe dbające o zdrowie i chcące poprawić swoją kondycję fizyczną. Zaplecze sanitarno-szatniowe boisk i sztuczne oświetlenie zapewniają znakomite warunki do amatorskiego uprawiania sportu. Ogółem w latach 2007-2012 wybudowano 7 boisk: 1 boisko piłkarskie o nawierzchni z trawy syntetycznej wraz z oświetleniem oraz skocznią w dal i ścieżką zdrowia przy Publicznej Szkole Podstawowej nr 4, 1 boisko piłkarskie o wymiarach 30 x 62 m o nawierzchni z trawy syntetycznej oraz 1 boisko wielofunkcyjne o wymiarach 30 x 50 m o nawierzchni poliuretanowej wraz z oświetleniem, ogrodzeniem i zapleczem sanitarno-szatniowym przy Zespole Szkół nr 3, 1 boisko piłkarskie o wymiarach 30 x 62 m o nawierzchni z trawy syntetycznej oraz 1 boisko wielofunkcyjne o wymiarach 30 x 50 m o nawierzchni poliuretanowej wraz z oświetleniem, ogrodzeniem i zapleczem sanitarno-szatniowym przy Publicznej Szkole Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi nr 7, 1 boisko piłkarskie o wymiarach 30 x 62 m o nawierzchni z trawy syntetycznej oraz 1 boisko wielofunkcyjne o wymiarach 19,1 x 32,1 m o nawierzchni poliuretanowej wraz z oświetleniem, ogrodzeniem i zapleczem sanitarno-szatniowym przy Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 2. Z kolei w ramach funduszy rządowego programu „Radosna Szkoła” zadbano także o potrzeby młodszych mieszkańców, poprzez budowę licznych przyszkolnych placów zabaw, celem zapewnienia najmłodszym uczniom właściwego rozwoju psychofizycznego i odpowiednich warunków do aktywności ruchowej. Ogółem w latach 2007-2012 wybudowano place zabaw w 8 lokalizacjach przy Publicznych Szkołach Podstawowych nr 1, 3, 4, 5, 7, 9, 11, 12, podległych Gminie. 4.8 Edukacja Edukacja odgrywa bardzo ważną rolę w rozwoju społeczeństwa, dostarczając na rynek pracy wykwalifikowaną kadrę. Przyczynia się w ten sposób do rozwoju nie tylko społecznego, ale także gospodarczego. 4.8.1. Szkolnictwo przedszkolne Na terenie miasta funkcjonuje 15 przedszkoli, w tym 13 przedszkoli publicznych i 2 niepubliczne. Zgodnie z danymi GUS za 2012 r., powyższe przedszkola, w ramach 57 61 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 oddziałów oferowały 1.401 miejsc, podczas gdy zapisanych do nich było 1.450 dzieci. Równocześnie 362 dzieci objętych było wychowaniem przedszkolnym w 20 oddziałach przedszkolnych utworzonych w szkołach podstawowych. Łącznie w 2012r. wychowaniem przedszkolnym objęto w Stalowej Woli 1812 dzieci w wieku od 3 do 6 lat, co stanowi 74,8% ogółu dzieci w tym wieku. Tabela 22. Wykaz przedszkoli w Stalowej Woli Lp. 1 Przedszkole Nr 1 Nazwa 2 Przedszkole Nr 2 im. Jana Brzechwy 3 Przedszkole Nr 3 4 Przedszkole Nr 4 5 Przedszkole Nr 5 6 Przedszkole Nr 6 7 Przedszkole Nr 7 im. Marii Konopnickiej 8 Przedszkole Nr 9 9 Przedszkole Nr 10, Patron: Maria Kownacka 10 Przedszkole Nr 11 11 Przedszkole Integracyjne Nr 12, Patron: J.Ch. Andersen 12 Przedszkole Nr 15 13 Przedszkole Nr 18 14 Niepubliczne Przedszkole „Dzieciaki.pl" 15 Niepubliczne Przedszkole Bąbelkowo Adres ul. Niezłomnych 2 37-450 Stalowa Wola ul. Skoczyńskiego 5 37-450 Stalowa Wola ul. Poniatowskiego 57 37-450 Stalowa Wola ul. Wańkowicza 72 37-450 Stalowa Wola ul. Mieszka I-go 5 37-464 Stalowa Wola ul. Partyzantów 10 37-450 Stalowa Wola ul. ks. J. Popiełuszki 29a 37-450 Stalowa Wola Al. Jana Pawła II 5 37-450 Stalowa Wola Al. Jana Pawła II 11 37-450 Stalowa Wola Al. Jana Pawła II 6 37-450 Stalowa Wola ul. Okulickiego 20 37-450 Stalowa Wola ul. Obrońców Westerplatte 1 37-450 Stalowa Wola ul. Poniatowskiego 33 37-450 Stalowa Wola ul. Ofiar Katynia 10 37-450 Stalowa Wola ul. Wojska Polskiego 4a 37-450 Stalowa Wola Źródło: Opracowanie własne Dodatkowo, na terenie Stalowej Woli w 2012 r. działały 3 punkty przedszkolne oferujące 65 miejsc w ramach 4 oddziałów przedszkolnych. Punkty te w 2012 r. objęły opieką 43 dzieci. 4.8.2. Szkolnictwo podstawowe i gimnazjalne W Stalowej Woli funkcjonuje także 8 szkół podstawowych podległych gminie oraz 1 Społeczna Szkoła Podstawowa i 1 Szkoła Podstawowa Specjalna. 62 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Tabela 23. Wykaz szkół podstawowych w Stalowej Woli Lp. 1. 2. 3. 4. Nazwa szkoły Publiczna Szkoła Podstawowa nr 1 im. Wacława Górskiego Publiczna Szkoła Podstawowa nr 3 im. Bohaterów Westerplatte Publiczna Szkoła Podstawowa nr 4 im. Eugeniusza Kwiatkowskiego Publiczna Szkoła Podstawowa nr 5 im. Energetyków Publiczna Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 7 im. Mikołaja Kopernika Publiczna Szkoła Podstawowa nr 9 im. Jana Kochanowskiego 5. 6. 7. 8. 9. 10. Adres szkoły ul. Dmowskiego 9 37-450 Stalowa Wola ul. Prymasa Wyszyńskiego 14 37-450 Stalowa Wola ul. Niezłomnych 1 37-450 Stalowa Wola ul. Energetyków 18 37-450 Stalowa Wola ul. gen. Okulickiego 14 37-450 Stalowa Wola ul. Rozwadowska 10 37-464 Stalowa Wola Publiczna Szkoła Podstawowa nr 11 im. Szarych Szeregów Publiczna Szkoła Podstawowa nr 12 im. Jana Pawła II Zespół Szkół Społecznych nr 1 im. Armii Krajowej Publiczna Szkoła Podstawowa nr 8 (Szkoła Specjalna) ul. Wojska Polskiego 9 37-450 Stalowa Wola ul. Poniatowskiego 55 37-450 Stalowa Wola ul. Skoczyńskiego 1 37-450 Stalowa Wola Al. Jana Pawła II 21 37-450 Stalowa Wola Źródło: Opracowanie własne Kształcenie na poziomie podstawowym odbywa się w 154 oddziałach utworzonych w szkołach. Na cele edukacyjne przeznaczonych jest natomiast 176 pomieszczeń szkolnych. W 2012 r., w Stalowej Woli było 564 absolwentów szkół podstawowych. Przedstawione poniżej dane pokazują negatywne zjawisko związane z systematycznym zmniejszaniem się liczby uczniów w szkołach podstawowych, co ma związek z występującym niżem demograficznym. Tabela 24. Dane o szkolnictwie podstawowym w Stalowej Woli Kategoria Liczba szkół podstawowych Liczba pomieszczeń szkolnych Liczba oddziałów w szkołach Liczba uczniów Liczba absolwentów 2007 10 182 179 3827 721 2008 10 200 171 3607 704 2009 10 196 162 3447 673 2010 10 181 157 3357 623 2011 10 175 155 3328 585 2012 10 176 154 3321 564 Źródło: Dane GUS za lata 2007-2012 Szkolnictwo gimnazjalne obejmuje 5 gimnazjów podległych gminie, Gimnazjum Społeczne oraz Gimnazjum Katolickie i 1 Gimnazjum Specjalne, oferujące kształcenie dla dzieci niepełnosprawnych. Tabela 25. Wykaz szkół gimnazjalnych 2 Nazwa szkoły Gimnazjum nr 2 im. Jana Pawła II Gimnazjum nr 4 3 Gimnazjum nr 5 4 Gimnazjum nr 6 Lp. 1 Adres szkoły ul. Mickiewicza 15 37-450 Stalowa Wola ul. Wojska Polskiego 9 37-450 Stalowa Wola ul. Poniatowskiego 55 37-450 Stalowa Wola ul. Rozwadowska 10 37-464 Stalowa Wola 63 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Lp. 5 Nazwa szkoły Gimnazjum nr 7 6 Społeczne Gimnazjum 7 Katolickie Gimnazjum 8 Publiczne Gimnazjum nr 8 (Szkoła Specjalna) Adres szkoły ul. Energetyków 18 37-450 Stalowa Wola ul. Skoczyńskiego 1 37-450 Stalowa Wola Podleśna 4 37-450 Stalowa Wola Al. Jana Pawła II 21 37-450 Stalowa Wola Źródło: Opracowanie własne Kształcenie na poziomie gimnazjalnym odbywa się w 77 oddziałach utworzonych w szkołach. Na cele edukacyjne przeznaczone są natomiast 103 pomieszczenia szkolne. W 2012 r., w Stalowej Woli było 851 absolwentów szkół gimnazjalnych, w tym 5 dzieci z Gimnazjum Specjalnego. Dane dot. liczby uczniów w gimnazjach również pokazują negatywne zjawisko związane z systematycznym zmniejszaniem się liczby uczniów w szkołach gimnazjalnych, co ma związek z występującym niżem demograficznym. Tabela 26. Dane o szkolnictwie gimnazjalnym w Stalowej Woli Kategoria Liczba szkół gimnazjalnych Liczba pomieszczeń szkolnych Liczba oddziałów w szkołach Liczba uczniów Liczba absolwentów 2007 2008 2009 2010 2011 2012 9 119 92 2390 890 9 133 93 2264 765 9 138 92 2168 842 9 126 89 2092 697 8 111 83 1965 586 8 103 77 1883 851 Źródło: Dane GUS za lata 2007-2012 Współczynnik skolaryzacji brutto w 2012r. w odniesieniu do szkół podstawowych w Stalowej Woli wyniósł 99,05%, a w odniesieniu do szkół gimnazjalnych 105,64%. Jest to bardzo dobry wynik i oznacza, że niemal wszystkie osoby, w tym przedziale wiekowym są objęte edukacją. Szkoły podstawowe i gimnazjalne w Stalowej Woli posiadają także dobre warunki lokalowe i sprzętowe. W miarę potrzeb i możliwości są na bieżąco modernizowane, a baza pomocy dydaktycznych jest rokrocznie doposażania, w tym dzięki pozyskiwanym na ten cel funduszom Unii Europejskiej, podnoszącym jakość kształcenia. Obecnie każda ze szkół podległych gminie posiada co najmniej 1 tablicę interaktywną. W ostatnich latach zaobserwowano także wzrost liczby komputerów w szkołach oraz dostępu do Internetu. Tabela 27. Komputeryzacja w szkołach Stalowej Woli (dane w szt.) Kategoria Komputery W tym z dostępem do Internetu 2007 r. 364 363 2008 r. 574 327 2009 r. 554 533 2010 r. 550 535 2011 r. 582 541 2012 r. 607 533 Źródło: Dane GUS za lata 2007–2012 W każdej ze szkół podstawowych oraz gimnazjalnych prowadzone są różnorodne zajęcia dodatkowe i pozalekcyjne, w których uczniowie mają możliwość uczestniczyć oraz pogłębiać swoją wiedzę i umiejętności. Uczniowie objęci są także pomocą pedagogów, psychologów oraz logopedów. Zasoby kadrowe szkół podstawowych i gimnazjalnych prezentuje poniższa tabela. 64 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Tabela 28. Wykaz etatów w stalowowolskich szkołach podstawowych i gimnazjach w 2012 r. Nazwa Liczba etatów Etaty nauczycieli 513,17 W tym: Pedagodzy/Psycholodzy 15,3 W tym: Bibliotekarze 10,93 W tym: Logopedzi 4,07 Źródło: Dane udostępnione przez Urząd Miasta Stalowej Woli 4.8.3. Szkolnictwo ponadgimnazjalne Szkolnictwo ponadgimnazjalne prowadzone jest przez 20 publicznych i niepublicznych szkół ponadgimnazjalnych z terenu Stalowej Woli, oferujących szeroką ofertę edukacyjną. Na dzień 31.03.2012r. uczęszczało do nich 6.124 uczniów/słuchaczy. Równocześnie na dzień 30.06.2012r. było 1.575 absolwentów szkół ponadgimnazjalnych. Tabela 29. Wykaz publicznych i niepublicznych szkół ponadgimnazjalnych w Stalowej Woli L.p. 1 2 3 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. Nazwa szkoły Zespół Szkół Ogólnokształcących Liceum Ogólnokształcące im. KEN w Stalowej Woli Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 1 im. gen. Wł. Sikorskiego w Stalowej Woli Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 2 im. Tadeusza Kościuszki w Stalowej Woli Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 3 im. Króla Jana III Sobieskiego w Stalowej Woli Centrum Edukacji Zawodowej w Stalowej Woli Zespół Szkół Nr 6 Specjalnych w Stalowej Woli Zasadnicza Szkoła Zawodowa Szkoła Specjalna Przysposabiająca do Pracy Centrum Kształcenia Ustawicznego i Ośrodek Dokształcania i Doskonalenia Zawodowego w Stalowej Woli Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 2 w Stalowej Woli Samorządowe Liceum Ogólnokształcące im. Cypriana Kamila Norwida Katolickie Liceum Ogólnokształcące im. bł. ks. Jerzego Popiełuszki w Stalowej Woli Społeczne Liceum Ogólnokształcące Medyczna Szkoła Policealna im. Hanny Chrzanowskiej w Stalowej Woli Prywatne Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych „Twoja - Szkoła” Prywatna Szkoła Policealna dla Dorosłych „Twoja Szkoła” w Stalowej Woli Policealne Studium Farmaceutyczne „Omega” w Stalowej Woli Policealna Szkoła Ochrony Zdrowia „Promed Omega” w Stalowej Woli Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych w Stalowej Woli Zakładu Doskonalenia Adres ul. Staszica 5 37-450 Stalowa Wola ul. Hutnicza 17 37-450 Stalowa Wola ul. 1-go Sierpnia 26 37-450 Stalowa Wola ul. Polna 15 37-464 Stalowa Wola ul. Kwiatkowskiego 1 37-450 Stalowa Wola Al. Jana Pawła II 21 37-450 Stalowa Wola ul. Hutnicza 12 37-450 Stalowa Wola ul. Wojska Polskiego 9 37-450 Stalowa Wola ul. Podleśna 4 37-450 Stalowa Wola ul. Kwiatkowskiego 27 37-450 Stalowa Wola ul. Staszica 5 37-450 Stalowa Wola ul. J. Poniatowskiego 55 37-450 Stalowa Wola ul. Staszica 5 37-450 Stalowa Wola ul. Staszica 5 37-450 Stalowa Wola ul. Ks. J. Popiełuszki 2 37-450 Stalowa Wola 65 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 17. 18. 19. Nazwa szkoły Zawodowego w Rzeszowie Liceum Ogólnokształcące w Stalowej Woli Policealna Szkoła w Stalowej Woli Medyczna Szkoła Policealna w Stalowej Woli 20. Zaoczne Technikum Zawodowe L.p. Adres ul. Gen. Okulickiego 51 37-450 Stalowa Wola ul. E. Kwiatkowskiego 1 37-450 Stalowa Wola Źródło: Opracowanie własne Liceum Ogólnokształcące im. KEN w Stalowej Woli jest jedną ze szkół osiągających najlepsze wyniki w nauce w Stalowej Woli. Od 15 lat nieprzerwanie zajmuje czołowe miejsca w Ogólnopolskim Rankingu Liceów, zawsze utrzymując I-sze miejsce w powiecie stalowowolskim. W 2012 r. LO im. Komisji Edukacji Narodowej w Stalowej Woli zajęło 124 miejsce w Polsce i 5 miejsce w województwie podkarpackim w Ogólnopolskim Rankingu Szkół Ponadgimnazjalnych 2012. Z kolei w Rankingu Maturalnym 2012, w grupie liceów, LO im. Komisji Edukacji Narodowej w Stalowej Woli zajęło 116 miejsce w Polsce, 3 miejsce w województwie podkarpackim i 1 miejsce w Stalowej Woli. W 2013r. zdawalność egzaminu maturalnego wyniosła 98%. Co roku ok. 90% absolwentów liceum kontynuuje naukę na studiach wyższych, z czego ok. 80% na renomowanych uczelniach państwowych. Szkoła Główna Handlowa w Warszawie umieściła liceum w opublikowanym w Rzeczypospolitej rankingu na 7 miejscu w Polsce, biorąc pod uwagę liczbę absolwentów, którzy w ciągu ostatnich 10-ciu lat zdali egzaminy i stali się absolwentami prestiżowej SGH. Oddziały prowadzone w szkole: matematyczno - fizyczny z j. obcym, matematyczno – informatyczno – fizyczny, matematyczno - historyczny z j. obcym, matematyczno - geograficzny z j. obcym, biologiczno – chemiczno – fizyczny, biologiczno – chemiczno – matematyczny, biologiczno – chemiczny, humanistyczny. Liceum daje możliwość nauki języka angielskiego, niemieckiego, rosyjskiego, francuskiego i łacińskiego. Posiada stałe kontakty ze szkołami we Francji, Niemczech, Holandii, Turcji, Danii, Izraelu, organizując coroczne wymiany młodzieży. Szkoła oferuje także bogatą ofertę zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych dostosowanych do potrzeb uczniów, w tym: zajęcia laboratoryjne z fizyki oraz matematyki prowadzone cyklicznie przez pracowników naukowych Uniwersytetu Rzeszowskiego, warsztaty, programy edukacyjne (np. „Młodzieżowe Uniwersytety Matematyczne”, „Comenius”, „Być przedsiębiorczym, nauka przez praktykę”). Fundacja „WorldTeach” z USA, prowadzi także dla uczniów nieodpłatne zajęcia warsztatowe z j. angielskiego. Szkoła posiada bogato wyposażoną bazę dydaktyczną: nowoczesną, pełnowymiarową i wielofunkcyjną halę sportową i siłownię; dwie nowoczesne pracownie 66 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 informatyczne oraz 6 pracowni multimedialnych; bibliotekę szkolną z dużą, przestronną czytelnią oraz stanowiskami komputerowymi z dostępem do Internetu. Oferuje także bezprzewodowy dostęp do Internetu w całej szkole (Wi-Fi). Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 1 im. gen. Wł. Sikorskiego w Stalowej Woli obejmuje: 1) Liceum ogólnokształcące z oddziałami: matematyczno – informatycznym, humanistycznym – innowacja: „Klasa społeczno- prawna”, ogólnym, biologiczno – chemicznym, innowacja: edukacja strażacka - ½ klasy: klasa strażacka i ½ klasy: biologiczno – chemiczna, policyjnym – innowacja: edukacja policyjna, wojskowym – innowacja: edukacja wojskowa, geograficzno – turystycznym. 2) Technikum kształcące w zawodach: technik mechatronik i technik pojazdów samochodowych. 3) Zasadnicza szkoła zawodowa - szkoła wielozawodowa kształcąca w zawodach: mechanik pojazdów samochodowych, blacharz samochodowy, elektromechanik, fryzjer, piekarz, cukiernik, stolarz, krawiec, tapicer, złotnik – jubiler, elektromechanik, blacharz i inne. W 2013r. zdawalność egzaminu maturalnego dla technikum wyniosła 91%, a dla liceum 77%. Szkoła proponuje szereg zajęć dodatkowych. Obok samorządu uczniowskiego działa w niej klub radiołączności, radiowęzeł, Klub Turystyczny Koziołka Matołka, Klub Fotograficzny „Pandora”, zespół taneczny „Impresja”, Klub Młodego Samorządowca, gazetka szkolna „Sikorski”, kółko teatralne, szkolny klub sportowy i zespół muzyczny Somnambulists. W szkole można wyrobić sobie prawo jazdy i uprawnienia spawacza. Szkoła posiada ponad 30 dobrze wyposażonych klasopracowni, 2 aule, 2 sale gimnastyczne, siłownię oraz 3 pracownie komputerowe ze stałym dostępem do Internetu. W komputery i sprzęt multimedialny wyposażona jest również biblioteka i kilka klasopracowni. Szkoła jest monitorowana. Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 2 im. Tadeusza Kościuszki w Stalowej Woli osiąga bardzo dobre wyniki kształcenia. W 2013r. zdawalność egzaminu maturalnego wyniosła dla liceum 83%, a dla technikum 76%. Uczniowie zespołu w 90% dostają się na wymarzone kierunki studiów, z czego 67% to uczelnie państwowe, zaś 23% uczelnie niepaństwowe. W skład zespołu wchodzą: 1) Liceum Ogólnokształcące z oddziałem wojskowym. 2) Technikum kształcące w zawodach: technik budownictwa, technik urządzeń sanitarnych, technik technologii odzieży, technik drogownictwa, technik logistyk, 67 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 technik inżynierii środowiska i melioracji, technik urządzeń i systemów energetyki odnawialnej, technik cyfrowych procesów graficznych. 3) Zasadnicza Szkoła Zawodowa kształcąca w zawodach: murarz – tynkarz, monter sieci, instalacji i urządzeń sanitarnych oraz monter zabudowy i robót wykończeniowych w budownictwie. Szkoła oferuje różnorodność zajęć pozalekcyjnych ze wszystkich przedmiotów. Zespół posiada także nowoczesne zaplecze dydaktyczne: pracownie przedmiotowe, bibliotekę z ponad 18-tysięcznym księgozbiorem i multimedialnym centrum internetowym, 4 pracownie komputerowe z dostępem do Internetu, pracownię multimedialną z tablicą interaktywną, zespół obiektów sportowych z siłownią i zespołem boisk, aulę widowiskową, ośrodek egzaminacyjny dla praktycznej nauki zawodu i egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe. Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 3 im. Króla Jana III Sobieskiego w Stalowej Woli to najstarsza szkoła w powiecie stalowowolskim, będąca kontynuatorem Szkoły Handlowej. Wyniki osiągnięć uczniów szkoły przekraczają wyniki uzyskiwane na egzaminach maturalnych i zawodowych przez szkoły podobnego typu. W 2013r. zdawalność egzaminu maturalnego dla technikum wyniosła 78%. Szkoła może się poszczycić certyfikatem jakości „Szkoła Przedsiębiorczości", który otrzymała w kwietniu 2008 roku. W skład zespołu wchodzą: 1) Technikum kształcące w zawodach: technik ekonomista, technik handlowiec, kelner, technik żywienia i usług gastronomicznych, technik architektury krajobrazu, technik hotelarstwa, technik obsługi turystycznej. 2) Zasadnicza Szkoła Zawodowa kształcąca w zawodach: sprzedawca, kucharz, piekarz, cukiernik. 3) Szkoła Policealna dla młodzieży kształcąca w zawodach: technik informatyk, technik usług pocztowych i finansowych. Szkoła daje możliwość wszechstronnego, indywidualnego rozwoju zainteresowań i uzdolnień m.in. poprzez naukę niektórych przedmiotów na poziomie rozszerzonym, udział w dodatkowych zajęciach, konsultacjach czy kołach zainteresowań oraz doradztwo zawodowe. Współpracuje z wieloma szkołami podobnego typu z kraju i z zagranicy – Słowacji, Czech, Finlandii. Bierze także udział w projekcie międzynarodowej współpracy symulacyjnych firm. W szkole mieści się ośrodek egzaminacyjny OKE, gdzie uczniowie zdobywają kwalifikacje zawodowe i certyfikat EUROPASS – dający uprawnienia do pracy w zawodzie, w krajach Unii Europejskiej. Ofertę szkoły uzupełnia bardzo dobra baza dydaktyczna obejmująca m.in.: pracownie przedmiotowe, komputerowe, do prowadzenia zajęć praktycznych, pracownie technologiczne i obsługi konsumenta dla kierunków gastronomicznych, bibliotekę z czytelnią, nowoczesną bazę sportową (hala sportowa i kompleks „Orlik”). 68 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Centrum Edukacji Zawodowej w Stalowej Woli jest szkołą z 50 – letnią tradycją, kształcącą zawodowców. W 2013r. zdawalność egzaminu maturalnego wyniosła 73%. W skład CEZ w Stalowej Woli wchodzą: 1) Liceum Ogólnokształcące 2) Liceum Profilowane, profil: zarządzanie informacją. 3) Technikum kształcące w zawodach: technik mechanik, technik pojazdów samochodowych, technik elektronik, technik informatyk, technik teleinformatyk, technik mechanik lotniczy, technik odlewnik, technik organizacji reklamy od 2010/2011, technik usług fryzjerskich od 2010/2011 4) Zasadnicza Szkoła Zawodowa kształcąca w zawodach: operator obrabiarek skrawających, elektromechanik pojazdów samochodowych, ślusarz. 5) Technikum Uzupełniające kształcące w zawodach: technik elektronik, technik mechanik. 6) Centrum Kształcenia Praktycznego. Uczniowie CEZ mają możliwość skorzystania z licznych zajęć dodatkowych i kursów, w tym realizowanych dzięki projektom szkoły dofinansowanym z Unii Europejskiej. Mogą także wziąć udział w bezpłatnych zajęciach dydaktycznych realizowanych przez Wydział Techniki i Informatyki Politechniki Rzeszowskiej. CEZ oferuje także bardzo dobrze wyposażone pracownie informatyczne, elektrotechniczne i elektroniczne, pracownię mechaniki pojazdowej, laboratoria i warsztaty oraz centrum multimedialne wyposażone w sprzęt komputerowy, bogaty zasób podręczników, książek i dokumentów w wersji elektronicznej. Baza dydaktyczna CEZ jest na bieżąco uaktualniana, między innymi dzięki funduszom pozyskanym z Unii Europejskiej. W ramach realizacji zajęć praktycznych i praktyk zawodowych CEZ współpracuje z wieloma znaczącymi zakładami i instytucjami z terenu miasta i okolic. Bierze także udział w unijnych programach wymiany młodzieży, współpracując m.in. z Bułgarią, Niemcami i Danią. Zespół Szkół Nr 6 Specjalnych w Stalowej Woli Zasadnicza Szkoła Zawodowa Szkoła Specjalna Przysposabiająca do Pracy oferuje kształcenie dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym i znacznym w zawodzie kucharz. Centrum Kształcenia Ustawicznego i Ośrodek Dokształcania i Doskonalenia Zawodowego w Stalowej Woli obejmuje: 1) Gimnazjum dla Dorosłych (wieczorowe). 2) Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych (wieczorowe) na podbudowie gimnazjum, 8klasowej szkoły podstawowej lub zasadniczej szkoły zawodowej (*absolwenci ZSZ są przyjmowani do klasy 2LO wieczorowego). 3) Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych (zaoczne). 69 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 4) Szkoły Policealne (zaoczne), na podbudowie szkół dających wykształcenie średnie w zawodach: technik usług kosmetycznych, technik rachunkowości, florysta, technik turystyki wiejskiej. O przyjęcie do szkoły mogą ubiegać się osoby, które ukończyły 18 lat. Szkoła oferuje także bogatą ofertę szkoleń i kursów, w tym kwalifikacyjnych kursów zawodowych. Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 2 w Stalowej Woli Samorządowe Liceum Ogólnokształcące im. Cypriana Kamila Norwida to szkoła oferująca wysoki poziom nauczania, dzięki czemu jej uczniowie kontynuują naukę na wybranych, prestiżowych uczelniach i kierunkach. W 2013r. zdawalność egzaminu maturalnego wyniosła 96%. Proponuje ona nauczanie w klasach z oddziałami: humanistycznym, biologiczno-chemicznym, matematyczno-fizycznym, matematyczno-geograficznym, humanistycznym z rozszerzonymi językami obcymi, sportowym. W liceum działają zespoły matematyczno – przyrodnicze, humanistyczne i wychowania fizycznego oraz funkcjonują koła zainteresowań, w tym m.in.: koło strzeleckie, Szkolny Klub Przedsiębiorczości, krótkofalarstwo. Realizowane są projekty edukacyjne zewnętrzne i wewnętrzne. Projekty autorskie współfinansuje Bank Zachodni WBK. Liceum posiada certyfikat „Bezpiecznej szkoły” i „Szkoły przedsiębiorczości”. Szkoła aktywnie współpracuje także z podobnego typu szkołami we Francji i Mołdawii. Umożliwia naukę języka angielskiego, niemieckiego i francuskiego. W ramach Zespołu funkcjonuje Szkoła Mistrzostwa Sportowego, w której obecnie uczy się 85 uczniów. Szkoła posiada bardzo dobrze wyposażoną bazę dydaktyczną i dysponuje nowoczesną halą sportową. Katolickie Liceum Ogólnokształcące im. bł. ks. Jerzego Popiełuszki w Stalowej Woli oferuje naukę w klasie lingwistycznej i psychologicznej. Zapewnia naukę dwóch języków obcych: angielskiego oraz do wyboru: niemieckiego, włoskiego oraz francuskiego. W 2013r. zdawalność egzaminu maturalnego wyniosła 92%. Liceum oferuje także szeroki wybór zajęć pozalekcyjnych: przedmiotowych, sportowych i artystycznych. Szkoła posiada 18 odnowionych klasopracowni, w tym nowocześnie wyposażone pracownie multimedialnodydaktyczne: lingwistyczne, geograficzną, biologiczno-chemiczną oraz pracownię informatyczną. Społeczne Liceum Ogólnokształcące oferuje kształcenie z rozszerzonym językiem polskim, angielskim lub matematyką. Po ukończeniu I klasy uczniowie mogą wybrać rozszerzenie humanistyczno – językowe lub matematyczno – przyrodnicze. W 2013r. zdawalność egzaminu maturalnego wyniosła 57%. Dla zainteresowanych uczniów istnieje możliwość zorganizowania dodatkowych zajęć z innych przedmiotów. Klasy liczą nie więcej 70 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 niż 15 uczniów, co umożliwia indywidualne podejście do każdego licealisty. Szkoła realizuje rozszerzony program w zakresie nauki języków obcych i przedmiotów maturalnych. Uczy języka angielskiego, niemieckiego, francuskiego i włoskiego. Prowadzi atrakcyjne zajęcia z wychowania fizycznego: na basenie, kortach i sali gimnastycznej, m.in. w grupach tanecznych. Medyczna Szkoła Policealna im. Hanny Chrzanowskiej w Stalowej Woli oferowała w roku szkolnym 2013/2014 kształcenie na 3 kierunkach: technik masażysta, opiekun medyczny - kierunek zaoczny oraz technik usług kosmetycznych - kierunek zaoczny. Celem szkoły jest umożliwienie zdobycia wiedzy teoretycznej i praktycznej niezbędnej do podjęcia pracy zawodowej lub dokonania świadomego wyboru dalszego kierunku kształcenia. Nauka w szkole prowadzona jest w systemie dziennym w formie wykładów, ćwiczeń, praktyk. „Twoja Szkoła” w Stalowej Woli oferuje kształcenie w: 1) Prywatnym Liceum Ogólnokształcącym po szkole zawodowej 2) Prywatnym Liceum Ogólnokształcącym po gimnazjum i szkole podstawowej 3) Szkole Policealnej umożliwiającej zdobycie tytułu: technika administracji, technika informatyka, technika BHP, technika logistyki, technika archiwisty, technika usług kosmetycznych. Policealne Studium Farmaceutyczne „Omega” w Stalowej Woli kształci w zawodzie technika farmauceutycznego. Policealna Szkoła Ochrony Zdrowia „Promed Omega” w Stalowej Woli kształci z kolei na kierunkach: technik farmaceutyczny i asystentka stomatologiczna. Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych w Stalowej Woli Zakładu Doskonalenia Zawodowego w Rzeszowie oferuje natomiast kształcenie dla dorosłych absolwentów gimnazjów i szkół podstawowych oraz absolwentów szkół zawodowych. Centrum Kształcenia Torus umożliwia kształcenie na kierunkach z uprawnieniami szkół publicznych, w systemie zaocznym i obejmuje: 1) Liceum Ogólnokształcące dla dorosłych. 2) Policealną Szkołę kształcącą w zawodach: technik administracji, technik rachunkowości, technik BHP, technik informatyk, technik turystyki wiejskiej, technik usług kosmetycznych, opiekunka środowiskowa, opiekun w domu pomocy społecznej, opiekun osoby starszej, asystent osoby niepełnosprawnej, florysta, technik geolog, technik eksploatacji portów i terminali, technik geodeta, technik archiwista, technik ochrony fizycznej osób i mienia, opiekun medyczny, technik usług pocztowych i finansowych, technik weterynarii. 3) Medyczną Szkołę Policealną kształcącą w zawodach: technik farmaceutyczny, asystentka stomatologiczna, technik sterylizacji medycznej, technik dentystyczny, terapeuta zajęciowy, opiekun medyczny, higienistka stomatologiczna. 71 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Zaoczne Technikum Zawodowe to z kolei technikum uzupełniające dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych. 4.8.4. Pozostałe placówki oświatowe W Stalowej Woli zlokalizowana jest Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia. Szkoła Muzyczna I stopnia kształci dzieci w 4 i 6 – letnim cyklu nauki. Dzieci w wieku 6 – 8 lat objęte są 6 – letnim cyklem nauczania gry na fortepianie, skrzypcach, altówce, wiolonczeli, kontrabasie, gitarze, akordeonie, flecie, trąbce, saksofonie, klarnecie, perkusji. Młodzież w wieku 9 – 16 lat objęta jest natomiast cyklem 4 – letnim nauki gry na fortepianie, skrzypcach, altówce, wiolonczeli, kontrabasie, gitarze, akordeonie, flecie, klarnecie, trąbce, saksofonie i perkusji. Z kolei Szkoła Muzyczna II stopnia kształci uczniów w wieku 10 – 21 lat. Uczniowie zdobywają zakres umiejętności gry na fortepianie, skrzypcach, altówce, wiolonczeli, kontrabasie, gitarze, akordeonie, flecie, klarnecie, trąbce, saksofonie, perkusji na poziomie: klasy VI PSM I stopnia cykl 6 – letni, klasy IV PSM I stopnia cykl 4 – letni. Ponadto Szkoła Muzyczna II stopnia umożliwia kształcenie na wydziale wokalnym, trwające 4 lata. O przyjęcie na wydział wokalny mogą ubiegać się dziewczęta, które w danym roku szkolnym kończą co najmniej 15 lat oraz nie więcej niż 20 lat, a także chłopcy po zakończonej mutacji, którzy w danym roku szkolnym nie przekroczyli 21 lat. Szkoła oprócz funkcji dydaktycznej, pełni rolę ważnej instytucji kulturalnej w mieście i okolicy. Współpracuje z placówkami upowszechniania kultury, odbywa się w niej wiele koncertów w wykonaniu uczniów szkoły i muzyków profesjonalnych. Wielu absolwentów szkoły związało się zawodowo z muzyką. W mieście działa także NZOZ Ośrodek Rehabilitacji Dzieci Niepełnosprawnych. Ośrodek zapewnia wieloprofilowe usprawnianie dzieci zagrożonych niepełnosprawnością i niepełnosprawnych w wieku od 2 m-ca do 18 roku życia, w zakresie diagnozy i terapii fizjoterapeutycznej, psychologicznej, logopedycznej, pedagogicznej i zaburzeń integracji sensorycznej. W ramach ośrodka działa placówka oświatowa o charakterze ośrodka rewalidacyjno – wychowawczego, w którym obowiązek szkolny realizują dzieci upośledzone w stopniu umiarkowanym i znacznym ze sprzężonymi niepełnosprawnościami oraz głęboko upośledzone. Z kolei Zespół Placówek Oświatowo – Wychowawczych jest istotnym elementem uzupełniającym ofertę oświatową Stalowej Woli. W skład Zespołu Placówek Oświatowo – Wychowawczych wchodzą: Bursa Międzyszkolna, oraz Szkolne Schronisko Młodzieżowe. 72 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Na okres pobytu i nauki dziecka poza miejscem zamieszkania, bursa przejmuje funkcję domu rodzinnego. Wychowankami placówki mogą być osoby, które pobierają naukę zarówno w szkołach gimnazjalnych, ponadgimnazjalnych jak i policealnych. Placówka realizuje zadania określone w statutach placówek wchodzących w jej skład. Zapewnia całodobową opiekę wychowawców, wyżywienie, dobre warunki socjalno-bytowe, warunki do nauki oraz atrakcyjną ofertę spędzania czasu wolnego. Wychowankowie mają możliwość rozwijania swoich zainteresowań poprzez różnorodne zajęcia edukacyjno – kulturalne i sportowe. Szkolne Schronisko Młodzieżowe ma natomiast charakter sezonowy i działa w okresie lipiec - sierpień. Poradnia szczególności Psychologiczno przez: diagnozę, – Pedagogiczna konsultację, terapię, realizuje swoje psychoedukację, zadania w rehabilitację, doradztwo, mediację, interwencje w środowisku ucznia, działalność profilaktyczną oraz działalność informacyjną. Poradnia ma pod swoją opieką: dzieci i młodzież uczęszczające do szkół na terenie powiatu stalowowolskiego, dzieci i młodzież nieuczęszczające do szkoły, w wieku 0-18 lat, zamieszkałe na terenie powiatu stalowowolskiego, rodziców i nauczycieli z terenu powiatu stalowowolskiego. Ofertę edukacyjną Stalowej Woli wzbogacają także szkoły językowe, działające na tym terenie. Obecnie w mieście zlokalizowanych jest 5 szkół językowych umożliwiających podniesienie umiejętności w zakresie posługiwania się językiem obcym: Alfabet Szkoła Języków Obcych, Szkoła Języków Obcych Arkana, Speed English School, British School, Perfect, Centrum Edukacji. Miasto posiada zróżnicowaną i bardzo dobrze rozwiniętą bazę edukacyjną, która umożliwia młodzieży kształcenie na różnych kierunkach, fachową opiekę psychologiczną i pedagogiczną oraz dobre przygotowanie do ubiegania się o przyjęcie na wyższe uczelnie. 4.8.5. Szkolnictwo wyższe W sferze nauki znaczącą rolę w mieście pełnią szkoły wyższe, które oferują młodym ludziom ze Stalowej Woli i okolic możliwość studiowania bez konieczności wyjeżdżania do odległych ośrodków akademickich. Uczelnie te mają wpływ na ogólny klimat społeczny i pozytywne postrzeganie miasta przez potencjalnych inwestorów, którzy skłonniejsi są lokować swoje przedsiębiorstwa w miejscach, w których mogą liczyć na wykwalifikowaną kadrę. W Stalowej Woli zlokalizowane są 3 uczelnie wyższe: 1) Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny w Stalowej Woli Politechniki Rzeszowskiej im. Ignacego Łukasiewicza, 73 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 2) Wydział Zamiejscowy Nauk o Społeczeństwie i Wydział Zamiejscowy Prawa i Nauk o Gospodarce w Stalowej Woli Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego im. Jana Pawła II, 3) Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Stalowej Woli. Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny w Stalowej Woli Politechniki Rzeszowskiej kształci w Stalowej Woli na 2 kierunkach: mechanika i budowa maszyn - studia I-go stopnia (inżynierskie) stacjonarne i niestacjonarne, zarządzanie i inżynieria produkcji - studia I-go stopnia (inżynierskie) stacjonarne i niestacjonarne). Studenci Zamiejscowego Ośrodka Dydaktycznego są pełnoprawnymi studentami Politechniki Rzeszowskiej i mają możliwość uczestniczenia we wszystkich studenckich organizacjach i zrzeszeniach działających przy Politechnice Rzeszowskiej. Absolwenci otrzymują dyplom Politechniki Rzeszowskiej im. Ignacego Łukasiewicza. Obecnie ośrodek posiada własną bazę dydaktyczną - sale wykładowe, laboratorium komputerowe, czytelnię i bibliotekę. Zajęcia dydaktyczne prowadzone są przez nauczycieli Politechniki Rzeszowskiej. W ostatnim czasie oddany został do użytku nowoczesny obiekt dydaktyczny, wybudowany przez Gminę Stalowa Wola dzięki pozyskanym na ten cel funduszom Unii Europejskiej. Na dzień 01.10.2013r. uczelnia posiadała 175 studentów. Wydział Zamiejscowy Nauk o Społeczeństwie i Wydział Zamiejscowy Prawa i Nauk o Gospodarce w Stalowej Woli Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego oferują bogatą ofertę edukacyjną w ramach 5 Instytutów: 1. INSTYTUT PEDAGOGIKI - Utworzony we wrześniu 2004 roku. Funkcjonuje w ramach Wydziału Zamiejscowego Nauk o Społeczeństwie. Instytut podtrzymuje ścisłe kontakty naukowo - praktyczne z różnymi państwowymi instytucjami, społecznymi i religijnymi organizacjami, zaangażowanymi w procesy nauczania, wychowania, opieki, socjalizacji, resocjalizacji, rewalidacji i socjalnej adaptacji dzieci, młodzieży, dorosłych oraz osób w starszym wieku. W 2005r. został pozytywnie oceniony przez Państwową Komisję Akredytacyjną i uzyskał pełną akredytację. W Instytucie zatrudnionych jest 8 samodzielnych pracowników naukowych na pierwszym etacie (prof. dr hab., dr hab. – prof. KUL). Ponadto pracę Instytutu wspierają doktorzy – adiunkci i magistrowie – asystenci oraz osoby zatrudnione w ramach umowy o dzieło. W ramach Instytutu organizowane są studia: a) Studia I stopnia (3 - letnie) stacjonarne i niestacjonarne – licencjackie z 5 specjalnościami: pedagogika wczesnoszkolna, psychopedagogika specjalna, pedagogika opiekuńczo-wychowawcza, pedagogika resocjalizacyjna, pedagogika katolicka. b) Studia II stopnia (2 - letnie) stacjonarne i niestacjonarne - uzupełniające magisterskie w ramach powyższych obszarów tematycznych. 74 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 c) Studia doktoranckie. d) Studia podyplomowe w zakresie: pedagogiki wczesnoszkolnej z elementami wychowania przedszkolnego, przygotowania pedagogicznego, poradnictwa pedagogiczno - psychologicznego, edukacji wczesnoszkolnej z językiem angielskim, edukacji wczesnoszkolnej z wychowaniem przedszkolnym, terapii pedagogicznej, doradztwa zawodowego i planowania kariery edukacyjnej, zarządzania i organizacji oświatą. 2. INSTYTUT SOCJOLOGII - Funkcjonuje w strukturze Wydziału Zamiejscowego Nauk o Społeczeństwie KUL w Stalowej Woli od 2004r. Studia na kierunku socjologia są dwustopniowe: I stopień - licencjacki i II stopień - magisterski. System studiów jest stacjonarny. Studenci mają możliwość wyboru 2 specjalności: socjologia samorządowa oraz kryminologia. Ponadto w ramach Instytutu Socjologii uruchomiono w roku akademickim 2010/2011 kierunek - praca socjalna. 3. INSTYTUT INŻYNIERII ŚRODOWISKA - Instytut został utworzony w październiku 2011 roku w ramach Wydziału Zamiejscowego Nauk o Społeczeństwie. W Instytucie zatrudnieni są: 1 profesor tytularny, 6 doktorów habilitowanych, 9 doktorów, 10 magistrów oraz sekretarz instytutu. Studia na kierunku inżynieria środowiska są dwustopniowe, przy czym studenci mogą wybrać jedną z 2 specjalności: rekultywacja terenów zdegradowanych lub zasoby wodne – ich zanieczyszczenie i uzdatnianie. 4. INSTYTUT EKONOMII – Funkcjonuje na Wydziale Zamiejscowym Prawa i Nauk o Gospodarce. Kształci na kierunku ekonomia w 3 specjalnościach: ekonomia przedsiębiorstwa, finanse publiczne i komercyjne, gospodarka regionalna i samorządowa. 5. INSTYTUT PRAWA - Funkcjonuje na Wydziale Zamiejscowym Prawa i Nauk o Gospodarce od 2004r. Aktualnie Instytut zatrudnia ponad trzydziestu pracowników naukowo-dydaktycznych. Prowadzi jednolite, stacjonarne studia magisterskie na kierunku prawo, trwające 5 lat. Studenci Wydziału Zamiejscowego Nauk o Społeczeństwie i Wydziału Zamiejscowego Prawa i Nauk o Gospodarce w Stalowej Woli Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego są zrównani w prawach ze studentami KUL-u. Dyplomy są honorowane w Unii Europejskiej. Dla realizacji celów dydaktycznych, Wydziały dysponują obecnie 4 budynkami dydaktycznymi i dobrze zaopatrzoną biblioteką. Kolejny budynek dydaktyczny jest w trakcie budowy. Studenci mają do dyspozycji 2 akademiki zapewniające 535 miejsc noclegowych, w tym dla osób niepełnosprawnych. Na potrzeby wychowania fizycznego dostępne są sale gimnastyczne Gimnazjum nr 2 oraz miejskie obiekty sportowe. Na dzień 01.10.2013r. uczelnia posiadała 1454 studentów. Wyższa Szkoła Ekonomiczna oferuje studia stacjonarne i niestacjonarne I-go stopnia na kierunku ekonomia w 5 specjalnościach: ekonomika gospodarki samorządowej, 75 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 gospodarowanie zasobami ludzkimi, informatyka w biznesie, organizacja i ekonomika przedsiębiorstw oraz rachunkowość i zarządzanie finansami firmy. Wyższa Szkoła Ekonomiczna prowadzi także studia podyplomowe w 10 specjalnościach: doradztwo podatków, handel zagraniczny, kontrola i audyt wewnętrzny w przedsiębiorstwach i administracji publicznej, organizacja i zarządzanie oświatą, współczesna rachunkowość w firmie, zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy, zarządzanie i organizacja ochroną zdrowia, zarządzanie kulturą i opieka nad zabytkami, zarządzanie środowiskiem, zarządzanie zasobami ludzkimi. Wśród wykładowców WSE jest 3 profesorów i doktorów habilitowanych. Na dzień 01.10.2013r. uczelnia posiadała 166 studentów. Tabela 30. Dane o studentach i absolwentach szkół wyższych w Stalowej Woli Kategoria Liczba studentów kierunków technicznych w stalowej Woli Liczba absolwentów szkół wyższych 2007 122 2008 106 2009 93 2010 138 2011 123 2012 358 982 913 675 884 827 617 Źródło: Informacje uczelni Istotne znaczenie dla miasta ma kształcenie kadry w obszarach jego aktywności gospodarczej, a więc przede wszystkim w zakresie nauk ścisłych i technicznych, celem zapewnienia specjalistów, inżynierów na potrzeby lokalnej gospodarki. Mając na uwadze powyższe priorytety Gmina Stalowa Wola angażuje się w stworzenie jak najlepszych warunków dla rozwoju szkolnictwa wyższego. Obecnie zakończono prace związane z budową obiektu międzyuczelnianiej, uczelnianego a na dla ukończeniu Politechniki Rzeszowskiej są związane działania z oraz budową biblioteki obiektu dydaktycznego dla Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, dzięki funduszom pozyskanym na ten cel z Unii Europejskiej. Miasto angażuje się także w promocję kierunków ścisłych i zachęca do studiowania w Stalowej Woli, poprzez specjalny fundusz stypendialny. W 2012r. Gmina Stalowa Wola pozyskała również dofinansowanie z Unii Europejskiej na realizację projektu związanego z utworzeniem Laboratorium Międzyuczelnianego. Będzie ono miało charakter naukowo - badawczy i podniesie jakość kształcenia w zakresie aspektów praktycznych. Laboratorium będzie wspierać relacje między nauką a przedsiębiorcami poprzez rozwijanie technologii, wspieranie badań oraz wprowadzanie ich wyników do przedsiębiorstw. W ramach Laboratorium Politechnika zamierza zajmować się technikami laserowymi i spawaniem, KUL natomiast jest zainteresowany laboratorium inżynierii materiałowej. 4.9 Rynek pracy 4.9.1. Poziom i struktura zatrudnienia W 2012 r., w Stalowej Woli było 23.148 osób zatrudnionych ogółem. Miasto pod względem wysokości zatrudnienia w porównaniu do wybranych miast znajduje się na 4 76 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 miejscu. Pierwsze miejsce zajmuje miasto Rzeszów, natomiast najniższy poziom zatrudnienia odnotowano w Tarnobrzegu. Tabela 31. Zatrudnienie wg płci w wybranych miastach województwa podkarpackiego w 2012 r. Ogółem 81 916 24 904 23 441 23 148 17 284 11 512 Miasto Rzeszów Mielec Krosno Stalowa Wola Przemyśl Tarnobrzeg Mężczyźni 42 151 14 200 13 205 14 793 8 418 5 404 Kobiety 39 765 10 704 10 236 8 355 8 866 6 108 Źródło: Dane GUS za 2012r. Na przestrzeni lat 2007 – 2012 nastąpił znaczny spadek zatrudnienia (spadek zatrudnienia o ponad 9%), przy czym dotyczył on zarówno kobiet (spadek zatrudnienia o ponad 8%), jak i mężczyzn (spadek zatrudnienia o ponad 10%). W 2007r. w Stalowej Woli zatrudnionych było 25.598 osób, a w 2012r. już jedynie 23.148 osób. Sytuacja ta spowodowana była przede wszystkim trzema głównymi czynnikami: zmniejszającą się liczbą mieszkańców Stalowej Woli, występującym w ostatnich latach kryzysem gospodarczym oraz restrukturyzacją Huty Stalowa Wola. Należy także zauważyć, iż na badanym obszarze występuje bardzo duża przewaga zatrudnionych mężczyzn, w stosunku do zatrudnionych kobiet, co spowodowane jest w przede wszystkim przemysłowym charakterem miasta, w którym ponad 53,89% ogółu pracujących zatrudnionych jest w sektorze przemysłowym. Wykres 19. Zatrudnienie w Stalowej Woli w latach 2007–2012 30000 26340 25598 23845 25000 20000 16473 23557 23166 23148 16896 14815 14643 14611 14793 15000 9125 9444 9030 8914 8555 8355 2007r. 2008r. 2009r. 2010r. 2011r. 2012r. 10000 5000 0 Ogółem Kobiety Mężczyźni Źródło: Dane GUS za lata 2007–2012 W 2011r. najwięcej osób zatrudnionych było w przemyśle i budownictwie (12.485 osób), natomiast nie zaobserwowano osób zajmujących się rolnictwem, leśnictwem, łowiectwem i rybactwem. 77 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Wykres 20. Pracujący w 2011 r. Przemysl i budownictwo 779 5760 Handel, naprawa pojazdów samochodowych, transport i gospodarka magazynowa, zakwaterowanie i gastronomia, informacja i komunikacja 4142 Pozostałe uslugi 12485 Inne Źródło: Dane GUS za 2011 r. Porównanie wynagrodzeń pokazuje z kolei, iż w odniesieniu do średniej krajowej, która wynosi 3.744,38zł brutto, mieszkańcy powiatu stalowowolskiego wg danych za 2012 zarabiają mniej o średnio 484,26 zł brutto. Zaś w porównaniu do pozostałych wybranych powiatów (mieleckiego, krośnieńskiego, tarnobrzeskiego i przemyskiego) powiat stalowowolski znajduje się pod względem zarobków na 1 miejscu. Tabela 32. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w wybranych powiatach województwa podkarpackiego w 2012 r. Lp. 1 2 Miasto Polska Województwo podkarpackie 1 2 3 4 5 6 Rzeszów Powiat stalowowolski Powiat mielecki Powiat tarnobrzeski Powiat przemyski Powiat krośnieński Średnie wynagrodzenie brutto (stan na XII 2012 r.) 3 744,38 3 152,36 3 702,54 3 260,12 3 187,11 3 176,95 2 977,42 2 800,23 Źródło: Dane GUS za 2012 r. 4.9.2. Bezrobocie Na dzień 31.12.2012r. liczba osób bezrobotnych w Stalowej Woli wynosiła 3.876 osób. W porównaniu do 2007r. zanotowano znaczny wzrost liczby bezrobotnych. Należy jednak zauważyć, iż największy poziom bezrobocia przypadał na rok 2009. Następnie w latach 2010-2011 bezrobocie systematycznie spadało, aż do 2012r., w którym zaobserwowano nieznaczny wzrost liczby bezrobotnych w stosunku do roku 2011. 78 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Wykres 21. Liczba bezrobotnych ogółem w Stalowej Woli, w latach 2007–2012 4170 4500 3900 3764 3876 4000 3500 2811 2661 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 2007r. 2008r. 2009r. 2010r. 2011r. 2012r. Źródło: Dane z Powiatowego Urzędu Pracy w Stalowej Woli z lat 2007-2012 Stopa bezrobocia rejestrowanego w powiecie stalowowolskim wzrosła w latach 20072012 z 9,8% do 15%. Dla porównania stopa bezrobocia w województwie podkarpackim wyniosła w 2012r. 16,4%, a w całym kraju 13,4%. Dane te pokazują wyraźnie konieczność aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych na terenie Stalowej Woli. Wykres 22. Stopa bezrobocia rejestrowanego w wybranych powiatach woj. podkarpackiego w 2012 r. 25,00% 20,70% 20,00% 19,50% 15,60% 15% 14,50% 13,50% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% Źródło: Dane GUS za 2012 r. W latach 2007-2012 szczególny wzrost liczby bezrobotnych zaobserwowano wśród mężczyzn. W 2007r. zarejestrowano 929 mężczyzn bezrobotnych, a w 2012 aż 1.867 mężczyzn, czyli ponad dwukrotnie więcej. Z kolei liczba bezrobotnych kobiet wzrosła w latach 2007-2012 o blisko 16%. Warto zauważyć, iż w badanym okresie znacznie zmieniły się proporcje liczby bezrobotnych w podziale na płeć. Jeszcze w 2007r. zaobserwowano 79 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 prawie dwa razy więcej bezrobotnych kobiet niż mężczyzn, jednak w kolejnych latach sytuacja ta zaczęła się dynamicznie zmieniać. W 2009r. zaobserwowano nawet więcej bezrobotnych mężczyzn niż kobiet. Na koniec 2012r. różnice w liczbie bezrobotnych kobiet i mężczyzn nie były już tak duże jak w 2007r., gdyż występowało jedynie ponad 7% więcej bezrobotnych kobiet niż mężczyzn. Wykres 23. Struktura bezrobocia wg płci w latach 2007-2012 2167 2500 2003 2011 2000 1732 1500 2009 2037 1867 1889 1727 1627 1184 Mężczyźni 929 Kobiety 1000 500 0 2007r. 2008r. 2009r. 2010r. 2011r. 2012r. Źródło: Dane z Powiatowego Urzędu Pracy w Stalowej Woli z lat 2007-2012 Stalowa Wola pod względem liczby bezrobotnych znajduje się na 3 miejscu wśród wybranych miast województwa podkarpackiego. Tabela 33. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych wg płci w wybranych miastach województwa podkarpackiego w 2012 r. Wyszczególnienie Rzeszów Przemyśl Stalowa Wola Mielec Tarnobrzeg Krosno Ogółem 9 124 5 220 3 876 3 677 3 097 2 600 Kobiety 4 624 2 690 2 009 1 861 1 606 1 369 Mężczyźni 4 500 2 530 1 867 1 861 1 491 1 231 Źródło: Dane z Powiatowych Urzędów Pracy z 2012 r. W 2012 r. ponad 87% bezrobotnych nie było uprawnionych do pobierania zasiłku. Prawo do zasiłku posiadało jedynie 497 osób. Z kolei 280 osób bezrobotnych (ponad 7%) pochodziło ze zwolnień grupowych. Tabela 34. Struktura bezrobocia w Stalowej Woli w 2012 r. Wyszczególnienie Ogółem 2012 r. 3 876 Z prawem do zasiłku Ogółem Kobiety 497 223 Bez prawa do zasiłku Ogółem 3 379 80 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Wyszczególnienie 2012 r. 1 786 Kobiety Ze zwolnień grupowych Ogółem Kobiety 280 158 Źródło: Dane z Powiatowego Urzędu Pracy w Stalowej Woli z 2012 r. Na koniec 2012 r. wśród bezrobotnych w szczególnej sytuacji na rynku pracy najwięcej było osób długotrwale bezrobotnych, które stanowiły prawie 53% ogółu bezrobotnych. Dużą grupę stanowili także bezrobotni powyżej 50 roku życia i bezrobotni bez kwalifikacji zawodowych. Każda z tych grup stanowiła prawie 24% ogółu bezrobotnych. Tabela 35. Bezrobotni w szczególnej sytuacji na rynku pracy w 2012 r. Bezrobotni w 2012r. Ogółem Kobiety Do 25 Powyżej 50 roku życia roku życia 651 920 308 423 Długotrwale bezrobotni 2038 1187 Bez kwalifikacji zawodowych 915 502 Niepełnosprawni 262 134 Źródło: Dane z Powiatowego Urzędu Pracy w Stalowej Woli z 2012 r. W 2012 r. największą grupę bezrobotnych stanowiły osoby pozostające bez pracy powyżej 24 miesięcy (ponad 21% ogółu bezrobotnych). Znaczną grupę stanowili także bezrobotni pozostający bez pracy od 1 do 3 miesięcy (prawie 20% ogółu bezrobotnych). Najmniej było z kolei bezrobotnych pozostających bez pracy krócej niż miesiąc (nieco ponad 8% ogółu bezrobotnych). Tabela 36. Bezrobotni wg czasu pozostawania bez pracy w 2012 r. Bezrobotni w 2012r. Ogółem Kobiety Do 1 m-ca 1-3 m-cy 3-6 m-cy 6-12 m-cy 12-24 m-cy 321 16 770 332 661 340 668 333 638 385 Powyżej 24 m-cy 818 503 Źródło: Dane z Powiatowego Urzędu Pracy w Stalowej Woli z 2012 r. Analiza danych Powiatowego Urzędu Pracy w Stalowej Woli z 2012 r. pokazała także, iż mając na uwadze staż pracy najwięcej bezrobotnych posiadało doświadczenie zawodowe trwające od 1 do 5 lat. Grupa ta stanowiła ponad 24% ogółu bezrobotnych. Dużą grupę (ponad 19% ogółu bezrobotnych) stanowiły także osoby nieposiadające stażu pracy. Tabela 37. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych wg stażu pracy w 2012 r. Bezrobotni w 2012r. Ogółem Kobiety Do 1 roku 486 251 1-5 lat 936 483 5-10 lat 473 261 10-20 lat 559 298 20-30 lat 469 219 Bez stażu 743 421 Źródło: Dane z Powiatowego Urzędu Pracy w Stalowej Woli z 2012 r. Analizując skalę bezrobocia w 2012 r. wśród poszczególnych grup wiekowych należy stwierdzić, iż najwięcej bezrobotnych było wśród osób w wieku od 25 do 34 lat. Grupa ta 81 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 stanowiła ponad 32% ogółu bezrobotnych. Następnie sklasyfikowane zostały grupy bezrobotnych w wieku 35-44 lata oraz 45-54 lata, z których każda była na podobnym poziomie i stanowiła prawie 19% ogółu bezrobotnych. Najmniej bezrobotnych zaobserwowano natomiast w grupie osób powyżej 60 roku życia (nieco ponad 2% ogółu bezrobotnych). Tabela 38. Bezrobotni wg wieku w 2012 r. Bezrobotni w 2012r. Ogółem Kobiety 18-24 lata 25-34 lata 651 1252 308 694 35-44 lata 730 406 45-54 lata 732 400 55-59 lat 428 201 Powyżej 60 lat 83 - Źródło: Dane z Powiatowego Urzędu Pracy w Stalowej Woli z 2012 r. Bardziej szczegółowa analiza sytuacji na rynku pracy w 2012r., wskazała również, że największy problem ze znalezieniem pracy miały osoby z wykształceniem innym niż wyższe, policealne i średnie zawodowe lub średnie ogólnokształcące. Grupa ta stanowi ponad 46% ogółu bezrobotnych. Osoby z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym także stanowiły znaczny odsetek bezrobotnych, wynoszący prawie 25% ogółu bezrobotnych. Najmniej było natomiast bezrobotnych z wykształceniem średnim ogólnokształcącym i wyższym. Tabela 39. Bezrobotni wg wykształcenia Bezrobotni w 2012r. Wyższe Ogółem Kobiety 656 423 Policealne i średnie zawodowe 968 567 Średnie ogólnokształcące 456 277 Pozostałe 1796 742 Źródło: Dane z Powiatowego Urzędu Pracy w Stalowej Woli z 2012 r. Powiatowy Urząd Pracy w Stalowej Woli podejmuje działania zwiększające aktywizację zawodową mieszkańców, w tym współfinansowane z Unii Europejskiej, w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 5. Sytuacja gospodarcza Gospodarczy wizerunek Stalowej Woli ukształtował duży zakład przemysłowy - Huta Stalowa Wola S.A., oraz firmy z nią powiązane. Huta Stalowa Wola oprócz stali i sprzętu zbrojeniowego, zaczęła w latach 70. produkować maszyny budowlane, głównie różne typy ładowarek i ciągników gąsienicowych. Po roku 1989 sytuacja zmieniła się, wielkie zakłady musiały ulec przekształceniom. Huta została podzielona, częściowo sprywatyzowana, a w mieście pojawiły się nowe podmioty gospodarcze. 82 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Obraz 12. Budynek dyrekcji Huty Stalowa Wola Od 1 lutego 2012r. część cywilna HSW S.A. jest własnością LiuGong Machinery (Poland) Sp. z o.o., który zajmuje się obecnie projektowaniem, produkcją, sprzedażą i serwisem maszyn Huty Stalowa Wola. Część wojskowa huty pozostała natomiast własnością spółki Huta Stalowa Wola S.A. Na terenie kompleksu przemysłowego Huty Stalowa Wola znajdują się spółki produkujące maszyny budowlane (głównie ciągniki gąsienicowe i ładowarki kołowe), sprzęt wojskowy, skrzynie przekładniowe, stal (w tym stale jakościowe), blachy, pręty, odkuwki matrycowe, wyroby ciągnione, odlewy, sprężyny. Miasto z dobrze rozwiniętą infrastrukturą techniczną, stanowi obecnie nowoczesne centrum przemysłowe ze znaczącym potencjałem dużych firm oraz rozwijającym się w szybkim tempie sektorem małych i średnich przedsiębiorstw. Coraz większego znaczenia zaczynają nabierać firmy ze Stalowej Woli, rozwijające się w szybkim tempie, dzięki elastyczności oraz dobrym kontaktom z rynkami wschodnimi. Panujący w Polsce, w ostatnich latach kryzys gospodarczy, odcisnął swoje piętno również na gospodarce Stalowej Woli. W 2012r. na terenie miasta działało o 166 podmiotów gospodarczych mniej niż w 2006r. Należy jednak zauważyć, iż w porównaniu z 2011r. liczba podmiotów gospodarczych nieznacznie wzrosła. W 2012r. w Stalowej Woli zarejestrowano 470 nowych podmiotów gospodarki narodowej, natomiast łącznie zarejestrowanych było 6.221 podmiotów gospodarczych. Spośród tych podmiotów, w sektorze publicznym działało 210 podmiotów, a w sektorze prywatnym 6.011 podmiotów. Dominującą grupę w sektorze prywatnym stanowiły osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą – 4.542 podmioty, na drugim miejscu uplasowały się spółki handlowe – 402 podmioty, a na trzecim miejscu stowarzyszenia i organizacje społeczne – 153 podmioty. Podział zarejestrowanych podmiotów wg sektorów własnościowych przedstawia poniższa tabela. Tabela 40. Podmioty gospodarki narodowej z rejestru REGON wg sektorów własnościowych w 2012 r. Wyszczególnienie Podmioty gospodarki narodowej ogółem W tym sektor publiczny W tym sektor prywatny W tym: Państwowe i samorządowe jednostki Sektor publiczny prawa budżetowego ogółem W tym: Spółki handlowe 2006 r. 6387 232 6155 101 2012 r. 6221 210 6011 99 33 17 83 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Sektor prywatny Wyszczególnienie W tym: Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą W tym: Spółki handlowe W tym: Spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego W tym: Spółdzielnie W tym: Fundacje W tym: Stowarzyszenia i organizacje społeczne 2006 r. 4819 2012 r. 4542 315 43 402 59 24 7 101 25 11 153 Źródło: Dane GUS za 2012 r. W 2012r. najliczniejszą grupę stanowiły osoby prowadzące działalność gospodarczą w branżach obejmujących handel i naprawy, kolejno w budownictwie, a następnie osoby prowadzące działalność profesjonalną, naukową i techniczną. Podział osób fizycznych, prowadzących działalność gospodarczą w 2012 r., w odniesieniu do poszczególnych sekcji PKD przedstawia poniższa tabela. Tabela 41. Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą wg wybranych sekcji PKD w 2012 r. Lp. Sekcja PKD Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo Górnictwo i wydobywanie Przetwórstwo przemysłowe Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych 5 E. Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 6 F. Budownictwo 7 G. Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle 8 H. Transport i gospodarka magazynowa 9 I. Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 10 J. Informacja i komunikacja 11 K. Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 12 L. Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 13 M. Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 14 N. Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 15 O. Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 16 P. Edukacja 17 Q. Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 18 R. Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 19 S. Pozostała działalność usługowa 20 T. Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby 21 U. Organizacje i zespoły eksterytorialne RAZEM Źródło: Dane GUS za 2012 r. 1 2 3 4 A. B. C. D. Liczba osób fizycznych, prowadzących działalność gospodarczą wg sekcji PKD w 2012r. 16 1 301 0 1 486 1697 279 145 95 221 60 461 80 0 123 326 44 206 4542 84 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Mając na uwadze liczbę zatrudnionych, w Stalowej Woli najwięcej jest mikro i małych przedsiębiorstw, w których liczba pracowników kształtuje się poniżej 50 osób. Tabela 42. Podmioty z rejestru REGON dla Stalowej Woli wg liczby pracujących w 2012r. Liczba podmiotów 1-9 osób 6221 5929 Podmioty według liczby pracujących 10-49 osób 50-249 osób 250-999 osób 204 72 13 1000 i więcej osób 3 Źródło: Dane GUS za 2012 r. Rozwojowi miasta sprzyja Tarnobrzeska Strefa Ekonomiczna EURO-PARK WISŁOSAN (TSSE). Strefa działa od roku 1998 i stwarza szczególnie korzystne warunki dla inwestorów oraz oferuje udogodnienia ekonomiczne, dostęp do wysoko wykwalifikowanego personelu oraz instytucji edukacyjno - rozwojowych. Strefa zajmuje łącznie powierzchnię 1632 ha i zlokalizowana jest na terenie 6 województw w 20 podstrefach. Na dzień 29 maja 2013 wydano łącznie 234 zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej w strefie. Aktualnie na terenie strefy działa 109 przedsiębiorców, którzy tworzą miejsca pracy dla 30.023 osób. W 2012 r. wydatki inwestycyjne na terenie strefy wyniosły 7,3 mld zł (przy czym 70% wydatków inwestycyjnych stanowił kapitał zagraniczny). Obszar podstrefy Stalowa Wola z rejonem Nisko zajmuje 277,35 ha i położony jest w południowej części kompleksu przemysłowego Huty Stalowa Wola oraz na terenach będących własnością gminy Stalowa Wola. Rejon inwestycyjny Nisko został utworzony na bazie zabudowy przemysłowej dawnych Zakładów Metalowych „Nimet" w Nisku. W stalowowolskiej podstrefie na dzień 31.12.2011 było 4.764 zatrudnionych. Podstrefa posiada pełną infrastrukturę techniczną i obiekty w dobrym stanie technicznym, dzięki czemu daje szanse lokalizacji inwestycji z wielu dziedzin przemysłu. Preferowany rodzaj inwestycji w ramach tradycyjnych branż to: przemysł motoryzacyjny, przemysł maszyn ciężkich, w tym maszyn do budowy autostrad, przemysł metalowy i elektromaszynowy, przemysł wykorzystujący zaawansowane technologie, przemysł komponentów dla budownictwa, produkcja oparta o wytwarzane w HSW materiały i półfabrykaty, przemysł metali nieżelaznych, przetwórstwo złomu metali, produkcja materiałów pomocniczych dla huty np. recycling złomowanych urządzeń stalowych. Docelowe sektory przemysłowe w nowych dziedzinach produkcji dla podstrefy Stalowa Wola to: przemysł metalowy i elektromaszynowy, 85 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 produkcja materiałów dla budownictwa, przetwórstwo tworzyw sztucznych, produkcja wyrobów dla motoryzacji - kooperanci finalnych wyrobów, produkcja żywności, produkcja części elektronicznych dla informatyki, telekomunikacji, produkcja odzieży. Najbardziej preferowany jest przemysł motoryzacyjny i maszyn ciężkich, jako najbardziej naturalne dla tego regionu ze względu na wieloletnie doświadczenie, kadrę techniczną, ośrodek badawczo-rozwojowy i infrastrukturę techniczną. Nakłady inwestycyjne poniesione w stalowowolskiej podstrefie do dnia 31.12.2011r. wyniosły 1088,1 mln zł. Wg stanu na koniec grudnia, w 2012 roku wydano 14 zezwoleń na działalność gospodarczą na terenie strefy. Obecnie ważne zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej w strefie posiadają następujący przedsiębiorcy, są to: 1) Armatoora S.A. - producent armatury łazienkowej, 2) ATI ZKM Forging Sp. z o.o. – producent odkuwek dla branż przemysłowych: lotnictwo, kolej, motoryzacja, maszyny budowlane, nafta i gaz, 3) BAGPAK Polska Sp. z o.o. - producent opakowań metalowych i aluminiowych, 4) Cell-Fast Sp. z o.o. - producent węży ogrodowych i akcesoriów do węży, 5) Eurometal S.A. – przetwórstwo aluminium, 6) HSW Lorresta Sp. z o.o. – odzyskiwanie materiałów z odpadów (recycling), 7) Iwamet Sp. z o.o. – obróbka metali, wyroby metalowe, 8) Liugong Machinery (Poland) Sp. z o.o. - produkcja ładowarek kołowych, spycharek gąsienicowych, koparko – ładowarek i układarek rur, 9) MCS - Metal Cleaning Service Sp. z o.o. – wyroby metalowe, obróbka metali, 10) Patentus Strefa S.A. – produkcja konstrukcji stalowych, elementów metalowych, akcesoriów i detali, 11) PPH „Cerkamed" – produkcja płynów i materiałów stomatologicznych oraz apteczek stomatologicznych, 12) PPHU Domostal s.c. – produkcja elementów metalowych dla przemysłu, 13) Rakoczy Stal Sp. j. – konstrukcje metalowe, grzejniki i kotły centralnego ogrzewania 14) Swedwood Poland Sp. z o.o. – prowadzenie działalności tartacznej oraz produkcji gotowych elementów do mebli, 15) Thoni Alutec Sp. z o.o. – producent wyrobów (odlewów) aluminiowych, 16) Tryumf Sp. z o.o. - producent pucharów, medali, usługi grawerskie, 17) Uniwheels Production Poland Sp. z o.o. – producent felg aluminiowych, 18) WOBI STAL Sp. z o.o. - wyroby metalowe, spawanie konstrukcji, malowanie wyrobów, 86 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 19) Wtór Steel Sp. z o.o. – surowce wtórne, metalowe, 20) Zakład Mechaniczny TASTA Sp. z o.o. – obróbka metali – branża metalowa, 21) Zakład Obróbki i Procesów Specjalnych Sp. z o.o. - obróbka mechaniczna, trawienie, badania nieniszczące (badania ultradźwiękowe UT, badania fluorescencyjne FPI). Oprócz opisanych powyżej firm, zlokalizowanych w na terenie strefy, do istotnych podmiotów gospodarczych działających w Stalowej Woli możemy również zaliczyć m.in.: 1) Antonio & Stanley Kłosowski, 2) BHZ Stalprzem Sp. z o.o., 3) BUDO-TRANS Sp. z o.o., 4) Dressta. Sp. z o.o., 5) Enesta Sp. z o.o., 6) Huta Stali Jakościowych S.A., 7) HSW – Oprzyrządowanie i Narzędzia Specjalne Sp. z o.o., 8) HSW – Odlewnia Sp. z o.o., 9) HSW S.A., 10) HSW Wodociągi Sp. z o.o., 11) HSW Zakład Zespołów Mechanicznych Sp. z o.o. (w upadłości), 12) Jennmar Merol Sp. z o.o., 13) Miejski Zakład Komunalny Sp. z o.o., 14) Mista Sp. z o.o., 15) PEC Sp. z o.o., 16) Przedsiębiorstwo Budownictwa Inżynieryjno – Drogowego Inżdróg Sp. z o.o., 17) PSS „Społem”, 18) REM-WAR Sp. z o.o., 19) Slovrur Sp. z o.o., 20) Spółdzielnię Mieszkaniową w Stalowej Woli, 21) TAURON Wytwarzanie Spółka Akcyjna - Oddział Elektrownia Stalowa Wola w Stalowej Woli, 22) ZMKS w Stalowej Woli. Przedsiębiorcy inwestujący na terenie miasta mogą liczyć na pomoc instytucji promujących i wspierających działalność gospodarczą. Duże znaczenie mają istniejące na terenie Stalowej Woli instytucje otoczenia biznesu, takie jak: Urząd Celny – Oddział w Stalowej Woli, Regionalna Izba Gospodarcza oraz Cech Rzemieślników i Przedsiębiorców. 87 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Regionalna Izba Gospodarcza w Stalowej Woli, zajmuje się wspieraniem rozwoju przedsiębiorczości oraz integracją środowiska biznesowego. RIG powstała 10 marca 1998r. Podstawowymi zadaniami Izby są: Reprezentowanie interesów gospodarczych zrzeszonych w niej przedsiębiorców oraz ich związków w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej, w szczególności wobec organów państwowych i samorządu terytorialnego. Współtworzenie i współrealizowanie założeń lokalnej polityki gospodarczej, a w szczególności na odcinku działalności naukowo - technicznej, oświatowej, kulturalnej, ochrony środowiska, ochrony zdrowia, rehabilitacji zawodowej i społecznej inwalidów i osób niepełnosprawnych oraz na odcinku rozwoju życia gospodarczego i wspierania inicjatyw gospodarczych członków Izby. Współtworzenie warunków dla integracji gospodarki i środowiska menedżerskiego miast i gmin, na których obszarze działa Izba. Wspieranie przedsiębiorczości i inicjatyw gospodarczych. Współuczestniczenie w wypracowaniu rozwiązań ogólnosystemowych dotyczących gospodarki. Upowszechnianie zasad racjonalnego gospodarowania, nowoczesnego zarządzania oraz promowanie postępu technicznego, technologicznego i organizacyjnego. Prowadzenie działalności w zakresie pośrednictwa finansowego, udzielania pożyczek i poręczeń kredytowych dla członków RIG oraz małych i średnich przedsiębiorstw z obszaru działalności RIG, ze środków własnych RIG, ze środków uzyskanych od rządu i samorządów terytorialnych oraz ze środków unijnych (UE), wspierających regionalną samorządność gospodarczą. Reprezentowanie interesów przedsiębiorców – pracodawców, którzy są członkami Izby przed władzami publicznymi, organizacjami pracobiorców, w tym w kontaktach ze związkami zawodowymi. Kształtowanie i upowszechnianie zasad etyki w działalności gospodarczej. Regionalna Izba Gospodarcza specjalizuje się w: dziedzinie usług finansowych – udzielanie pożyczek – Pożyczki skierowane są do mikro, małych i średnich przedsiębiorstw posiadających siedzibę i prowadzących działalność na terenie województwa podkarpackiego oraz Polski Wschodniej (województwo podkarpackie, lubelskie, podlaskie, świętokrzyskie, warmińsko – mazurskie). Rodzaje pożyczek: pożyczka na zasadach korzystniejszych niż rynkowe (pożyczka preferencyjna udzielana na zasadach pomocy de minimis) oraz pożyczka na zasadach rynkowych. dziedzinie usług informacyjnych – z zakresu rozpoczynania i prowadzenia działalności gospodarczej: prawo, marketing, finanse, dostępne programy 88 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 pomocowe, fundusze unijne, oferty finansowania zewnętrznego przez banki oraz inne instytucje finansowe. dziedzinie usług szkoleniowych – ABC Przedsiębiorczości, Zasady Opracowania Biznesplanu, Księgowość Małej Firmy, szkolenia komputerowe i językowe. Regionalny Fundusz Pożyczkowy prowadzony przez Regionalną Izbę Gospodarczą w Stalowej Woli jest jednym z największych funduszy działających w województwie podkarpackim. Fundusz Pożyczkowy udziela pożyczek inwestycyjnych i obrotowych. Wspiera sektor mikro, małych i średnich przedsiębiorstw inwestujących na terenie województwa podkarpackiego. W 2007r. Regionalna Izba Gospodarcza zainicjowała także działania związane z utworzeniem Podkarpackiego Klastra Spawalniczego KLASTAL i przejęła rolę jednostki zarządzającej – koordynatora Klastra. Powstanie niniejszego klastra ma ścisły związek z przemysłowymi tradycjami miasta i regionu. Wiąże się z profilem gospodarczym tego terenu, sięgającym do tradycji Centralnego Okręgu Przemysłowego, Zakładów Południowych, Huty Stalowa Wola i innych przedsiębiorstw powstałych w całym regionie, w ramach COP-u, czy też wyłonionych później w ramach rozwoju i przekształceń jego gospodarki. W tym profilu i tych tradycjach ważne miejsce zajmują firmy wykorzystujące w produkcji różne techniki spawalnicze oraz zatrudnieni w nich ludzie – o niekwestionowanych kwalifikacjach i umiejętnościach zawodowych w tym zakresie. Wiele wskazuje na to, że gospodarcza transformacja Stalowej Woli i całego regionu Podkarpacia nadal będzie skierowana na rozwój branż produkcji i usług wykorzystujących technologie spawalnicze. Korzyści z funkcjonowania i uczestnictwa w Podkarpackim Klastrze Spawalniczym KLASTAL to: 1) Wspieranie i promowanie działalności gospodarczej członków klastra. 2) Tworzenie korzystnych warunków do wszechstronnego rozwoju gospodarczego regionu. 3) Współzawodnictwo i współdziałanie zamiast konkurencji. 4) Współpraca z zapleczem naukowo-badawczym, łatwiejszy dostęp do najnowszych, innowacyjnych technologii. Kolejną znaczącą instytucją otoczenia biznesu jest Cech Rzemieślników i Przedsiębiorców, który zrzesza ok. 155 zakładów rzemieślniczych. Cech oferuje szkolenia dla swoich członków i nie tylko, pomaga prowadzić firmę oraz pełni funkcję informacyjną na temat imprez handlowych. Na terenie miasta znajdują się także inne podmioty, które skupiają kupców. Są to lokalne stowarzyszenia kupieckie: 1) „STALOWA WOLA – Miasto Przyjazne Przedsiębiorcom” w Stalowej Woli, 2) Stowarzyszenie Kupców „ZIELENIAK” w Stalowej Woli, 3) Stowarzyszenie „PARK POMYSŁÓW” im E. Kwiatkowskiego w Stalowej Woli, 4) Stowarzyszenie Rozwoju Regionalnego, 89 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 5) Zrzeszenie Drobnych Kupców, 6) Regionalne Stowarzyszenie Kupców i Przedsiębiorców. Bardzo duże znaczenie dla rozwoju gospodarczego Stalowej Woli ma również Inkubator Technologiczny, działający od 2011r. Do zadań Inkubatora Technologicznego należy: inkubowanie firm rozpoczynających działalność i zapewnienie usług wsparcia dla firm innowacyjnych; działania informacyjne, szkoleniowe, doradcze w zakresie promocji innowacyjności i transferu technologii w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw; wynajem powierzchni biurowej oraz udostępnienie wyposażenia laboratoryjnoprodukcyjnego rozwijającym się firmom; zarządzanie terenami inwestycyjnymi, przeznaczonymi dla firm technologicznych w fazie ekspansji na wspieranie rozwoju przedsiębiorstw. Inkubator Technologiczny dysponuje nowoczesnym parkiem maszynowym, umożliwiającym precyzyjną obróbkę stali, aluminium lub tworzyw sztucznych w oparciu o tokarsko-frezarskie centra obróbcze, posiada maszynę do cięcia strumieniem wody, elektrodrążarkę wgłębną oraz urządzenie do spawania wiązką elektronów. Ofertę uzupełniają usługi laboratorium metaloznawczego oraz izby pomiarów. Z wyposażenia korzystać mogą zarówno lokatorzy Inkubatora jak i klienci zewnętrzni. Jedną z form usług świadczonych przez Inkubator jest bezpłatne doradztwo dla osób prywatnych i firm w zakresie doboru form aktywności gospodarczej, uruchamiania działalności, zapewnienia początkowego (start-up), finansowania i możliwości rozwoju, także poprzez brokerskie i doradcze pośrednictwo w doborze inwestorów zewnętrznych (fundusze zalążkowe, venture capital, aniołowie biznesu). Wśród usług doradczych szczególnie ważne jest eksperckie i bezpłatne doradztwo w zakresie podstaw prawno - finansowych działalności w obrocie gospodarczym świadczone na rzecz osób i firm preinkubowanych oraz inkubowanych w IT (www.itstw.pl). Mając na uwadze gospodarczy charakter miasta i jego potencjał można wskazać następujące atuty inwestowania w Stalowej Woli: niskie podatki, relatywnie niskie koszty wynagrodzeń, niskie koszty terenów inwestycyjnych, duży dostęp do wykwalifikowanych pracowników, możliwość negocjacji opłat za media, możliwość lokalizacji inwestycji na terenie Specjalnej Strefy Ekonomicznej, możliwość skorzystania z oferty Inkubatora Technologicznego w Stalowej Woli. Stalowa Wola stwarza także dobre warunki dla rozwoju handlu. W mieście zlokalizowanych jest wiele sklepów, dających zaopatrzenie nie tylko dla mieszkańców 90 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 miasta, ale i dla okolicznych miejscowości. W Stalowej Woli znajduje się 11 supermarketów i 2 hipermarkety (Tesco i Kaufland). W Stalowej Woli działają 2 targowiska stałe oraz 2 sezonowe. Tabela 43. Targowiska w Stalowej Woli w 2012 r. Nazwa Targowiska stałe Targowiska sezonowe Wyszczególnienie Targowiska ogółem Targowiska z przewagą sprzedaży drobnodetalicznej Powierzchnia ogółem Powierzchnia sprzedażowa targowisk Stałe punkty sprzedaży drobnodetalicznej ogółem Stałe punkty sprzedaży drobnodetalicznej na targowiskach czynnych codziennie Targowiska lub miejsca na ulicach i placach do prowadzenia sprzedaży sezonowej Roczne w pływy z opłaty targowej na targowiskach stałych i sezonowych ogółem Ilość 2 szt. 2 szt. 11279 m2 9700 m2 34 szt. 34 szt. 2 szt. 581,5 tys. zł. Źródło: Dane GUS za 2012 r. Funkcjonuje tutaj także 7 stacji paliw: 1) Statoil Polska Sp. z o.o., 2) 2 stacje PKN Orlen, 3) Polski Koncern Naftowy Orlen S.A. Stacja paliw BLISKA, 4) Lotos S.A., 5) Stacja LPG, 6) Stacja PKS. Miasto oferuje również swoim mieszkańcom szeroką gamę usług bankowych, dzięki 25 bankom prowadzącym działalność na terenie Stalowej Woli tj.: 1) Alior Bank S.A., 2) Bank AIG, 3) Bank BPH S.A., 4) Bank Gospodarki Żywnościowej S.A., 5) Bank Handlowy w Warszawie S.A., 6) Bank Pekao SA, 7) Bank Polskiej Spółdzielczości S.A., 8) Bank Spółdzielczy w Stalowej Woli, 9) Bank Zachodni WBK S.A., 10) Bank Spółdzielczy Ziemi Kraśnickiej, 11) BNP Paribas Bank Polska S.A., 12) BRE BANK S.A., 13) Credit Agricole Bank Polska S.A., 14) Deutsche Bank PBC S.A., 15) Dominet Bank, 16) Euro Bank S.A., 91 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 17) Getin Bank S.A., 18) GE Money Bank, 19) ING Bank Śląski S.A., 20) Invest-Bank S.A., 21) MultiBank, 22) Nadsański Bank Spółdzielczy, 23) PKO Bank Polski, 24) Raiffeisen Polbank, 25) Santander Consumer Bank S.A. Działalność banków wspierana jest przez podmioty oferujące usługi bankowe, z których najważniejsze to m.in: 1) SKOK Małopolska, 2) SKOK Stefczyka. W obszarze finansów ofertę Stalowej Woli uzupełnia 41 bankomatów, blisko 50 biur rachunkowych, 3 kantory wymiany walut oraz 1 dom maklerski (Centralny Dom Maklerski PeKaO S.A.), zlokalizowane na terenie miasta. Stalowa Wola to również regionalne centrum rozrywki. Zlokalizowanych jest tutaj 12 biur podróży, 2 kina (Wrzos i Ballada) oraz 3 kluby muzyczne i 2 kręgielnie. Ofertę tą uzupełniają lokale gastronomiczne, zlokalizowane licznie na terenie całego miasta i oferujące różnego rodzaju ofertę kulinarną. 6. Turystyka Stalowa Wola jest miastem, które może sprzyjać rozwojowi turystyki m.in. ze względu na atrakcyjne środowisko naturalne - duża powierzchnia zalesionych terenów oraz bogate zbiory zabytków. Doskonałym miejscem do odpoczynku są tereny zielone wokół rzeki San. Stalowa Wola jest ponadto pierwszym przystankiem Turystycznego Szlaku Gniazd Rodowych Lubomirskich, wiodącego przez wiele miast regionu, a także Słowacji. W Stalowej Woli jest także Szlak Architektury Art-Déco, prezentujący styl architektoniczny, w jakim budowane było miasto. Najsłynniejsze stalowowolskie zabytki to: Drewniany kościół św. Floriana, pochodzący z 1802r., jeden z najciekawszych zabytków sakralnych, zbudowany z trzech rodzajów drewna: sosny pospolitej oraz z modrzewia. 92 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Obraz 13. Kościół św. Floriana Kościół i klasztor Kapucynów pochodzący z XVII w., ufundowany przez Lubomirskich; w kościele organizowane są Międzynarodowe Letnie Koncerty Muzyczne. Neogotycki zespół kościoła parafialnego Matki Bożej Szkaplerznej, pochodzący z 1907r., w kościele znajduje się piękny obraz Matki Boskiej Rozwadowskiej, który pochodzi z czasów mecenatu Lubomirskich. Nowoczesny kościół Matki Bożej Królowej Polski, który został podniesiony do rangi bazyliki przez Papieża Jana Pawła II. Zamek Lubomirskich w Rozwadowie - Muzeum Regionalne. Założenie pałacowo – ogrodowe i oficyna pałacowa w Stalowej Woli – Charzewicach. Cmentarz katolicki, czynny, założony w XIX w., położony przy ul. Klasztornej w Stalowej Woli. Zespół mieszkalno – gospodarczy przy ul. Dąbrowskiego. Cmentarz z I i II wojny światowej, położony przy ul. Klasztornej w Stalowej Woli. Kuźnia drewniana wraz ze znajdującymi sie wewnątrz urządzeniami ogniowymi, stojąca na parceli przy ul. Rozwadowskiej w Stalowej Woli – Rozwadowie. Zbiorowe mogiły wojenne z 1943 r. żołnierzy NOW-AK i partyzantów radzieckich, rozstrzelanych przez Niemców, a położonych w lesie na terenie Stalowej Woli. Dom Gościnny Dyrekcji Zakładów Przemysłowych, obecnie hotel i restauracja „Hutnik” w Stalowej Woli. Atrakcje turystyczne okolic miasta, oferowane miłośnikom przyrody i aktywnego wypoczynku to: Muzeum leśnej kolejki wąskotorowej. Znajduje się w Lasach Janowskich, a powstało na podstawie dawnej trasy służącej do transportu drewna. Szlaki turystyczne na terenie Lasów Janowskich: 1) Szlak walk partyzanckich o długości 214 km, rozpoczynający się w Górach Świętokrzyskich i biegnący przez Dolinę Wisły, Wyżynę Lubelską i Kotlinę 93 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Sandomierską. Podróżując tym szlakiem można zwiedzić zabytkowe budowle okresu romańskiego, gotyckiego, renesansowego i barokowego. 2) Szlak historyczny- prowadzi przez Roztocze Zachodnie, Równinę Biłgorajską i kończy się na Porytowym Wzgórzu. Ma długość 40 km i prowadzi przez obszary walk powstania styczniowego z 1863 r., a także II wojny światowej. 3) Szlak Porytowe Wzgórze – Momoty oznaczony jest kolorem niebieskim i ma długość 7 km. Szlak turystyczny pieszy nizinny. Oznaczony jest kolorem żółtym, ma długość 107 km, a szacowany czas wędrówki to 30 godzin. Trasa biegnie przez: Sandomierz Gorzyce - Wrzawy - Radomyśl nad Sanem - Rozwadów - Stalową Wolę - Nisko Zarzecze - Ulanów - Bieliny - Krzeszów - Kuryłówkę – Leżajsk. Szlaki rowerowe: 1) Szlak dookoła powiatu Janowskiego. Ma długość 161 km. Prowadzi przez Kotlinę Sandomierską, Roztocze i Wyżynę Lubelską. Trasa obejmuje: Janów Lubelski – Porytowe Wzgórze – Momoty – Kiszki – Ujście – Szewce – Boreczki – Kocudza – Dzwola – Łada – Chrzanów – Otrocz – Zdziłowice – Batorz – Błażek – Piłatka – Antolin – Węgliska – Wierzchowiska – Wolica – Modliborzyce – Stojeszyn – Potoczek – Łysaków – Maliniec – Osówek – Świdry – Gwizdów – Kopczańska Góra – Łążek Gancarski – Przymiarki – Kruczek – Janów Lubelski. 2) Szlak rowerowy na terenie powiatu stalowowolskiego. Ma długość 120 km. Prowadzi przez najciekawsze miejsca powiatu, szczególnie przez posiadające duże walory przyrodnicze Lasy Janowskie. Oznaczony jest kolorem zielonym i prowadzi przez: Maziarnie – Kołodzieje – Bojanów – Stany – Przyszów – Ciemny Kąt – Stalową Wolę – Agatówkę – Kotową Wolę – Zbydniów – Skowierzyn – Wrzawy – Chwałowice – Łążek Chwałowski – Baraki Stare – Zaklików – Gielnie – Lipę – Goliszowiec – Lipowiec – Szwedy – Studzieniec – Słomianę – Krzaki – Kłyżów – Stalową Wolę. Obraz 14. Szlak rowerowy na ternie powiatu stalowowolskiego – zielony 94 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Turyści odwiedzający miasto mają do dyspozycji 4 obiekty hotelowe dysponujące 185 pokojami oraz 3 inne obiekty noclegowe. Łącznie na terenie miasta dostępne są 564 miejsca noclegowe, w tym 314 miejsc noclegowych w obiektach hotelowych i 250 miejsc w innych obiektach noclegowych. W 2012 Stalowa Wola została odwiedzona przez 18.367 turystów krajowych, którzy skorzystali z 50.950 noclegów i 2.720 turystów zagranicznych, którzy skorzystali z 8.491 noclegów. Dane dotyczące obiektów zbiorowego zakwaterowania przedstawiono w poniższej tabeli. Tabela 44. Turystyczne obiekty noclegowe w latach 2008-2012 Wyszczególnienie Obiekty ogółem Miejsca noclegowe ogółem W tym hotele W tym inne obiekty hotelowe W tym schroniska młodzieżowe W tym inne obiekty powyżej niesklasyfikowane Udzielone noclegi ogółem Noclegi udzielone turystom krajowym Noclegi udzielone turystom zagranicznym 2008r. 7 435 171 124 30 110 56529 46228 10301 2009r. 7 746 178 136 30 402 49638 40508 9130 2010r. 7 558 177 135 30 216 54701 44102 10599 2011r. 7 569 183 135 30 221 57322 46719 10603 2012r. 7 564 188 126 30 220 59441 50 950 8 491 Źródło: Dane GUS za lata 2008-2012 Najważniejsze obiekty oferujące nocleg w Stalowej Woli to: Hotel Metalowiec, Hotel Stal, Hotel Hutnik, Zajazd Sezam, Akademiki Fundacji Uniwersyteckiej, Szkolne Schronisko Młodzieżowe. Na terenie miasta działają także dwie grupy turystyczne: Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze „KOMPAS” oraz Polskie Towarzystwo Turystyczno- Krajoznawcze „ŁAZIK”. Miasto Stalowa Wola posiada bardzo atrakcyjne warunki turystyczne w regionie: atrakcyjne środowisko naturalne – dużo terenów zielonych nad rzeką San, bliskość rezerwatów przyrody oraz bogate zbiory zabytków. 7. Inwestycje W latach 2007-2012 w Stalowej Woli zostało zrealizowanych szereg istotnych inwestycji dla dalszego rozwoju społeczno – gospodarczego miasta. W badanym okresie podjęto inwestycje zmierzające do: 1) Poprawy połączeń komunikacyjnych poprzez: Przebudowę ul. Kwiatkowskiego i odcinka ul. Bojanowskiej. Budowę ul. Granicznej (od ul. Klasztornej do ul. Brandwickiej). 95 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Przebudowę ulic na Osiedlu Podlesie. Przebudowę ul. Gen. Okulickiego na odcinku od ul. KEN do ul. Popiełuszki. Przebudowę ul. Brandwickiej na odcinku od skrzyżowania z Trasą Podskarpową do skrzyżowania z ul. Sandomierską. Zakup 8 nowych autobusów komunikacji miejskiej i 45 wiat przystankowych. 2) Stworzenia atrakcyjnych warunków gospodarczych poprzez: Zakup nowoczesnej infrastruktury materiałowej dostosowanej do potrzeb MŚP dla tworzonego Inkubatora Technologicznego. Kompleksowe uzbrojenie i przygotowanie terenów inwestycyjnych w rejonie drogi łączącej ulicę Grabskiego z ul. Kwiatkowskiego. 3) Ochrony środowiska poprzez: Rekultywację nieczynnego składowiska odpadów komunalnych. Budowę kanalizacji sanitarnej w rejonie ul. Przemysłowej. Modernizację starych odcinków kanalizacji sanitarnej oraz budowę nowych ciągów kanalizacyjnych o długości 24,2 km, budowę sieci kanalizacji deszczowej o długości ok. 9,2 km, rozbudowę sieci wodociągowej o długości ok. 1,5 km, budowę stacji uzdatniania wody o wydajności 600 m3/h, rozbudowę i modernizację miejskiej oczyszczalni ścieków (zwiększenie przepustowości do 17.500 m3/d). Poprawę efektywności energetycznej w budynkach użyteczności publicznej. 4) Poprawy warunków socjalnych i jakości oferty społecznej oraz usług medycznych poprzez: Budowę budynku komunalnego, wielorodzinnego z mieszkaniami socjalnymi oraz podjazdem dla osób niepełnosprawnych. Przebudowę budynku MOPS i dostosowanie go do potrzeb osób niepełnosprawnych oraz przebudowę, modernizację i doposażenie budynku mieszkalnego SOWIK, a także dostosowanie go do potrzeb osób niepełnosprawnych. Modernizację i doposażenie Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej – Żłobek Miejski oraz Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej. 5) Podniesienia jakości oferty szkół wyższych poprzez: Stworzenie bazy naukowo-dydaktycznej i socjalnej dla uczelni wyższych w Stalowej Woli (budowa i wyposażenie Biblioteki Międzyuczelnianej, budynku dydaktycznego dla potrzeb Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w Stalowej Woli, budynku socjalno - dydaktycznego dla potrzeb Zamiejscowego Ośrodka Dydaktycznego w Stalowej Woli Politechniki Rzeszowskiej im. Ignacego Łukasiewicza). 96 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Utworzenie naukowo - badawczego Laboratorium Międzyuczelnianego w Stalowej Woli. 6) Podniesienia jakości oferty rekreacyjnej i sportowej poprzez: Budowę kompleksu boisk przy szkołach – 7 boisk (PSP4, PSP7, ZS nr 3, ZSO nr 2). Budowę urządzeń infrastruktury sportowej (PSP4). Budowę 8 placów zabaw dla dzieci przy szkołach (PSP1, PSP3, PSP4, PSP5, PSP7, PSP9, PSP11, PSP12). Przebudowę stadionu lekkoatletycznego MOSIR oraz dostosowanie go do wymagań III Klasy Krajowej. Poprawę estetyki i funkcjonalności terenów w rejonie ul. Wyszyńskiego, Czarnieckiego, Żwirki i Wigury, Skoczyńskiego, Popiełuszki. Renowację Parku Miejskiego. 7) Podniesienia jakości oferty kulturalnej poprzez: Prace remontowe i adaptacyjne w MDK oraz dostosowanie jego wnętrz do potrzeb osób niepełnosprawnych. Adaptację części domu gościnnego Hutnik na cele konferencyjno – wystawowe. W zakresie rozwoju infrastruktury miasta nadal pozostaje jednak wiele wyzwań do realizacji. Działania inwestycyjne będą mogły zostać sfinansowane w szczególności w ramach funduszy unijnych możliwych do pozyskania w kolejnej perspektywie programowania na lata 2014-2020. Na wstępnej liście przedsięwzięć priorytetowych, planowanych do realizacji na terenie województwa podkarpackiego do ujęcia w mandacie negocjacyjnym Samorządu Województwa do Kontraktu Terytorialnego na lata 2014-2020 znalazły się następujące projekty inwestycyjne, zgłoszone przez Gminę stalowa Wola i jednostki z nią powiązane: Utworzenie Muzeum Centralnego Okręgu Przemysłowego w Stalowej Woli. Kompleksowa poprawa oferty kulturalnej oraz utrwalenie i promocja dziedzictwa kulturowego poprzez modernizację zabytkowego budynku Miejskiego Domu Kultury w Stalowej Woli. Poprawa efektywności przesyłu energii cieplnej na terenie Gminy Stalowa Wola. Stworzenie Regionalnego Zakładu wytwarzania energii z paliw alternatywnych. Ponadto dla dalszego rozwoju społeczno – gospodarczego miasta istotna jest także realizacja inwestycji z zakresu: Dalszej poprawy powiązań komunikacyjnych w rejonie Stalowej Woli. Kompleksowego uzbrojenia i przygotowania terenów pod inwestycje. Rekultywacji stawów osadowych I-VI na terenie Huty Stalowa Wola oraz składowiska odpadów innych niż niebezpieczne. Modernizacji infrastruktury wodociągowo – kanalizacyjnej na terenie Stalowej Woli. 97 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Ochrony środowiska, w tym m.in. przyczyniających się do zmniejszenia emisji CO 2. Rewitalizacji przestrzeni miejskiej, w tym Ogrodu Jordanowskiego, brzegu rzeki San, zabytkowego Osiedla Rozwadów oraz zespołu pałacowo - parkowego na Osiedlu Charzewice. Ochrony przed powodzią w Stalowej Woli. Budowy szerokopasmowej teleinformatycznej sieci miejskiej oraz monitoringu miejskiego dla miasta Stalowa Wola oraz rozwój systemu e-administracji. Dostosowania bazy sportowej Stalowej Woli do pełnienia funkcji rekreacyjno – wypoczynkowej. Budowy i modernizacji ścieżek rowerowych łączących rzekę San z miejscami atrakcyjnymi turystycznie na terenie Stalowej Woli. Rozbudowy potencjału Inkubatora Technologicznego. Wzmocnienia bazy dydaktycznej wyższych uczelni poprzez dokończenie budowy budynku dydaktycznego dla potrzeb Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w Stalowej Woli oraz dokończenie inwestycji związanej z utworzeniem naukowo badawczego Laboratorium Międzyuczelnianego. Szczególne znaczenie dla dalszego zrównoważonego rozwoju Stalowej Woli ma wyprowadzenie ruchu tranzytowego poza teren miasta poprzez budowę obwodnicy Stalowej Woli i Niska w ciągu drogi krajowej nr 77 i połączenie jej z projektowaną drogą ekspresową S19, a także pozyskanie i uzbrojenie kolejnych terenów inwestycyjnych umożliwiających dalszy dynamiczny rozwój gospodarczy miasta. Do końca 2014 roku zostanie zrealizowana inwestycja stanowiąca kolejny etap działań Gminy Stalowa Wola, zmierzających ku udostępnieniu bądź też poprawie komunikacji oraz uzbrojeniu rozległych terenów inwestycyjnych, związanych w przeszłości głównie z funkcjonowaniem Huty Stalowa Wola. W wyniku realizacji projektu zostanie udostępnionych 7 działek inwestycyjnych o łącznej powierzchni 24,26ha. Jednym z elementów długofalowej polityki Miasta Stalowa Wola, jest stworzenie sprzyjających warunków do powstawania nowych inwestycji na terenie miasta. Wszelkie działania, polegające na udostępnianiu, poprawie komunikacji, uzbrajaniu i przygotowaniu terenów inwestycyjnych ukierunkowane są na promowanie miasta jako obszaru atrakcyjnego pod względem gospodarczym. 98 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 ANALIZA SWOT Położenie geograficzne, środowisko naturalne Słabe strony Mocne strony Korzystne położenie geograficzne w regionie, przecięcie szlaków północpołudnie, wschód- zachód. produkcji przemysłowej. Duża emisja substancji i energii do Położenie w pobliżu granic z Ukrainą i środowiska związana z komunikacją Słowacją. samochodową. Bliskość dużych ośrodków miejskich: Płaskie ukształtowanie terenu, Duże ilości odpadów komunalnych i przemysłowych. Rzeszów, Kraków. Zanieczyszczenie środowiska w wyniku stanowiące idealne miejsce dla dużych Niezadowalająca jakość wód podziemnych. szlaków komunikacyjnych. Dużo zielonych terenów i zasobów naturalnych. Położenie w pobliżu Parku Krajobrazowego Lasy Janowskie – jednego z największych w Polsce. Własne ujęcie wodne. Zagrożenia Szanse Możliwość pozyskania środków z Zanieczyszczenie środowiska. funduszy UE na realizację wyznaczonych zadań. Budowa wraz z Tarnobrzegiem spalarni śmieci. Poprawa wykorzystania istniejących zasobów. Wykorzystanie otaczających miasto zasobów leśnych i enklaw przyrodniczych w celu rozwoju turystyki lokalnej. Zwiększanie inicjatyw zmierzających do poprawy stanu środowiska naturalnego. 99 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Zagospodarowanie przestrzenne Słabe strony Mocne strony Położenie na ważnych szlakach komunikacyjnych. Znaczący węzeł komunikacyjny w Zły stan nawierzchni dróg. Zdegradowane obszary poprzemysłowe. Bariery architektoniczne dla osób niepełnosprawnych. regionie. Dobre zaopatrzenie w infrastrukturę teleinformatyczną. Brak centrum miasta (rynku), gdzie skupiałoby się życie mieszkańców. Dobre zabezpieczenie w infrastrukturę energetyczną. Stosunkowo mały ruch samochodowy w mieście. Unikalna w skali kraju architektura art deco. Zagrożenia Szanse Nakłady ze środków unijnych na rozwój między dużymi ośrodkami miejskimi, a Połączenia komunikacyjne wynikające z małymi miastami. Budowa wraz z Tarnobrzegiem spalarni Zagrożenia wypadkami spowodowane złą jakością nawierzchni dróg. Współpraca z innymi miastami w regionie (Nisko, Tarnobrzeg). Pogłębiające się różnice infrastrukturalne infrastruktury. bliskości dużych ośrodków miejskich. Problem utylizacji odpadów komunalnych. śmieci. Modernizacja krajowych węzłów drogowych. Planowana budowa autostrady A4. Plany dokończenia budowy obwodnicy. Rozwój infrastruktury teleinformatycznej. 100 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Ludność, zagadnienia społeczne, warunki socjalno – bytowe Słabe strony Mocne strony Ośrodek o znaczeniu lokalnym (powiatowym) w zakresie kultury, struktura rynku pracy. szkolnictwa, sądownictwa i administracji. Niskie płace. Wysoki poziom wykształcenia Relatywnie wysoka stopa bezrobocia. mieszkańców i posiadanych kompetencji. Brak dostatecznej możliwości Baza kulturalno- naukowa. Posiadanie wydziałów zamiejscowych korzystania z opieki długoterminowej. renomowanych wyższych uczelni. Niekorzystna dla zatrudniania kobiet Silne tradycje dotyczące sportu i kultury. Brak odpowiedniego zaplecza socjalnego. Problem z zagospodarowaniem wolnego czasu dla dzieci i młodzieży. Brak poczucia bezpieczeństwa w mieście. Brak terenów pod budownictwo mieszkaniowe. Zły stan starego budownictwa mieszkaniowego. Zagrożenia Szanse Możliwość pozyskania środków z Zbyt wysoki boziom bezrobocia. funduszy UE na realizację Emigracja ludzi młodych i wyznaczonych zadań. wykształconych. Programy przeciwdziałania bezrobociu. Spadek przyrostu naturalnego. System zachęt dla osób Starzenie się społeczeństwa. rozpoczynających działalność Niestabilna polityka państwa w zakresie gospodarczą. Programy przeciwdziałania bezrobociu. służby zdrowia. Konkurencja większych ośrodków akademickich (Lublin, Kraków, Rzeszów). 101 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Gospodarka Słabe strony Mocne strony Ważny ośrodek przemysłowy z bogatymi Zbyt mała ilość terenów pod inwestycje (dużo zalesionych obszarów). tradycjami (COP, KP HSW, HSW S.A.). Bogate tradycje przemysłowe Niedostateczne uzbrojenie terenów. Duży potencjał produkcyjny. Wysokie saldo tymczasowej emigracji Specjalna Strefa Ekonomiczna Europark zarobkowej. Wisłosan. Instytucje otoczenia biznesu. Atrakcyjne z punktu widzenia turystyki Niedostatecznie rozwinięta baza turystyczna. Brak promocji regionu. warunki w regionie. Zagrożenia Szanse Dostępność środków unijnych dla Emigracja mieszkańców. przedsiębiorców. Problemy operacyjne i finansowe Współpraca przedsiębiorców i władz sprywatyzowanych dawnych lokalnych. przedsiębiorstw państwowych. Zainteresowanie międzynarodowych Wzrost oprocentowania kredytów. inwestorów. Wysokie podatki i ubezpieczenia ZUS. Wzrost lokalnej przedsiębiorczości. Niestabilny i skomplikowany system Rozwój rynku usługowo - handlowego. Działania podejmowane w ramach podatkowy. funkcjonowania Specjalnej Strefy Ekonomicznej Europark Wisłosan. Rozwój instytucji okołobiznesowych. Polityka władz sprzyjająca inwestorom. Analiza umożliwia weryfikację sytuacji, w jakiej znajduje się miasto. Pozwala na identyfikację mocnych stron i szans, które sprzyjają rozwojowi, ale także słabych punktów i zagrożeń, których należy unikać. Taka analiza stanowi punkt wyjściowy przy formułowaniu kierunków rozwoju miasta. Największym atutem miasta jest niewątpliwie potencjał produkcyjny. Stalowa Wola jest miastem o bogatych tradycjach przemysłowych, które dotyczą m.in. Centralnego Okręgu Przemysłowego (COP), obchodzącego w 2013r. 76-tą rocznicę powstania. To właśnie miasto Stalowa Wola jest wizytówką COP-u, który jest jednym z największych osiągnięć II Rzeczpospolitej – potężnym i nowoczesnym zagłębiem przemysłowym. Na jego obszarze 102 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 oprócz miasta Stalowa Wola znajdują się także: Rzeszów, Mielec, Dębica, Tarnów, Kraśnik, Lublin, Radom, Skarżysko - Kamienna, Starachowice oraz Kielce. Innym ważnym atutem miasta jest bardzo dobrze wykwalifikowana, doświadczona kadra. O atrakcyjności miasta stanowi także korzystne położenie (przecięcie szlaków północ - południe, wschód - zachód). Szansą rozwoju dla miasta są środki pomocowe jakie oferuje Unia Europejska oraz możliwości współpracy regionalnej i międzynarodowej (Ukraina, Słowacja). Zwiększeniu atrakcyjności zarówno miasta jak i całego województwa podkarpackiego sprzyjają także plany odnośnie budowy autostrady A4. Do słabych punktów miasta należą m.in. brak wystarczającej ilości terenów inwestycyjnych, słaby stan dróg, zanieczyszczenie środowiska, problemy bezrobocia oraz kłopoty związane z zapleczem socjalno - bytowym. Zagrożenia rozwoju sprowadzają się do bardzo niekorzystnych tendencji emigracyjnych oraz spadku przyrostu naturalnego. 103 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWEJ WOLI 1. Ogólne założenia Planowanie strategiczne to długofalowy, sformalizowany proces kompleksowego działania, służącego określeniu i realizacji celów. Cechy planowania strategicznego: Zajmuje się podstawowymi zagadnieniami - jakie są kierunki rozwoju obecnie i jakie powinny być w przyszłości. Stwarza ramy planowania bardziej szczegółowego. Stwarza podstawy do codziennych decyzji. Ułatwia koncentrację energii i zasobów na kluczowe zadania. Mówiąc o planowaniu strategicznym należy określić misję, obszary strategiczne, cele i działania. Rysunek 1. Logiczna struktura strategii MISJA OBSZARY STRATEGICZNE CELE STRATEGICZNE DZIAŁANIA Misja, obszary strategiczne, cele i kierunki działań zostały opracowane w oparciu o raport diagnostyczny miasta, analizę silnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń, a także debatę z mieszkańcami i władzami, która odbyła się dnia 15 listopada 2007r. w Urzędzie Miasta Stalowa Wola. Zebrane materiały pozwoliły na określenie najważniejszych problemów, z jakimi boryka się miasto oraz zweryfikowanie i wypracowanie rozwiązań w oparciu o szanse rozwojowe. Dokument jest ponadto zgodny z priorytetami zawartymi w Strategii Rozwoju Kraju oraz Strategii Rozwoju Województwa Podkarpackiego. 104 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 2. Uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne rozwoju W dniu 15 listopada 2007r. w Urzędzie Miasta Stalowa Wola odbyła się debata nad kierunkami rozwoju miasta Stalowa Wola w latach 2007- 2013, w której uczestniczyło 55 osób. Spotkanie dotyczyło kwestii związanych z: 1. Infrastrukturą techniczną. 2. Stanem środowiska naturalnego. 3. Sytuacją społeczną. 4. Sytuacją gospodarczą. Celem spotkania było określenie priorytetowych kierunków rozwoju w tych właśnie dziedzinach. Oprócz dyskusji na wyżej wymienione tematy uczestnicy spotkania wypełnili 2 ankiety: dotyczące potrzeb rozwojowych miasta oraz oceny uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych oddziałujących na funkcjonowanie miasta Stalowa Wola. Pierwsza część ankiety zawierała pytania oceniające poszczególne dziedziny, a także trendy w nich panujące (stabilizacja, rozwój, regres). Ocenie zostało poddanych 6 obszarów: 1. Środowisko naturalne. 2. Struktura demograficzna. 3. Warunki socjalno- bytowe. 4. Gospodarka. 5. Infrastruktura techniczna. 6. Turystyka. Oceny dziedzin dokonano w skali pięciostopniowej, zakładając, iż 1 oznacza ocenę dobrą, a 5 - złą. Ocenione zostały również postępy w tychże dziedzinach. Osoby uczestniczące w debacie w tej części próbowały ocenić postępy w poszczególnych dziedzinach, oceniając trend w nich występujący. Uczestnicy mieli do dyspozycji 3 możliwości: zaznaczenie trendu wzrostowego, regresywnego oraz sytuacji stabilnej. Wyniki analizy ankiety przedstawione są na Wykresie 24. Wszystkie obszary oceniono na poziomie średnim. Najlepiej oceniono stan infrastruktury telekomunikacyjnej (2,78), organizację życia kulturalnego (2,78), sieć wodociągową (2,82), sieć gazową (2,83) oraz stan infrastruktury oświatowej (2,83). Najgorzej natomiast oceniono tendencje emigracyjne (3,76), stan środowiska naturalnego (3,25) oraz szlaki turystyczne (3,27). Miasto otrzymało średnią ocenę 3,02. Według 73,6% uczestników debaty najbardziej odczuwalny jest rozwój poziomu wykształcenia mieszkańców Stalowej Woli (39 osób) oraz poprawa jakości dróg miejskich (39 osób). Zdaniem dużej liczby respondentów rozwój odnotowano także w obszarach takich 105 ZAKTUALIZOWANA STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 jak poziom kwalifikacji zawodowych i możliwości ich podnoszenia (31 i 34 osoby), organizacja życia kulturalnego w mieście (30 osób), sieć dróg miejskich (37), stan infrastruktury telekomunikacyjnej (36 osób), sieć kanalizacyjna (31 osób), ilość ścieżek rowerowych (36 osób). 34% obecnych na debacie mieszkańców wskazało na regres w zakresie poziomu bezpieczeństwa w mieście. Ten obszar został najgorzej oceniony, a zaraz po nim znajdują się tendencje emigracyjne- 30,2% wskazało na negatywne zmiany polegające na emigracji mieszkańców z miasta na przestrzeni ostatnich lat. 106 St an W al śr or od y ow tu is ry ka st Po yc na Po zi z D om tu no zi b ał ra om M oś kw oż ln kr w eg a ć l iw al j y o o i o ks fi k oś br R s zt ta a ów ac ć zo a n p j łc no iz od w śr en e aw ść od no ia ow od sz sz m an ow en is ie ka sz A s ia yc kt ka kw h yw kob ńc m a i no et l ie ów sz i m ifika ść ka cj ęż sp iz ńc cz oł aw ów ec yz od n zn Po na a ow zi m om ry yc ie Po nk h sz za zi u k T sp ań om pr St en o a c a d ka cy ów n za en in ja sp cj m fr ni ok e St i as a a em st aj an po tr a an uk ig trz in ia tu ra fr eb r c po as y y w jn tr oś trz W uk e za w yk eb tu kr ia or t w r e ow y si zy z zd e ak st ej Po op ro yw O re zi w rg ie si an om ot k a D e im ni ie ne os po be za fu j tę ed m cj zp nk p o y a cy ie cz do cj ży cz ne ip s in c po eń ia j la fo st có łe ku rm A cz w w l kt ac t a n ur ek yw w ej ji al oś no o m ne in ie w ść go śc ia st to go yt ie w R w uc oz sp m oja w ie o ku ch ój da śc l tu lo ie rc w ka za sp ra ln ln ie m ej yc ra ie Po Po ją pr h sz łą cy łą ze ka cz cz c ds ńc h en en ię ro ów ia ia bi zw ko or ko ój cz m m go un oś un sp ci ik ik Pr ay o ac da om jn yj rc e n o e zy z cj na ot a oc m te i ze as re ni ta ni em e m St Ja ze i a an ko st w nę a ść in tr fr dr z as n ó y tr Si g m uk eć m ie tu dr js ry ó ki g te ch m le ko ie j sk m un ic Si h ik eć ac w yj od ne oc j ią go Si w eć Si a eć ga zo ka w na Sz a l iz St la ac ki an y t jn ur kl a ub ys Il o ów ty ść cz B sp az kl ne a ub o ho ó w rto w te sp yc l Il o ow h or oto ść r w es śc y ta ch ie ur że ac k ro yj na w er ow yc h STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Wykres 24. Analiza ankiet uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych oddziałujących na funkcjonowanie Miasta Stalowa Wola 4 3,5 3 3,76 3,25 3,02 2,94 2,96 2,96 2,95 3,02 3,22 2,83 2,93 3,07 3,09 2,93 2,78 3 3,16 3,04 2,96 3,11 3,08 3,05 2,96 2,89 3 3,27 3,22 2,78 2,82 2,83 2,95 2,98 2,92 2,5 2 1,5 1 0,5 0 107 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 3. Analiza potrzeb rozwojowych miasta Ankieta odnośnie potrzeb rozwojowych miasta składała się z 7 pytań otwartych o następującej tematyce: Problemy do rozwiązania wg ważności (5 najważniejszych problemów wg hierarchii od najbardziej istotnego do mniej pilnego ). Najistotniejsze i wymagające rozwiązania problemy społeczne. Możliwości finansowania przedsięwzięć. Pozytywne cechy miasta- mocne strony ( 5 najmocniejszych stron miasta od najbardziej znaczącej do mniej istotnej ). Działania zwiększające dochody miasta i poziom dobrobytu mieszkańców. Działania korzystnie wpływające na rozwój przedsiębiorczości w regionie. Możliwości i kierunki rozwoju miasta. Kierunki rozwoju turystyki w mieście. Wyniki ankiety prezentują się następująco: W zakresie najważniejszych problemów do rozwiązania mieszkańcy wyznaczyli, jako najważniejszy problem, usprawnienie komunikacji, zarówno z innymi ośrodkami miejskimi, ale także poprawę rozwiązań komunikacyjnych i modernizację dróg wewnątrz miasta. Wśród najczęściej wymienianych problemów znalazła się potrzeba dokończenia budowy obwodnicy. Kolejnymi równie istotnymi problemami wymienianymi wśród mieszkańców są problemy natury demograficznej: emigracja ludności z miasta oraz spadek przyrostu naturalnego, a także kwestie związane z bezrobociem. Głównym źródłem problemu jest tutaj niedopasowanie posiadanych kompetencji ludności do wymogów rynku pracy. Mieszkańcy wskazują na potrzebę kształcenia młodych ludzi w kierunkach bardziej technicznych, odpowiadających profilowi zatrudnienia w mieście. Następna najczęściej poruszana kwestia to budownictwo mieszkaniowe (brak terenów), w tym przede wszystkim potrzeba powstawania mieszkań socjalnych oraz rewitalizacja starego budownictwa mieszkaniowego. Jako kolejna, najczęściej pojawiała się kwestia problemu braku terenów pod inwestycje oraz kwestie dotyczące zanieczyszczenia środowiska, wywołanego produkcją przemysłową. Następnie mieszkańcy wskazali na słaby poziom opieki zdrowotnej oraz brak dostatecznej możliwości korzystania z opieki długoterminowej. Na różnych poziomach ważności pojawiało się także wiele innych problemów m.in. takich jak problem zagospodarowania czasu dla dzieci i młodzieży, brak wystarczającej ilości miejsc do spędzania wolnego czasu i uprawiania sportu, konieczność dostosowania infrastruktury technicznej oraz organizacji czasu dla osób niepełnosprawnych, kwestia poprawy atrakcyjności układu urbanistycznego oraz ochrona terenów zagrożonych degradacją i modernizacja budynków użyteczności publicznej, problemy związane z gospodarką wodno- 108 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007- 2015 ściekową oraz problemy związane z brakiem bezpieczeństwa w mieście, a także brak promocji regionu. Wśród najistotniejszych problemów społecznych uczestnicy debaty wskazali przede wszystkim narastające zjawisko emigracji młodych wykształconych osób, a także spadek przyrostu naturalnego. Równie ważnym problemem jest kwestia bezrobocia (głównie wśród kobiet) oraz zbyt niski poziom zarobków. Mieszkańcy zwrócili także uwagę na brak inicjatyw służących zagospodarowaniu wolnego czasu dla dzieci i młodzieży, brak odpowiedniego zaplecza socjalnego oraz na wzrost przestępczości i alkoholizmu. Za najmocniejszą stronę miasta mieszkańcy uznali fakt, że Stalowa Wola stanowi ważny ośrodek przemysłowy z bogatymi tradycjami (COP, HSW S.A.) i dużym potencjałem produkcyjnym. Docenione zostało zaplecze techniczne przedsiębiorstw oraz korzyści płynące z istnienia Specjalnej Strefy Ekonomicznej Europark Wisłosan. Obok znaczenia przemysłu, uczestnicy spotkania jako mocną stronę miasta wymienili korzystne położenie geograficzne w regionie, blisko dużych ośrodków miejskich oraz atrakcyjne środowisko naturalne- dużo zalesionych terenów i zasobów naturalnych. Jako kolejną mocną stronę uznano kapitał ludzki. Większość mieszkańców jest dobrze wykształcona, a doświadczenie w pracy w dużych zakładach przemysłowych (HSW), umożliwiło zdobycie specjalistycznej wiedzy. Na uwagę zasługuje również wysoka aktywność społeczności miasta w kwestiach związanych z samoorganizowaniem się i rozwiązywaniem problemów. Wysoko oceniona została także baza kulturalno - naukowa, która wg mieszkańców choć potrzebuje modernizacji jest adekwatna do potrzeb społeczności. Jako kolejną mocną stronę dostrzeżono potencjał miasta do rozwoju lokalnej tzw. „weekendowej turystyki”, ze względu na dużą liczbę zalesionych terenów oraz bogate zbiory zabytków. Do innych mocnych stron zaliczono m.in. dobre zabezpieczenie w infrastrukturę energetyczną, stosunkowo mały ruch samochodowy, rozwój infrastruktury teleinformatycznej oraz posiadanie własnych ujęć wodnych. Aby zwiększyć dochody miasta i poziom dobrobytu mieszkańcy wskazali 2 wiodące kierunki. Pierwszy polegał na przyciąganiu inwestorów do miasta nie tylko poprzez promocję regionu, ale także przez stworzenie zainteresowanym dogodnych warunków do działania - ułatwienia organizacyjne i finansowe (ulgi podatkowe) oraz przygotowanie niezbędnej infrastruktury. Drugi kierunek polegał na rozwoju lokalnej przedsiębiorczości oraz wspieraniu nowopowstałych firm - uproszczenia organizacyjne, długoterminowe kredyty, ulgi podatkowe, środki z Unii Europejskiej. Za działania korzystnie wpływające na rozwój przedsiębiorczości w regionie uznano ułatwienia w zakładaniu działalności gospodarczej (zwolnienia podatkowe, fundusze pożyczkowe), wszelkie działania służące wzrostowi inwestycji typu poprawa infrastruktury drogowej, promocja gospodarczą regionu, pozyskiwanie nowych terenów pod inwestycje. Za czynniki sprzyjające rozwojowi przedsiębiorczości uznano także wsparcie dla instytucji 109 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007- 2015 otoczenia biznesu, utworzenie inkubatora technologicznego, powiększenie Specjalnej Strefy Ekonomicznej Europark Wisłosan, a także współdziałanie Stalowej Woli z innymi miastami w regionie (Tarnobrzeg, Nisko) oraz współpracę przedsiębiorców i władz lokalnych. W kwestii możliwości i kierunków rozwoju wyodrębnionych zostało kilka ważnych obszarów, a mianowicie: rozwój budownictwa mieszkaniowego, rozwój szkolnictwa wyższego, rozwój przemysłu i wzrost przedsiębiorczości, rozwój sektora handlu i usług, rozwój turystyki lokalnej, zwiększenie oferty kulturalnej oraz rozwój bazy rekreacyjnosportowej. Uczestnicy debaty wyodrębnili 2 kierunki rozwoju turystyki. Pierwszy kierunek polegał na wykorzystaniu otaczających miasto zasobów leśnych i enklaw przyrodniczychbudowa ścieżek rowerowych i pieszych, zagospodarowanie terenów wzdłuż Sanu, organizacja spływów kajakowych, jeździectwo. Ogółem rozwój lokalnej turystyki sportoworekreacyjnej. Drugi kierunek polegał na wykorzystaniu unikalnej w skali kraju architektury w stylu art deco, utworzeniu muzeów tematycznych (muzeum COP, hutnictwa), rewitalizacji zabytkowej części miasta (Rozwadów, Charzewice). Rozwój turystyki nawet tej na mniejszą skalę wymaga jednak wg mieszkańców wzmocnienia bazy zarówno hotelowej jak i gastronomicznej oraz większej promocji regionu. Analiza ankiet miała posłużyć do określenia najważniejszych kierunków rozwoju w mieście, zadań do wykonania w ramach wyznaczonych celów oraz sposobów ich realizacji i źródeł finansowania, a także do określenia najistotniejszych problemów, wymagających rozwiązania oraz mocnych stron miasta i szans rozwoju. Z jednej strony zebrane informacje umożliwiają dokonanie analizy SWOT - czyli analizy mocnych i słabych stron miasta oraz szans i zagrożeń, a z drugiej strony wyznaczają obszary priorytetowe, na których powinny skoncentrować się działania, podejmowane przez miasto. 110 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007- 2015 4. Misja Miasta Stalowa Wola Misja Miasta Stalowa Wola została wypracowana przez mieszkańców, podczas debaty, która odbyła się dnia 15 listopada 2007r. Jest ona wyrazem wyobrażenia społeczności na temat tego jak powinno wyglądać miasto. Wyznacza wartości wyznawane przez mieszkańców oraz ich cele i aspiracje. Misja stanowi wizytówkę miasta, nadaje mu tożsamość, określa generalny kierunek funkcjonowania i rozwoju oraz stanowi o jego odrębności. Pomaga sformułować podstawowe zadania i strategię, a także integruje mieszkańców i władze miasta wokół wspólnych celów. Przy formułowaniu misji należy odpowiedzieć na następujące pytania: 1. Jakie są główne obszary rozwojowe miasta i kierunki działania? 2. Kim są jego mieszkańcy? 3. Co stanowi dla nich wartość? 4. Jakie są ich oczekiwania wobec miasta? MISJA MIASTA STALOWA WOLA Stalowa Wola jest nowoczesnym ośrodkiem przemysłowym o bogatych tradycjach oraz regionalnym centrum nauki i kultury. Wyróżnia się otwartością na nowe inicjatywy. Jest atrakcyjnym i przyjaznym miejscem dla inwestorów oraz mieszkańców i osób je odwiedzających. 111 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007- 2015 5. Wizja Miasta Stalowa Wola Wizja jest to wyobrażenie przyszłej rzeczywistości, określona przez mieszkańców koncepcja funkcjonowania i rozwoju miasta. Jest ukierunkowana prognostycznie. Wskazuje nowe horyzonty, idee oraz możliwości. Jasno sformułowana wizja ułatwia podejmowanie trafnych decyzji oraz nadaje poczucie wspólnoty i spójności działania. Dobrze sformułowana wizja zawiera: 1. Opis możliwości i warunków rozwoju miasta. 2. Bazę, którą miasto może rozwijać przez swoje wyróżniające kompetencje. 3. Opis aktualnie posiadanych wyróżniających kompetencji. 4. Zrozumienie możliwej do przebycia drogi. WIZJA MIASTA STALOWA WOLA Dzięki rozwojowi ośrodków kulturalnych i edukacyjnych Stalowa Wola do 2015r. stanie się przyjaznym dla młodych osób regionalnym centrum nauki i kultury. Modernizacja infrastruktury technicznej uczyni miasto nowoczesnym, czystym i innowacyjnym ośrodkiem przemysłowym, stwarzającym korzystne warunki dla inwestorów, oferujących miejsca pracy dla lokalnej społeczności. Działania te przełożą się na wzrost dochodów i poprawę warunków życia mieszkańców. 112 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007- 2015 6. Obszary strategiczne Obszary strategiczne wyznaczają kierunki rozwoju miasta i umożliwiają wyznaczenie konkretnych zadań do realizacji w latach 2007-2015. Działania podejmowane przez miasto koncentrują się w 5 obszarach: 1. Infrastruktura techniczna. 2. Środowisko naturalne. 3. Sfera społeczna. 4. Sfera gospodarcza. 5. Współpraca wewnętrzna i zewnętrzna. 113 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Rysunek 2. Obszary strategiczne OBSZARY STRATEGICZNE INFRASTRUKTURA TECHNICZNA Priorytet: Poprawa infrastruktury technicznej miasta, w tym w zakresie infrastruktury drogowej i rozwiązań komunikacyjnych ŚRODOWISKO NATURALNE Priorytet: Ochrona terenów zagrożonych degradacją SFERA SPOŁECZNA Priorytet: Poprawa jakości życia mieszkańców, jakości usług edukacyjnych i atrakcyjności kulturalnorekreacyjnej miasta SFERA GOSPODARCZA Priorytet: Rozwój przemysłu oraz stworzenie warunków dla nowych inwestycji WSPÓŁPRACA WEWNĘTRZNA I ZEWNĘTRZNA Priorytet: Integracja lokalnej społeczności i rozwój współpracy regionalnej i międzynarodowej 114 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 -2015 7. Aktualizacja zapisów strategii dokonana w 2013 r. 7.1 Narzędzia badawcze i wyniki badań przeprowadzonych w 2013 r. W 2013 r. przeprowadzono następujące działania zmierzające do aktualizacji zapisów Strategii Rozwoju Miasta Stalowa Wola na lata 2007-2015: 1) Analiza danych zastanych w zakresie sytuacji społeczno – gospodarczej miasta – Desk Research 2) Kwestionariuszowy wywiad – CATI na grupie 100 losowo wybranych mieszkańców miasta 3) Zogniskowany wywiad grupowy – FGI przeprowadzony w 5 obszarach problemowych strategii z udziałem zaproszonych interesariuszy strategii (przedstawiciele Urzędu Miasta Stalowa Wola, Rady Miejskiej w Stalowej Woli, Rady Województwa Podkarpackiego, przedsiębiorców, instytucji publicznych, społecznych, kulturalnych i sportowych, a także organizacji pozarządowych związanych z danymi obszarami strategicznymi) 7.2. Wyniki analizy danych zastanych do 2012 r. Podstawowym źródłem danych wykorzystanym w badaniu danych zastanych był Bank Danych Lokalnych GUS. Część informacji statystycznej została wykorzystana z zasobów danych Urzędu Miasta w Stalowej Woli, Powiatowego Urzędu Pracy w Stalowej Woli, Urzędu Statystycznego w Rzeszowie. Wykorzystano dane dostępne z w/w źródeł na koniec 2012 roku. Analiza danych w zakresie infrastruktury drogowej pokazuje, iż: W latach 2007-2012 nieznacznie wzrosła długość dróg powiatowych i gminnych ogółem na terenie Stalowej Woli. Zaobserwowano wzrost długości dróg powiatowych o powierzchni ulepszonej, a spadek długości dróg powiatowych o powierzchni bitumicznej. Z kolei w przypadku gminy, wzrosła długość zarówno dróg o powierzchni ulepszonej jak i bitumicznej. W latach 2006-2012 długość linii kanalizacyjnej zwiększyła się o ok. 33,9 km, co spowodowało wzrost udziału ludności korzystającej z linii kanalizacyjnej. Na koniec 2012 r. blisko 99,98% ludności gminy korzystało z sieci kanalizacyjnej. W latach 2007-2012 znacznie zmalała także liczba zdarzeń drogowych (w 2007 r. było 605 tego typu zdarzeń, a w 2012 r. jedynie 409) oraz liczba przestępstw ogółem na terenie miasta (w 2007 r. było 2600 przestępstw na terenie miasta, a w 2012 r. 1768 przestępstw). W latach 2010-2012 emisja zanieczyszczeń powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych na terenie powiatu stalowowolskiego znacząco zmalała. W 2012r. zaobserwowano zmniejszenie emisji zanieczyszczeń o 271995 ton/rok. w stosunku do roku 2010. 115 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 W latach 2006-2012 nastąpił spadek liczby ludności o około 4,3 tysiąca osób. W latach 2006-2012 nastąpił wzrost udziału ludności w wieku poprodukcyjnym, a spadek udziału ludności w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym. W latach 2007-2012 nastąpił znaczny wzrost liczby bezrobotnych w Stalowej Woli. Udział zarejestrowanych bezrobotnych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym wzrósł w tym okresie z 6% do 8,73%. W latach 2007-2012 zmniejszyła się liczba podmiotów gospodarki narodowej na terenie miasta. Liczba podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców jest niemal identyczna w 2007 i 2012 r. W latach 2006-2012 w Stalowej Woli funkcjonowały dwa hotele i pięć innych obiektów zbiorowego zakwaterowania. Analiza dostępnych danych społeczno-gospodarczych pozwala na sformułowanie kluczowych problemów, które stanowią tło wszelkich działań podejmowanych przez wszystkie podmioty zaangażowane w rozwój miasta Stalowa Wola. Wśród tych problemów należy wymienić: • spadek liczby mieszkańców, • wzrost udziału ludności w wieku poprodukcyjnym, • spadek udziału ludności w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym, • spadek liczby podmiotów gospodarczych, • spadek liczby absolwentów szkół (z wyjątkiem szkół ponadgimnazjalnych). Świadomość niekorzystnych procesów demograficznych oraz efektów spowolnienia gospodarczego wymaga ukierunkowania działań na ograniczenie skutków tych procesów i poszukiwanie efektywnych sposobów wspomagania rozwoju społeczno-gospodarczego. 7.3. Wyniki analizy wywiadu kwestionariuszowego wśród mieszkańców i zogniskowanego wywiadu grupowego przeprowadzonych w 2013 r. Głównym źródłem propozycji aktualizacji zapisów strategii w 2013 r. były informacje wynikające z analizy badania ankietowego mieszkańców miasta oraz wyniki dyskusji przeprowadzonych w pięciu panelach dotyczących poszczególnych obszarów strategicznych. Ocena stopnia realizacji idei zawartych w strategii została przeprowadzona na podstawie badania ankietowego wśród 100 mieszkańców Stalowej Woli oraz bezpośredniego badania wśród uczestników wywiadów pogłębionych dotyczących pięciu obszarów strategicznych dla miasta: Obszar infrastruktura techniczna – 14 uczestników Obszar środowisko naturalne – 12 uczestników Obszar sfera społeczna – 17 uczestników Obszar gospodarka – 12 uczestników Obszar współpraca wewnętrzna i zewnętrzna – 3 uczestników 116 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 Warto zauważyć, iż znaczna część respondentów (40%), którzy wzięli udział w ankiecie deklarowało słabą znajomość lub całkowitą nieznajomość zapisów strategii, natomiast zaledwie 26% ankietowanych wskazało na dobrą i bardzo dobrą znajomość strategii. Wśród respondentów występowało 56% mężczyzn i 44% kobiet. W ramach przeprowadzonych badań przeanalizowano poszczególne idee rozwoju miasta będące konsekwencją celów i obszarów zdefiniowanych w strategii. Powiązanie poszczególnych idei z obszarami strategicznymi przedstawia poniższa tabela. Tabela 45. Powiązanie badanych idei rozwoju miasta z celami i obszarami strategicznymi Idea Modernizacja infrastruktury technicznej Miasto nowoczesne Obszar INFRASTRUKTURA TECHNICZNA Rozwój ośrodków kulturalnych Poprawa jakości życia mieszkańców Miasto czyste Modernizacja infrastruktury technicznej ŚRODOWISKO NATURALNE Poprawa jakości życia mieszkańców Miasto nowoczesne Miasto przyjazne dla młodych SFERA SPOŁECZNA Miejsca pracy dla lokalnej społeczności Regionalne centrum nauki Rozwój ośrodków edukacyjnych Wzrost dochodów mieszkańców Poprawa jakości życia mieszkańców Regionalne centrum kultury Miasto innowacyjne GOSPODARKA Ośrodek przemysłowy Korzystne warunki dla inwestorów Rozwój ośrodków kulturalnych Miasto nowoczesne Miasto przyjazne dla młodych Rozwój ośrodków kulturalnych Regionalne centrum kultury INTEGRACJA WEWNĘTZRNA I ZEWNĘTRZNA Korzystne warunki dla inwestorów Poprawa jakości życia mieszkańców Źródło: Opracowanie własne Analiza stopnia realizacji idei zawartych w strategii przeprowadzona została dla lat: 2012, 2013-2015. Przyjęto pięciostopniową skalę oceny realizacji idei zawartych w strategii: 1 – oznacza realizację idei zawartych w strategii w bardzo dużym stopniu, 2 – w dużym stopniu, 3 – trudno powiedzieć, 4 – w małym stopniu, 5 – w bardzo małym stopniu lub wcale. 117 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 Analiza rozkładów odpowiedzi pozwala na obserwację zmian opinii dotyczących poszczególnych obszarów i okresów. Niższa wartość wskaźnika świadczy o wzroście stopnia realizacji idei. Przyrosty ujemne świadczą o wzroście stopnia realizacji idei w czasie, natomiast dodatnie o jego spadku. Tabela 46. Stopień realizacji idei zawartych w strategii miasta Stalowej Woli Idea Rozwój ośrodków kulturalnych Rozwój ośrodków edukacyjnych Miasto przyjazne dla młodych Regionalne centrum nauki Regionalne centrum kultury Modernizacja infrastruktury technicznej Miasto nowoczesne Miasto czyste Miasto innowacyjne Ośrodek przemysłowy Korzystne warunki dla inwestorów Miejsca pracy dla lokalnej społeczności Wzrost dochodów mieszkańców Poprawa jakości życia mieszkańców 2012 2,58 2,35 3,37 2,58 2,9 2,51 2,91 2,64 3,03 2,86 2,78 3,74 3,99 3,47 2013-15 2,48 2,42 2,84 2,63 2,56 2,39 2,56 2,28 2,68 2,65 2,52 3,06 3,31 2,95 2012-2015 -0,1 0,07 -0,53 0,05 -0,34 -0,12 -0,35 -0,36 -0,35 -0,21 -0,26 -0,68 -0,68 -0,52 2012-2015 (%) -4% 3% -16% 2% -12% -5% -12% -14% -12% -7% -9% -18% -17% -15% Źródło: Badanie CATI, 2013 r. Ocena stopnia realizacji idei zawartych w Strategii została przeprowadzona na podstawie badania ankietowego wśród mieszkańców Stalowej Woli oraz bezpośredniego badania ankietowego wśród uczestników wywiadów pogłębionych dotyczących pięciu obszarów strategicznych dla miasta. Łącznie w badaniu wzięło udział 100 osób. Analiza wyników tej części badania pozwala stwierdzić, że wśród generowanych opinii przeważa stwierdzenie o coraz wyższym stopniu realizacji idei zapisanych w Strategii na przestrzeni lat 2012-2015. Wśród opinii mieszkańców najwyższy przyrost (w granicach 15-18%) stopnia realizacji idei w latach 2012-2015 przewidywany jest dla następujących idei: • Miejsca pracy dla lokalnej społeczności, • Wzrost dochodów mieszkańców, • Miasto przyjazne dla młodych, • Poprawa jakości życia mieszkańców. W latach 2012-2015 deklarowany jest natomiast spadek stopnia realizacji idei: • Rozwój ośrodków edukacyjnych; • Regionalne centrum nauki. Mieszkańcy miasta wskazali także najważniejsze idee zawarte w strategii. Przyjęto pięciostopniową skalę oceny ważności idei strategii: 1 - bardzo ważna, 2 – raczej ważna, 3 – trudno powiedzieć, 4 – raczej nieważna, 5 – całkowicie nieważna. 118 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 Do najważniejszych idei zawartych w strategii należą: • Miejsca pracy dla lokalnej społeczności; • Poprawa jakości życia mieszkańców; • Wzrost dochodów mieszkańców; • Miasto czyste. Idee dotyczące kultury (regionalne centrum kultury, rozwój ośrodków kulturalnych) są raczej ważne, lecz najmniej ważne z badanych. Wyniki niniejszego badania prezentuje poniższa tabela. Tabela 47. Średnia ważność idei zawartych w strategii Ważność 1,27 1,28 1,31 1,39 1,45 1,50 1,61 1,63 1,65 1,67 1,80 1,83 1,88 2,15 Idea Miejsca pracy dla lokalnej społeczności Poprawa jakości życia mieszkańców Wzrost dochodów mieszkańców Miasto czyste Korzystne warunki dla inwestorów Miasto przyjazne dla młodych Ośrodek przemysłowy Miasto innowacyjne Rozwój ośrodków edukacyjnych Miasto nowoczesne Regionalne centrum nauki Modernizacja infrastruktury technicznej Rozwój ośrodków kulturalnych Regionalne centrum kultury Źródło: Badanie CATI, 2013 r. Przeprowadzona ankieta objęła także zbadanie najważniejszych potrzeb rozwojowych miasta. Wśród najważniejszych potrzeb rozwojowych miasta, blisko połowa ankietowanych mieszkańców (46 osób) wskazała stworzenie nowych miejsc pracy, a kolejne 18 osób rozwój przemysłu i przyciągnięcie inwestycji. Równie ważne jak inwestycje był dla respondentów rozwój infrastruktury (po 8 osób). Tabela 48. Potrzeby rozwojowe miasta (liczba wskazań przez respondentów) Najważniejsze potrzeby rozwojowe miasta Stworzenie nowych miejsc pracy Rozwój przemysłu, Strefy Ekonomicznej i Inkubatora Technologicznego Przyciągnięcie inwestycji Rozwój infrastruktury Poprawa jakości życia (zdrowie mieszkańców, czas wolny) Przyrost naturalny, polityka prorodzinna Inne, nie wiem Rozwój budownictwa, wzrost liczby mieszkań Edukacja Wzrost dochodów ludności Zadowolenie z mieszkania w Stalowej Woli Ochrona środowiska Rozwój kultury i sportu Liczebność 46 10 8 8 5 5 3 3 2 2 1 1 0 Źródło: Badanie CATI, 2013 r. 119 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 Praktycznie wszyscy, jako najistotniejszą potrzebę rozwojową, wybrali nowe miejsca pracy oraz wzrost dochodów ludności (plasowane na drugim miejscu). Na trzecim miejscu sklasyfikowano rozwój infrastruktury, a następnie przyrost naturalny i ochronę środowiska. Najrzadziej wskazywano organizację czasu wolnego (najczęściej na ostatnim miejscu). Poniższa tablica prezentuje liczbę osób wskazującą daną potrzebę rozwojową oraz średnią pozycję uszeregowania czterech potrzeb wybranych przez respondenta Tabela 49. Ważność potrzeb rozwojowych miasta Obszary Wskazania Nowe miejsca pracy (przyciągnięcie inwestycji) Wzrost dochodów ludności Rozwój infrastruktury (budowa dróg) Przyrost naturalny (liczba dzieci) Ochrona środowiska Czas wolny (kultura, sport, turystyka) 95 91 67 65 41 41 Średnia pozycja 3,61 2,92 2,33 2,24 1,68 1,66 Źródło: badanie CATI, 2013 r. Ankietowani wskazali także, czy według nich poprawiła/pogorszyła się sytuacja w poszczególnych obszarach, wskazanych w strategii w latach 2011-2012 oraz jakie są według nich prognozy w tej kwestii na lata 2013-2015. Przyjęto następującą skalę ocen: (0) brak zmian (-1) pogorszenie sytuacji (+1) poprawa sytuacji W opiniach respondentów, na podstawie obserwacji w latach 2011-2012 oraz przewidywań na lata 2013-2015, największe pogorszenie sytuacji nastąpi w obszarze miejsc pracy, dochodów ludności oraz przyrostu naturalnego. Mieszkańcy spodziewają się natomiast poprawy sytuacji w obszarze infrastruktury. Tabela 50. Zmiana sytuacji we wskazanych obszarach Obszar Ochrona środowiska Przyrost naturalny (liczba dzieci) Dochody ludności Miejsca pracy Infrastruktura (budowa dróg) Czas wolny (kultura, sport, turystyka) 2011-2012 2,06 2,90 2,77 2,74 1,54 1,69 2013-2015 1,84 2,64 2,39 2,28 1,60 1,65 Zmiana -0,22 -0,26 -0,38 -0,46 0,06 -0,04 Źródło: badanie CATI, 2013 r. Respondenci w wywiadzie ankietowym oraz uczestnicy wywiadów pogłębionych wskazali także na konieczność modyfikacji zapisów strategii dot. celów strategicznych, działań i wskaźników. Zmodyfikowane zapisy w tej kwestii, zgodnie z przedstawionymi propozycjami, zostały przedstawione poniżej. 120 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 8. Cele i zadania strategiczne oraz wskaźniki ich pomiaru OBSZAR INFRASTRUKTURA TECHNICZNA CELE STRATEGICZNE 1) Poprawa infrastruktury komunikacyjnej o znaczeniu lokalnym i ponadlokalnym 2) Usprawnienie systemu gospodarki odpadami 3) Usprawnienie gospodarki wodno - kanalizacyjnej 4) Poprawa infrastruktury teleinformatycznej 5) Poprawa estetyki architektonicznej miasta 6) Rozwój infrastruktury pod tereny inwestycyjne 7) Rozwój budownictwa mieszkaniowego, w tym komunalnego 8) Rozwój budownictwa czynszowego 9) Poprawa i rozwój infrastruktury ciepłowniczej DZIAŁANIA 1) Budowa węzła przesiadkowego 2) Stworzenie planu transportowego miasta 3) Poprawa rozwiązań komunikacyjnych i modernizacja dróg 4) Budowa obwodnicy, Trasy Zachodniej, ul .Granicznej i ul. COP 5) Wprowadzenie do eksploatacji autobusów komunikacji miejskiej przyjaznych dla środowiska 6) Stworzenie kompleksowego rozwiązania w zakresie odbioru i utylizacji odpadów komunalnych 7) Uzbrojenie w kanalizację sanitarną 8) Uzbrojenie w kanalizację deszczową 9) Rozbudowa sieci światłowodów 10) Modernizacja budynków użyteczności publicznej 11) Zagospodarowanie centrum miasta 12) Nadzór nad architekturą przestrzeni 13) Budowa wiat przystankowych 14) Uzbrajanie terenów pod inwestycje 15) Udostępnianie i uzbrajanie terenów pod budownictwo mieszkaniowe, w tym komunalne 16) Przebudowa istniejących i budowa nowych sieci ciepłowniczych 17) Budowa przeprawy przez rzekę San 18) Budowa bezkolizyjnego połączenia z ul. Przemysłową 19) Budowa ronda u zbiegu ulic Ofiar Katynia, Mickiewicza i Solidarności 121 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 Lp. WSKAŹNIKI DLA OBSZARU INFRASTRUKTURA TECHNICZNA Jednostka miary 1 Długość dróg o powierzchni bitumicznej km 2 Długość dróg o powierzchni ulepszonej km 3 Długość dróg o powierzchni pozostałej km 4 Wydatki na zmodernizowane drogi publiczne na 1 mieszkańca 5 Liczba zdarzeń drogowych ogółem na terenie miasta w skali roku zł/os. zdarzenie drogowe 6 Liczba czynnych przyłączy kanalizacji sanitarnej szt. 7 Powierzchnia objęta kanalizacją deszczową km2 8 Długość sieci kanalizacyjnej km 9 Udział ludności korzystającej z kanalizacji sanitarnej w gminie w stosunku % do ludności ogółem 10 Długość światłowodu km 11 Liczba nowopowstałych wiat przystankowych szt. 12 Liczba pasażerów korzystająca w danym roku z komunikacji miejskiej os. 13 Powierzchnia uzbrojonych terenów km2 14 Liczba węzłów przesiadkowych szt. 15 Liczba stworzonych planów transportowych miasta szt. 16 Liczba autobusów miejskich przyjaznych dla środowiska szt. 17 Liczba stworzonych kompleksowych rozwiązań w zakresie odbioru i szt. utylizacji odpadów komunalnych 18 Liczba zmodernizowanych budynków użyteczności publicznej szt. 19 Liczba inwestycji w zakresie zagospodarowania centrum miasta szt. 20 Liczba nowopowstałych/zmodernizowanych obiektów czynszowych szt. 21 Liczba mieszkańców zameldowanych w Stalowej Woli os. 22 Długość sieci ciepłowniczej metr 23 Liczba inicjatyw w zakresie budowy przeprawy przez rzekę San szt. 24 Liczba nowopowstałych bezkolizyjnych powiązań z ul. Przemysłową szt. Infrastruktura techniczna to wszelkie urządzenia oraz sieci przemysłowe, a także związane z nimi obiekty, które świadczą niezbędne i podstawowe dla miasta usługi. Zakres infrastruktury technicznej obejmuje m.in. transport, dostarczanie wody i ciepła, usuwanie odpadów, energetykę czy teletechnikę. Dobrze rozwinięta infrastruktura techniczna jest podstawą funkcjonowania miasta i stanowi o jego rozwoju, wpływa na poziom jego atrakcyjności zarówno dla mieszkańców jak i dla podmiotów gospodarczych. 122 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 Realizacja zamierzonych zadań wymaga przede wszystkim inwestycji mających na celu poprawę infrastruktury technicznej. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury ma kluczowe znaczenie w zakresie lokalizacji różnego rodzaju działalności i inwestycji na terenie miasta. Poprawa infrastruktury przyczyni się ponadto mieszkańców. Przewidziane zadania to przede do poprawy jakości życia wszystkim poprawa rozwiązań komunikacyjnych z innymi ośrodkami miejskimi oraz wewnątrz miasta (zwłaszcza w rejonie Kombinatu Przemysłowego Huty Stalowa Wola), a także modernizacja dróg. Kwestią priorytetową jest dokończenie budowy obwodnicy. Proponuje się także wprowadzenie do eksploatacji autobusów miejskich przyjaznych dla środowiska. Inne propozycje to budowa spalarni śmieci, budowa wiat przystankowych, a także modernizacja budynków użyteczności publicznej w zakresie dostępu do usług dla osób niepełnosprawnych. W celu poprawy dostępu do Internetu dobrym rozwiązaniem jest rozbudowa już istniejących sieci światłowodów. Aby poprawić estetykę miasta i zachować zasady zrównoważonego zagospodarowania przestrzennego niezbędny jest także większy nadzór nad architekturą przestrzeni. 123 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 OBSZAR ŚRODOWISKO NATURALNE CELE STRATEGICZNE 1) Stworzenie pozytywnego obrazu miasta - ekologicznego i nowoczesnego 2) Poprawa świadomości proekologicznej mieszkańców 3) Ograniczenie zanieczyszczenia środowiska naturalnego 4) Poprawa infrastruktury ochrony środowiska 5) Świadome gospodarowanie terenami zielonymi DZIAŁANIA 1) Audyt środowiskowy. Współpraca z WIOŚ w zakresie układania rocznych planów kontroli i jednostek działających na terenie miasta 2) Zagospodarowanie terenów zielonych położonych wzdłuż rzeki San 3) Rewitalizacja terenów Parku Miejskiego i Ogrodu Jordanowskiego 4) Wykorzystanie w procesach produkcyjnych nowoczesnych technologii wpływających na ograniczenie emisji szkodliwych substancji i minimalizację powstawania odpadów 5) Poprawa systemów oczyszczania i monitorowania substancji emitowanych do powietrza atmosferycznego w odniesieniu do istniejących i nowotworzonych zakładów w rejonie Kombinatu Przemysłowego Huty Stalowa Wola i w rejonie ul. Przemysłowej. Edukacja w zakresie szkodliwości niskiej emisji na terenach starych osiedli miasta: Swoły, Chyły, Rozwadów, Charzewice i Sochy 6) Ochrona wód przed degradacją poprzez: kontynuację budowy systemu kanalizacji sanitarnej, modernizację systemu odprowadzania ścieków deszczowych wraz z budową nowoczesnych podoczyszczalni na każdym wylocie do odbiorników oraz likwidację zagrożeń mogących powodować zanieczyszczenie wód podziemnych GZWP nr 425 7) Usprawnienie gospodarki wodno-kanalizacyjnej na terenie miasta 8) Budowa systemu gospodarki odpadami z uwzględnieniem budowy zbiorczych punktów gromadzenia odpadów niebezpiecznych i elementów zagospodarowania odpadów przemysłowych jako części regionalnego systemu 9) Wyprowadzenie ruchu tranzytowego pojazdów z gęsto zabudowanych części miasta oraz lokalizacja elementów zieleni osłonowej stanowiącej naturalne elementy akustyczne 10) Rozbudowa systemu ścieżek rowerowych jako element zmniejszenia emisji niezorganizowanej pochodzącej z ruchu pojazdów 11) Edukacja ekologiczna w zakresie selektywnej zbiórki odpadów, wpływu działań człowieka na środowisko naturalne, propagowanie zdrowego stylu życia 124 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 12) Opracowanie koncepcji gospodarowania terenami zielonymi 13) Wdrożenie systemu synchronizacji świateł w mieście 14) Wymiana śmietników w miejscach publicznych 15) Termomodernizacja obiektów publicznych 16) Ochrona przed powodzią w mieście Stalowa Wola Lp. WSKAŹNIKI DLA OBSZARU ŚRODOWISKO NATURALNE 1 Wydatki inwestycyjne na ochronę środowiska w stosunku do Jednostka miary % wydatków inwestycyjnych ogółem 2 Wydatki na zieleń w mieście na 1 mieszkańca w skali roku 3 Powierzchnia parków spacerowo-wypoczynkowych i lasów na 1 zł/os. m 2 /os. mieszkańca 4 Wydatki na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska ogółem na 1 zł/os. mieszkańca 5 Ilość wytwarzanych odpadów komunalno-bytowych na mieszkańca m³/rok w skali roku 6 Stosunek odpadów komunalnych wykorzystanych gospodarczo do % odpadów wytworzonych w ciągu roku 7 Wydatki na działania proekologiczne zł 8 Liczba punktów selektywnej zbiórki odpadów szt. 9 Liczba zrealizowanych programów edukacyjnych o charakterze szt. ekologicznym 10 Długość wybudowanych lub zmodernizowanych ścieżek rowerowych km 11 Liczba przyłączy kanalizacji sanitarnej szt. 12 Powierzchnia objęta kanalizacją deszczową km2 13 Liczba rocznych planów kontroli przygotowana wspólnie z WIOŚ szt. 14 Liczba opracowanych koncepcji gospodarowania terenami zielonymi szt. 15 Liczba wdrożonych systemów synchronizacji sygnalizacji świateł w szt. mieście 16 Liczba obiektów publicznych, które poddano termomodernizacji szt. 17 Liczba wybudowanych zbiorników retencyjnych szt. 18 Liczba przedsięwzięć w zakresie ochrony przed powodzią w mieście szt. Stalowa Wola Zrównoważony rozwój oprócz aspektów społecznych i gospodarczych powinien uwzględniać także środowisko naturalne, na które składają się budowa geologiczna, rzeźba terenu, organizmy żywe, klimat, gleba oraz stosunki wodne. Polska wchodząc do Unii 125 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 Europejskiej przyjęła na siebie obowiązek ochrony wszystkich wymienionych elementów środowiska. Działania podejmowane w tym zakresie powinny sprowadzać się do kompleksowej analizy zanieczyszczenia powietrzna i wód, stanowiących źródło wody pitnej oraz podejmowaniu działań zaradczych, polegających m.in. na wykorzystywaniu w procesach produkcyjnych nowoczesnych technologii ograniczających szkodliwość oddziaływania na środowisko oraz bardziej efektywne wykorzystanie zasobów naturalnych. Szczególny obowiązek spoczywa na firmach działających w branżach, gdzie produkcja związana jest z bardzo dużym zanieczyszczeniem środowiska. W celu ochrony środowiska niezbędnym wydaje się także proekologiczne wychowanie młodych pokoleń oraz uświadamianie społeczności, jakie zagrożenia wynikają z braku działań ochronnych. 126 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 OBSZAR SFERA SPOŁECZNA CELE STRATEGICZNE 1) Poprawa jakości życia mieszkańców, w tym osób starszych 2) Poprawa jakości i dostępu do opieki medycznej 3) Poprawa warunków socjalno-bytowych mieszkańców miasta 4) Poprawa atrakcyjności kulturalno-rekreacyjnej miasta 5) Wyrównywanie szans edukacyjnych i zapewnienie wysokiej jakości usług edukacyjnych 6) Rozwój szkolnictwa wyższego, w tym szczególnie technicznego 7) Dostosowanie systemu kształcenia do potrzeb rynku pracy, w tym: rozwój współpracy systemu edukacji z przedsiębiorcami i podniesienie jakości kształcenia 8) Poprawa bezpieczeństwa w mieście 9) Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu 10) Rozwój edukacji integracyjnej 11) Aktywizacja społeczna i gospodarcza mieszkańców 12) Budowa pozytywnego wizerunku miasta 13) Poprawa dostępu do informacji 14) Rozwój polityki prorodzinnej DZIAŁANIA 1) Usprawnienie organizacji służby zdrowia i modernizacja obiektów 2) Utworzenie centrum całodobowej opieki 3) Inicjatywy w zakresie aktywizacji społecznej i gospodarczej mieszkańców miasta oraz rozwoju kultury, edukacji i sportu, w tym prowadzone przez organizacje pozarządowe 4) Utworzenie centrum informacji dla osób potrzebujących wsparcia 5) Utworzenie centrum kryzysowego pomocy rodzinie 6) Modernizacja i rozbudowa schroniska dla bezdomnych 7) Rozwój szkół wyższych – w tym budowa obiektów dla KUL, PRZ 8) Współpraca miasto – starostwo w zakresie podniesienia jakości oświaty ponadgimnazjalnej i dostosowania jej do potrzeb rynku pracy 9) Stworzenie multicentrum edukacyjnego 10) Utworzenie laboratorium międzyuczelnianego 11) Budowa obiektu biblioteki międzyuczelnianej 12) Budowa i modernizacja boisk przy szkołach 13) Budowa i modernizacja obiektów o charakterze sportowym lub kulturalno- 127 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 rekreacyjnym (w tym modernizacja stadionu, kina, MDK) 14) Stworzenie pawilonu wystawienniczego dla Muzeum Regionalnego 15) Zagospodarowanie Parku w Charzewicach 16) Rozwój inicjatyw w zakresie doradztwa zawodowego 17) Budowa miejskiego systemu informacyjnego (np. SMS) 18) Budowa systemu monitoringu miejskiego 19) Budowa i modernizacja obiektów o charakterze socjalnym 20) Wsparcie inicjatyw upowszechniających ideę uczenia się przez całe życie 21) Wsparcie inicjatyw na rzecz ochrony lub upowszechniania dziedzictwa narodowego 22) Wsparcie inicjatyw w zakresie rozwoju kultury fizycznej lub upowszechniania sportu 23) Wsparcie inicjatyw na rzecz wyrównywania szans, w tym dostępu do edukacji i dóbr kultury oraz zapewnienia wysokiej jakości usług edukacyjnych 24) Działania kreujące pozytywny wizerunek miasta jako nowoczesnego ośrodka przemysłowego, centrum nauki i kultury, miejsca przyjaznego dla inwestorów i mieszkańców 25) Inicjatywy zapobiegające wyludnianiu się miasta, w tym sprzyjające polityce prorodzinnej 26) Utworzenie Muzeum Centralnego Okręgu Przemysłowego w Stalowej Woli 27) Wsparcie inicjatyw edukacyjnych w obszarze zagrożeń przestępczością i bezpieczeństwa w ruchu drogowym 28) Wsparcie inicjatyw zmierzających do poprawy jakości życia osób starszych Lp. WSKAŹNIKI DLA OBSZARU SFERA SPOŁECZNA 1 Liczba programów podnoszących kwalifikacje zawodowe dla osób Jednostka miary szt. dorosłych 2 Liczba osób, która skorzystała z programów podnoszących kwalifikacje os. osób dorosłych 3 Liczba osób bezrobotnych na terenie miasta 4 Wskaźnik zatrudnienia kobiet (liczba pracujących kobiet do liczby kobiet osoba % w wieku produkcyjnym) 5 Liczba absolwentów szkół podstawowych osoba 6 Liczba absolwentów gimnazjów osoba 7 Liczba absolwentów szkół średnich osoba 8 Liczba absolwentów szkół wyższych osoba 9 Liczba lekarzy na 10 000 mieszkańców osoba 10 Liczba nowopowstałych/zmodernizowanych ośrodków zdrowia szt. 11 Wydatki na programy z zakresu profilaktyki i promocji zdrowia szt. 128 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 12 Wydatki na opiekę społeczną ogółem na 1 mieszkańca 13 Liczba przestępstw ogółem na terenie miasta w skali roku 14 Nakłady skierowane na zapewnienie bezpieczeństwa mieszkańcom zł/os. szt. zł miasta 15 Liczba osób, która wzięła udział w programach aktywizujących os. społeczność lokalną 16 Liczba wybudowanych/zmodernizowanych obiektów o charakterze szt. socjalnym 17 Liczba wybudowanych/zmodernizowanych obiektów o charakterze szt. edukacyjnym / sportowym / kulturalnym / rekreacyjnym 18 Liczba osób, która wzięła udział w programach upowszechniających ideę os. uczenia się przez całe życie 19 Liczba osób, która wzięła udział w programach os. ochrony/upowszechniania dziedzictwa narodowego 20 Liczba osób, która wzięła udział w programach rozwoju kultury os. fizycznej/upowszechniania sportu 21 Liczba programów na rzecz wyrównywania szans, w tym dostępu do szt. edukacji i dóbr kultury oraz zapewnienia wysokiej jakości usług edukacyjnych 22 Liczba osób, która wzięła udział w programach wyrównywania szans, w os. tym dostępu do edukacji i dóbr kultury oraz zapewnienia wysokiej jakości usług edukacyjnych 23 Liczba nowopowstałych/zmodernizowanych obiektów dla szkół wyższych szt. 24 Liczba programów realizowanych wspólnie ze Starostwem Powiatowym szt. w zakresie podniesienia jakości oświaty ponadgimnazjalnej i dostosowania jej do potrzeb rynku pracy 25 Liczba nowopowstałych systemów informacyjnych szt. 26 Liczba nowopowstałych/zmodernizowanych systemów monitoringu szt. 27 Liczba uczestników programów edukacyjnych os. 28 Liczba uczestników wydarzeń kulturalnych (liczba biletów/wykrzyczeń) os. 29 Liczba studentów kierunków technicznych os. 30 Liczba osób, która skorzystała z doradztwa zawodowego os. 31 Liczba przedsięwziąć kreujących pozytywny wizerunek miasta szt. 32 Liczba utworzonych laboratoriów międzyuczelnianych szt. 33 Liczba inicjatyw zapobiegających wyludnianiu się miasta, w tym szt. sprzyjających polityce prorodzinnej 34 Liczba uczestników inicjatyw zapobiegających wyludnianiu się miasta, w os. 129 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 tym sprzyjających polityce prorodzinnej 35 Liczba inicjatyw edukacyjnych w obszarze zagrożeń przestępczością i szt. bezpieczeństwa w ruchu drogowym 36 Wydatki na ochronę zdrowia ogółem tys. zł 37 Wydatki na zakłady opiekuńczo – lecznicze i pielęgnacyjno – opiekuńcze tys. zł 38 Liczba inicjatyw zmierzających do poprawy jakości życia osób starszych Na sferę społeczną składają się zarówno tendencje demograficzne, warunki socjalno- bytowe, ochrona zdrowia, edukacja, kultura, sport oraz rynek pracy. Wiele spośród wymienionych obszarów wymaga interwencji. Przede wszystkim należy powstrzymać negatywne zjawisko związane z emigracją młodych ludzi. Aby skutecznie z nim walczyć należy stworzyć odpowiednie warunki takie jak atrakcyjne miejsca pracy, odpowiednie zaplecze socjalno - bytowe oraz atrakcje kulturalno- rozrywkowe. Należy również podjąć walkę z bezrobociem, które jest jedną z przyczyn emigracji ludności. W tym celu należy stworzyć sprzyjające warunki do rozwoju inwestycji oraz postawić na rozwój szkolnictwa wyższego wysoko wyspecjalizowanego. Kierunki działań powinny sprowadzać się do pozyskiwania i uzbrajania terenów pod rynek mieszkaniowy oraz poprawy dostępności i jakości opieki zdrowotnej. Dużym problemem jest brak odpowiednich placówek, które stwarzałyby możliwość atrakcyjnego zagospodarowania czasu dla dzieci i młodzieży. W tej kwestii proponowane działania to budowa boisk sportowych przy szkołach oraz klubów dla młodzieży szkolnej. 130 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 OBSZAR GOSPODARKA CELE STRATEGICZNE 1) Rozwój i modernizacja dużych zakładów przemysłowych 2) Rozwój sektora małych i średnich przedsiębiorstw, ze szczególnym uwzględnieniem innowacyjności 3) Rozwój współpracy z inwestorami zewnętrznymi 4) Rozwój turystyki i funkcji rekreacyjnych miasta 5) Rozwój innowacyjnej gospodarki, w tym e-biznesu 6) Efektywne zagospodarowanie terenów miasta, w tym terenów poprzemysłowych 7) Promocja przedsiębiorczości lokalnej 8) Rozwój terenów, które umożliwią reindustrializację DZIAŁANIA 1) Zagospodarowanie terenów poprzemysłowych oraz pozyskanie uzbrojenia i udostępnienie nowych terenów w rejonie Kombinatu Przemysłowego Huty Stalowa Wola i TSSE 2) Rewitalizacja zdegradowanych terenów poprzemysłowych 3) Wsparcie dla przedsiębiorstw (JOB) 4) Rozwój lokalnego funduszu pożyczkowego i poręczeniowego 5) Adaptacja obiektu na utworzenie inkubatora technologicznego i jego dalszy rozwój 6) Kompleksowe uzbrojenie terenów 7) Utworzenie biznesowego centrum kongresowo – wystawienniczego 8) Utworzenie klastrów branżowych 9) Zagospodarowanie brzegów Sanu do celów rekreacyjnych 10) Budowa ośrodka rekreacyjno- wypoczynkowego 11) Rozbudowa hotelu Hutnik 12) Rozwój inkubatora przedsiębiorczości 13) Rozwój współpracy sfery nauki z biznesem, w tym z wykorzystaniem potencjału szkół ponadgimnazjalnych 14) Działania promujące walory inwestycyjne miasta 15) Działania wspierające aktywizację gospodarczą mieszkańców miasta 131 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 Lp. WSKAŹNIKI DLA OBSZARU GOSPODARKA Jednostka miary 1 Liczba nowopowstałych przedsiębiorstw szt. 2 Liczba podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców szt. 3 Powierzchnia terenów uzbrojonych i przygotowanych pod inwestycje ha 4 Powierzchnia zdegradowanych terenów poprzemysłowych, objętych km2 rewitalizacją 5 Liczba klastrów szt. 6 Liczba przedsięwziąć wspierających rozwój przedsiębiorczości szt. 7 Liczba nowopowstałych obiektów rekreacyjno - wypoczynkowych szt. 8 Udział pracujących w usługach w ogólnej liczbie pracujących % 9 Udział pracujących w sektorze przemysłowym w ogólnej liczbie % pracujących 10 Liczba udzielonych noclegów turystom zagranicznym w skali roku os. 11 Liczba udzielonych noclegów turystom krajowym w skali roku os. 12 Liczba zgłoszonych patentów szt. 13 Liczba nowopowstałych obiektów kongresowo-wystawienniczych szt. 14 Liczba utworzonych inkubatorów technologicznych szt. 15 Liczba utworzonych/wspartych inkubatorów przedsiębiorczości szt. 16 Liczba inicjatyw rozwijających współpracę nauki z biznesem, w tym z szt. wykorzystaniem potencjału szkół ponadgimnazjalnych 17 Liczba inicjatyw promujących walory inwestycyjne miasta szt. 18 Liczba inicjatyw wspierających aktywizację gospodarczą mieszkańców szt. miasta 19 Liczba podmiotów, która skorzystała z lokalnego funduszu pożyczkowego i szt. poręczeniowego 20 Liczba przedsięwzięć w zakresie rozwoju kultury, turystyki i funkcji szt. rekreacyjnej miasta 21 Liczba projektów badawczo-rozwojowych 22 Wartość projektów badawczo-rozwojowych szt. tys. zł Gospodarka jest to ogół działań prowadzonych w rejonie i polegających na świadczeniu usług oraz wytwarzaniu dóbr. Podstawowy podział działalności gospodarczej wyróżnia 3 sfery: przemysł, usługi oraz rolnictwo. Podstawą gospodarki Stalowej Woli od lat jest przemysł, który stanowi wizytówkę miasta. Priorytetem w obszarze gospodarki jest zatem dalszy rozwój miasta jako ośrodka przemysłowego oraz rozwój firm, wykorzystujących nowoczesne technologie, a także stworzenie sprzyjających warunków do powstawania nowych inwestycji. W tym zakresie 132 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 niezbędne jest kompleksowe uzbrojenie terenów oraz większy nacisk na promocję miasta jako obszaru atrakcyjnego pod względem gospodarczym. Proponuje się modernizację zakładów przemysłowych oraz zastosowanie nowoczesnych technologii. W tym celu można utworzyć Inkubator Przedsiębiorczości, który umożliwiałby transfer wiedzy do przedsiębiorstw. Drugi kierunek rozwoju gospodarki polega na wspieraniu handlu oraz drobnej przedsiębiorczości. Rozwój handlu i usług korzystnie wpłynąłby na poprawę struktury zatrudnienia, poprawę zaopatrzenia mieszkańców w różnego rodzaju usługi oraz zrównoważył rozwój przemysłu. Trzeci kierunek rozwoju polega na działaniach związanych ze stworzeniem warunków do rozwoju turystyki lokalnej tzw. „turystyki weekendowej” poprzez odpowiednie zagospodarowanie terenów zielonych, otaczających miasto. W tym obszarze pojawia się propozycja stworzenia centrum konferencyjno - wypoczynkowego oraz budowa ścieżek rowerowych w mieście i okolicach. 133 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 OBSZAR INTEGRACJA WEWNĘTRZNA I ZEWNĘTRZNA CELE STRATEGICZNE 1) Integracja społeczności lokalnej 2) Rozwój współpracy regionalnej 3) Rozwój współpracy międzynarodowej 4) Budowa i aktywizacja Społeczeństwa Obywatelskiego DZIAŁANIA 1) Utworzenie strefy śródmiejskiej 2) Rewitalizacja Rynku w Rozwadowie, w tym odbudowa ratusza 3) Inicjatywy aktywizujące i integrujące mieszkańców 4) Inicjatywy rozwijające komunikację władze miasta – społeczność lokalna 5) Inicjatywy wspierające współpracę regionalną i międzynarodową w zakresie rozwoju gospodarki, edukacji, kultury, sportu i ekologii 6) Zaproszenie do miasta i prowadzenie kontaktów z zagranicznymi inwestorami 7) Stworzenie centrum wsparcia organizacji pozarządowych Lp. WSKAŹNIKI DLA OBSZARU INTEGRACJA WEWNĘTRZNA I ZEWNĘTRZNA Jednostka miary 1 Liczba organizacji pozarządowych szt. 2 Liczba podpisanych przez miasto umów o współpracy społeczno- szt. gospodarczej z podmiotami krajowymi 3 Liczba podpisanych przez miasto umów o współpracy społeczno- szt. gospodarczej z podmiotami zagranicznymi 4 Liczba nowopozyskanych inwestorów zagranicznych szt. 5 Liczba inicjatyw rozwijających komunikację władze miasta – szt. społeczność lokalna 6 Liczba inicjatyw aktywizujących i integrujących mieszkańców szt. 7 Liczba uczestników inicjatyw aktywizujących i integrujących os. mieszkańców 8 Liczba przedsięwzięć o charakterze architektoniczno – budowlanym, szt. sprzyjających integracji 9 Liczba inicjatyw wspierających współpracę regionalną szt. 10 Liczba inicjatyw wspierających współpracę międzynarodową szt. 11 Liczba stworzonych centrów wsparcia organizacji pozarządowych szt. Realizacja zadań z poszczególnych obszarów wymaga przede wszystkim współpracy społeczności lokalnej. Podstawą tej współpracy jest komunikacja mieszkańców oraz władz 134 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 miasta. Działania przewidziane w tej sferze to m.in. stworzenie strefy śródmiejskiej, która byłaby miejscem spotkań mieszkańców oraz sprzyjałaby integracji i identyfikacji z miastem. Inne działania zmierzające do poprawy współpracy wewnętrznej to aktywizacja społeczności oraz czynny udział w kreowaniu wizerunku i kierunków rozwoju miasta oraz wsparcie dla nowych inicjatyw. Ogromną szansą rozwoju jest ponadto stworzenie sprzyjających warunków dla zagranicznych inwestorów oraz podejmowanie wspólnych inicjatyw z miastami o podobnych problemach i wielkości. 135 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 9. Haromonogram realizacji strategii Proponowany harmonogram realizacji strategii ma charakter poglądowy, gdyż bardziej szczegółowe harmonogramy powinny być ustalane na bieżąco, oddzielnie dla każdego z planowanych do realizacji zadań. Ogólny plan działania przedstawia się następująco: Tabela 51. Harmonogram realizacji Strategii Rozwoju Miasta Stalowej Woli Zadanie Termin realizacji Opracowanie strategii rozwoju miasta Stalowa Październik 2007- Marzec 2008 Wola na lata 2007-2015 Przyjęcie Strategii Rozwoju Miasta Stalowa Marzec 2008 Wola na lata 2007-2015 Powołanie Zespołu Zarządzająco- Kwiecień 2008 Monitorującego Realizację Strategii Realizacja zadań objętych strategią wg 2007-2015 corocznych harmonogramów Monitoring 2007 - 2015 Aktualizacja strategii 2011/2012, 2013 Raport końcowy oceniający realizację strategii ze Październik- Grudzień 2015 względu na zrealizowane zadania i osiągnięte cele Przyjęcie raportu z realizacji strategii Grudzień 2015 W harmonogramie oprócz realizacji wyznaczonych działań w poszczególnych obszarach rozwojowych, zostały ujęte także działania pomocnicze. Są one częścią strategii i polegają na monitoringu, analizie i uaktualnianiu danych. Działania te powinny odbywać się przez cały okres realizacji strategii, począwszy od jej przyjęcia aż do sporządzenia raportu końcowego. Nad ich realizacją powinien czuwać specjalnie powołany do tego celu Zespół Zarządzająco - Monitorujący Realizację Strategii. 136 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 10. Źródła finansowania strategii Wśród możliwości finansowania przedsięwzięć najczęściej wymienia się środki budżetowe miasta oraz środki z ogólnokrajowych i regionalnych programów operacyjnych w ramach funduszy strukturalnych na lata 2007-2013. 10.1 Analiza budżetu Dochody budżetu na przestrzeni lat 2000-2012 wzrosły z 73 107 315 zł do 213 384 112,32 zł. Wykres 25. Dochody budżetu Stalowej Woli w latach 2000-2012 250000000 213384112,3 201654597,6 192399686,4 161314089,1 156889308,8 152737621 148943906 200000000 150000000 118021604 86416221 84965159 100000000 84208481 73107315 80044980 50000000 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Źródło: Dane GUS za lata 2000-2012 W 2012r. podobnie, jak w latach poprzednich, największą część dochodów ogółem gminy stanowiły dochody pobierane przez gminę Stalowa Wola (31,95%), następnie dochody pobierane przez Urzędy Skarbowe (21,15%), subwencje (17,28%) oraz dotacje z Unii Europejskiej (16,48%) i dotacje z budżetu państwa (11,57%). Pozostałe źródła dochodów mają nieznaczną wartość (1,57%). Na przestrzeni ostatnich lat zaobserwowano znaczny wzrost dochodów wynikający z pozyskania dodatkowych środków na finansowanie zadań gminy ze źródeł zewnętrznych. 137 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 Wykres 26. Źródła dochodów budżetu Stalowej Woli w 2012 r. 80000000 70000000 60000000 50000000 40000000 30000000 20000000 Dochody pobierane przez Gminę Stalowa Wola Dochody pobierane przez Urzędy Skarbowe Dotacje z funduszy celowych Dotacje z innych jednostek samorządu terytorialnego Dotacje z Unii Europejskiej Subwencje 0 Dotacje z budżetu państwa 10000000 Źródło: Urząd Miasta Stalowej Woli Tabela 52. Dochody Stalowej Woli za 2012 r. (dane w zł) Dz. Nazwa Plan 010 Rolnictwo i łowiectwo 21 409,51 020 Leśnictwo 600 700 720 750 97 986,60 Transport i łączność Gospodarka mieszkaniowa Informatyka Administracja publiczna Urzędy naczelnych organów władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa oraz sądownictwa 754 Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa Dochody od osób prawnych, od osób fizycznych i od 756 innych jednostek nieposiadających osobowości prawnej oraz wydatki związane z ich poborem 758 Różne rozliczenia 751 801 Oświata i wychowanie 851 852 853 854 900 921 926 Ochrona zdrowia Pomoc społeczna Pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej Edukacyjna opieka wychowawcza Gospodarka komunalna i ochrona środowiska Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego Kultura fizyczna Wykonanie % 19 203,62 89,70% 95 468,42 97,43% 4 857 537,13 11 909 821,36 2 687,00 1 073 749,76 3 638 353,68 74,90% 11 992 327,12 100,69% 2 687,22 100,01% 1 066 606,68 99,33% 11 300,00 11 300,00 100,00% 30 000,00 30 000,00 100,00% 89 099 763,33 88 333 751,47 99,14% 37 718 076,33 37 787 408,68 100,18% 5 515 241,78 4 937 815,14 89,53% 2 161,00 23 390 067,29 1 223 516,00 2 412 354,81 36 740 182,42 1 598 013,21 4 586 841,57 2 160,76 22 643 719,00 1 209 491,97 2 258 347,26 34 695 437,52 1 292 258,11 3 367 775,67 99,99% 96,81% 98,85% 93,62% 94,43% 80,87% 73,42% Razem: 220 290 709,10 213 384 112,32 96,86% Źródło: Roczne sprawozdanie z wykonania planu dochodów budżetowych Gminy Stalowa Wola, za okres 01.01.2012-31.12.2012 r. 138 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 Wzrosły również wydatki, które w 2000r. wynosiły 74 824 743 zł, a w 2012r. 224 598 299,13zł. Najwięcej środków zostało przeznaczonych na oświatę i wychowanie (26,65%) oraz gospodarkę komunalną i ochronę środowiska (23,53%). Znaczny poziom wydatków ukształtował się także w kategoriach: pomoc społeczna (14,71%), transport i łączność (8,12%) oraz kultura fizyczna i sport (7,17%). Wykres 27. Wydatki budżetu Stalowej Woli w latach 2000-2011 r. 250000000 224598299,1 209883001,45 196326457 171889998,5 166901235,7 149276067,9 200000000 145346516 114084552 86826349 84272267 81331987 100000000 74824743 86100773 150000000 50000000 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS za lata 2000-2012 Tabela 53. Wydatki Stalowej Woli w 2012 r. (dane w zł) Dz. 010 020 600 700 710 Nazwa Rolnictwo i łowiectwo Leśnictwo Transport i łączność Gospodarka mieszkaniowa Działalność usługowa 720 Informatyka 750 Administracja publiczna Plan Wykonanie % 18 156,03 441 903,25 18 402 858,32 10 507 223,56 380 000,00 18 154,85 440 588,20 18 235 201,69 10 054 236,15 353 961,19 99,99% 99,70% 99,09% 95,69% 93,15% 3 162,00 3 161,43 99,98% 13 350 779,57 12 821 532,33 96,04% 11 300,00 11 300,00 100,00% Urzędy naczelnych organów władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa oraz sądownictwa Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa Obsługa długu publicznego Różne rozliczenia Oświata i wychowanie Szkolnictwo wyższe Ochrona zdrowia Pomoc społeczna 459 369,00 445 473,95 96,98% 2 273 072,91 1 022 672,57 61 381 392,66 765 890,00 1 352 277,72 33 917 644,04 2 150 677,58 620 000,00 59 844 330,73 760 050,00 1 307 810,05 33 038 542,25 94,62% 60,63% 97,50% 99,24% 96,71% 97,41% 853 Pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej 2 286 389,00 2 273 165,17 99,42% 854 Edukacyjna opieka wychowawcza 4 010 106,65 3 790 616,00 94,53% 751 754 757 758 801 803 851 852 139 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 Dz. Nazwa Plan Wykonanie % 900 Gospodarka komunalna i ochrona środowiska 59 748 064,39 52 846 836,36 88,45% 921 Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego 926 Kultura fizyczna i sport 9 958 957,67 16 329 875,05 9 476 473,43 16 106 187,77 95,16% 98,63% 236 621 094,39 224 598 299,13 94,92% Razem: Źródło: Roczne sprawozdanie z wykonania planu wydatków budżetowych Gminy Stalowa Wola, za okres 01.01.2012-31.12.2012 r. Na przestrzeni ostatnich lat wzrosły zarówno dochody jak i wydatki budżetu miasta. Jednak posiadane przez miasto zasoby finansowe nie są w stanie pokryć wszystkich zaplanowanych działań. Szansę na sfinansowanie części zadań w poszczególnych obszarach rozwojowych (m.in. w zakresie rozwoju infrastruktury drogowej) stwarzają środki pomocowe z Unii Europejskiej. 10.2 Programy pomocowe Unii Europejskiej Oprócz programów regionalnych przewidziane są także do realizacji w ramach funduszy strukturalnych na lata 2007-2013 programy o charakterze ogólnokrajowym: 1. Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013, 2. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, 3. Program Operacyjny Kapitał Ludzki, 4. Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka 2007-2013, 5. Program Operacyjny Pomoc Techniczna 2007-2013. Cel główny Podkarpackiego na Regionalnego lata 2007-2013 Programu to „Wzrost Operacyjnego krajowej i Województwa międzynarodowej konkurencyjności gospodarki oraz poprawa dostępności przestrzennej Podkarpacia”. W ramach programu wyodrębniono 7osi priorytetowych: 1. Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka, 2. Infrastruktura techniczna, 3. Ochrona środowiska i zapobieganie zagrożeniom, 4. Infrastruktura publiczna, 5. Turystyka i kultura, 6. Spójność wewnątrzregionalna, 7. Pomoc techniczna. Celem głównym Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej jest Przyspieszenie tempa rozwoju społeczno - gospodarczego Polski Wschodniej zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. W ramach Programu realizowanych będzie 6 osi priorytetowych: 140 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 1. Nowoczesna gospodarka, 2. Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego, 3. Wojewódzkie ośrodki wzrostu, 4. Infrastruktura transportowa, 5. Zrównoważony rozwój potencjału turystycznego opartego o warunki naturalne. 6. Pomoc Techniczna. Celem Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko jest poprawa atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska, zdrowia, zachowaniu tożsamości kulturowej i rozwijaniu spójności terytorialnej. W ramach programu realizowanych będzie 15 priorytetów: 1. Gospodarka wodno-ściekowa, 2. Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi, 3. Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska, 4. Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska, 5. Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych, 6. Drogowa i lotnicza sieć TEN - T, 7. Transport przyjazny środowisku, 8. Bezpieczeństwo transportu i krajowe sieci transportowe, 9. Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna, 10. Bezpieczeństwo energetyczne, w tym dywersyfikacja źródeł energii, 11. Kultura i dziedzictwo kulturowe, 12. Bezpieczeństwo zdrowotne i poprawa efektywności systemu ochrony zdrowia, 13. Infrastruktura szkolnictwa wyższego, 14. Pomoc techniczna - Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego. 15. Pomoc techniczna - Fundusz Spójności. Celem głównym Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki jest: wzrost zatrudnienia i spójności społecznej. Priorytety realizowane centralnie: 1. Zatrudnienie i integracja społeczna, 2. Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw oraz poprawa stanu zdrowia osób pracujących, 3. Wysoka jakość systemu oświaty, 4. Szkolnictwo wyższe i nauka, 5. Dobre rządzenie. 141 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 Priorytety realizowane na szczeblu regionalnym: 6. Rynek pracy otwarty dla wszystkich, 7. Promocja integracji społecznej, 8. Regionalne kadry gospodarki, 9. Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach, 10. Pomoc techniczna. Głównym celem Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007-2013 jest rozwój polskiej gospodarki w oparciu o innowacyjne przedsiębiorstwa. W ramach programu wyodrębniono 9 osi priorytetowych: 1. Badania i rozwój nowoczesnych technologii. 2. Infrastruktura sfery B+R. 3. Kapitał dla innowacji. 4. Inwestycje w innowacyjne przedsięwzięcia. 5. Dyfuzja Innowacji. 6. Polska gospodarka na rynku międzynarodowym. 7. Społeczeństwo informacyjne – budowa elektronicznej administracji. 8. Społeczeństwo informacyjne – zwiększanie innowacyjności gospodarki. 9. Pomoc techniczna. Celem strategicznym Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007-2013 jest tworzenie warunków dla wzrost konkurencyjności gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej. Na program składają się 4 osie priorytetowe: 1. Wsparcie zasobów ludzkich 2. Wsparcie informatyczne realizacji NSRO 3. Wsparcie realizacji operacji funduszy strukturalnych 4. Komunikacja i promocja System dofinansowania inwestycji z funduszy Unii Europejskiej znacznie poszerza możliwości finansowania rozwoju miasta i stwarza szansę na sfinansowanie określonych działań, które mieszczą się w ramach poszczególnych programów operacyjnych. 11. Związki z innymi strategiami Warunkiem prawidłowej realizacji strategii jest jej powiązanie z innymi strategiami realizowanymi na terenie kraju. Jeżeli opracowany dokument zawiera podobne priorytety, oznacza to, że miasto akceptuje opracowane strategie i może skorzystać ze wsparcia 142 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 finansowego w ramach programów krajowych oraz programów finansowanych z funduszy Unii Europejskiej. Strategia rozwoju Miasta Stalowej Woli jest powiązana z innymi strategiami. Do najważniejszych tego typu dokumentów należą Strategia Rozwoju Kraju składająca się z 6 obszarów strategicznych, Strategia Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata 2007 -2020 r., która składa się z 8 obszarów strategicznych oraz Strategia Rozwoju Powiatu Stalowowolskiego, która składa się z 7 celów strategicznych. Założenia Strategii Rozwoju Kraju 2020 Cel: wzmocnienie i wykorzystanie gospodarczych, społecznych i instytucjonalnych potencjałów zapewniających szybszy i zrównoważony rozwój kraju oraz poprawę jakości życia ludności OBSZAR STRATEGICZNY I. SPRAWNE I EFEKTYWNE PAŃSTWO Cel I.1. Przejście od administrowania do zarządzania rozwojem Cel I.2. Zapewnienie środków na działania rozwojowe Cel I.3. Wzmocnienie warunków sprzyjających realizacji indywidualnych potrzeb i aktywności obywatela OBSZAR STRATEGICZNY II. KONKURENCYJNA GOSPODARKA Cel II.1. Wzmocnienie stabilności makroekonomicznej Cel II.2. Wzrost wydajności gospodarki Cel II.3. Zwiększenie innowacyjności gospodarki Cel II.4. Rozwój kapitału ludzkiego Cel II.5. Zwiększenie wykorzystania technologii cyfrowych Cel II.6. Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko Cel II.7. Zwiększenie efektywności transportu OBSZAR STRATEGICZNY III. SPÓJNOŚĆ SPOŁECZNA I TERYTORIALNA Cel III.1. Integracja społeczna Cel III.2. Zapewnienie dostępu i określonych standardów usług publicznych Cel III.3. Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju oraz integracja przestrzenna dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych 143 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 Założenia Strategii Rozwoju Województwa – Podkarpackie 2020 1. KONKURENCYJNA I INNOWACYJNA GOSPODARKA Cel: Rozwijanie przewag regionu w oparciu o kreatywne specjalizacje jako przejaw budowania konkurencyjności krajowej i międzynarodowej Priorytet 1.1. Przemysł Cel: Przemysł nowoczesnych technologii wzmacniający konkurencyjność regionalnej gospodarki Priorytet 1.2. Nauka, badania i szkolnictwo wyższe Cel: Rozwój konkurencyjnego szkolnictwa wyższego i sfery badawczo - rozwojowej jako kluczowych czynników stymulujących rozwój regionu Priorytet 1.3. Turystyka Cel: Budowa konkurencyjnej, atrakcyjnej oferty rynkowej opartej na znacznym potencjale turystycznym regionu Priorytet 1.4. Rolnictwo Cel: Poprawa konkurencyjności sektora rolno – spożywczego Priorytet 1.5. Instytucje otoczenia biznesu Cel: Rozwój przedsiębiorczości poprzez ofertę instytucji otoczenia biznesu 2. KAPITAŁ LUDZKI I SPOŁECZNY Cel: Rozwój kapitału ludzkiego i społecznego jako czynników: innowacyjności regionu oraz poprawy poziomu życia mieszkańców Priorytet 2.1. Edukacja Cel: Dostosowanie systemu edukacji do aktualnych potrzeb i wyzwań przyszłości Priorytet 2.2. Kultura i dziedzictwo kulturowe Cel: Rozwinięty i efektywnie wykorzystany potencjał kulturowy regionu Priorytet 2.3. Społeczeństwo obywatelskie Cel: Wzmocnienie podmiotowości obywateli, rozwój instytucji społeczeństwa obywatelskiego oraz zwiększenie ich wpływu na życie publiczne Priorytet 2.4. Włączenie społeczne Cel: Wzrost poziomu adaptacyjności zawodowej i integracji społecznej w regionie Priorytet 2.5. Zdrowie publiczne Cel: Zwiększenie bezpieczeństwa zdrowotnego społeczeństwa poprzez poprawę dostępności i jakości funkcjonowania systemu ochrony zdrowia 144 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 Priorytet 2.6. Sport powszechny Cel: Zwiększenie aktywności ruchowej oraz rozwoju psychofizycznego społeczeństwa 3. SIEĆ OSADNICZA Cel: Podniesienie dostępności oraz poprawa spójności funkcjonalno-przestrzennej jako element budowania potencjału rozwojowego regionu Priorytet 3.1. Dostępność komunikacyjna Cel: Poprawa zewnętrznej i wewnętrznej dostępności przestrzennej województwa ze szczególnym uwzględnieniem Rzeszowa jako ponadregionalnego ośrodka wzrostu Priorytet 3.2. Dostępność technologii informacyjnych Cel: Rozbudowa wysokiej jakości sieci telekomunikacyjnej oraz zwiększenie wykorzystania technologii informacyjnych na terenie całego województwa Priorytet 3.3. Funkcje metropolitalne Rzeszowa Cel: Wzmacnianie pozycji Rzeszowa w przestrzeni krajowej i europejskiej dynamizujące procesy rozwojowe w obrębie województwa Priorytet 3.4. Funkcje obszarów wiejskich Cel: Obszary wiejskie – wysoka jakość przestrzeni do zamieszkania, pracy i wypoczynku Priorytet 3.5. Spójność przestrzenna i wzmacnianie funkcji biegunów wzrostu Cel: Wzmacnianie podstaw rozwojowych oraz dywersyfikacja funkcji biegunów wzrostu, w tym ośrodków subregionalnych w wymiarze regionalnym, krajowym i międzynarodowym 4. ŚRODOWISKO I ENERGETYKA Cel: Racjonalne i efektywne wykorzystanie zasobów z poszanowaniem środowiska naturalnego sposobem na zapewnienie bezpieczeństwa i dobrych warunków życia mieszkańców oraz rozwoju gospodarczego województwa Priorytet 4.1. Zapobieganie i przeciwdziałanie zagrożeniom oraz usuwanie ich negatywnych skutków Cel: Zabezpieczenie mieszkańców województwa podkarpackiego przed negatywnymi skutkami zagrożeń wywołanych czynnikami naturalnymi oraz wynikającymi z działalności człowieka Priorytet 4.2. Ochrona środowiska Cel: Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu środowiska oraz zachowanie bioróżnorodności poprzez zrównoważony rozwój województwa Priorytet 4.3. Bezpieczeństwo energetyczne i racjonalne wykorzystanie energii 145 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 Cel: Zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego i efektywności energetycznej województwa podkarpackiego poprzez racjonalne wykorzystanie paliw i energii z uwzględnieniem lokalnych zasobów, w tym odnawialnych źródeł energii Założenia Strategii Rozwoju Powiatu Stalowowolskiego Cel strategiczny I - Postęp cywilizacyjny i poprawa jakości życia mieszkańców Program 1. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury komunikacyjnej Program 2. Budowa, rozbudowa i modernizacja pozostałej infrastruktury technicznej Program 3. Rozbudowa infrastruktury zapewniającej zagospodarowanie czasu wolnego Program 4. Dążenie do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych ludności Program 5. Budowa społeczeństwa informacyjnego Program 6. Podnoszenie poziomu bezpieczeństwa publicznego Program 7. Zwiększenie dostępności i oferty wysokiej jakości usług medycznych Program 8. Rozwój i zwiększenie dostępności do usług pomocy społecznej Cel Strategiczny II - Rozwój zasobów ludzkich i ich prawidłowe wykorzystanie Program 1. Rozwój i modernizacja edukacyjnej bazy dydaktycznej Program 2. Dostosowywanie systemu szkolnictwa ponadgimnazjalnego do potrzeb lokalnego rynku pracy Program 3. Rozwój szkolnictwa wyższego na terenie powiatu Program 4. Przeciwdziałanie nadmiernym dysproporcjom w poziomie rozwoju i dostępu do kultury Program 5. Zwiększenie poziomu aktywności zawodowej mieszkańców Program 6. Tworzenie warunków kształcenia dorosłych Program 7. Doskonalenie kadr jednostek i służb powiatu i gmin Cel strategiczny III - Tworzenie warunków rozwoju przedsiębiorczości jako podstawy rozwoju gospodarczego i przeciwdziałaniu bezrobociu Program 1. Stwarzanie warunków do pozyskiwania inwestorów zewnętrznych Program 2. Wspieranie inicjatyw na rzecz rozwoju przedsiębiorczości Program 3. Restrukturyzacja i modernizacja zorientowana na potrzeby rynkowe dużych zakładów pracy Cel strategiczny IV - Integracja społeczności lokalnej i otwarcie na współpracę zewnętrzną Program 1. Wspieranie działalności organizacji pozarządowych Program 2. Promocja inicjatyw kulturalnych, oświatowych i sportowych 146 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 Program 3. Współpraca z partnerami samorządowymi Program 4. Współpraca międzynarodowa i partnerstwo regionów Program 5. Wyrównanie szans grup defaworyzowanych Program 6. Współpraca z partnerami działającymi w obszarze rynku pracy Cel strategiczny V - Wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich Program 1. Modernizacja rolnictwa Program 2. Rozwój przetwórstwa Program 3. Rozwój agroturystyki Program 4. Wyrównywanie dysproporcji w rozwoju infrastruktury Cel strategiczny VI - Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego Program 1. Ochrona i rozwój walorów przyrodniczych i kulturowych Program 2. Zapewnienie czystości środowiska naturalnego Cel strategiczny VII - Kompleksowy program promocji powiatu Program 1. Kształtowanie nowego wizerunku powiatu Rysunek 3. Zależności między dokumentami krajowymi i unijnymi Źródło: Strategia Rozwoju Kraju 2020 147 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 Tabela 54. Porównanie Strategii Rozwoju Miasta Stalowej Woli ze Strategią Rozwoju Województwa – Podkarpackie 2020 Poprawa infrastruktury ochrony środowiska Stworzenie pozytywnego obrazu miasta – ekologicznego i nowoczesnego Poprawa świadomości proekologicznej mieszkańców Ograniczenie zanieczyszczenia środowiska naturalnego Świadome gospodarowanie terenami zielonymi Wyrównywanie szans edukacyjnych i zapewnienie wysokiej jakości usług edukacyjnych Rozwój szkolnictwa wyższego, w tym szczególnie technicznego Dostosowanie systemu kształcenia do potrzeby rynku pracy, w tym: rozwój współpracy systemu edukacji z przedsiębiorcami i podniesienie jakości kształcenia Poprawa atrakcyjności kulturalno – rekreacyjnej miasta Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu Aktywizacja społeczna i gospodarcza mieszkańców Rozwój edukacji integracyjnej Poprawa jakości i dostępu do opieki medycznej Rozwój i modernizacja dużych zakładów przemysłowych Rozwój innowacyjnej gospodarki, w tym ebiznesu Rozwój turystyki i funkcji rekreacyjnych miasta Integracja społeczności lokalnej Rozwój współpracy regionalnej Budowa i aktywizacja społeczeństwa obywatelskiego Infrastruktur a techniczna Poprawa infrastruktury teleinformatycznej Zapisy Strategii Rozwoju Województwa – Podkarpackie 2020 Środowisko naturalne Sfera Społeczna Poprawa infrastruktury komunikacyjnej o znaczeniu lokalnym i ponadlokalnym Poprawa zewnętrznej i wewnętrznej dostępności przestrzennej województwa ze szczególnym uwzględnieniem Rzeszowa jako ponadregionalnego ośrodka wzrostu Rozbudowa wysokiej jakości sieci telekomunikacyjnej oraz zwiększenie wykorzystania technologii informacyjnych na terenie całego województwa Zabezpieczenie mieszkańców województwa podkarpackiego przed negatywnymi skutkami zagrożeń wywołanych czynnikami naturalnymi oraz wynikającymi z działalności człowieka Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu środowiska oraz zachowanie bioróżnorodności poprzez zrównoważony rozwój województwa Dostosowanie systemu kształcenia do aktualnych potrzeb i wyzwań przyszłości Rozwinięty i efektywnie wykorzystany potencjał kulturowy regionu Wzrost poziomu adaptacyjności zawodowej i integracji społecznej w regionie Sfera Gospodarcza Obszar Integracja wewnętrzna i zewnętrzna Zapisy Strategii Rozwoju Miasta Stalowej Woli Zwiększenie bezpieczeństwa zdrowotnego społeczeństwa poprzez poprawę dostępności i jakości funkcjonowania systemu ochrony zdrowia Przemysł nowoczesnych technologii wzmacniający konkurencyjność regionalnej gospodarki Rozwój konkurencyjnego szkolnictwa wyższego i sfery badawczo-rozwojowej jako kluczowych czynników stymulujących rozwój regionu Budowa konkurencyjnej, atrakcyjnej oferty rynkowej opartej na znacznym potencjale turystycznym regionu Wzrost poziomu adaptacyjności zawodowej i integracji społecznej w regionie Wzmocnienie podmiotowości obywateli, rozwój instytucji społeczeństwa obywatelskiego oraz zwiększenie ich wpływu na życie publiczne Źródło: Opracowanie własne 148 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 -2015 Tabela 55. Porównanie Strategii Rozwoju Miasta Stalowej Woli ze Strategią Rozwoju Powiatu Stalowowolskiego Zapisy Strategii Rozwoju Miasta Stalowej Woli Obszar Zapisy Strategii Rozwoju Powiatu Stalowowolskiego Poprawa bezpieczeństwa w mieście Wyrównywanie szans edukacyjnych i zapewnienie wysokiej jakości usług edukacyjnych Rozwój szkolnictwa wyższego, w tym szczególnie technicznego Dostosowanie systemu kształcenia do potrzeb rynku pracy, w tym: rozwój współpracy systemu edukacji z przedsiębiorcami i podniesienie jakości kształcenia Poprawa atrakcyjności kulturalno – rekreacyjnej miasta Aktywizacja społeczna i gospodarcza mieszkańców Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu Poprawa dostępu do informacji Budowa pozytywnego wizerunku miasta Rozwój i modernizacja dużych zakładów przemysłowych Rozwój terenów, które umożliwią reindustrializację Rozwój sektora małych i średnich przedsiębiorstw, ze szczególnym uwzględnieniem innowacyjności Rozwój innowacyjnej gospodarki, w tym e-biznesu Promocja przedsiębiorczości lokalnej Rozwój współpracy z inwestorami zewnętrznymi Integracja społeczności lokalnej Rozwój współpracy regionalnej Budowa i aktywizacja społeczeństwa obywatelskiego Rozwój współpracy międzynarodowej Środowisko naturalne Sfera Społeczna Rozbudowa i modernizacja infrastruktury komunikacyjnej Budowa, rozbudowa i modernizacja pozostałej infrastruktury technicznej Dążenie do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych ludności Zapewnienie czystości środowiska naturalnego Ochrona i rozwój walorów przyrodniczych i kulturowych Rozwój i zwiększenie dostępności do usług pomocy społecznej Zwiększenie dostępności i oferty wysokiej jakości usług medycznych Podnoszenie poziomu bezpieczeństwa publicznego Rozwój i modernizacja eduk. bazy dydaktycznej Tworzenie warunków kształcenia dorosłych Doskonalenie kadr jednostek i służb powiatu i gmin Rozwój szkolnictwa wyższego na terenie powiatu Dostosowanie systemu szkolnictwa ponadgimnazjalnego do potrzeb lokalnego rynku pracy Sfera Gospodarcza Integracja wewnętrzna i zewnętrzna Infrastruktura techniczna Poprawa infrastruktury komunikacyjnej o znaczeniu lokalnym i ponadlokalnym Usprawnienie systemu gospodarki odpadami Usprawnienie gospodarki wodno-kanalizacyjnej Poprawa infrastruktury teleinformatycznej Rozwój infrastruktury pod tereny inwestycyjne Poprawa i rozwój infrastruktury ciepłowniczej Rozwój budownictwa mieszkaniowego, w tym komunalnego Rozwój budownictwa czynszowego Poprawa infrastruktury ochrony środowiska Ograniczenie zanieczyszczenia środowiska naturalnego Świadome gospodarowanie terenami zielonymi Stworzenie pozytywnego obrazu miasta – ekologicznego i nowoczesnego Poprawa świadomości proekologicznej mieszkańców Poprawa jakości życia mieszkańców Poprawa warunków socjalno – bytowych mieszkańców miasta Poprawa jakości i dostępu do opieki medycznej Przeciwdziałanie dysproporcjom w poziomie rozwoju i dostępu do kultury Zwiększenie poziomu aktywności zawodowej mieszkańców Wyrównywanie szans grup defaworyzowanych Budowa społeczeństwa informacyjnego Kształtowanie nowego wizerunku powiatu Promocja inicjatyw kulturalnych, oświat. i sport. Restrukturyzacja i modernizacja zorientowana na potrzeby rynkowe dużych zakładów pracy Wspieranie inicjatyw na rzecz rozwoju przedsiębiorczości Stwarzanie warunków do pozyskiwania inwestorów zewnętrznych Wspieranie działalności org. pozarządowych Współpraca z partnerami samorządowymi Współpraca z partnerami działającymi w obszarze rynku pracy • Współpraca międzynarodowa i partnerstwo regionów Źródło: Opracowanie własne 149 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 W wymienionych wyżej obszarach (infrastruktura techniczna, środowisko naturalne, sfera społeczna, sfera gospodarcza, integracja wewnętrzna i zewnętrzna) Strategia Rozwoju Miasta Stalowa Wola w znacznej części wpisuje się w założenia Strategii Rozwoju Województwa – Podkarpackie 2020. Strategia ta jest również spójna z celami strategicznymi Strategii Rozwoju Powiatu Stalowowolskiego. Oznacza to, że przyjmując niniejszą strategię Stalowa Wola może liczyć na wsparcie finansowe zarówno w ramach programów krajowych, jak i w ramach poszczególnych programów finansowanych z funduszy Unii Europejskiej. 150 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 12. Zarządzanie i monitoring Proces monitoringu jest niezbędny dla realizacji opracowanej strategii. Systematyczna kontrola umożliwia wykrywanie wszelkich błędów i nieprawidłowości w momencie ich wystąpienia. Monitoring umożliwia również określenie stopnia realizacji strategii. W celu stworzenia systemu szybkiego reagowania na zmieniające się uwarunkowania rozwoju, konieczna jest rejestracja, analiza oraz aktualizacja kluczowych czynników rozwoju, a także sprawny system przepływu informacji. W tym celu proponuje się stworzenie specjalnej bazy danych, zawierającej poszczególne informacje takie jak współczynniki ekonomiczne, struktura zatrudnienia, stopa bezrobocia czy struktura wydatków i inwestycji miasta itp. Baza danych umożliwi bieżąco gromadzenie i aktualizację informacji. Kluczową postacią w procesie monitoringu jest Prezydent Miasta Stalowej Woli. Koordynacja poszczególnych zadań pozostaje właśnie w kompetencjach Prezydenta, zaś struktura organizacyjna urzędu miasta powinna sprzyjać realizacji poszczególnych zadań strategicznych. W celu prowadzenia sprawnego monitoringu proponuje się powołanie Zespołu Zarządzająco - Monitorującego Realizację Strategii czyli komisji odpowiedzialnej za realizację celów w wyznaczonych obszarach rozwojowych. Do zadań Zespołu powinny należeć: 1. Analiza uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych wpływających na realizację strategii. 2. Ocena stanu faktycznego realizacji strategii. 3. Przekazywanie stosowanych informacji do banku danych. 4. Zabezpieczenie źródeł finansowania w postaci odpowiedniego zapisu w budżecie. 5. Opiniowanie umów partnerskich. Osobą przewodniczącą Zespołowi Zarządzająco - Monitorującemu Realizację Strategii powinien być Prezydent Miasta. Działania w ramach poszczególnych obszarów rozwojowych powinny być realizowane jako samodzielne projekty, nadzorowane przez wyznaczonych kierowników projektu. Dodatkowo, na rysunku poniżej, przestawiono powiązanie wydziałów Urzędu Miasta Stalowej Woli z zadaniami realizowanymi w ramach poszczególnych obszarów strategicznych. 151 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007 - 2015 Rysunek 4. Powiązanie wydziałów Urzędu Miasta Stalowej Woli z zadaniami realizowanymi w ramach poszczególnych obszarów strategicznych OBSZAR ROZWOJOWY Współpraca wewnętrzna i zewnętrzna Wydział Budżetu i Finansów WYDZIAŁ ODPOWIEDZIALNY ZA REALIZACJĘ Wydział Planowania Przestrzennego i Gospodarki Nieruchomościami, Wydział Organizacji, Wydział Budżetu i Finansów, Kancelaria Prezydenta Wydział Planowania Przestrzennego i Gospodarki Nieruchomościami Infrastruktura techniczna Wydział Gospodarki Komunalnej, Wydział Budżetu i Finansów Wydział Planowania Przestrzennego i Gospodarki Nieruchomościami Wydział Gospodarki Komunalnej, Środowisko naturalne Wydział Spraw Obywatelskich i Zarządzania Kryzysowego Wydział Budżetu i Finansów Sfera społeczna Wydział Działalności Gospodarczej i Społecznej, Wydział Planowania Przestrzennego i Gospodarki Nieruchomościami, Wydział Edukacji i Zdrowia, Wydział Spraw Obywatelskich i Zarządzania Kryzysowego, Wydział Organizacji, Kancelaria Prezydenta, Wydział Budżetu i Finansów Wydział Działalności Gospodarczej i Społecznej, Sfera gospodarcza Wydział Planowania Przestrzennego i Gospodarki Nieruchomościami, Wydział Budżetu i Finansów, Kancelaria Prezydenta 152 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 13. Wieloletni Plan Inwestycyjny i Wieloletnia Prognoza Finansowa W trakcie tworzenia strategii miasto posiadało uchwalony dnia 14 grudnia 2007r. Wieloletni Plan Inwestycyjny Gminy Stalowa Wola pn.: „Poprawa stanu infrastruktury społecznej i technicznej oraz naukowo – dydaktyczno – gospodarczej w Gminie Stalowa Wola na lata 2008 – 2013”. Plan wykazywał m.in. koszty poszczególnych działań wyznaczonych przez Urząd Miasta oraz czas ich realizacji. Tabela 56. Wieloletni Plan Inwestycyjny Gminy Stalowa Wola z dnia 14.12.2007 r. Lp. Nazwa zadania Okres realizacji Łączne nakłady finansowe 1 2 Budowa odcinka drogi zbiorczej „Trasa Zachodnia” Budowa drogi przez tereny HSW od ul. Kwiatkowskiego do ul. Grabskiego Przebudowa ul. Gen. L. Okulickiego w Stalowej Woli na odcinku KEN do ul. ks. J. Popiełuszki Stworzenie kompleksowej bazy naukowo – dydaktycznej i socjalnej dla uczelni wyższych w Stalowej Woli Rozbudowa ogólnodostępnej bazy sportowej przy szkołach na terenie miasta Stworzenie otwartej strefy lekkoatletycznej w Stalowej Woli Budowa stadionu piłkarskiego przy ul. Hutniczej w Stalowej Woli Inkubator technologiczny Baza dydaktyczna i badawcza niezbędna dla rozwoju Wydziały Zamiejscowego Nauk o Społeczeństwie w Stalowej Woli Budowa sieci szerokopasmowej Internetu, urządzeń monitoringu oraz sieci światłowodowe Modernizacja lokalnego układu komunikacyjnego po realizacji programu Funduszu Spójności pn. „Gospodarka wodno – ściekowa w Stalowej Woli Termodernizacja szkół i przedszkoli Budowa ul. Granicznej od ul. Klasztornej do ul. Brandwickiej Budowa wiaduktu łączącego ul. gen. L. Okulickiego z ul. Przemysłową wraz z przebudową ul. Przemysłowej Przebudowa kładki nad torami kolejowymi między dworcem PKS a budynkiem „Metalowiec” Budowa ulic na os. Piaski Budowa ul. na os. Hutnik II Modernizacja lokalnego układu komunikacyjnego rejonie ulic między ul. Orzeszkową, Ofiar Katynia i cmentarzem komunalnym Uzbrojenie wielobranżowe terenów budowlanych na os. Zasanie Budowa ul. Zasanie Budowa kanalizacji deszczowej w rejonie ul. Brandwickiej na os. Rozwadów i Charzewice Budowa kanalizacji sanitarnej na os. Charzewice Przebudowa ulicy na os. Podchoinie Budowa pawilonu wystawienniczego przy Muzeum Regionalnym Modernizacja budynku „Sokoła” w Rozwadowie Przebudowa placu targowego przy ul. Okulickiego 2006 – 2010 2006 – 2009 3 063 000,00 1 593 470,00 2005 – 2008 8 703 427,55 2007 – 2012 56 571 280,00 2007 – 2012 1 050 000,28 2009 – 2011 8 889 281,74 2008 – 2011 7 500 000,00 2008 – 2009 2008 – 2010 3 599 520,00 3 795 785,00 2008 – 2010 4 500 000,00 2008 – 2010 6 400 000,00 2008 – 2010 2009 – 2010 3 450 000,00 1 200 000,00 2008 – 2010 5 580 000,00 2008 – 2009 150 000,00 2009 – 2011 2009 – 2010 2009 – 2012 3 680 000,00 1 521 242,00 300 000,00 2009 – 2012 375 000,00 2009 2008 – 2012 75 000,00 450 000,00 2008 – 2010 2009 – 2011 2008 – 2011 475 000,00 450 000,00 5 175 741,00 2007 – 2010 2008 – 2010 454 000,00 860 000,00 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 153 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 Lp. Nazwa zadania Okres realizacji Łączne nakłady finansowe 27 Budowa kolektora deszczowego od wiaduktu wzdłuż ul. KEN do rzeki San Budowa budynków z przeznaczeniem na lokale socjalne Budowa kolektora deszczowego od ul. Brandwickiej do rzeki San na os. Posanie Zagospodarowanie nadbrzeża rzeki San Budowa ul. łączącej most na Sanie przy ul. Brandwickiej z ul. Chopina Budowa ul. Dąbrowskiego-Przedwiośnie Budowa hali widowiskowo-sportowej Realizacja programu gospodarki odpadami Rozbudowa i modernizacja schroniska dla bezdomnych Budowa basenów przy ZSO Nr 2 oraz ZSO Nr 3 Budowa zaplecza przy hali tenisowej Modernizacja lokalnego układu komunikacyjnego osiedli Rozwadów i Charzewice Uzbrojenie wielobranżowe terenów budowlanych na os. Karnaty i Rozwadów II Budowa przejścia podziemnego między ul. Floriańską, a placem Piłsudskiego Modernizacja układu komunikacyjnego w rejonie ul. Ofiar Katynia, Solidarności i Mickiewicza Rewitalizacja rynku na os. Rozwadów Rewitalizacja Parku Charzewice Rewitalizacja terenów poprzemysłowych – parowozownia Rozwadów Rewitalizacja historycznych obiektów w Stalowej Woli Rewitalizacja obiektów poprzemysłowych, stworzenie Eko -Muzeum Techniki Program profilaktyki zdrowotnej w szkołach w zakresie stomatologii Rozbudowa kompleksu basenów przy MOSIR jako ośrodka zapobiegania chorobom cywilizacyjnym Renowacja ogródka Jordanowskiego oraz placów zabaw dla dzieci na terenie miasta Renowacja Parku Miejskiego Budowa Centrum Spójności Społecznej Budowa Centrum Konferencyjnego dla sektora biznesu Podkarpacki Program Szkolenia Młodzieży Piłkarskiej i rozwoju Infrastruktury Sportowej „Euroboiska” Budowa przedszkoli na terenie miasta 2008 – 2013 4 650 000,00 2007 – 2011 999 000,00 2009 – 2010 225 000,00 2009 – 2012 2009 – 2012 1 500 000,00 1 800 000,00 2009 – 2012 2009 – 2012 2009 – 2013 2009 – 2011 1 050 000,00 3 750 000,00 7 500 000,00 90 000,00 2009 – 2013 2010 – 2013 2009 – 2013 1 350 000,00 600 000,00 4 650 000,00 2010 – 2013 720 000,00 2010 – 2013 600 000,00 2008 – 2011 150 000,00 2009 – 2013 2009 – 2013 2009 – 2013 150 000,00 375 000,00 900 000,00 2009 – 2012 2009 – 2012 2 100 000,00 1 050 000,00 2008 – 2010 90 000,00 2009 – 2011 1 050 000,00 2010 – 2012 525 000,00 2009 – 2010 2009 – 2011 2009 – 2011 345 000,00 2 550 000,00 3 300 000,00 2007 – 2008 750 000,00 2007 – 2008 1 120 000,00 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 Uchwalona dnia 21 października 2013 r. (Uchwała Rady Miejskiej nr LIII/750/13) Wieloletnia Prognoza Finansowa Miasta Stalowa Wola zawiera natomiast aktualnie realizowane działania oraz działania przewidziane do realizacji do roku 2023. Prognoza definiuje także m.in. koszty poszczególnych działań wyznaczonych przez gminę oraz czas ich realizacji. 154 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 Tabela 57. Działania ujęte w Wieloletniej Prognozie Finansowej – stan na 21.10.2013 r. L.p. 1 Nazwa i cel Jednostka odpowiedzialna lub koordynująca Okres realizacji od do Wydatki na przedsięwzięcia-ogółem (1.1+1.2+1.3) Łączne nakłady finansowe 256 780 896,45 1.a - wydatki bieżące 1.b - wydatki majątkowe 244 550 877,61 1.1 Wydatki na programy, projekty lub zadania związane z programami realizowanymi z udziałem środków, o których mowa w art.5 ust.1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009.r. o finansach publicznych (Dz.U.Nr 157, poz.1240,z późn.zm.), z tego: 172 887 292,66 1.1.1 1.1.1.1 1.1.1.2 1.1.1.3 1.1.1.4 1.1.2 12 230 018,84 - wydatki bieżące Czas na aktywność w Gminie Stalowa Wola - wzrost aktywności zawodowej i społecznej uczestników projektu poprzez stworzenie systemu, który umożliwi im i ich rodzinom wyjście z trudnej sytuacji życiowej Transfer wiedzy w zakresie współpracy nauki z biznesem od podmiotów niemieckich do przedstawicieli jst, sfery biznesu i nauki ze Stalowej Woli wzmocnienie potencjału min. 24 pracowników jst oraz sfery nauki i biznesu ze Stalowej Woli do rozwoju współpracy na linii nauka-biznes, dzięki pozyskanym doświadczeniom niemieckim Uczenie się przez całe życie wzmacnianie europejskiego wymiaru edukacji poprzez promowanie współpracy międzynarodowej a także poprawa pod względem jakościowym i ilościowym partnerstw między szkołami w której uczestniczą uczniowie i kadra nauczycielska z różnych państw członkowskich Uczenie się przez całe życie wzmacnianie europejskiego wymiaru edukacji poprzez promowanie współpracy międzynarodowej, a także poprawa pod względem jakościowym i ilościowym partnerstw między szkołami oraz mobilności, w której uczestniczą uczniowie i kadra nauczycielska z rożnych państw członkowskich 1 610 872,40 MIEJSKI OŚRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ 2013 2015 1 328 325,00 URZĄD MIASTA 2013 2014 142 794,00 ZESPÓŁ SZKÓŁ NR 4 2012 2014 80 260,00 PUBLICZNA SZKOŁA PODSTAWOWA NR 4 2012 2014 59 493,40 - wydatki majątkowe "Rozbudowa potencjału Inkubatora Technologicznego w Stalowej Woli zintensyfikowanie rozwoju gospodarczego regionu poprzez wzmocnienie jego bazy 1.1.2.1 innowacyjnej" - rozbudowa potencjału Inkubatora Technologicznego poprzez zakup części biurowej i budowę modułowej hali produkcyjnej 171 276 420,26 URZĄD MIASTA 2013 2015 26 691 965,00 155 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 L.p. 1.1.2.2 1.1.2.3 1.1.2.4 1.1.2.5 1.1.2.6 1.2 Nazwa i cel Jednostka odpowiedzialna lub koordynująca Okres realizacji od Kompleksowa termomodernizacja budynków użyteczności publicznej na terenie Gminy Stalowa Wola - poprawa URZĄD MIASTA 2012 stanu i efektywności wykorzystania infrastruktury energetycznej Kompleksowe uzbrojenie i przygotowanie terenów inwestycyjnych w rejonie drogi łączącej ul. Tołwińskiego z projektowaną drogą za Z-5 - poprawa atrakcyjności URZĄD MIASTA 2011 inwestycyjnej i wzrost zainteresowania inwestorów lokowaniem swej działalności na terenie miasta Podkarpacki system e-administracji publicznej - Utworzenie e-administracji dla URZĄD MIASTA 2012 całego województwa podkarpackiego Stworzenie kompleksowej bazy naukowodydaktycznej i socjalnej dla uczelni wyższych w Stalowej Woli - jako ośrodka intensyfikacji rozwoju gospodarczego i społecznego Polski Wschodniej poprawa stanu infrastruktury uczelni URZĄD MIASTA 2007 wyższych, wspieranie aktywności obywatelskiej, zapewnienie równości szans i spójności społecznej, poprawa znajomości języków obcych oraz wzmacnianie współpracy europejskiej Systemowe zabezpieczenie opieki długoterminowej osób starszych i niesamodzielnych w Gminie Stalowa URZĄD MIASTA 2013 Wola, w tym rozwijanie umiejętności samoopieki - zapewnienie opieki medycznej osobom chorym przewlekle Wydatki na programy, projekty lub zadania związane z umowami partnerstwa publiczno-prywatnego, z tego: do Łączne nakłady finansowe 2014 3 205 281,05 2014 27 325 842,51 2014 2 008 291,00 2014 85 412 040,70 2016 26 633 000,00 0 1.2.1 - wydatki bieżące 0 1.2.2 - wydatki majątkowe 0 1.3 1.3.1 Wydatki na programy, projekty lub zadania pozostałe (inne niż wymienione w pkt 1.1 i 1.2),z tego 83 893 603,79 - wydatki bieżące 10 619 146,44 "PSeAP - Podkarpacki System e1.3.1.1 Administracja " - utrzymanie trwałości projektu Czyszczenie kanalizacji deszczowej na terenie Miasta Stalowa Wola - utrzymanie 1.3.1.2 drożności i odpowiedniego stanu technicznego kanalizacji deszczowej miasta Utworzenie naukowo-badawczego Laboratorium Międzyuczelnianego w 1.3.1.3 Stalowej Woli - utrzymanie trwałości projektu 1.3.2 - wydatki majątkowe URZĄD MIASTA 2014 2018 749 673,44 URZĄD MIASTA 2012 2014 1 550 000,00 URZĄD MIASTA 2014 2023 8 319 473,00 73 274 457,35 156 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 L.p. 1.3.2.1 1.3.2.2 1.3.2.3 1.3.2.4 1.3.2.5 1.3.2.6 1.3.2.7 1.3.2.8 1.3.2.9 1.3.2.10 1.3.2.11 Nazwa i cel Budowa drogi łączącej ul. Przemysłową z os. Piaski w Stalowej Woli - etap I i II przebudowa ul. Przemysłowa boczna wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną - ożywienie społecznogospodarcze obszarów zdegradowanych Budowa obwodnicy m. Stalowej Woli i Niska w ciągu dr. kr. Nr 77 LipnikPrzemyśl na odcinku od Chopina w Stalowej Woli do projektowanej drogi ekspresowej S-19 wraz z łącznikiem pomiędzy obwodnicą a dr. kr. Nr 77 w Stalowej Woli - poprawa powiązań komunikacyjnych i systemu komunikacji publicznej województwa Budowa przejścia przez tory kolejowe między dworcem PKS-u a budynkiem Metalowiec - zwiększenie bezpieczeństwa wszystkich uczestników ruchu Budowa stadionu piłkarskiego przy ul. Hutniczej w Stalowej Woli - zwiększenie dostępności mieszkańców do obiektów sportowych i rekreacyjnych Modernizacja dróg na os. Rozwadów i Charzewice - poprawa powiązań komunikacyjnych i systemu komunikacji publicznej miasta Modernizacja hali sportowej przy ZSO Nr 2 w Stalowej Woli - poprawa warunków uprawiania sportu Modernizacja wiaduktu drogowego w ciągu ul. Traugutta nad torami kolejowymi w Stalowej Woli - zwiększenie bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego Modernizacja zespołu pałacowoparkowego w Charzewicach - ożywienie społeczno-gospodarcze obszarów zdegradowanych Monitoring budynków i placów w szkołach, przedszkolach i żłobku w Stalowej Woli - zabezpieczenie budynków przed dewastacją oraz poprawa bezpieczeństwa w placówkach oświatowych Ograniczenie ilości zanieczyszczeń przedostających się do środowiska na terenie miasta Stalowa Wola ograniczenie ilości zanieczyszczeń przedostających się do środowiska z nieszczelnych zbiorników bezodpływowych Ograniczenie ilości zanieczyszczeń przedostających się do środowiska poprzez budowę sieci kanalizacji sanitarnej i deszczowej na os. Charzewice i Rozwadów w Stalowej Woli - ograniczenie ilości zanieczyszczeń Jednostka odpowiedzialna lub koordynująca Okres realizacji od do Łączne nakłady finansowe URZĄD MIASTA 2008 2015 11 620 871,93 URZĄD MIASTA 2006 2015 5 859 230,60 URZĄD MIASTA 2011 2015 1 802 460,00 MIEJSKI OŚRODEK SPORTU I REKREACJI 2008 2013 16 669 100,00 URZĄD MIASTA 2013 2014 2 140 000,00 URZĄD MIASTA 2010 2015 2 517 256,81 URZĄD MIASTA 2013 2014 1 122 000,00 URZĄD MIASTA 2008 2016 1 850 470,33 URZĄD MIASTA 2011 2014 642 219,00 URZĄD MIASTA 2011 2014 301 536,27 URZĄD MIASTA 2008 2014 3 764 358,20 157 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 L.p. Nazwa i cel Jednostka odpowiedzialna lub koordynująca Okres realizacji od do Łączne nakłady finansowe przedostających się do środowiska z nieszczelnych zbiorników bezodpływowych 1.3.2.12 1.3.2.13 1.3.2.14 1.3.2.15 1.3.2.16 1.3.2.17 1.3.2.18 1.3.2.19 Przebudowa skrzyżowania ul. Solidarności z ul. Ofiar Katynia - poprawa powiązań komunikacyjnych i systemu komunikacji publicznej miasta Przebudowa skrzyżowania ul. Solidarności z ul. Wrzosową - poprawa powiązań komunikacyjnych i systemu komunikacji publicznej miasta Przebudowa ul. Przemysłowej w Stalowej Woli - poprawa powiązań komunikacyjnych i systemu komunikacji publicznej miasta Rekultywacja terenów zdegradowanych przez przemysł na obszarze HSW S.A. (stawy osadowe i składowiska odpadów innych niż niebezpieczne) - zwiększenie ilości terenów przywróconych do właściwego stanu przez rekultywację terenów powojskowych oraz zdegradowanych przez przemysł i górnictwo Rewitalizacja terenów os. Fabrycznego pomiędzy ul. Popiełuszki i Kilińskiego dokończenie zagospodarowania terenów przyblokowych oraz zieleni zorganizowanej w tym obszarze System zielonych inwestycji termomodernizacja obiektów oświatowych - oszczędność energii cieplnej w budynkach użyteczności publicznej poprzez ich termomodernizację Zagospodarowanie stadionu lekkoatletycznego (II etap) przy ul. Staszica w Stalowej Woli - poprawa bezpieczeństwa użytkowanych obiektów sportowych Zagospodarowanie terenów między ul. ks. J. Popiełuszki a ul. Floriańską uporządkowanie i dostosowanie do nowych funkcji terenów w centrum miasta URZĄD MIASTA 2012 2014 3 554 243,00 URZĄD MIASTA 2012 2014 1 319 294,71 URZĄD MIASTA 2012 2014 7 207 994,00 URZĄD MIASTA 2008 2016 5 219 434,00 URZĄD MIASTA 2010 2015 2 844 896,00 URZĄD MIASTA 2011 2014 3 506 517,50 URZĄD MIASTA 2013 2014 801 500,00 URZĄD MIASTA 2011 2014 531 075,00 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Uchwały Rady Miejskiej St. Woli nr LIII/750/13 z 21.10.2013 r. 158 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 TABELE Tabela 1. Powierzchnia Stalowej Woli na tle wybranych miast województwa podkarpackiego ………….……..…………………………………..…………......11 Tabela 2. Użytki rolne oraz leśne w powiecie i mieście (dane w ha) w 2012r…….………13 Tabela 3. Długość i jakość dróg gminnych i powiatowych w latach 2007 – 2012…..…....16 Tabela 4. Wodociągi w Stalowej Woli w 2012r. ……………………………………………...19 Tabela 5. Kanalizacja w Stalowej Woli w 2012r. ……..…………………………….……..…19 Tabela 6. Sieć gazowa w Stalowej Woli, w 2011 r. …………………..…………….….…... 20 Tabela 7. Elektrociepłownia Stalowa Wola - dane o przedsiębiorstwie za 2012r. …….…21 Tabela 8. Tereny zieleni w Stalowej Woli w 2012 r. ………………………………….……...23 Tabela 9. Emisja zanieczyszczeń pyłowych powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych w wybranych miastach województwa podkarpackiego w latach 2006-2011 (dane w tonach)……………………………………… ………………………..…….24 Tabela 10. Emisja zanieczyszczeń gazowych powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych w latach 2006-2011 (dane w tonach) ………….…………….…….25 Tabela 11. Zaludnienie w poszczególnych powiatach województwa podkarpackiego (dane w os./ km 2 ) ……………………………..……………………….…………………31 Tabela 12. Zaludnienie Stalowej Woli na tle wybranych miast województwa podkarpackiego w 2012 r. ……………………….………………………………..31 Tabela 13. Ruch naturalny wg płci w latach 2007 – 2012…………………………………...33 Tabela 7. Migracje gminne na pobyt stały wg typu i kierunku w latach 2007-2012….….35 Tabela 15. Liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym w latach 2007 – 2012 w Stalowej Woli …….........................................……..36 Tabela 16. Zasoby mieszkaniowe w Stalowej Woli w latach 2007-2012………….………36 Tabela 17. Zasoby mieszkaniowe w wybranych miastach województwa podkarpackiego w 2012r. …………………………………………….………………………………….37 Tabela 18. Udział mieszkań w Stalowej Woli wyposażonych w instalacje w liczbie mieszkań ogółem, Stalowej Woli, w latach 2007 - 2010 (dane w %) ….……37 Tabela 19. Liczba żłobków na terenie Stalowej Woli w latach 2007 – 2012 …..………...42 Tabela 20. Placówki ochrony zdrowia na terenie Stalowej Woli w latach 2007-2011 …..47 Tabela 21. Usługi świadczone przez Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Stalowej Woli w 2012 r. ………………………………..……..………………..49 Tabela 22. Wykaz przedszkoli w Stalowej Woli ………………………………………….…..62 Tabela 23. Wykaz szkół podstawowych w Stalowej Woli ……………...……………..…….63 Tabela 24. Dane o szkolnictwie podstawowym w Stalowej Woli ………………….……….63 Tabela 25. Wykaz szkół gimnazjalnych ……………………………………………….………63 Tabela 26. Dane o szkolnictwie gimnazjalnym w Stalowej Woli ………………….………. 64 Tabela 27. Komputeryzacja w szkołach Stalowej Woli (dane w szt.) ……………….……..64 159 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 Tabela 28. Wykaz etatów w stalowowolskich szkołach podstawowych i gimnazjach w 2012 r…………………………………………………………………...…….….….65 Tabela 29. Wykaz publicznych i niepublicznych szkół ponadgimnazjalnych w Stalowej Woli …………………………………………………………………….……..…..…65 Tabela 30. Dane o studentach i absolwentach szkół wyższych w Stalowej Woli …..…...76 Tabela 31. Zatrudnienie wg płci w wybranych miastach województwa podkarpackiego w 2012 r. ……………………………………………………………………….………77 Tabela 32. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w wybranych powiatach województwa podkarpackiego w 2012 r. ……………………..…..……….…...78 Tabela 33. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych wg płci w wybranych miastach województwa podkarpackiego w 2012 r. …………………………………..…...80 Tabela 34. Struktura bezrobocia w Stalowej Woli w 2012 r. ………………………..……...80 Tabela 35. Bezrobotni w szczególnej sytuacji na rynku pracy w 2012 r. ……………..…..81 Tabela 36. Bezrobotni wg czasu pozostawania bez pracy w 2012 r. ……………….….....81 Tabela 37. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych wg stażu pracy w 2012 r. …….….....81 Tabela 38. Bezrobotni wg wieku w 2012 r. ……………………………………………….…..82 Tabela 39. Bezrobotni wg wykształcenia ……………………………………………….…….82 Tabela 40. Podmioty gospodarki narodowej z rejestru REGON wg sektorów własnościowych w 2012 r. ………………………….……………...…………….83 Tabela 41. Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą wg wybranych sekcji PKD w 2012 r. ……………………………………………………………….……..84 Tabela 42. Podmioty z rejestru REGON dla Stalowej Woli wg liczby pracujących w 2012r. ……………………………………………………………………………………………….…….85 Tabela 43. Targowiska w Stalowej Woli w 2012 r. ………………………………….….…...91 Tabela 44. Turystyczne obiekty noclegowe w latach 2008-2012 ………………….…..….95 Tabela 45. Powiązanie badanych idei rozwoju miasta z celami i obszarami strategicznymi ………………………………………………………………………………………………....…117 Tabela 46. Stopień realizacji idei zawartych w strategii miasta Stalowej Woli …..……..118 Tabela 47. Średnia ważność idei zawartych w strategii …………………………….……..119 Tabela 48. Potrzeby rozwojowe miasta (liczba wskazań przez respondentów) ….…….119 Tabela 49. Ważność potrzeb rozwojowych miasta …………………………………...……120 Tabela 50. Zmiana sytuacji we wskazanych obszarach ………………………..….……...120 Tabela 51. Harmonogram realizacji Strategii Rozwoju Miasta Stalowej Woli …….….….136 Tabela 52. Dochody Stalowej Woli za 2012 r. (dane w zł) ………………………..……….138 Tabela 53. Wydatki Stalowej Woli w 2012 r. (dane w zł) …………………….….…………139 Tabela 54. Porównanie Strategii Rozwoju Miasta Stalowej Woli ze Strategią Rozwoju Województwa – Podkarpackie 2020 ………………………..……….………...148 160 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 Tabela 55. Porównanie Strategii Rozwoju Miasta Stalowej Woli ze Strategią Rozwoju Powiatu Stalowowolskiego …………………………..………………………..149 Tabela 56. Wieloletni Plan Inwestycyjny Gminy Stalowa Wola z dnia 14.12.2007 r…..153 Tabela 57. Działania ujęte w Wieloletniej Prognozie Finansowej – stan na 21.10.2013r. ………………………….…………………………….………………………….. 155 WYKRESY Wykres 1. Wysokość emisji zanieczyszczeń pyłowych z zakładów szczególnie uciążliwych na terenie Stalowej Woli w latach 2007–2011 (dane w tonach) ..........…...…...24 Wykres 2. Emisja zanieczyszczeń pyłowych powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych w wybranych miastach województwa podkarpackiego w latach 2006-2011 (dane w tonach)………………………..………………………………………………24 Wykres 3. Wysokość emisji zanieczyszczeń gazowych z zakładów szczególnie uciążliwych na terenie Stalowej Woli w latach 2007-2011 (dane w tonach) ..........………...25 Wykres 4. Emisja zanieczyszczeń gazowych powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych w wybranych miastach województwa podkarpackiego w latach 2006-2011 (dane w tonach) ……………………………………………………………….………26 Wykres 5. Zużycie wody w Stalowej Woli na potrzeby gospodarki narodowej i przemysłu w 2012r. ……………………………………………………………………...……………27 Wykres 6. Liczba ludności w Stalowej Woli w latach 2007–2012 ……………………………..32 Wykres 7. Liczba ludności w Stalowej Woli w latach 2007–2012 wg płci …………………….32 Wykres 8. Przyrost naturalny ogółem w Stalowej Woli w latach 2007-2012 ………………... 33 Wykres 9. Przyrost naturalny wg płci w Stalowej Woli w latach 2007-2012 ………………… 34 Wykres 10. Struktura migracji w latach 2007-2012 w Stalowej Woli ………………………… 34 Wykres 11. Procentowy udział osób w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym na przestrzeni lat 2007-2012 w Stalowej Woli……….…..… 35 Wykres 12. Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkań w Stalowej Woli w latach 2007– 2012 (dane w m 2 ) ………………………………………………..……..…………. 36 Wykres 13. Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkań na 1 osobę w Stalowej Woli w latach 2007–2012 (dane w m 2 /os.) …………………………...………………. 37 Wykres 14. Przestępstwa ogółem w latach 2007-2011 ……………………...…………………45 Wykres 15. Struktura przestępczości ogółem w powiecie stalowowolskim w 2011 r. ………46 Wykres 16. Wskaźniki wykrywalności sprawców przestępstw stwierdzonych wg wybranych rodzajów przestępstw w 2011 r. ………………………..………………………… 46 Wykres 17. Liczba hospitalizacji w Powiatowym Szpitalu Specjalistycznym w Stalowej Woli na przestrzeni lat 2007–2012 ………………………………….………………….. 48 Wykres 18. Liczba świadczeń ambulatoryjnych w Powiatowym Szpitalu Specjalistycznym w Stalowej Woli w latach 2007–2012 ………………………………………………. 48 161 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 Wykres 19. Zatrudnienie w Stalowej Woli w latach 2007–2012 ……………………………… 77 Wykres 20. Pracujący w 2011 r. …………………………………………………………………. 78 Wykres 21. Liczba bezrobotnych ogółem w Stalowej Woli, w latach 2007–2012 ………….. 79 Wykres 22. Stopa bezrobocia rejestrowanego w wybranych powiatach woj. podkarpackiego w 2012 r. ………………………….…………………………………………………. 79 Wykres 23. Struktura bezrobocia wg płci w latach 2007-2012 ………………………………...80 Wykres 24. Analiza ankiet uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych oddziałujących na funkcjonowanie Miasta Stalowa Wola ………………………………………. 107 Wykres 25. Dochody budżetu Stalowej Woli w latach 2000-2012…………………………... 137 Wykres 26. Źródła dochodów budżetu Stalowej Woli w 2012 r. ………………….………… 138 Wykres 27. Wydatki budżetu Stalowej Woli w latach 2000-2011 r. ………………………… 139 MAPY Mapa 1. Powiat stalowowolski na tle województwa podkarpackiego …………………………..9 Mapa 2. Stalowa Wola na tle powiatu stalowowolskiego ………………………………………...9 Mapa 3. Plan Miasta Stalowa Wola ……………………………………………………………….12 OBRAZY Obraz 1. Stalowa Wola - skrzyżowanie ul. St. Staszica, ul. Ks. J. Popiełuszki i Al. Jana Pawła II ..…………………………………………………………………..……………..16 Obraz 2. Lasy Janowskie ………………………………………………………..…………………22 Obraz 3. Rezerwat Imielity Ług ………………………………………………………...………….22 Obraz 4. Stalowowolskie osiedle mieszkaniowe ……………………………………...…………38 Obraz 5. Kościół pw. Matki Bożej Królowej Polski (KONKATEDRA, Bazylika Mniejsza) …..44 Obraz 6. Kościół pw. Matki Bożej Szkaplerznej ……………………………………………..…..45 Obraz 7. Kościół pw. Zwiastowania Pańskiego …………………………………………….……45 Obraz 8. Muzeum Regionalne w Stalowej Woli ……………………………………..……..……54 Obraz 9. Stadion piłkarski w Stalowej Woli ………………………………………………...…….58 Obraz 10. Hala sportowa w Stalowej Woli ………………………………………………..……...58 Obraz 11. Hala tenisowa w Stalowej Woli …………………………………………………..…...59 Obraz 12. Budynek dyrekcji Huty Stalowa Wola ……………………………………...…………83 Obraz 13. Kościół św. Floriana ……………………………………………………………..……..93 Obraz 14. Szlak rowerowy na ternie powiatu stalowowolskiego – zielony ……………..…….94 162 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA STALOWA WOLA NA LATA 2007-2015 RYSUNKI Rysunek 1. Logiczna struktura strategii ……………………………………………..………… 103 Rysunek 2. Obszary strategiczne ………………………………………………………………..113 Rysunek 3. Zależności między dokumentami krajowymi i unijnymi ………………………….146 Rysunek 4. Powiązanie wydziałów Urzędu Miasta Stalowej Woli z zadaniami realizowanymi w ramach poszczególnych obszarów strategicznych ………………………….151 163
