Globalizacja a państwo współczesne

SYLABUS – STUDIA DOKTORSKIE
I. Nazwa przedmiotu: GLOBALIZACJA A PAŃSTWO WSPÓŁCZESNE
II. System studiów: stacjonarne, III stopnia
III. Rok, semestr: III, semestr 6
IV. Prowadzący: dr hab. Joanna Dzwończyk
V Liczba godzin: 12
VI Forma zajęć: wykład
VII: Cel dydaktyczny: Celem zajęć jest przyswojenie przez studentów ogólnych i podstawowych
wiadomości z zakresu teorii globalizacji, a w szczególności z historii i ewolucji tego zjawiska oraz
jego wpływu na funkcjonowanie współczesnego świata w wymiarze politycznym. Wykład dotyczy
przede wszystkim kwestii wpływu procesów globalnych na funkcjonowanie współczesnych państw,
zwłaszcza w kontekście ich suwerenności, jak też problemów wynikających z konieczności
dostosowania aktywności współczesnego państwa do wyzwań globalnych.
VIII: Treści kształcenia:
1. Wprowadzenie do teorii globalizacji: pojęcie globalizacji i jego historia; trzy fale globalizacji;
teorie globalizacji (od pojęcia społeczeństwa globalnego przez teorię imperializmu, teorię
zależności po teorię systemu światowego); globalizacja jako zjawisko hierarchiczne;
globalizacja jako zjawisko definiowane przez pryzmat problemów globalnych.
2. Polityczny wymiar globalizacji: funkcjonowanie systemu politycznego w podwójnym
otoczeniu (wewnętrznym i zewnętrznym); pluralizacja otoczenia zewnętrznego – system
międzynarodowy a system globalny; aktorzy globalizacji: państwa narodowe, organizacje
międzynarodowe, organizacje ponadnarodowe, instytucje transnarodowe. Rola państwa w
odniesieniu do „zbiorowych” aktorów globalizacji.
3. Państwo narodowe w obliczu globalizacji: geneza państwa; ewolucja znaczenia elementów
składowych pojęcia państwa (terytorium, ludność, władza suwerenna); państwo narodowe i
jego ewolucja (od modelu westfalskiego do modelu zgodnego z Kartą Narodów
Zjednoczonych); suwerenność państwa narodowego i jej redefinicja w obliczu globalizacji;
państwa otwarte i państwa zamknięte; strategie państw w zależności od miejsca w strukturze
hierarchicznej globalizacji.
4. Ewolucja funkcji państwa narodowego w obliczu globalizacji – ujęcie systemowe (funkcja
adaptacyjna, regulacyjna i innowacyjna); funkcje polityczne, ekonomiczne, społeczne i
kulturowe; zmiany w zakresie realizacji funkcji państwa wynikające z przyjęcia strategii
otwartości bądź zamkniętości; państwo wobec podwójnej presji – swych obywateli i
wymogów globalnych; paradoks oczekiwań wobec państwa w świetle procesów globalnych;
5. Scenraiusze globalizacji w kontekście zmian roli państwa (koncepcja późnej nowoczesności
A. Giddensa; „ekonomizacja państwa” wg S.Lasha i J. Urry`ego; „polityzacja” korporacji
transnarodowych i państwo glokalne U. Becka); scenariusze wynikające z podstawowych
antynomii globalizacji; próby przeniesienia rozwiązan demokratycznych z poziomu państwa
narodowego na poziom globalny.
IX: Forma oceny uzyskanej wiedzy – egzamin pisemny (pytania testowe i otwarte) bądź ustny (do
wyboru).
X. Podstawowa literaura przedmiotu:
Globalizacja – nieznośne podobieństwo? Świat i jego instytucje w procesie uniformizacji, pod red. B.
Krauz-Mozer i P. Borowca, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008.
Gilarek K., Państwo narodowe a globalizacja. Dynamika powstawania nowego ładu. Wydawnictwo
Adam Marszałek, Toruń 2003.
Wnuk-Lipiński E. Świat międzyepoki, Globalizacja, demokracja, państwo narodowe, Znak, Kraków
2004.
XI. Literatura uzupełniająca:
Beck U., Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności, Scholar, Warszawa 2004.
Beck U., Giddens A., Lash S., Modernizacja refleksyjna. Polityka, tradycja i estetyka w porządku
społecznym nowoczesności, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.